Το πρόγραμμα είχε ως στόχο να γίνουν γνωστά 4 από τα μεγαλύτερα σύγχρονα προβλήματα του πλανήτη μας. Το φαινόμενο του θερμοκηπίου, το φωτοχημικό νέφος, η τρύπα του όζοντος και η όξινη βροχή αποτελούν τα κυριότερα προβλήματα της ατμόσφαιρας και κατ’ επέκταση του πλανήτη μας. Η μελέτη έγινε για το κάθε πρόβλημα ξεχωριστά και ήταν χωρισμένη στις εξής ενότητες: εικόνα του προβλήματος, αιτίες δημιουργίας, περιγραφή, επιπτώσεις και προτάσεις-λύσεις του προβλήματος. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνουμε αρχικά την ευαισθητοποίηση και στην συνέχεια την ενεργό συμμετοχή για την πιθανή λύση του κάθε προβλήματος.
4. Το φωτοχημικό νέφος δημιουργείται από
την ένωση του ηλιακού φωτός με ρύπους
που έχουν ελευθερωθεί στην ατμόσφαιρα.
Οι ουσίες αυτές μπορεί να είναι οξείδια του
αζώτου, το όζον το οποίο κατεβαίνει σε
χαμηλά επίπεδα της ατμόσφαιρας καθώς
και ενώσεις που υπάρχουν σε ουσίες όπως
η βενζίνη.
Οι ρύποι που είναι υπεύθυνοι για το
φωτοχημικό νέφος προέρχονται από
οχήματα και εργοστάσια και
αναπτύσσονται σε υψηλές θερμοκρασίες.
Φωτοχημικό νέφος / αιτίες δημιουργίας
ΝΟΧ
Ο3
Πτητικές
ενώσεις
5. Φωτοχημικό νέφος / περιγραφή
Το φωτοχημικό νέφος είναι μια μορφή
ρύπανσης που συναντάται σε μεγάλες
πόλεις και έχει έντονες επιπτώσεις στο
περιβάλλον και στον άνθρωπο.
Εμφανίζεται κυρίως σε μεγαλουπόλεις και
πυκνοκατοικημένες περιοχές.
6. Φωτοχημικό νέφος / επιπτώσεις
Οι συνέπειες του φαινομένου
αφορούν κυρίως την υγεία του
ανθρώπου.
o Προκαλεί προβλήματα στο
αναπνευστικό σύστημα του
ανθρώπου, όπως το άσθμα
καθώς και άλλες ασθένειες οι
οποίες μπορούν να επιφέρουν
ακόμα και τον θάνατο.
o Επίσης οδηγεί στον ερεθισμό των
ματιών ,της μύτης και του
λαιμού των πολιτών.
o Τέλος εμποδίζει την ομαλή
ανάπτυξη των νέων, έχει
επιπτώσεις στο νευρικό σύστημα
των ανθρώπων και στην
αναπαραγωγή.
7. Φωτοχημικό νέφος / λύσεις
Για την αντιμετώπιση του νέφους
πρέπει να παρθούν και να τελεστούν
κάποια μέτρα
οι βιομηχανίες να ελέγχουν τις
εκπομπές μετά την καύση με χρήση
ειδικών φίλτρων, για την κάθαρση των
καπνών.
να αλλάξουμε ή να βελτιώσουμε τα
καύσιμα.
να ελέγχουμε τις εκπομπές κατά το
στάδιο της καύσης. (χαμηλότερη
παραγωγή NOX)
να απαγορευθεί η ανεξέλεγκτη
χρήση των αυτοκινήτων ειδικά για τις
μεγάλες αποστάσεις.
…είναι απαραίτητη η εξοικονόμηση
της ενέργειας, διότι είναι ο ταχύτερος
τρόπος για να μειώσουμε την εξάρτηση
από τα καύσιμα και να εμποδίσουμε
την εκπομπή αερίων.
.
11. Όξινη βροχή / αιτίες δημιουργίας
Η όξινη βροχή εμφανίστηκε σε βιομηχανικές
περιοχές, όπου η ανάλυση του αέρα έδειξε ότι
περιέχει οξείδια του θείου (SO2, SO3) και του
αζώτου (ΝΟ, ΝΟ2), τα οποία συμβολίζονται SOX
και NOX.
Τα SOX παράγονται σε βιομηχανικές περιοχές,
όπου υπάρχουν θερμοηλεκτρικά εργοστάσια
παραγωγής ρεύματος, χαλυβουργεία και γενικά
βιομηχανίες που χρησιμοποιούν κάρβουνο
(γαιάνθρακες).
12. Όξινη βροχή / περιγραφή
Κατά τη δεκαετία του 1980 ήρθε στο προσκήνιο το φαινόμενο της όξινης
βροχής, ως υπεύθυνης για την καταστροφή λιμνών, ποταμών, δασών αλλά και
μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς σε όλο τον πλανήτη. Η όξινη βροχή,
συνέπεια της έντονης βιομηχανικής δραστηριότητας των τελευταίων δεκαετιών,
έχει pH συχνά κάτω από 4. Αυτό σημαίνει ότι είναι πάνω από 10 φορές πιο
όξινη από την κανονική βροχή, η οποία έχει pH μεταξύ του 5 και του 6 (κυρίως
λόγω του διοξειδίου του άνθρακα που περιέχει).
13. Όξινη βροχή / επιπτώσεις
Μαρμάρινα αγάλματα και μνημεία
Ανεκτίμητα μνημεία της παγκόσμιας
πολιτιστικής κληρονομιάς, όπως ο
Παρθενώνας στην Ελλάδα, το Taj
Mahal στην Ινδία και το Chitcen Itza
στο Μεξικό, έχουν υποστεί διάβρωση. Η
καταστροφή οφείλεται κυρίως στα NOX
και SOX της ατμόσφαιρας. Το μάρμαρο
περιέχει κυρίως ανθρακικό ασβέστιο,
το οποίο αντιδρά με τα οξέα που
υπάρχουν στην όξινη βροχή και
διαλύεται.
Yγεία του ανθρώπου
Το νερό της όξινης βροχής διαλύει
ορισμένα τοξικά βαριά μέταλλα, όπως o
υδράργυρος, ο μόλυβδος και το
κάδμιο, τα οποία βρίσκονται στο
έδαφος και έτσι μολύνονται τα
αποθέματα του νερού. Επίσης τα NOX
και SOX που προκαλούν την όξινη
βροχή δημιουργούν στον άνθρωπο
αναπνευστικά, δερματολογικά και άλλα
προβλήματα.
Λίμνες και υδρόβιοι οργανισμοί
Τα νερά των λιμνών έχουν pH περίπου
6,5. Σε pH μικρότερο από 5 ελάχιστα
είδη επιβιώνουν και σε μικρότερο από
4 οι λίμνες είναι νεκρές.
14. Όξινη βροχή / επιπτώσεις
Δάση και έδαφος
Yπo την επίδραση της όξινης βροχής τα
δέντρα αρχικά ρίχνουν τα φύλλα τους
και στη συνέχεια ορισμένα μέρη τους
νεκρώνονται. Τα εξασθενημένα δέντρα
τελικά πεθαίνουν από το κρύο, τον
αέρα και τα έντομα. Επιβαρυντικός
παράγοντας για την καταστροφή των
δασών είναι και η οξίνιση του εδάφους,
δηλαδή η ελάττωση του pH του εξαιτίας
της όξινης βροχής. Η οξίνιση αυτή έχει
ως αποτέλεσμα το δέντρο να μην
τρέφεται καλά από τις ρίζες του.
Ορατότητα
Οι ρύποι που προκαλούν την όξινη
βροχή ελαττώνουν την ορατότητα στην
ατμόσφαιρα, ιδίως το καλοκαίρι.
15. Όξινη βροχή / λύσεις
Για να λυθεί το πρόβλημα της όξινης
βροχής, οι άνθρωποι πρέπει να
καταλάβουν με ποιον τρόπο αυτή
καταστρέφει το περιβάλλον. Πρέπει
επίσης να καταλάβουν τι αλλαγές
πρέπει να κάνουν στις εστίες μόλυνσης
που προκαλούν το πρόβλημα. Η
απάντηση σ` αυτά τα ερωτήματα θα
βοηθήσει αυτούς που έχουν την
εξουσία να πάρουν καλύτερες
αποφάσεις σχετικά με το πώς να
ελέγχουν την μόλυνση του αέρα με
αποτέλεσμα να μειώσουν, ή ακόμη και
να εξαλείψουν την όξινη βροχή.
Ενας τροπος για την αντιμετωπιση του
προβληματος ειναι η ασβεστωση
δηλαδη η προσθηκη ασβεστιου για την
μειωση της οξυτητας.Ακομα μπορουμε
να αναπτυξουμε αντιρρυπαντικες
τεχνολογιες και να χρησιμοποιουμε μη
ρυπογονες μορφες ενεργιας(ηλιακη ,
αιολικη κ.α.).Επισης ιδιοκτητες
βιομηχανιων θα πρεπει να τοποθετουν
απορροφητικα φιλτρα στα εργοστασια.
16. Όξινη βροχή / μετρήσεις
SOΕκτιμώμενη ανάπτυξη ανθρωπογενών εκπομπών 2 ( . SOσε παγκόσμιο επίπεδο εκατ τόνοι 2)
: Cofala et al. 2005.Πηγή
17. Όξινη βροχή / μετρήσεις
NOΕκτιμώμενη ανάπτυξη ανθρωπογενών εκπομπών x ( . NOσε παγκόσμιο επίπεδο εκατ τόνοι 2)
: Cofala et al. 2005.Πηγή
20. Εξασθένηση στιβάδας όζοντος/ αιτίες δημιουργίας
Η πρώτη και σημαντικότερη αιτία της δημιουργίας της
τρύπας του όζοντος είναι οι χλωροφθοράνθρακες (CFC).
Οι χλωροφθοράνθρακες αποτελούνται από άτομα
χλωρίου, φθορίου και άνθρακα. Το χλώριο είναι
ιδιαίτερα καταστροφικό για το όζον. Ενδεικτικά, 1 μόριο
χλωρίου καταστρέφει μέχρι και 100.000 μόρια όζοντος
πριν την αδρανοποίησή του.
Οι ουσίες αυτές χρησιμοποιούνται συνήθως σε σπρέι, στα
συστήματα κλιματισμού, ως ψυκτικό μέσο σε ψυγεία, ως
διαλυτικά στη βιομηχανία και στο χημικό καθαρισμό.
Επίσης χρησιμοποιούνται και για την παραγωγή πολλών
αφρωδών προϊόντων (π.χ. μονωτικά, υλικά συσκευασίας,
αφρολέξ, καθίσματα αυτοκινήτων) μέχρι και μονωτικά
υλικά των οικοδομών ή τις πλαστικές συσκευασίες.
Επιπρόσθετα, οι χλωροφθοράνθρακες έχουν μεγάλη
διάρκεια ζωής και μεταφέρονται από την τροπόσφαιρα
στην στρατόσφαιρα, όπου με την βοήθεια της
υπεριώδους ακτινοβολίας διασπώνται ελευθερώνοντας
άτομα χλωρίου.
21. Εξασθένηση στιβάδας όζοντος/ επιπτώσεις
• Οι επιπτώσεις της τρύπας του όζοντος
στους οργανισμούς.
Το όζον στα ανώτερα στρώματα της
ατμόσφαιρας είναι αρκετά χρήσιμο καθως
απορροφαει τις βλαβερές ακτίνες του
ηλιου, οι οποιος αποτελουν το 10% των
ηλιακων ακτινων που πεφτουν στην στην
γη. Η UV-C, η οποια απορροφάται απο το
όζον στην ατμοσφαιρα ειναι η πιο
επικυνδηνη ακτινοβολια, καθως:
Αποτελεί τη βασικοτερη αιτια για το
μελάνωμα, μια μορφή θανατηφόρου
καρκίνου στο δέρμα μας
Η UV-C αποτελει και αιτια του καταρρακτη,
διοτι ειναι ατκετα ισχυρη να περασει απο
αμφιβληστροειδη του ματιου.
Η κυριοτερη επιδραση του στος ζωντανους
οργανισμους ειναι η μεταλλαξη του DNA.
Ειναι τοσο ισχυρη που οι επιστημουνες
την χρησιμοποιουν στα εργαστηρια κατω
απο συγκεκριμενες συνθηκες για την
μεταλλαξη των γονιδιων. Αλλοιωνει τοσο
πολυ το DNA που καταληγει να χανει την
ιδιοτητα του να διαιρειται και να
πολλαπλασιαζεται.
22. Εξασθένηση στιβάδας όζοντος/ επιπτώσεις
Οι επιπτωσεις επιπτώσεις της τρυπας του όζοντος στο
περιβαλλον:
Εφοσον του οζον, το οποιο απορροφα μερος των
ηλιακων, θα εισερχεται περισσοτερη θερμοτητα στη γη
σε συνδυασμο με το φαινομενο του θερμοκηπιου, θα
συντελει στην υπερθερμανση του πλανητη.
Ο μεσος ορος της θερμοκρασιας του πλανητη
αυξηθηκε σε σχεση με τον προηγουμενο αιωνα ενω
στην Ανταρκτικη μειωθηκε.
Οι επιστημονες πιστευουν οτι μεχρι το 2020 οι τρυπα
του οζοντος πανω απο την Ανταρκτικη θα παραμεινει
σε χαμηλα επιπεδα, αλλα εκτιμαται οτι για τις
επομενες δυο δεκαετιες θα εεχουμε σημαντικες
απωλειες οζοντος πανω απο την Αρκτικη.
Σημαντικες δοσεις ηλιακης ακτινοβολιας μπορουν να
διεισδυσουν κατω απο τα νερα των ωκεανων και να
φτασουν μεχρι και 2,5 μετρα που μπορει να
προκαλεσει βλαβη στο πλανγκτον. Οταν η ηλιακη
ακτινοβολια αυξανεται τοτε το πλανγκτον βυθιζεται
βαθυτερα στο νερο και μειωνεται το ορατο φως που
ειναι απαραιτητο για τη φωτοσυνθεση.
Επισης η ακτινοβολια UV-B καταστρεφει την
χλωροφυλλη απο τα φυτα και μειωνει την
αναπαραγωγικη και φωτοσυνθετικη τους ικανοτητα με
συνεπεια την διαταραξη της τροφιλης αλυσιδας.
23. Τα αέρια που βλάπτουν κυρίως την στοιβάδα του όζοντος είναι το χλώριο και το
βρώμιο.
Τα CFC έχουν ήδη απαγορευτεί εκτός από
σημαντικές χρήσεις όπως στους
εισπνευστήρες άσθματος και στους
πυροσβεστήρες αεροσκαφών. Το
χλωροφθορομεθάνιο και τα μεθυλοβρωμίδια
αργά- αργά καταργούνται.
Είναι πολύ σημαντικό να καταργηθούν ολικά αυτές οι ουσίες, ώστε το όζον να πάψει να
καταστρέφεται με τόσο γρήγορους ρυθμούς και σιγά σιγά να αρχίζει να αναπληρώνεται
η στοιβάδα του όζοντος.
Παρόλο που το Πρωτόκολλο του Μοντρεάλ
έχει κάνει μεγάλες προσπάθειες για την
προστασία της στοιβάδας του όζοντος, ο
στόχος για μείωση της τρύπας χρειάζεται
πολύ προσπάθεια ακόμα για να
πραγματοποιηθεί.
Εξασθένηση στιβάδας όζοντος / λύσεις
24. Εξασθένηση στιβάδας όζοντος / μετρήσεις
……η τρύπα του
Όζοντος πάνω από
την Ανταρκτική, το
2012 ήταν αισθητά
μικρότερη σε
σχέση με δέκα
χρόνια πριν
25. Εξασθένηση στιβάδας όζοντος / μετρήσεις
Ο Δείκτης UV (Ultra-Violet = Υπέρ Ιώδης) είναι ένα μέγεθος το οποίο
καθιερώθηκε διεθνώς ως ένα απλό μέσο έκφρασης της επικινδυνότητας της
ηλιακής υπεριώδους ακτινοβολίας
27. Το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) αν και
κύριος υπεύθυνος του φαινομένου δεν
είναι ο μοναδικός. Παράλληλα και άλλες
χημικές ουσίες, όπως το μεθάνιο, οι
χλωροφθοράνθρακες, το όζον,
συμμετέχουν στον σχηματισμό ενός
μανδύα στην Τροπόσφαιρα, ο οποίος
αφήνει τις ακτίνες του ηλίου να φθάσουν
στη Γη, αλλά εμποδίζει τις εκπεμπόμενες
από την επιφάνεια της Γης (υπέρυθρη
ακτινοβολία) να επιστρέψουν στο
διάστημα
φαινόμενο του θερμοκηπίου/ αιτίες δημιουργίας
28. φαινόμενο του θερμοκηπίου/ περιγραφή
Φαινόμενο του θερμοκηπίου, καλείται εκείνο το
φυσικό φαινόμενο κατα το οποίο η ατμόσφαιρα
απορροφά ένα μέρος της ηλιακής ενέργειας
(ακτίνες του ήλιου), το οποίο έχει ανακλαστεί
από την επιφάνεια της Γης (δευτερεύουσα -
γήινη ακτινοβολία). Αν δεν υπήρχε μάλιστα το
φαινόμενο αυτό, η μέση θερμοκρασία της Γης
θα άγγιζε τους -18°C.
Η δευτερεύουσα ακτινοβολία που εκπέμπει η Γη
είναι μεγάλου μήκους κύματος. Αυτό ακριβώς
το γεγονός εκμεταλλεύται το φαινόμενο του
θερμοκηπίου και εγκλωβίζει τη θερμότητα στο
εσωτερικό της ατμόσφαιρας. Η ατμόσφαιρα με
άλλα λόγια παρουσιάζει έντονη αδιαφάνεια στις
μεγάλου μήκους κύματος ακτίνες, γεγονός που
δεν επιτρέπει στην γηίνη ακτινοβολία να ξεφύγει
στο διάστημα.
Η αύξηση της ποσότητας ωστόσο των αερίων του
θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, τα οποία είναι
γνωστά για την μεγάλη απορροφητικότητα τους
στις μεγάλου μήκους κύματος ακτινοβολίες,
προκαλεί την αλλαγή του θετικού χαρακτήρα
του φαινομένου σε αρνητικό
29. φαινόμενο του θερμοκηπίου/ επιπτώσεις
Άνοδος της στάθμης των θαλασσών: Οι
λόγοι που οδηγούν στο φαινόμενο αυτό
είναι η διαστολή των υδάτων που επιφέρει
η αύξηση της θερμοκρασίας και η τήξη
των πάγων. Μία άνοδος της στάθμης κατά
50 έως 150 εκατοστά θα έχει βαρύτατες
συνέπειες, καθώς θα πλημμυρίσουν
πολλές περιοχές που βρίσκονται κοντά στο
επίπεδο της θάλασσας (οι περισσότερες
από αυτές είναι εύφορες και
πυκνοκατοικημένες).
Αλλαγή του κλίματος της Γης: Μετακίνηση
των ζωνών βροχοπτώσεως, από τον ισημερινό
προς τον βορρά και ερημοποίηση του κάτω
τμήματος της εύκρατης ζώνης. Αυτό σημαίνει
ότι θα πραγματοποιηθούν αλλαγές στους
διάφορους τύπους βλάστησης τόσο στις
γεωργικές όσο και στις δασικές εκτάσεις.
30. φαινόμενο του θερμοκηπίου/ επιπτώσεις
Συμβολή στην εμφάνιση του φαινομένου
Ελ Νίνιο: Το φαινόμενο Ελ Νίνιο,
δηλαδή η περιοδική αύξηση της
θερμοκρασίας των επιφανειακών υδάτων
στον κεντρικό και ανατολικό Ειρηνικό
ωκεανό, συσχετίζεται από πολλούς
επιστήμονες με την αύξηση της
θερμοκρασίας. Επιπτώσεις του
φαινομένου είναι ασυνήθιστοι άνεμοι,
πλημμύρες, ξηρασίες, ενώ αναφέρεται
ότι επηρεάζει και τις καιρικές συνθήκες
της Μεσογείου, και συγκεκριμένα
συνδέεται με τις χαμηλές βροχοπτώσεις
στην περιοχή
Άμεση επίδραση της θερμοκρασίας: Η
θερμοκρασία κατά τη διάρκεια του
Καλοκαιριού σε πολλές περιοχές του
πλανήτη, θα φτάσει σε τέτοια επίπεδα που
θα είναι ανυπόφορη για τους ανθρώπους και
τους άλλους ζωϊκούς και φυτικούς
οργανισμούς. Περισσότερο έντονο θα είναι
(ήδη έχει αρχίσει να γίνεται σε πολλές
περιοχές) το πρόβλημα στις πόλεις, όπου η
θερμοκρασία είναι μεγαλύτερη από τον
περιβάλλοντα χώρο κατά 0,5 - 3 ?C λόγω της
έλλειψης βλάστησης και της μεγαλύτερης
απορρόφησης ακτινοβολίας των δομικών
υλικών
31. φαινόμενο του θερμοκηπίου / λύσεις
Μεγαλύτερη εξοικονόμηση ενέργειας, για να
καλυφθούν οι ανάγκες του συνεχώς
αυξανόμενου πληθυσμού της Γης, αλλά
παράλληλα να μειωθεί η εκπομπή CO2 ανά
κάτοικο.
Αξιοποίηση των καθαρών πηγών ενέργειας
όπως η υδραυλική ενέργεια (υδατοπτώσεις,
παλίρροιες, κυματισμός), η αιολική, η
ηλιακή, η ενέργεια του μεθανίου, ο
φωτοβολταϊκός ηλεκτρισμός, και η βιομάζα.
Χρήση φυσικού αερίου.
Περιορισμός των εκπομπών των άλλων
αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του
θερμοκηπίου (χλωροφθοράνθρακες, όζον
κλπ).
Δενδροφυτεύσεις που βοηθούν στην
απορρόφηση του CO2 , συγκρατούν τα
εδάφη και ρυθμίζουν τον κύκλο του νερού.
32. φαινόμενο του θερμοκηπίου / μετρήσεις
Η αυξητική τάση στη συγκέντρωση βασικών αερίων του θερμοκηπίου (στοιχεία μεχρι 1/2003).