2. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ....................................................................................................................................Σελίδα 1
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : ΕΙΣΑΓΩΓΗ – ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ........................................Σελίδα 2
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 : ΤΡΟΠΟΙ ΠΟΥ ΕΝΤΕΙΝΑΜΕ ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ................................................................Σελίδα 5
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 : ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ..................................................................................Σελίδα 9
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 : ΛΥΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ..................................................Σελίδα 11
BIΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ.....................................................................................................................................Σελίδα 13
2|Σελίδα
3. 1ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ : Τι είναι το φαινόμενο του θερμοκηπίου (εισαγωγή) .
Το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι μια φυσική διαδικασία. Το χρειαζόμαστε για να διατηρούμε τη Γη μας ζεστή,
ώστε να υπάρχει ζωή και ανάπτυξη. Δίχως αυτό, η Γη θα ήταν κρύα περίπου -20 oC, και δεν θα μπορούσε να
υπάρχει ζωή. Αντιθέτως, η μέση θερμοκρασία της Γης διατηρείται στο επίπεδο των 15 C, χάρις στο φαινόμενο
o
αυτό.
Τα αέρια του θερμοκηπίου (που περιλαμβάνουν κυρίως το CO2 και τους υδρατμούς) σχηματίζουν ένα 'στρώμα'
πάνω από το έδαφος της Γης σε ένα ορισμένο ύψος, ώστε αφού επιτρέψουν να εισέλθει η υπέρυθρη ακτινοβολία
του ήλιου, αυτή απορροφάται κατά ένα μέρος από τη Γη και την ατμόσφαιρα.
3|Σελίδα
4. Ένα μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας κατά την είσοδο της, περνά αναλλοίωτη στην ατμόσφαιρα, φτάνει στην
επιφάνεια του εδάφους και ακτινοβολείται προς τα πάνω με μεγαλύτερο μήκος κύματος.
Ένα μέρος αυτής απορροφάται από την ατμόσφαιρα, τη θερμαίνει και επανεκπέμπεται στην επιφάνεια του
εδάφους. Το στρώμα των αερίων λοιπόν, επιτρέπει τη διέλευση της ακτινοβολίας αλλά ταυτόχρονα την εγκλωβίζει,
μοιάζει με τη λειτουργία ενός θερμοκηπίου και ο Γάλλος μαθηματικός Fourier το ονόμασε το 1822 Φαινόμενο του
θερμοκηπίου.
Περίπου το 86% της κατακρατούμενης από την ατμόσφαιρα γήινης ακτινοβολίας, οφείλεται στην παρουσία
υδρατμών (H2O),
διοξειδίου του άνθρακα (CO2)
και νεφών.
4|Σελίδα
5. Οι υδρατμοί αποτελούν το πλέον ενεργό συστατικό, κατά ποσοστό 60%, ενώ μικρότερη συνεισφορά έχουν και τα
αέρια μεθανίου (CH4),
οξειδίου του νατρίου (N2O)
και όζοντος (O3)
(περίπου 8%).
Αποτελεί λοιπόν μια φυσική διεργασία που εξασφαλίζει στη Γη μια σταθερή θερμοκρασία επιφάνειας εδάφους
γύρω στους 15 C.
ο
Όμως…
Όμως τα τελευταία χρόνια λέγοντας Φαινόμενο του θερμοκηπίου δεν αναφερόμαστε στη φυσική διεργασία, αλλά
στην έξαρση αυτής, λόγω της ρύπανσης της ατμόσφαιρας από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες.
Οι τελευταίες, συμβάλλουν στην αύξηση της συγκέντρωσης των αερίων του θερμοκηπίου καθώς και στην έκλυση
άλλων ιχνοστοιχείων, όπως οι χλωροφθοράνθρακες (CFC's).
Τα τελευταία χρόνια, καταγράφεται μία αύξηση στη συγκέντρωση αρκετών αερίων του θερμοκηπίου, ενώ
ειδικότερα στην περίπτωση του διοξειδίου του άνθρακα,
η αύξηση αυτή ήταν 31% την περίοδο 1998. Τα τρία τέταρτα της ανθρωπογενούς παραγωγής διοξειδίου του
άνθρακα, οφείλεται σε χρήση ορυκτών καυσίμων, ενώ το υπόλοιπο μέρος προέρχεται από αλλαγές που
συντελούνται στο έδαφος, κυρίως μέσω της αποδάσωσης.
5|Σελίδα
6. 2ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Τρόποι που εντείναμε το Φαινόμενο του θερμοκηπίου
Ανθρωπογενείς δραστηριότητες συντελούν στην αύξηση της συγκέντρωσης των αερίων των κατώτερων στρωμάτων
της ατμόσφαιρας (διοξείδιο του άνθρακα, υδρατμοί, χλωροφθοράνθρακες, όζον κλπ.), συνεισφέροντας με 450
εκατομμύρια τόνους μεθανίου κάθε χρόνο. Οι συγκεντρώσεις σε διοξείδιο του άνθρακα
και μεθάνιο
έχουν αυξηθεί από το 1750 κατά 31% και 149% αντίστοιχα, ενώ βρίσκονται στα υψηλότερα επίπεδα των
τελευταίων 650.000 ετών.
ΤΑ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΑ :
ΤΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ :
6|Σελίδα
7. ΟΙ ΑΠΟΔΑΣΩΣΕΙΣ :
Είναι μόνο λίγα από αυτά που έχει δημιουργήσει ο άνθρωπος για να υπερθερμάνει τον πλανήτη του.
Σχετικά με τις πηγές εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα, εκτιμάται ότι μόνο κατά το 1998, περίπου 5, 66
δισεκατομμύρια τόνοι άνθρακα εισήλθαν στην ατμόσφαιρα από καύση ορυκτών καυσίμων ( κυρίως :
πετρελαίου, ορυκτού άνθρακα, λιγνίτη ) –περισσότερο δηλαδή από 1 τόνο ανά κάτοικο Γης .
7|Σελίδα
8. Ετήσιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ανά τομέα (έτος 2000)
Η ευθύνη για τις καύσεις ανήκει κατά 45 % στις ανεπτυγμένες βιομηχανικά χώρες της Δύσης, κατά 27 % στις
χώρες με καθεστώτα κεντρικού σχεδιασμού και κατά 28% στις αναπτυσσόμενες χώρες. Αν βεβαίως ληφθεί
υπόψη ο πληθυσμός των χωρών αυτών, τότε διαπιστώνεται ότι τη μερίδα του λέοντος την έχουν οι δυτικές
χώρες με 2-5 τόνους κατά κεφαλήν ετησίως, ενώ στην Ανατολική Ευρώπη η κατανάλωση αυτή πέφτει στο μισό
περίπου της Δυτικής. Παράλληλα, στον Τρίτο κόσμο η ετήσια κατά κεφαλήν κατανάλωση καύσιμου κυμαίνεται
από 0,1 τόνο για την Αφρική και την Ινδία 0,4 –0,5 τόνους για την Βραζιλία και την Κίνα.
Ενώ άλλα 1,6 περίπου δισεκατομμύρια τόνοι άνθρακα προέκυψαν από την αποδάσωση και τις πυρκαγιές
κυρίως των τροπικών δασών στη Νότια Ασία και την Κεντρική Αφρική.
8|Σελίδα
10. 3ο KΕΦΑΛΑΙΟ : Επιπτώσεις του Φαινομένου του θερμοκηπίου
Αλλαγή του κλίματος της Γης: Μετακίνηση των ζωνών βροχοπτώσεως, από τον ισημερινό προς τον βορρά και
ερημοποίηση του κάτω τμήματος της εύκρατης ζώνης. Αυτό σημαίνει ότι θα πραγματοποιηθούν αλλαγές στους
διάφορους τύπους βλάστησης τόσο στις γεωργικές όσο και στις δασικές εκτάσεις. Όσον αφορά την χώρα μας σε
περιοχές όπως η Καβάλα, Θάσος, Ηράκλειο, Πύργος, Ζάκυνθος, Κεφαλονιά κ.λ.π., από το 1982 και μετά, το ετήσιο
ύψος βροχόπτωσης βρίσκεται συνεχώς κάτω από τον μέσο όρο και τα αίτια ίσως θα πρέπει να αναζητηθούν στο
φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Μείωση των υδάτινων πόρων: Αρνητικές συνέπειες θα δημιουργηθούν από τη μεταβολή του ρυθμού του
υδρολογικού κύκλου, ενώ παράλληλα οι ανάγκες άρδευσης και ύδρευσης θα είναι μεγαλύτερες
Άνοδος της στάθμης των θαλασσών: Οι λόγοι που οδηγούν στο φαινόμενο αυτό είναι η διαστολή των υδάτων που
επιφέρει η αύξηση της θερμοκρασίας και η τήξη των πάγων. Μία άνοδος της στάθμης κατά 50 έως 150 εκατοστά θα
έχει βαρύτατες συνέπειες, καθώς θα πλημμυρίσουν πολλές περιοχές που βρίσκονται κοντά στο επίπεδο της
θάλασσας (οι περισσότερες από αυτές είναι εύφορες και πυκνοκατοικημένες)..
Συμβολή στην εμφάνιση του φαινομένου Ελ Νίνιο: Το φαινόμενο Ελ Νίνιο, δηλαδή η περιοδική αύξηση της
θερμοκρασίας των επιφανειακών υδάτων στον κεντρικό και ανατολικό Ειρηνικό ωκεανό, συσχετίζεται από πολλούς
επιστήμονες με την αύξηση της θερμοκρασίας. Επιπτώσεις του φαινομένου είναι ασυνήθιστοι άνεμοι, πλημμύρες,
ξηρασίες, ενώ αναφέρεται ότι επηρεάζει και τις καιρικές συνθήκες της Μεσογείου, και συγκεκριμένα συνδέεται με
τις χαμηλές βροχοπτώσεις στην περιοχή.
10 | Σ ε λ ί δ α
11. Άμεση επίδραση της θερμοκρασίας: Η θερμοκρασία κατά τη διάρκεια του Καλοκαιριού σε πολλές περιοχές του
πλανήτη, αλλά και στην χώρα μας, θα φτάσει σε τέτοια επίπεδα που θα είναι ανυπόφορη για τους ανθρώπους και
τους άλλους ζωϊκούς και φυτικούς οργανισμούς. Περισσότερο έντονο θα είναι (ήδη έχει αρχίσει να γίνεται σε
πολλές περιοχές) το πρόβλημα στις πόλεις, όπου η θερμοκρασία είναι μεγαλύτερη από τον περιβάλλοντα χώρο
κατά 0,5 - 3 βάθμους Celsius λόγω της έλλειψης βλάστησης και της μεγαλύτερης απορρόφησης ακτινοβολίας των
δομικών υλικών. Δυστυχώς είναι γεγονός ότι οι πόλεις της πατρίδας μας διαθέτουν πολύ μικρή επιφάνεια σε
χώρους πρασίνου (Αθήνα 2,8 και Θεσσαλονίκη 2,73 τετραγωνικά μέτρα ανά κάτοικο), ενώ οι ειδικοί προτείνουν
τουλάχιστον 15,5 τ.μ. και οι περισσότερες πόλεις τις Μεσευρώπης έχουν 20 τ.μ
4ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ : Λύσεις για το Φαινόμενο του θερμοκηπίου.
11 | Σ ε λ ί δ α
12. • ΟΙ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΑΠΕ) ΕΙΝΑΙ ΕΝΑΣ ΒΑΣΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΙΩΣΗ
ΤΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΤΩΝ ΑΕΡΙΩΝ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ.
Η Ελλάδα, την περίοδο 1990-2004 αύξησε τις εκπομπές του (CO2)
κατά 30,9%,( πράγμα που οφειλόταν κύρια στην αύξηση της λιγνιτοπαραγωγής κατά 35% στο ίδιο
διάστημα), ενώ από το πρωτόκολλο του Κιότο της δινόταν το δικαίωμα για μια αύξηση του 25%.
Η ΔΕΗ παρόλο που έχει ανακοινώσει την κατασκευή σταθμού ηλεκτροπαραγωγής με καύσιμο το φυσικό
αέριο
στη Μεγαλόπολη(όπου δεν προβλέπεται να φθάσει πριν το 2010) και εξαγγείλει επίσης την ανάπτυξη των
ανανεώσιμων πηγών, δεν φαίνεται να αλλάζει πορεία, αφού ακόμα και στα νησιά διατηρεί τους
σταθμούς πετρελαίου. Άλλοι ιδιωτικοί ενεργειακοί όμιλοι ονειρεύονται νέους λιγνιτικούς σταθμούς στη
Φλώρινα, Ελασσόνα και Δράμα. Ειδικά το τελευταίο δεν θα πρέπει να γίνει σε καμιά περίπτωση, γιατί
κανένα ιδιωτικό οικονομικό συμφέρον δεν μπορεί να έχει προτεραιότητα έναντι του κοινού συμφέροντος
που είναι: κανένας νέος λιγνιτικός σταθμός.
Δεν θα πρέπει επίσης να υπερτιμούμε το ρόλο του φυσικού αερίου για το ξεπέρασμα της λιγνιτικής
εποχής. Μπορεί να επιβαρύνει λιγότερο το περιβάλλον σε σχέση με το λιγνίτη και το πετρέλαιο ,δεν
παύει να είναι ορυκτό καύσιμο όμως και να συμβάλει και αυτό στην επιδείνωση των κλιματικών αλλαγών.
Έτσι θα έπρεπε να στραφούμε επιτέλους στο χώρο της καθαρής ενέργειας. Να περάσουμε σε μια
αποκεντρωμένη διασπαρμένη παραγωγή ηλεκ. ενέργειας, βασισμένης στις ΑΠΕ. Να καταφύγουμε σε
αποκεντρωμένα, τοπικά, μικρά και ευέλικτα συστήματα , όπως τα αιολικά, τα φωτοβολταϊκά, τους
ηλιοθερμικούς σταθμούς, τα συστήματα της βιομάζας, της γεωθερμίας και των μικρών υδροηλεκτρικών.
Σε όλα αυτά η χώρα μας είναι πλούσια!
Επίσης στο σχεδιασμό πιο έξυπνων δικτύων διανομής, χωρίς απώλειες μεταφοράς( με τη σημερινή
υπερσυγκεντρωμένη ηλεκτροπαραγωγή ,έχουμε απώλειες 10%).
Ας ακολουθήσουμε το παράδειγμα της Ισπανίας που καθιστά υποχρεωτική τη χρήση ηλιακής ενέργειας
στα νέα κτίρια στο πλαίσιο του νέου οικοδομικού κώδικα που προωθεί την εξοικονόμηση ενέργειας.
. Συγκεκριμένα η ηλιακή ενέργεια θα πρέπει να καλύπτει το 30% με 70% της κατανάλωσης ρεύματος για
ζεστό νερό, ενώ τα εμπορικά κέντρα και τα νοσοκομεία, πρέπει υποχρεωτικά να εξοπλιστούν με
φωτοβολταϊκά συστήματα για να καλύπτουν μέρος των ενεργειακών τους απαιτήσεων.
Για το πέρασμα στην εποχή της καθαρής ενέργειας και της ηλιακής οικονομίας η εξοικονόμηση ενέργειας
πρέπει να είναι η πρώτη προτεραιότητα του ενεργειακού σχεδιασμού της χώρας.
Τι μπορούμε να κάνουμε σαν πολίτες για το φαινόμενο του θερμοκηπίου:
12 | Σ ε λ ί δ α
13. Στη χώρα μας όλο αυτό το διάστημα δεν γινόταν καν λόγος για το θερμοκήπιο. Ακόμα και όταν τα καιρικά
φαινόμενα άρχιζαν να προβληματίζουν πολλούς, επιστρατεύονταν επιστήμονες που καθησύχαζαν
λέγοντας ότι τέτοια φαινόμενα είχαμε πάντα στο παρελθόν. Οι κυβερνήσεις των τελευταίων ετών
επαναπαύονταν στο «κέρδος» της δυνατότητας για νόμιμη αύξηση των εκπομπών διοξειδίου του
άνθρακα κατά 25% , που δόθηκε στα πλαίσια των συμφωνιών του Κιότο για την Ευρώπη των 15 . Δεν
πήραν καμία πρωτοβουλία για μείωση των εκπομπών . Έτσι η χώρα συνολικά από άποψη κατανάλωσης
ενέργειας και εκπομπών βρίσκεται στην 17η θέση στην παγκόσμια κατάταξη ενώ αυξάνει ανεξέλεγκτα τις
εκπομπές και έχει φθάσει να είναι 5η παγκοσμίως στην αύξησή τους.
Πρωταγωνιστής μάλιστα σε αυτή την κούρσα εκπομπών είναι η ΔΕΗ με τα εργοστάσια πετρελαίου στα
νησιά και λιγνίτη στη στεριά. Το βάρος λοιπόν του «να αλλάξουμε όλα όσα αλλάζουν το κλίμα» πέφτει
πάλι στους ώμους των πολιτών. Πολλά αιτήματα μπορούν και πρέπει να διατυπωθούν καθώς και να
προωθηθούν οργανωμένα με όλους τους δυνατούς τρόπους προς την εκάστοτε Κυβέρνηση , τους Δήμους
και την Τοπική Αυτοδιοίκηση .Όπως για παράδειγμα απαίτηση για ένα πρόγραμμα εξοικονόμησης
ενέργειας και χρήσης ήπιων μορφών της στα ήδη υπάρχοντα κτίρια, ξεκινώντας από τα δημοτικά και τα
δημόσια, ιδιαίτερα από τα σχολεία.(π.χ. φυσικό αέριο και βιοαέριο για οικιακές χρήσεις, οικονομικές
λάμπες, ταράτσες με φωτοβολταϊκά, κάλυψη των νότιων πλευρών των κτιρίων με φυλλοβόλα
αναρριχητικά και δένδρα, ώστε το καλοκαίρι να δροσίζονται τα κτίρια και όπου δυνατόν ,θερμοκήπια στη
νότια πλευρά για θερμική άνεση το χειμώνα και αποφυγή των ενεργοβόρων κλιματιστικών το καλοκαίρι).
Βιοκλιματικός σχεδιασμός των νέων κτιρίων και μείωση των συντελεστών δόμησης ,μικρά αιολικά από
τους δήμους και από μη κερδοσκοπικές εταιρείες λαϊκής βάσης κ.λ.π. Μετακινήσεις με δημόσια μέσα
συγκοινωνίας και περιορισμό της αυτοκίνησης κ.ο.κ.
Σημαντικές είναι και οι ανακαλύψεις πολλών επιστημών σε παγκόσμιο επίπεδο όπως οι Βρετανοί
επιστήμονες, Chris Rapley και James Lovelock, έχουν αναπτύξει ένα σχέδιο που όπως δηλώνουν θα
συνεισφέρει αρκετά στην καταπολέμηση του φαινομένου του θερμοκηπίου.
13 | Σ ε λ ί δ α
14. Το σχέδιο περιλαμβάνει πόντιση από τους ωκεανούς με ειδικά κατασκευασμένες αντλίες. Η λειτουργία
τους θα γίνεται ως εξής : μια βαλβίδα θα είναι υπεύθυνη για την κίνηση του νερού προς τα πάνω μέσα
από κατακόρυφους σωλήνες και έτσι θα μεταφέρεται ψυχρό νερό από μεγάλο βάθος.
Η κεντρική ιδέα είναι ότι με το ψυχρό νερό θα ευδοκιμήσει το φυτοπλαγκτόν, το οποίο μπορεί και
συγκρατεί το διοξείδιο του άνθρακα που εκλύεται στην ατμόσφαιρα μέσω της φωτοσύνθεσης. Τα μικρά
φύκια με τη σειρά τους θα δημιουργούν νέφη που θα μπορούν να αντανακλούν τις ακτίνες του ηλίου.
Αποτέλεσμα θα είναι η πτώση της θερμοκρασίας του πλανήτη.
Το σχέδιο έχει προοπτική και θα πρέπει να προσεχθεί σε μεγάλο βαθμό. Ήδη πολλές γνωστές
διασημότητες έχουν εκφράσει την στήριξή τους απέναντι στο εγχείρημα αυτό. Ένας από αυτούς είναι ο
ιδιοκτήτης της Virgin Richard Branson.
Οι επιστήμονες λένε ότι το σχέδιο αυτό δεν θα αποτελέσει από μόνο του τη σωτηρία που όλοι ψάχνουμε.
Τονίζουν, μάλιστα, ότι είναι απαραίτητη η ευαισθητοποίηση όλου του πλανήτη για ολική αντιμετώπιση.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Διαδυκτιακοί Τόποι:
www.physics4u.gr
www.wikipedia.org
www.sch.gr
www.rodia-elafos.gr
www.google.gr
14 | Σ ε λ ί δ α
