Credit : http://www.youtube.com/watch?v=1xfruQILfXU

1. 92
สารและสมบัติของสาร
บทที่ 1 สารชีวโมเลกุล
คือ สารที่มี C และธาตุ H เปนองคประกอบ มีขนาดใหญและพบในสิ่งมีชีวิตเทานั้น มี 4 ประเภท ไดแก
1. ไขมัน และนํ้ามัน ประกอบดวยธาตุ C H O มีหนาที่ดังนี้
ปองกันการสูญเสียนํ้า ชวยทําใหผิวชุมชื้น ปองกันการสูญเสียความรอน ชวยทําใหรางกายอบอุน ชวยใหผมและเล็บมี
สุขภาพดี ชวยละลายวิตามิน A D E K (ไขมัน 1 กรัม ใหพลังงาน 9 กิโลแคลอรี )
ไขมัน เปนสารไตรกลีเซอไรด ซึ่งเกิดจากกรดไขมัน 3 โมเลกุล กับ กลีเซอรอล 1 โมเลกุล
กรดไขมันไมอิ่มตัว + กาซออกซิเจน ทําใหเกิดกลิ่นเหม็นหืน
แสดงวา นํ้ามันพืช จะเกิดกลิ่นเหม็นหืนไดงาย แตในธรรมชาติจะมีวิตามินE ซึ่งเปนสารตานหืน
การผลิตสบู จากปฏิกิริยาสะปอนนิฟเคชัน ไดจาก การตมไขมันกับเบส (โซเดียมไฮดรอกไซด / NaOH)
2. โปรตีน ( C H O N ) มีหนาที่ ชวยเสริมสรางการเจริญเติบโตและซอมแซมเนื้อเยื่อ ชวยรักษาสมดุลนํ้าและกรด-เบส เปน
สวนประกอบของเอนไซม ฮอรโมน เลือด และภูมิคุมกัน (1 กรัม ใหพลังงาน 4 KCal)
หนวยยอย คือ กรดอะมิโน มีทั้งหมด 20 ชนิด แบงเปน
• กรดอะมิโนที่จําเปน มี 8 ชนิด ซึ่งรางกายสรางไมได ตองกินจากอาหารเขาไป
• กรดอะมิโนที่ไมจําเปน มี 12 ชนิด ซึ่งรางกายสามารถสังเคราะหไดเอง
การแปลงสภาพโปรตีน คือ การที่ทําใหโครงสรางของโปรตีนถูกทําลาย เชน แข็งตัว
เมื่อไดรับความรอน เมื่อไดรับสารละลายกรด-เบส เมื่อไดรับไอออนของโลหะหนัก
คุณคาทางชีววิทยา หมายถึง คุณภาพของโปรตีนที่นํามาสรางเปนเนื้อเยื่อได(ไข 100%)
3. คารโบไฮเดรต ( C H O ) มีหนาที่ดังนี้
- เปนแหลงพลังงานหลักของคน (1 กรัมใหพลังงาน 4 กิโลแคลอรี) แบง 3 ประเภท ดังนี้
3.1 มอโนแซ็กคาไรด ( นํ้าตาลโมเลกุลเดี่ยว ) แบงเปน
• นํ้าตาลที่มีสูตรเปน C5
H10
O5
เรียกวา ไรโบส
• นํ้าตาลที่มีสูตรเปน C6
H12
O6
เชน กลูโคส ฟรุกโตส ( ฟรักโตส ) กาแลกโทส
3.2 ไดแซ็กคาไรด ( นํ้าตาลโมเลกุลคู )
• กลูโคส + กลูโคส = มอลโทส พบในขาว เมล็ดพืช ใชในการทําเบียร อาหารทารก
• กลูโคส + ฟรุกโตส = ซูโครส หรือ นํ้าตาลทราย พบมากในออย
• กลูโคส + กาแลกโทส = แลกโทส พบมากในนํ้านม
3.3 พอลิแซ็กคาไรด (นํ้าตาลโมเลกุลใหญ )
• แปง เกิดจากกลูโคสหลายพันโมเลกุลมาตอกัน แบบสายยาวและแบบกิ่ง พบมากในพืช
- รางกายคนยอยสลายไดดวยเอนไซมที่มีในนํ้าลาย (อะไมเลส)
• เซลลูโลส เกิดจากกลูโคสประมาณ 50,000 โมเลกุล ตอกันแบบสายยาว เปนเสนใยพืช
- รางกายคนยอยสลายไมได ชวยกระตุนใหลําไสใหญเคลื่อนไหว ทําใหอุจจาระออนนุม
• ไกลโคเจน เกิดจากกลูโคสเปนแสนถึงลานโมเลกุลมาตอกันแบบกิ่ง พบในคนและสัตว ที่ตับและกลามเนื้อ เปนแหลง
พลังงานสํารอง โดยจะสลายกลับคืนเปนกลูโคส เมื่อรางกายขาดแคลนพลังงาน
กรดไขมัน อิ่มตัว ไมอิ่มตัว
จํานวนอะตอมไฮโดรเจน มาก นอย
จุดหลอมเหลว สูงกวา 25 ๐
C ตํ่ากวา 25 ๐
C
สถานะ ของแข็ง ของเหลว
แหลงที่พบมาก ไขมันสัตว นํ้ามันพืช
พันธะระหวางคารบอน เดี่ยว คู
ความวองไวตอปฏิกิริยา นอย มาก
เตรียมสอบวิทยาศาสตร (O-NET)
อ.กรกฤช ศรีวิชัย

2. 93
4. กรดนิวคลีอิก ( C H O N P ) มีหนวยยอย เรียกวา นิวคลีโอไทด
DNA ประกอบดวย นิวคลีโอไทด มาเชื่อมตอกันเกิดเปนสายยาว 2 สายพัน กันเปนเกลียว โดยเกาะกันดวยคูไนโตรเจนเบสที่
เฉพาะเจาะจง คือ อะดีนีน (A) กับ ไทมีน (T) กวานีน (G) กับ ไซโตซีน (C)
บทที่ 2 ปโตรเลียม
เกิดจาก ซากพืชซากสัตวที่ตายทับถม แลวถูกยอยสลาย เกิดเปนสารประกอบไฮโดรคารบอน
2.1 นํ้ามันปโตรเลียม ประเทศไทยพบครั้งแรกที่ อ.ฝาง จ.เชียงใหม และตอมาพบที่ อ.ลานกระบือ จ.กําแพงเพชร
การกลั่นนํ้ามันปโตรเลียม เรียกวา การกลั่นลําดับสวน โดยใชความรอน 350-400 o
C จะไดผลิตภัณฑ เรียงตามลําดับจาก
จุดเดือดตํ่าไปสูง ดังนี้
มีเทน อีเทน โพรเพน บิวเทน เบนซิน กาด ดีเซล หลอลื่น เตา ไข ยางมะตอย
2.2 กาซธรรมชาติ ประเทศไทยพบบริเวณอาวไทยและมีมากในเชิงพาณิชย และพบที่ อ.นํ้าพอง จ.ขอนแกน
สวนใหญเปนกาซมีเทน รอยละ 80-95
ปฏิกิริยาการเผาไหม คือ ปฏิกิริยาระหวางสารไฮโดรคารบอนกับกาซออกซิเจน แบงเปน
- การเผาไหมที่สมบูรณ เกิดเมื่อมีกาซ O2
มากเพียงพอ จะได CO2
และ H2
O ซึ่งจะไมมีเถาถาน และเขมา
- การเผาไหมไมสมบูรณ เกิดเมื่อมีกาซ O2
นอย จะได CO ซึ่งจะไปจับกับฮีโมโกลบินในเม็ดเลือดแดง ทําใหรางกายเกิด
การขาดออกซิเจน อาจเกิดอาการหนามืด เปนลมหรือเสียชีวิตได
2.3 เชื้อเพลิงในชีวิตประจําวัน
- กาซมีเทน (CH4
) ใชในการผลิตกระแสไฟฟา ใชในรถปรับอากาศเครื่องยนตยูโร-2
- กาซหุงตม ประกอบดวย กาซโพรเพน (C3
H8
) และกาซบิวเทน (C4
H10
) ที่ถูกอัดดวยความดันสูง จนมีสถานะเปนของเหลว
เรียกวา LPG (Liquid Petroleum Gas)
เลขออกเทน เปนตัวเลขบอกคุณภาพของนํ้ามันเบนซิน โดยกําหนดให
ไอโซออกเทน มีประสิทธิภาพการเผาไหมดี ทําใหเครื่องยนตเดินเรียบ มีเลขออกเทน 100
นอรมอลเฮปเทน มีประสิทธิภาพการเผาไหมไมดี ทําใหเครื่องยนตกระตุก มีเลขออกเทน 0
- นํ้ามันดีเซล บอกคุณภาพโดยใชเลขซีเทน
บทที่ 3 พอลิเมอร
คือ สารที่มีขนาดใหญ ซึ่งเกิดจากการรวมตัวของสารขนาดเล็ก (มอนอเมอร) จํานวนมาก
3.1 พลาสติก แบงเปน
• เทอรมอพลาสติก มีโครงสรางแบบโซตรงหรือโซกิ่ง ยืดหยุน และโคงงอได เมื่อไดรับความรอนจะออนตัว สามารถ
เปลี่ยนรูปรางกลับไปมาได เพราะสมบัติไมมีการเปลี่ยนแปลง
• เทอรมอเซต มีโครงสรางแบบตาขาย มีความแข็งแรงมาก เมื่อไดรับความรอนจะไมออนตัว แตจะเกิดการแตกหัก ไม
สามารถเปลี่ยนรูปรางได เพราะสมบัติมีการเปลี่ยนแปลง
3.2 ยาง แบงเปน
• ยางธรรมชาติ เกิดจากมอนอเมอร คือ ไอโซพรีน รวมตัวกันเปนพอลิไอโซพรีน ดังนี้
มีความยืดหยุน ทนตอแรงดึงทนตอการขัดถู ทนนํ้า นํ้ามันพืชและสัตว แตไมทนนํ้ามันเบนซินและตัวทําละลายอินทรีย เมื่อไดรับความ
เย็นจะแข็งและเปราะ แตเมื่อไดรับความรอนจะออนตัวและเหนียว
• ยางสังเคราะห (ยางเทียม) เชน
: ยาง IR (Isoprene Rubber) มีโครงสรางเหมือนยางธรรมชาติ มีสิ่งเจือปนนอย คุณภาพสมํ่าเสมอ
: ยาง SBR (Styrene - Butadiene Rubber) ทนตอการขัดถูแตไมทนตอแรงดึง ใชทําพื้นรองเทา สายยาง
บทที่ 4 ปฏิกิริยาเคมี
เกิดจาก สารเริ่มตน เขาทําปฏิกิริยากัน แลวทําใหเกิดสารใหม เรียกวา ผลิตภัณฑ
4.1 ปฏิกิริยาเคมีในชีวิตประจําวัน
- ปฏิกิริยาการเผาไหมของถานหิน จะมีกํามะถัน (S) เมื่อเผาไหมกํามะถันจะทําปฏิกิริยากับกาซออกซิเจนทําใหเกิดกาซ
ซัลเฟอรไดออกไซดและเมื่อทําปฏิกิริยากับนํ้าฝน ทําใหเกิดกรดกํามะถัน/กรดซัลฟวริก (ฝนกรด)
- การเผาไหมเชื้อเพลิงในเครื่องยนต จะเกิดกาซ NO2
กลายเปนฝนกรดไนตริกได
- ปฏิกิริยาการเกิดสนิมเหล็ก (Fe2
O3
) เกิดจาก ปฏิกิริยาระหวางเหล็กกับกาซออกซิเจน
- ปฏิกิริยาการสลายตัวของโซเดียมไฮโดรเจนคารบอเนต (ผงฟู) ดวยความรอนจะไดกาซ CO2
และ H2
O
- สารไฮโดรเจนเปอรออกไซด เมื่อไดรับแสงและความรอน จะสลายตัว ดังนั้น จึงตองเก็บไวในที่มืด
- ปฏิกิริยาการสลายตัวของหินปูน (CaCO3
) ดวยความรอน ไดปูนขาว (CaO) ใชในการผลิตปูนซีเมนต
- ปฏิกิริยาระหวางหินปูนกับกรดไนตริก / กรดซัลฟวริก ทําใหสิ่งกอสรางสึกและเกิดหินงอกหินยอย

3. 94
บทที่ 5 ธาตุและสารประกอบ
พันธะเคมี คือ แรงยึดเหนี่ยวระหวางอะตอมของธาตุ โดยแบงเปน
- พันธะไอออนิก : เกิดจากโลหะกับอโลหะ เชน NaCl CaO
- พันธะโควาเลนซ : เกิดจากอโลหะกับอโลหะ เชน H2
Cl2
CO2
CH4
ธาตุหมู 1A และ 2A เปนโลหะ เปนของแข็ง จุดเดือด / จุดหลอมเหลวสูง นําไฟฟาได
ธาตุหมู 1A มีเวเลนซอิเล็กตรอนเปน 1 จึงหลุดออกงาย ทําใหมีประจุ +1 เชน Na+
มีความวองไวตอปฏิกิริยาสูงมาก ลุกไหมไดอยางรวดเร็ว เกิดปฏิกิริยากับนํ้ารุนแรง
ธาตุหมู 2A มีเวเลนซอิเล็กตรอนเปน 2 จึงสูญเสียไดงาย ทําใหมีประจุ +2 เชน Mg2+
ธาตุหมู 7A (Halogen) เปนอโลหะ อยูเปนโมเลกุลมี 2 อะตอม เชน F2
Cl2
Br2
I2
At2
• มีเวเลนซอิเล็กตรอนเปน 7 จึงสามารถรับอิเล็กตรอนไดอีก 1 กลายเปนไอออนประจุ -1
• มีความวองไวตอปฏิกิริยาเคมีมาก
ธาตุหมู 8A เปนอโลหะ มีสถานะเปนกาซ อยูเปนอะตอมอิสระ : He Ne Ar Kr Xe Rn
• มีเวเลนซอิเล็กตรอนเปน 8 จึงมีความเสถียรมาก ไมวองไวตอปฏิกิริยาเคมี จึงเรียกวา กาซเฉื่อย
โลหะแทรนซิชัน เปนโลหะ มีสมบัติกายภาพเหมือนโลหะหมู 1A / 2A แตสมบัติเคมีแตกตางกัน
ธาตุกึ่งโลหะ คือ ธาตุที่มีสมบัติบางประการคลายโลหะและบางประการคลายอโลหะ เชน
อะลูมิเนียม (Al) มีความหนาแนนตํ่า จึงแข็งแรงแตนํ้าหนักเบา นําไฟฟา/ความรอนดี เชน
บอกไซด :ใชทําโลหะอะลูมิเนียม อุปกรณไฟฟา เครื่องครัว หออาหาร
คอรันดัม หรือ อะลูมิเนียมออกไซด : ทําอัญมณีที่มีสีตามชนิดของโลหะแทรนซิชัน
สารสม (Al(SO4
)2
. 12H2
O) : ใชในการทํานํ้าประปาหรือกวนนํ้าใหตกตะกอน
ซิลิกอน (Si) - อะตอมยึดตอกันดวยพันธะโคเวเลนซ ในรูปโครงผลึกรางตาขาย เปนสารกึ่งตัวนํา ใชทําแผงวงจรไฟฟาและ
อุปกรณไฟฟา
ธาตุกัมมันตรังสี คือ ไอโซโทปของธาตุที่มีนิวตรอนตางจากโปรตอนมากๆ ทําใหไมเสถียร จึงสลายตัว โดยปลดปลอยรังสีออก
มา ซึ่งตรวจหาและวัดรังสี โดยใชไกเกอรมูลเลอรเคานเตอร
การเคลื่อนที่และพลังงาน
บทที่ 1 การเคลื่อนที่ แบงเปน 4 ประเภท ดังนี้
1.1 การเคลื่อนที่แนวตรง : เปนการเคลื่อนที่ ที่ไมมีการเปลี่ยนทิศทาง
การเคลื่อนที่ของวัตถุในแนวระดับ
• อัตราเร็วเฉลี่ย หาไดจาก อัตราสวนระหวางระยะทางกับเวลา
• ความเร็วเฉลี่ย หาไดจาก อัตราสวนระหวางกระจัดกับชวงเวลา ( กระจัด คือ ระยะทางที่สั้นที่สุด)
• ความเรง หาไดจาก ความเร็วที่เปลี่ยนไปกับเวลาที่เปลี่ยนแปลง (เมตรตอวินาที 2 )
การเคลื่อนที่ของวัตถุในแนวดิ่ง ภายใตแรงโนมถวงของโลก (แนวดิ่ง)
ใชสูตร V = U + g t
1.2 การเคลื่อนที่แบบโพรเจกไทล : เปนการเคลื่อนที่เปนเสนโคงพาราโบลา
เชน การโยนของจากเครื่องบิน การโยนลูกบาสเกตบอลเขาหวง การขวางกอนหิน การยิงธนู การตีลูกกอลฟ
1.3 การเคลื่อนที่แบบวงกลม : เกิดจากเมื่อวัตถุเคลื่อนที่เปนวงกลม
เชน การเหวี่ยงหมุนของบนศีรษะ การเลี้ยวของรถ การขี่มอเตอรไซคไตถัง การโคจรของดวงดาว
1.4 การเคลื่อนที่แบบฮารมอนิกอยางงาย : เปนการเคลื่อนที่กลับไปกลับมา ซํ้าทางเดิมในแนวดิ่ง โดยมุมที่เบนจากแนวดิ่งจะ
มีคาคงที่เสมอ เชน การแกวงของชิงชา การแกวงของลูกตุมนาฬกา
บทที่ 2 สนามของแรง คือ บริเวณที่มีแรงกระทําตอวัตถุ แบงเปน 3 ประเภท
2.1 สนามแมเหล็ก คือ บริเวณที่มีแรงแมเหล็กกระทํา จะมีทิศจากขั้วเหนือไปยังขั้วใตของแทงแมเหล็ก
เมื่อใหกระแสไฟฟาไหลผานขดลวดตัวนํา ที่วางตัด (ตั้งฉาก) กับสนามแมเหล็กสมํ่าเสมอ จะมีแรงแมเหล็กกระทํา ทําใหขด
ลวดตัวนําเคลื่อนที่ได นําไปใชสรางมอเตอรไฟฟา
กรณีตรงขาม ถาหมุนขดลวดตัวนําใหตั้งฉากกับสนามแมเหล็กสมํ่าเสมอ จะทําใหเกิดกระแสไฟฟาขึ้น เรียกวา กระแส
ไฟฟาเหนี่ยวนํา ซึ่งคนพบโดย ไมเคิล ฟาราเดย และนําไปสรางเครื่องกําเนิดไฟฟา สนามแมเหล็กโลก โลกเสมือนมีแมเหล็กฝงอยู
ใตโลก โดยขั้วโลกเหนือ ทําหนาที่เปน ขั้วใตของแมเหล็ก ขั้วโลกใต ทําหนาที่เปน ขั้วเหนือของแมเหล็ก ทําหนาที่ เปนโลปองกันลม
สุริยะ
2.2 สนามไฟฟา คือ บริเวณที่มีแรงไฟฟา กระทํา จะมีทิศจากขั้วบวกไปยังขั้วลบของขั้วไฟฟา
- อนุภาคที่มีประจุบวก (โปรตอน) จะเคลื่อนที่จากขั้วบวกไปยังขั้วลบ

4. 95
- อนุภาคที่มีประจุลบ (อิเล็กตรอน) จะเคลื่อนที่จากขั้วลบไปยังขั้วบวก
หลักการนี้นําไปใชในการทําเครื่องกําจัดฝุน โดยเมื่อฝุนละอองผานเขาไปในเครื่อง ฝุนเล็กๆ จะรับประจุไฟฟาลบจาก
ขั้วลบของเครื่อง และจะถูกดูดติดแนนโดยแผนขั้วบวกของเครื่อง
2.3 สนามโนมถวง คือ บริเวณที่มีแรงโนมถวงกระทํา ทําใหเกิดแรงดึงดูดวัตถุ พุงเขาสูศูนยกลางโลก
ณ ผิวโลก แรงโนมถวงมีคา 9.8 นิวตันตอ กิโลกรัม แตจะมีคาลดลงไปเรื่อยๆ เมื่ออยูในระดับสูงขึ้นไปจากผิวโลกเรื่อยๆ
แรงโนมถวงของโลกที่กระทําตอวัตถุ ก็คือ นํ้าหนักของวัตถุบนโลก (weight)
บทที่ 3 คลื่น แบงเปน 2 ประเภท
3.1 คลื่นกล คือ คลื่นที่เดินทางไดตองอาศัยตัวกลาง แบงเปน
สมบัติของคลื่น มี 4 ประเภท
• การสะทอน : เกิดจากการที่คลื่นไป แลวกลับสูตัวกลางเดิม เชน คางคาวและปลาโลมา โดยการสงคลื่นเสียง (Ultra-
sound) ออกไป แลวรับคลื่นที่สะทอนกลับมา
• การหักเห : เกิดจากการที่คลื่นเคลื่อนที่ผานรอยตอระหวางตัวกลางที่มีสมบัติตางกัน ทําใหทิศทางเบี่ยงเบน เนื่องจาก
อัตราเร็วของคลื่นเปลี่ยนไป เชน บางครั้งเห็นฟาแลบ แตไมไดยินเสียงฟารอง
• การเลี้ยวเบน : เกิดจากการที่คลื่นปะทะสิ่งกีดขวาง แลวแผกระจายไปตามขอบ เชน การที่เราเดินผานมุมอาคารเรียน
หรือมุมตึก จะไดยินเสียงตางๆ จากอีกดานหนึ่งของอาคาร
• การแทรกสอด : เกิดจากการที่คลื่นสองขบวนเคลื่อนที่เขาหากัน ทําใหเกิดบริเวณสงบนิ่งและบริเวณที่สั่นสะเทือนมาก
ธรรมชาติของเสียง มี 3 ประเภท
• ระดับเสียง ขึ้นอยูกับ ความถี่ของเสียง
- หูของคนสามารถรับรูคลื่นเสียงในชวงความถี่ 20 ถึง 20,000 เฮิรตซ
เสียงที่มีความถี่ตํ่ากวา 20 เฮิรตซ เรียกวา อินฟราซาวนด (infrasound)
เสียงที่มีความถี่สูงกวา 20,000 เฮิรตซ เรียกวา อัลตราซาวนด (ultrasound)
• ความดัง ขึ้นอยูกับ แอมพลิจูด จะวัดเปนระดับความเขมเสียง มีหนวยเปน เดซิเบล ดังนี้
- เสียงคอยที่สุดที่เริ่มไดยิน มีระดับความเขมเสียงเปน 0 เดซิเบล
- เสียงดังที่สุดที่ไมเปนอันตรายตอหู มีระดับความเขมเสียงเปน 120 เดซิเบล
องคการอนามัยโลก กําหนดวา ระดับความเขมเสียงที่ปลอดภัยตองไม เกิน 85 เดซิเบล และไดยินติดตอกันไมเกินวันละ 8
ชั่วโมง ถาเกินกวานี้ จะถือวาเปนมลภาวะของเสียง
คุณภาพเสียง คือ คุณลักษณะเฉพาะตัวของเสียง (ไมไดแปลวาเสียงดี หรือไมดี ) ขึ้นอยูกับ รูปรางของคลื่น ชวยระบุแหลง
กําเนิดเสียงที่แตกตางกัน ทําใหเสียงที่ไดยินวาเปนเสียงอะไร
3.2 คลื่นแมเหล็กไฟฟา คือ คลื่นที่สามารถเคลื่อนที่ได โดยไมอาศัยตัวกลาง มี 7 ชนิด ดังนี้
แกมมา เอกซ อัลตราไวโอเลต แสง อินฟราเรด ไมโครเวฟ คลื่นวิทยุ
พลังงานมาก -------------------------------------------------------------------------> พลังงานนอย
ความยาวคลื่นนอย ------------------------------------------------------------------> ความยาวคลื่นมาก
คลื่นแมเหล็กไฟฟา จะเคลื่อนที่ในสุญญากาศดวยความเร็วเทากัน คือ 3 x 108
เมตร/วินาที
คลื่นแมเหล็กไฟฟา ที่ใชประโยชนมากในชีวิตประจําวัน คือ คลื่นวิทยุ มี 2 ระบบ คือ
- ระบบเอเอ็ม (AM : Amplitude Modulation) : เปนการผสมคลื่นที่ทําใหแอมพลิจูดเปลี่ยนแปลง แตความถี่คงที่ สง
กระจายเสียงดวยความถี่ 530-1,600 กิโลเฮิรตซ
- ระบบเอฟเอ็ม (FM : Frequency Modulation) : เปนการผสมคลื่นที่ทําใหความถี่เปลี่ยนแปลง แตแอมพลิจูดคงที่ สง
กระจายเสียงดวยความถี่ 88-108 เมกะเฮิรตซ
บทที่ 4 กัมมันตภาพรังสีและพลังงานนิวเคลียร
4.1 กัมมันตภาพรังสี แบงเปน 3 ชนิด
รังสีแกมมา () เปนคลื่นแมเหล็กไฟฟา ที่มีความยาวคลื่นสั้น มีอํานาจทะลุผานมาก กั้นไดใชตะกั่ว
รังสีบีตา () เปนอิเล็กตรอน สามารถกั้นไดโดยใชแผนอะลูมิเนียม
รังสีแอลฟา () เปนนิวเคลียสของธาตุฮีเลียม ( 2
He) สามารถทําใหสารเกิดการแตกตัวเปนไอออนไดดี มีอํานาจทะลุผาน
นอยมาก สามารถกั้นไดโดยใชกระดาษ
4.2 พลังงานนิวเคลียร แบงเปน 2 ประเภท
ฟชชัน ฟวชัน
- ใหญ ----> เล็ก - เล็ก ----> ใหญ
- ควบคุมได - ควบคุมไมได
- เกิดลูกโซ - ไมเกิดลูกโซ
- พลังงานนอย - พลังงานมาก
4

5. 96
โลก ดาราศาสตร และอวกาศ
บทที่ 1 โลกและการเปลี่ยนแปลง
1.1 โครงสรางโลก แบงตามลักษณะมวลสาร ได 3 ชั้น คือ
1. ชั้นเปลือกโลก แบงเปน 2 บริเวณ คือ
• ภาคพื้นทวีป ประกอบดวย ซิลิกาและอะลูมินา
• ใตมหาสมุทร ประกอบดวย ซิลิกาและแมกนีเซีย
2. ชั้นเนื้อโลก มีความลึก 2,900 กิโลเมตร แบงเปน 3 สวน คือ
• สวนบน เปนหินที่เย็นตัว ชั้นเนื้อโลกสวนบนรวมกับชั้นเปลือกโลก เรียกวา ชั้นธรณีภาค
• ชั้นฐานธรณีภาค เปนชั้นของหินหลอมละลายหรือหินหนืด ที่เรียกวา แมกมา
• ชั้นลางสุด เปนชั้นของแข็งรอนที่แนนและหนืด
3. ชั้นแกนโลก แบงเปน 2 สวน คือ
• แกนโลกชั้นนอก เปนเหล็กและนิกเกิลที่เปนของเหลวรอน
• แกนโลกชั้นใน เปนเหล็กและนิกเกิลที่เปนของแข็ง
1.2 ปรากฏการณทางธรณีวิทยา
แนวรอยตอที่ทําใหเกิดแผนดินไหว มี 3 แนว คือ
1. แนวรอยตอรอบมหาสมุทรแปซิฟก เกิดแผนดินไหวรุนแรงและมากที่สุด ( 80% ) เรียกวา วงแหวนแหงไฟ ไดแก ญี่ปุน
ฟลิปปนส อินโดนีเซีย สหรัฐอเมริกา เม็กซิโก
2. แนวรอยตอภูเขาแอลปในยุโรปและภูเขาหิมาลัยในเอเซีย เกิดแผนดินไหว (15%) โดยจะเกิดระดับตื้นและปานกลาง
ไดแก พมา อัฟกานิสถาน อิหราน ตุรกี และทะเลเมดิเตอรเรเนียน
3. แนวรอยตอบริเวณสันกลางมหาสมุทรตางๆ ของโลก (5%) ไดแก บริเวณเทือกเขากลางมหาสมุทรแอตแลนติก
มหาสมุทรอินเดียและอารกติก โดยจะเกิดแผนดินไหวในระดับตื้น
ภูเขาไฟ แบงเปน 2 รูปแบบ ดังนี้
• เกิดจาก การปะทุของแมกมา จะมีสัญญาณบอกเหตุลวงหนา เชน แผนดินไหว และมีเสียงคลายฟารอง ซึ่งเมื่อพนออก
มา เรียกวา ลาวา คุพุงเหมือนนํ้าพุรอน เมื่อเย็นตัวกลายเปน หินบะซอลต ซึ่งมีรูพรุน
• เกิดจาก การระเบิดของแมกมาที่มีกาซ ซึ่งจะแยกเปนฟองเหมือนนํ้าเดือดและขยายตัวจนระเบิดอยางรุนแรง พนเศษ
หิน ผลึกแร เถาภูเขาไฟ และเมื่อเย็นตันเปนหิน เรียกวา หินตะกอนภูเขาไฟ ซึ่งเรียกชื่อตามขนาดและชิ้นสวนที่พนออกมา เชน หิน
ทัฟฟ หินกรวดเหลี่ยมภูเขาไฟ หินกรวดมนภูเขาไฟ
บทที่ 2 ธรณีภาค
2.1 แผนธรณีภาคและการเคลื่อนที่
ป พ.ศ.2458 ดร.อัลเฟรด เวกาเนอร นักอุตุนิยมวิทยา ชาวเยอรมัน ไดตั้งสมมติฐานวา
“ผืนแผนดินทั้งหมดบนโลกแตเดิมเปนแผนดินผืนเดียวกัน เรียกวา พันเจีย เมื่อ 200 - 135 ลานปที่แลว แยกออกเปน 2
ทวีปใหญ คือ ลอเรเซียทางตอนเหนือและกอนดวานาทางตอนใต และเมื่อ 135-65 ลานปที่แลว ลอเรเซียเริ่มแยกเปนอเมริกาเหนือ
และแผนยูเรเซีย (ยุโรป+เอเชีย) กอนดวานาจะแยกเปน อเมริกาใต แอฟริกา ออสเตรเลีย แอนตารกติกา และอินเดีย
แผนธรณีภาคมีการเคลื่อนที่ตลอดเวลา ดังนี้
1. ขอบแผนธรณีภาคแยกออกจากกัน
เกิดจาก การดันตัวของแมกมา ทําใหเกิดรอยแตก จนแมกมาถายโอนความรอนได ทําใหอุณหภูมิและความดันลดลง
ทําเปลือกโลกทรุดตัวกลายเปนหุบเขาทรุด ตอมามีนํ้าไหลมาสะสมเปนทะเล และเกิดเปนรองลึก แมกมาจึงแทรกดันขึ้นมา สงผลให
แผนธรณีเคลื่อนตัวแยกออกไปทั้งสองขาง เกิดการขยายตัวของพื้นทะเล
2. ขอบแผนธรณีภาคเคลื่อนเขาหากัน มี 3 แบบ คือ
- แผนธรณีภาคใตมหาสมุทรชนกับแผนธรณีภาคใตมหาสมุทร ทําใหแผนหนึ่งมุดลงใตอีกแผนหนึ่ง ปลายของแผนที่
มุดลงจะหลอมกลายเปนแมกมา และปะทุขึ้นมา ทําใหเกิดเปนแนวภูเขาไฟกลางมหาสมุทร
- แผนธรณีภาคใตมหาสมุทรชนกับแผนธรณีภาคภาคพื้นทวีป ทําใหแผนธรณีภาคใตมหาสมุทรซึ่งหนักกวามุดลงขาง
ลาง เกิดเปนแนวภูเขาไฟชายฝง เชน อเมริกาใต (แอนดีส)
- แผนธรณีภาคภาคพื้นทวีปชนกับแผนธรณีภาคภาคพื้นทวีป ซึ่งทั้งสองแผนมีความหนามาก ทําใหแผนหนึ่งมุดลงแต
อีกแผนหนึ่งเกยขึ้นเกิดเปนเทือกเขาเปนแนวยาวอยูกลางทวีป เชน เทือกเขาหิมาลัย แอลป

6. 97
บทที่ 3 ธรณีประวัติ
3.1 อายุทางธรณีวิทยา แบงเปน 2 แบบ
- อายุสัมบูรณ เปนอายุของหินหรือซากดึกดําบรรพที่สามารถบอกจํานวนปที่แนนอน ซึ่งคํานวณไดจากครึ่งชีวิตของธาตุ
กัมมันตรังสี ไดแก ธาตุ C-14 K-40
- อายุเปรียบเทียบ ใชบอกอายุของหิน วาหินชุดใดมีอายุมากหรือนอยกวากัน โดยอาศัยขอมูลจากซากดึกดําบรรพที่ทราบ
อายุแนนอน ลักษณะลําดับชั้นหินและโครงสรางของชั้นหิน
3.2 ซากดึกดําบรรพ คือ ซากและรองรอยของสิ่งมีชีวิต ที่ตายทับถมอยูในชั้นหินตะกอน
พืชและสัตวที่จะเปลี่ยนสภาพเปนซากดึกดําบรรพไดตองมีโครงรางที่แข็ง เพื่อวาแรธาตุตางๆ จะสามารถแทรกซึมเขาไป
ในชองวางนั้นได ทําใหทนทานตอการผุพังและตองถูกฝงกลบอยางรวดเร็ว ซึ่งจะทําใหซากสิ่งมีชีวิตชะลอการสลายตัว โดยซากของ
สัตวทะเลจะพบมากที่สุด เพราะวาเมื่อจมลงจะถูกโคลนและตะกอนเม็ดละเอียดทับถม ซึ่งตะกอนละเอียดจะทําใหซากสิ่งมีชีวิตเสีย
หายนอยที่สุด
ประเทศไทยพบซากดึกดําบรรพ เชน ซากไดโนเสาร พบครั้งแรกที่ อ.ภูเวียง จ.ขอนแกน เปนไดโนเสารเดิน 4 เทา มี
คอ-หาง ยาว กินพืชเปนอาหาร ตั้งชื่อวา “ภูเวียงโกซอรัส สิรินธรเน”
- รองรอยของสิ่งมีชีวิตที่พิมพรอยอยูในตะกอนที่แข็งตัวเปนหิน เชน รอยเทาไดโนเสารที่ภูหลวง จ.เลย และที่ภูแฝก
จ.กาฬสินธุ หรือรอยเปลือกหอยตาง ๆ
นอกจากนี้ ยังมีซากดึกดําบรรพที่ไมกลายเปนหิน เชน ซากชางแมมมอธ ซากแมลงในยางไมหรืออําพัน
บทที่ 4 เอกภพ
4.1 กําเนิดเอกภพ ทฤษฏีกําเนิดเอกภพ “บิกแบง” (Big Bang) กลาววา
เมื่อเกิดการระเบิดใหญ ทําใหพลังงานเปลี่ยนเปนสสาร เนื้อสารที่เกิดขึ้นจะในรูปของอนุภาคพื้นฐานชื่อ ควารก อิเล็กตรอน
นิวทริโน และโฟตอน
เมื่อเกิดอนุภาคจะเกิดปฏิอนุภาคที่มีประจุตรงขาม เมื่ออนุภาคพบปฏิอนุภาคชนิดเดียวกัน จะหลอมสลายเปนพลังงานจน
หมด แตในธรรมชาติมีอนุภาคมากกวาปฏิอนุภาค จึงทําใหยังมีอนุภาคเหลือ
หลังบิกแบง 10-6
วินาที อุณหภูมิจะลดลงเปนสิบลานลานเคลวิน ทําใหควารกรวมตัวกลายเปนโปรตอน (นิวเคลียสของ
ไฮโดรเจน) และนิวตรอน
หลังบิกแบง 3 นาที อุณหภูมิจะลดลงเปนรอยลานเคลวิน เกิดการรวมตัวเปนนิวเคลียสของฮีเลียม
หลังบิกแบง 300,000 ป อุณหภูมิจะลดลงเหลือ 10,000 เคลวิน นิวเคลียสของไฮโดรเจนและฮีเลียม จะดึงอิเล็กตรอนเขา
มา ทําใหเกิดเปนอะตอมของไฮโดรเจนและฮีเลียม
หลังบิกแบง 1,000 ลานป จะเกิดกาแล็กซีตางๆ โดยภายในกาแล็กซีจะมีธาตุไฮโดรเจนและฮีเลียมเปนสารเบื้องตน ในการ
กําเนิดเปนดาวฤกษรุนแรก ๆ
ขอสังเกตและประจักษพยาน ที่สนับสนุนทฤษฏีบิกแบง
1. การขยายตัวของเอกภพ คนพบโดยฮับเบิล นักดาราศาสตรชาวอเมริกา
2.อุณหภูมิพื้นหลังของเอกภพ ปจจุบันลดลงเหลือ 2.73 เคลวิน
นักดาราศาสตร แบงกาแล็กซี ออกเปน 4 ประเภท
1. กาแล็กซีกังหันหรือสไปรัล เชน กาแล็กซีทางชางเผือก กาแล็กซีแอนโดรเมดา กาแล็กซี M -81 (M ยอมาจาก
เมสสิแอร (Messier) เปนนักลาดาวหางชาวฝรั่งเศส)
2. กาแล็กซีกังหันมีแกนหรือบารสไปรัล
เชน กาแล็กซี NGC – 7479 (NGC ยอมาจาก The New General Catalogue)
3. กาแล็กซีรูปไข เชน กาแล็กซี M–87
4. กาแล็กซีไรรูปทรง เชน กาแล็กซีแมกเจลเเลนใหญ
บทที่ 5 ดาวฤกษ
เปนกอนกาซรอนขนาดใหญ มีองคประกอบสวนใหญ เปนธาตุไฮโดรเจน
5.1 วิวัฒนาการของดาวฤกษ
• ดาวฤกษที่มีมวลนอย เชน ดวงอาทิตย ใหแสงสวางนอย จึงมีการใชเชื้อเพลิงนอย ทําใหมีชวงชีวิตยาว และจบชีวิตลง
โดยไมมีการระเบิด แตจะกลายเปนดาวแคระ
• ดาวฤกษที่มีมวลมาก จะมีขนาดใหญ ใหแสงสวางมาก จึงมีการใชเชื้อเพลิงมาก ทําใหมีชวงชีวิตสั้น และจบชีวิตลงดวย
การระเบิดอยางรุนแรง เรียกวา ซูเปอรโนวา (supernova)
หลังจากนั้น ดาวที่มีมวลมาก จะกลายเปนดาวนิวตรอน ดาวที่มีมวลสูงมาก ๆ จะกลายเปนหลุมดํา
กําเนิดและวิวัฒนาการของดวงอาทิตย
1. เมื่อเนบิวลายุบตัว ที่แกนกลางจะมีอุณหภูมิสูงเปนแสนองศาเซลเซียส เรียกวา “ดาวฤกษกอนเกิด”

7. 98
2. ปจจุบันที่แกนกลางมีอุณหภูมิสูงเปน 15 ลานเคลวิน ทําใหเกิด ปฏิกิริยาเทอรโมนิวเคลียร
คือ ปฏิกิริยาหลอมไฮโดรเจน 4 นิวเคลียส กลายเปนฮีเลียม 1 นิวเคลียสและเกิดพลังงานออกมามหาศาล จนทําใหเกิด
สมดุลระหวางแรงโนมถวงกับแรงดันของกาซ เกิดเปนดวงอาทิตย มีสีเหลือง
3. ในอนาคต เมื่อไฮโดรเจนลดลง ทําใหดาวยุบตัวลง ทําใหแกนกลางมีอุณหภูมิสูงขึ้นเปน 100 ลานเคลวิน จนเกิดปฏิกิริยา
เทอรโมนิวเคลียร ที่มีการหลอมฮีเลียม ใหกลายเปนคารบอน
ในขณะเดียวกันรอบนอกของดาว ก็จะมีอุณหภูมิสูงขึ้นถึง 15 ลานเคลวิน ทําใหเกิดปฏิกิริยาเทอรโมนิวเคลียส ที่มีหลอม
ไฮโดรเจนใหกลายเปนฮีเลียมครั้งใหม
จึงเกิดพลังงานออกมาอยางมหาศาลและทําใหดวงอาทิตยมีขนาดใหญขึ้นเปน 100 เทา และเปลี่ยนจากสีเหลืองเปนสีแดง
เรียกวา ดาวยักษแดง ซึ่งจะปลดปลอยพลังงานออกมามาก ทําใหชวงชีวิตคอนขางสั้น
4. ในชวงทาย แกนกลางจะยุบตัวลงกลายเปนดาวแคระขาว ซึ่งมีขนาดเล็กลงเปน 1 ใน 100
5. ความสวางจะลดลงตามลําดับ และในที่สุดก็จะหยุดสองแสงสวาง กลายเปนดาวแคระดํา (black dwarf)
5.2 ความสวางและอันดับความสวางของดาวฤกษ
• ดาวฤกษที่ริบหรี่ที่สุดที่มองเห็นดวยตาเปลา มีอันดับความสวาง 6
• ดาวฤกษที่สวางที่สุด มีอันดับความสวาง 1
• ดวงอาทิตย มีอันดับความสวาง - 26.7
ถาอันดับความสวางตางกัน x อันดับ จะมีความสวางตางกันประมาณ (2.5)x
เทา
5.3 สีและอุณหภูมิผิวของดาวฤกษ แบงออกเปน 7 ชนิดหลัก ๆ ดังนี้
• ดาวที่มีอายุนอย จะมีอุณหภูมิผิวสูง มีสีขาว นํ้าเงิน
• ดาวที่มีอายุมาก ใกลถึงจุดสุดทายของชีวิต จะมีอุณหภูมิผิวตํ่า มีสีแดง
O B A F G K M
มวง คราม นํ้าเงิน ขาว เหลือง แสด แดง
บทที่ 6 กําเนิดระบบสุริยะ
นักดาราศาสตร แบงเขตพื้นที่รอบดวงอาทิตย เปน 4 เขต คือ
1. ดาวเคราะหชั้นใน ไดแก ดาวพุธ ดาวศุกร โลก และ ดาวอังคาร
มีขนาดเล็กและมีพื้นผิวแข็งหรือเปนหินแบบเดียวกับโลก
2. แถบดาวเคราะหนอย คือ บริเวณระหวางวงโคจรของดาวอังคารและดาวพฤหัสบดี
เปนเศษที่เหลือจากการพอกพูนเปนดาวเคราะหหิน แลวถูกดึงดูดจากแรงรบกวนของดาวพฤหัสบดี ซึ่งมีขนาดใหญและเกิดมา
กอน ทําใหไมสามารถจับตัวกันมีขนาดใหญได
3. ดาวเคราะหชั้นนอก หรือ ดาวเคราะหยักษ เปนดาวที่มีขนาดใหญ ไดแก ดาวพฤหัสบดี ดาวเสาร ดาวยูเรนัส และดาวเนปจูน
มีองคประกอบหลัก คือ กาซไฮโดรเจนและฮีเลียมทั้งดวง
ดาวพลูโต เปนดาวเคราะหชั้นนอกที่อยูไกลและเล็กที่สุด มีสมบัติคลายดาวเคราะหนอย
4. เขตของดาวหาง เปนเศษที่เหลือจากดาวเคราะหยักษ มีจํานวนมากอยูรอบนอกระบบสุริยะ
ดวงอาทิตย : เปนดาวฤกษสีเหลือง ชนิดสเปกตรัม G มีอุณหภูมิผิวประมาณ 6,000 เคลวิน
- แสงสวางที่เปลงออกมา ทําใหเรามองเห็นดาวเคราะหได โดยใชเวลาเดินทาง 8.3 นาที
- ลมสุริยะ ประกอบดวยอนุภาคโปรตอนและอิเล็กตรอน มาจากการแผรังสีของดวงอาทิตย ซึ่งจะมาถึงโลกภายในเวลา
20-40 ชั่งโมง
ซึ่งจะสงผลทําใหเกิดปรากฏการณแสงเหนือ-แสงใต ไฟฟาแรงสูงดับที่ขั้วโลก เกิดการรบกวนวงจรอิเล็กทรอนิกสของ
ดาวเทียม และทําใหเกิดการติดขัดในการสื่อสารของคลื่นวิทยุ
บทที่ 7 เทคโนโลยีอวกาศ
7.1 ดาวเทียมและยานอวกาศ
การสงดาวเทียมและยานอวกาศขึ้นสูอวกาศ จะตองเอาชนะแรงดึงดูดของโลก ความเร็วมากกวา 7.91 กิโลเมตรตอวินาที
ถาหากจะใหยานอวกาศออกไปโคจรรอบดวงอาทิตย จะตองใชความเร็วที่ 11.2 กิโลเมตรตอวินาที เรียกวา ความเร็วหลุดพน
พ.ศ. 2446 ไชออลคอฟสกี ชาวรัสเซีย ไดคนควาเกี่ยวกับเชื้อเพลิงในจรวด เสนอวา ใชเชื้อเพลิงเหลว แยกเชื้อเพลิงและ
สารที่ชวยในการเผาไหมออกจากกัน นําจรวดมาตอเปนชั้นๆ จะชวยลดมวลของจรวดลง โดยเมื่อจรวดชั้นแรกใชเชื้อเพลิงหมดก็
ปลดทิ้งไป และใหจรวดชั้นตอไปทําหนาที่ตอ แลวปลดทิ้งไปเรื่อยๆ โดย จรวดชั้นสุดทายที่ติดกับดาวเทียมหรือยานอวกาศ จะตองมี
ความเร็วสูงพอที่จะเอาชนะแรงดึงดูดของโลกได
พ.ศ. 2469 โรเบิรต กอดดารด ชาวอเมริกัน สามารถสรางจรวดเชื้อเพลิงเหลว โดยใชไฮโดรเจนเหลวเปนเชื้อเพลิงและ
ออกซิเจนเหลวเปนสารที่ชวยในการเผาไหม และแยกอยูตางถังกัน
สหภาพโซเวียต สามารถใชจรวดสามทอนสงดาวเทียม ไดเปนประเทศแรก

8. 99
ชีวิตกับสิ่งแวดลอม สิ่งมีชีวิตกับการดํารงชีวิต
บทที่ 1 สิ่งมีชีวิตกับสิ่งแวดลอม
โลก มีระบบนิเวศนหลากหลายรวมกัน เปนระบบขนาดใหญ เรียกวา ชีวภาค(Biophere) เชน
- บริเวณเสนศูนยสูตร มีอุณหภูมิสูงและแสงแดดมาก ทําใหมีฝนตกชุก เกิดปาฝนเขตรอน
- บริเวณที่สูงหรือตํ่าจากเสนศูนยสูตร เรียกวา เขตอบอุน มีอุณหภูมิและแสงแดดจํากัด จึงไมหลากหลาย
- ขั้วโลกเหนือ เรียกวา เขตทุนดรา มีอุณหภูมิและแสงแดดนอย พื้นนํ้าเปนนํ้าแข็ง มีพืชคลุมดิน
ในหวงโซอาหาร จะมีการถายทอดพลังงานจากผูผลิตไปยังผูบริโภคลําดับตาง ๆ โดยจะถายทอดไปเพียง 10% สวนพลังงานอีก 90%
จะถูกใชในการดํารงชีวิต นอกจากนี้ ในหวงโซอาหาร จะมีการถายทอดโลหะหนัก จากยาฆาแมลงและสารพิษดวย โดยจะมีปริมาณ
สะสมเพิ่มขึ้นตามลําดับการกินของสิ่งมีชีวิต
บทที่ 2 การรักษาดุลยภาพของสิ่งมีชีวิต
เซลลสิ่งมีชีวิต มีสวนประกอบที่เหมือนกัน คือ
- เยื่อหุมเซลล ทําหนาที่ หอหุมเซลลและควบคุมการผานสารเขา – ออก
- นิวเคลียส เปนศูนยควบคุมการทํางานของเซลลและเปนแหลงเก็บสารพันธุกรรม
- ไมโทคอนเดรีย เปนแหลงผลิตสารพลังงานสูง
- ไรโบโซม ทําหนาที่ สังเคราะหโปรตีน
- รางแหเอนโดพลาซึม ทําหนาที่สังเคราะหและลําเลียงโปรตีน บางสวนสังเคราะหไขมัน
- กอลจิคอมเพล็กซ ทําหนาที่ ปรับเปลี่ยนโปรตีนและไขมัน แลวสงไปยังปลายประสาท
เซลลสิ่งมีชีวิต มีสวนประกอบที่ตางกัน คือ
ในเซลลพืช จะมี
: ผนังเซลล ทําใหเซลลคงรูปรางและมีการเจริญในแนวตั้ง มีโครงสรางหลัก คือ เซลลูโลส
: คลอโรพลาสต ทําหนาที่ สังเคราะหนํ้าตาลโดยใชพลังงานแสง
: แวคิวโอล ทําหนาที่ บรรจุนํ้าและสารชนิดตาง ๆ
ในเซลลสัตว จะมี : ไลโซโซม ทําหนาที่ บรรจุเอนไซมที่มีสมบัติในการยอยสลาย
2.1 การลําเลียงสารผานเซลล มี 4 ประเภท
2.2.1 การแพร คือ การที่สารเคลื่อนที่จากบริเวณที่มีความเขมขนสูง ไปสูที่มีความเขมขนตํ่า
ออสโมซิส คือ การแพรของนํ้าผานเยื่อหุมเซลล จากบริเวณที่มีนํ้ามากไปสูนํ้านอย แบงเปน
- ไฮโพโทนิค คือ สารที่มีความเขมขนตํ่าหรือนํ้ามาก นํ้าจะไหลเขา ทําใหเซลลใหญโดยถาเปนเซลลพืช จะเตง แตเซลล
สัตว จะแตก
- ไฮเพอรโทนิค คือ สารที่มีความเขมขนสูงหรือนํ้านอย นํ้าจะไหลออก ทําใหเซลลเหี่ยว
- ไอโซโทนิค คือ สารที่มีความเขมขนเทากับภายในเซลล นํ้าจะไหลเขา = ไหลออก ทําใหเซลลคงเดิม
2.2.2 การลําเลียงแบบฟาซิลิเทต ( Facilitated Transport)
คือ การลําเลียงสารจากบริเวณที่มีความเขมขนสูงไปสูบริเวณที่มีความเขมขนตํ่า โดยมีโปรตีนตัวพาอยูบนเยื่อหุมเซลล
ซึ่งไมตองอาศัยพลังงาน โดยมีอัตราเร็วมากกวาการแพร
2.2.3 การลําเลียงแบบใชพลังงาน (Active Transport)
คือ การลําเลียงสารจากบริเวณที่มีความเขมขนตํ่าไปสูบริเวณที่มีความเขมขนสูง โดยมีโปรตีนตัวพาอยูบนเยื่อหุมเซลล
และตองอาศัยพลังงาน
2.2.4 การลําเลียงสารแบบไมผานเยื่อหุมเซลล
คือ การลําเลียงสารที่มีขนาดใหญ เชน โปรตีน คารโบไฮเดรต ซึ่งจะไมสามารถผานโปรตีนตัวพาได แตจะใชเยื่อหุมเซลล
โอบลอม ดังนี้
- กระบวนการเอนโดไซโทซิส (Endocytosis) เปนการลําเลียงสารเขาเซลล
- กระบวนการเอกโซไซโทซิส (Exocytosis) เปนการลําเลียงสารออกเซลล
2.2 กลไกการรักษาดุลยภาพ
2.3.1 การรักษาดุลยภาพของนํ้าในพืชโดยการคายนํ้าออกที่ปากใบ และการดูดนํ้าเขาทางราก
2.3.2 การรักษาดุลยภาพของนํ้าในรางกายคน
• เมื่อรางกายเกิดภาวะขาดนํ้า ทําใหเลือดขน มีความดันเลือดตํ่า สมองไฮโพทาลามัสจะกระตุนตอมใตสมองสวนทาย ให
หลั่งฮอรโมนแอนติไดยูเรติก ออกมา เพื่อไปกระตุนใหทอหนวยไตดูดนํ้ากลับคืน
2.3.3 การรักษาดุลยภาพของกรด-เบสในรางกายคน
ถารางกายมีระดับเมแทบอลิซึมสูง (ปฏิกิริยาเคมีตางๆ ในรางกาย) ทําใหเกิดกาซ CO2
มาก เกิดเปนกรดคารบอนิก ซึ่ง
แตกตัวให H+
ออกมา สงผลให pH ในเลือดตํ่าลง หนวยไตจึงทําหนาที่ขับ H+
ออกมาทางปสสาวะ

9. 100
2.3.4 การรักษาดุลยภาพของนํ้าและแรธาตุในสิ่งมีชีวิตอื่น ๆ
• สิ่งมีชีวิตเซลลเดียวที่อาศัยในนํ้า เชน อะมีบา พารามีเซียม มีโครงสรางเรียกวา คอนแทร็กไทลแวคิวโอล (Contractile
Vacuole) ทําหนาที่ กําจัดนํ้าและของเสียออกจากเซลล
• ปลานํ้าจืด :มีปสสาวะมาก แตเจือจาง และที่เหงือกมีเซลลคอยดูดแรธาตุที่จําเปนกลับคืน
• ปลานํ้าเค็ม : มีปสสาวะนอย แตเขมขน และมีผิวหนังและเกล็ดหนา เพื่อปองกันแรธาตุ
• นกทะเล มีตอมนาซัล สําหรับขับเกลือออกในรูปนํ้าเกลือ ทางรูจมูกและปาก
2.3.5 การรักษาดุลยภาพของอุณหภูมิภายในรางกาย (อุณหภูมิปกติ 35.8-37.7 o
C)
• เมื่ออากาศรอน ลดอัตราเมแทบอลิซึมและการเผาผลาญอาหาร หลอดเลือดฝอยขยายตัว ผิวจึงมีสีแดง และตอมเหงื่อ
ขับเหงื่อเพิ่มขึ้น กลามเนื้อที่โคนขนจะคลายตัว ทําใหขนเอนราบ
• เมื่ออากาศเย็น เพิ่มอัตราเมแทบอลิซึมและการเผาผลาญอาหาร หลอดเลือดฝอยจะหดตัว ผิวจึงมีสีซีด และลดการ
ทํางานของตอมเหงื่อ กลามเนื้อที่โคนขนจะหดตัว ดึงใหขนลุก
บทที่ 3 ภูมิคุมกันของรางกาย
เชื้อโรคและสิ่งแปลกปลอมที่เขาสูรางกาย เรียกวา แอนติเจน
- เซลลเม็ดเลือดขาว ทําหนาที่ ปองกันและทําลายเชื้อโรค โดยสรางมาจากไขกระดูก และอวัยวะนํ้าเหลือง ซึ่งแบงเปน 2 กลุม
ดังนี้
1. กลุมฟาโกไซต (phagocyte) จะใชเยื่อหุมเซลลโอบลอมเชื้อโรค แลวนําเขาสูเซลล เพื่อยอยสลาย
2. กลุมลิมโฟไซต (lymphocyte) จะสรางแอนติบอดี ซึ่งเปนสารโปรตีน ทําหนาที่ตอตานแอนติเจน
- ระบบนํ้าเหลือง อวัยวะนํ้าเหลือง เปนแหลงผลิตเซลลเม็ดเลือดขาว ประกอบดวย
• ตอมนํ้าเหลือง เชน คอ (เรียกวา ทอนซิล) รักแร โคนขา
• มาม เปนอวัยวะนํ้าเหลืองที่มีขนาดใหญที่สุด อยูใตกระบังลมดานซาย
• ตอมไทมัส เปนเนื้อเยื่อนํ้าเหลือง ทําหนาที่ สรางเซลลเม็ดเลือดขาวกลุมลิมโฟไซต
รางกายเรามีภูมิคุมกันตั้งแตอยูในทองแม โดยสรางแอนติบอดีไดเองและไดรับจากแม และเมื่อคลอดจะไดจากการดื่มนมแม แต
จะปองกันไดเฉพาะบางโรคเทานั้น จึงจําเปนตองไดรับภูมิคุมกันเพิ่มเติม โดยแบงเปน
วัคซีน - ผลิตจากเชื้อโรคที่ถูกทําใหออนกําลัง หรือ ผลิตจากจุลินทรียที่ตายแลว หรือ ผลิตจากสารพิษที่หมดพิษหรือทอกซอยด
เมื่อฉีดเขาไปในรางกายจะเปนแอนติเจน ไปกระตุนใหรางกายสรางแอนติบอดี โดยใชเวลา 4-7 วัน
เซรุม : ผลิตจากแอนติบอดี เพื่อฉีดใหรางกายมีภูมิคุมกันทันที ซึ่งเตรียมไดจากการฉีดสารพิษหรือเชื้อโรคเขาไปในตัวสัตว เพื่อ
กระตุนใหรางกายของสัตว ไดสรางแอนติบอดี แลวจึงนํา มาฉีดใหกับผูปวย
เลือดของคน แบงเปน 4 หมู ไดแก หมู A B AB O
หมูเลือด แอนติเจนบนเม็ดเลือดแดง แอนติบอดีในนํ้าเลือด
A A B
B B A
AB AB ไมมี
O ไมมี AB
บทที่ 4 การถายทอดลักษณะทางพันธุกรรม
เซลลรางกายของคน 1 เซลล จะมี 46 โครโมโซม โดยเหมือนกันเปนคูๆ เรียกวา โฮโมโลกัสโครโมโซม
การแบงเซลลแบบไมโตซิส คือ การแบงเซลลรางกาย
- ไดเซลลใหม 2 เซลล มีจํานวนโครโมโซมเทาเดิม
การแบงเซลลแบบไมโอซิส คือ การแบงเซลลสืบพันธุ
- ไดเซลลใหม 4 เซลล มีโครโมโซมลดลงเหลือครึ่งหนึ่ง
เซลลรางกายของคน 1 เซลล มี 46 โครโมโซม หรือ 23 คู แบงเปน
+ โครโมโซมรางกายหรือออโตโซม (22 คูแรก)
A เปนแอลลีนเดน เชน ลักยิ้ม นิ้วเกิน คนแคระ ทาวแสนปม
a เปนแอลลีนดอย เชน ผิวเผือก ธาลัสซีเมีย (เลือดจาง)
+ โครโมโซมเพศ (คูที่ 23) โดย เพศหญิง เปน XX เพศชาย เปน XY
ลักษณะที่ผิดปกติจะถูกควบคุมดวยยีนดอย บนโครโมโซม X
XC
เปนแอลลีนปกติ
Xc
เปนแอลลีนผิดปกติ เชน ตาบอดสี ฮีโมฟเลีย (โรคเลือดไหลไมหยุด) ภาวะพรองเอนไซมกลูโคส 6 ฟอสเฟต (G6PD)

10. 101
หมูเลือด (ฟโนไทป) จีโนไทป
A IA
IA
/ IA
i
B IB
IB
/ IB
i
AB IA
IB
O i i
4.4 การเปลี่ยนแปลงทางพันธุกรรม
4.4.1 มิวเทชัน (mutation) : เปนการเปลี่ยนแปลงทางพันธุกรรมในระดับยีนหรือโครโมโซม ทําใหลูกมีลักษณะบางอยาง
แตกตางไปจากรุนพอ-แม โดยมีทั้งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติและเกิดจากรังสีหรือสารเคมี
4.4.2 การคัดเลือกตามธรรมชาติ ของชารลส ดารวิน เสนอ วา “สิ่งมีชีวิตจะออกลูกเปนจํานวนมาก และมีความแปรผัน
ในแตละรุน แลวเกิดการแกงแยงสิ่งที่จําเปนตอการดํารงชีวิตที่มีอยูอยางจํากัด ดังนั้น สิ่งมีชีวิตที่มีลักษณะที่เหมาะสม จะสามารถ
เอาชีวิตรอดได และจะถายทอดลักษณะที่เหมาะสม ไปยังสิ่งมีชีวิตรุนตอไป” เชน นกจาบที่อยูตามหมูเกาะกาลาปากอส พบวา มี
จงอยปากแตกตางกันตามลักษณะอาหารของนก
4.4.3 การคัดเลือกพันธุและปรับปรุงพันธุโดยคน
การคัดเลือกพันธุปลาทับทิม : พัฒนาโดยการคัดพันธุปลานิลจากทั่วโลก
การปรับปรุงพันธุขาวขาวขาวดอกมะลิ 105 เปนขาวเจา เมื่อใชรังสีแกมมา ทําใหเกิดมิวเทชัน ทําใหไดขาวพันธุ กข 6 ที่
เปนขาวเหนียว ขาวพันธุ กข 15
4.5 เทคโนโลยีชีวภาพ (Biotechnology) ไดแก
4.5.1 พันธุวิศวกรรม (Genetic Engineering ) : คือ การตัดตอยีน เรียกวา สิ่งมีชีวิตดัดแปลงพันธุกรรม หรือ GMO
4.5.2 การโคลน: หมายถึง การสรางสิ่งมีชีวิตใหม ที่มีลักษณะเหมือนสิ่งมีชีวิตตนแบบทุกประการ
4.5.3 ลายพิมพ DNA : เปนเอกลักษณเฉพาะของบุคคล เปลี่ยนแปลงไมไดและไมมีใครเหมือนกัน (ยกเวน ฝาแฝดแท ) ใช
ในการพิสูจนผูตองสงสัย หรือหาความสัมพันธทางสายเลือด
4.5.4 การทําแผนที่ยีน หรือ แผนที่จีโนม : เพื่อใหรูตําแหนงของยีนในโครโมโซม เพราะวาเมื่อระบุไดวายีนใดบางที่ผิดปกติ
ก็ใชเทคโนโลยีพันธุวิศวกรรมตัดตอยีนที่พึงประสงคเขาไปแทนยีนที่เปนสาเหตุใหเกิดโรค เรียกวิธีรักษาแบบนี้วา การบําบัดรักษาดวย
ยีน (gene therapy)
บทที่ 5 ความหลากหลายทางชีวภาพ
นักชีววิทยา จัดจําแนกหมวดหมูสิ่งมีชีวิต ออกไดเปน 5 อาณาจักร ดังนี้
• อาณาจักรสัตว : เปนสิ่งมีชีวิตหลายเซลลและเซลลรวมกันเปนเนื้อเยื่อ : เปนผูบริโภค
• อาณาจักรพืช : เปนสิ่งมีชีวิตหลายเซลลและเซลลรวมกันเปนเนื้อเยื่อ : เปนผูผลิต
: มีผนังเซลล ซึ่งมีเซลลูโลสเปนองคประกอบ
• อาณาจักรโพรทิสตา : เปนสิ่งมีชีวิตเซลลเดียวหรือหลายเซลล
: บางชนิดสรางอาหารได แตบางชนิดตองกินอาหารจากสิ่งมีชีวิตอื่น
• อาณาจักรเห็ดรา และยีสต : ยีสตมีเซลลเดียว เห็ดรามีหลายเซลล
: เปนผูยอยสลายอินทรียสาร แตบางชนิดเปนปรสิต
• อาณาจักรมอเนอรา : เปนสิ่งมีชีวิตที่เซลลไมมีนิวเคลียส : เปนผูยอยสลายอินทรียสาร บางชนิดสรางอาหารไดเอง ไดแก
แบคทีเรีย สาหรายสีเขียวแกมนํ้าเงิน
ไวรัส ไมมีอาณาจักร เพราะ ไมมีลักษณะเปนเซลล แตเปนอนุภาค ที่ใชโปรตีนหอหุมสารพันธุกรรมไว สามารถเพิ่มจํานวนได
เฉพาะเมื่ออยูภายในเซลลของสิ่งมีชีวิตชนิดอื่น

11. 102
1. ความสัมพันธระหวางการสังเคราะหดวยแสง และการหายใจ มีแกสใดที่มีความสัมพันธกัน
1. CO , H2O 2. CO2 , O2 3. H2O , CO2 4. CO , O2
2. ในระบบนิเวศนาขาวแหงหนึ่งมีสายโซอาหารดังนี้ สาหราย –> ปลา –> กบ –> งู หากพลังงานเริ่มตนที่ 10,000 kcal พลังงาน
ที่ถูกถายทอดไปยังผูบริโภคลําดับสุดทายเปนกี่ kcal
1. 10 2. 100 3. 1000 4. 10000
3. ขอใดถูกตองเกี่ยวกับการแบงเซลลสืบพันธุ
1. เปนการแบงเซลลแบบไมโตซิส 2. จํานวนโครโมโซมเทาเดิม
3. มีเซลลใหมเกิดขึ้น 6 เซลล 4. จํานวนโครโมโซมมีการลดลงเหลือครึ่งหนึ่ง
4. แกสใดไมมีอิทธิพลตอปรากฏการณเรือนกระจก
1. มีเทน 2. คารบอนไดออกไซด 3. ไนโตรเจนออกไซด 4. ซัลเฟอรไดออกไซด
5. โครงสรางใดของเซลลที่พบเฉพาะในเซลลพืชเทานั้น
1. แวคิวโอล 2. เยื่อหุมเซลล 3. กอลจิคอมเพลกซ 4. ไมโทคอนเดรีย
6. สิ่งมีชีวิตชนิดใดที่มีอุณหภูมิรางกายเปลี่ยนแปลงไดตามสิ่งแวดลอม
1. ปลาวาฬ 2. นกเพนกวิน 3. แมวนํ้า 4. คางคก
7. ขอใดไมเกี่ยวของกับอวัยวะนํ้าเหลือง
1. ตอมทอนซิล 2. ตอมไทมัส 3. มาม 4. ตับ
8. คนที่มีเลือดหมู O สามารถรับเลือดจากหมูใดบาง
1. หมู A หมู B หมู AB และหมู O 2. หมู B หมู AB และหมู O
3. หมู AB และหมู O 4. หมู O
9. พอมีเลือดหมู A แมมีเลือดหมู B ลูกของพอแมคูนี้จะมีโอกาสมีหมูเลือดใดบาง
1. A และ B 2. AB และ O
3. มีโอกาสเปนไปไดทุกหมู 4. ไมมีโอกาสเปนไปได
10. ลักษณะใดที่ไมแสดงออกในพอแม แตสามารถพบในรุนลูก
1. การมีลักยิ้ม 2. การมีนิ้วเกิน 3. โรคธาลัสซีเมีย 4. โรคทาวแสนปม
11. เซรุมปองกันโรคพิษสุนัขบา เปนสารประเภทใด
1. แอนติเจน 2. แอนติบอดี 3. แอนติไบโอติก 4. เอนไซม
12. ลําดับของ “ทฤษฎีการคัดเลือกตามธรรมชาติ” เปนไปตามขอใด เมื่อประชากรเพิ่ม
1. เกิดความผันแปรของยีนในกลุมประชากร เกิดสปชีสใหม
2. เกิดการแกงแยงปจจัยสําคัญ ลักษณะที่แข็งแรงสามารถอยูรอดได
3. เกิดการแกงแยงปจจัยสําคัญ เกิดความหลากหลายในกลุมประชากร ลักษณะที่แข็งแรงสามารถอยูรอดได
4. เกิดความหลากหลายในกลุมประชากร เกิดการแกงแยงปจจัยสําคัญ ลักษณะที่แข็งแรงสามารถอยูรอดได
13. เพราะเหตุใด “ลอ” จึงไมสามารถสืบพันธุมีลูกหลานในรุนตอไปได
1. เปนสิ่งมีชีวิตที่ไดมาจากการผสมเทียมของ มา และ ลา
2. พอ แม มีโครโมโซมที่เกิดการเปลี่ยนแปลงจากมิวเทชัน
3. พอ แม เปนสิ่งมีชีวิตตางสปชีสจึงใหลูกที่ไมสามารถสืบพันธุได
4. ถูกทั้งขอ 1 ขอ 2 และขอ 3
14. เมื่อนํานํ้ามันสําหรับประกอบอาหาร A และ B ปริมาตรเทากัน มาอุนใหรอน แลวหยดทิงเจอรไอโอดีน ทีละหยดและคน รอจน
สีทิงเจอรไอโอดีนหายไป แลวเติมหยดตอไป นับจํานวนหยดที่เติมจนกระทั่ง หยดสุดทายที่สีไมหายไป ไดผลการทดลองดังตาราง
นํ้ามันชนิดใดเหมาะแกการบริโภคมากที่สุด
1. นํ้ามัน A เพราะมีกรดไขมันอิ่มตัวมากที่สุด
2. นํ้ามัน B เพราะมีกรดไขมันอิ่มตัวมากที่สุด
3. นํ้ามัน A เพราะมีกรดไขมันไมอิ่มตัวมากที่สุด
4. นํ้ามัน B เพราะมีกรดไขมันไมอิ่มตัวมากที่สุด
แบบทดสอบวิทยาศาสตร
นํ้ามัน จํานวนหยด
A 23
B 10

12. 103
15. สารพันธุกรรมเปนสารประเภทใด
1. โปรตีน 2. ไขมัน 3. คารโบไฮเดรต 4. กรดนิวคลีอิก
16. ขอใดที่อาหารโปรตีนไมถูกทําลายหรือแปลงสภาพ
1. ไขขาวดิบที่คนไขกินเขาไปเพื่อกําจัดยาฆาแมลง
2. เนื้อหมูที่แชไวในตูเย็นเพื่อแกงใสบาตร
3. เนื้อไกที่ทอดจนเหลือกรอบจะปลอดภัยจากไขหวัดนก
4. หอยแมลงภูที่บีบมะนาวเปนอาหารโปรด
17. ขอใดกลาวถึงเลขออกเทนไมถูกตอง
1. เปนตัวแสดงคุณภาพของนํ้ามันดีเซลและเบนซิน
2. นํ้ามันไรสารตะกั่วมีการเติมเมทิลเทอรเชียรีบิวทิลอีเทอร เพื่อเพิ่มเลขออกเทน
3. สารเตตระเมทิลเลดชวยเพิ่มเลขออกเทน แตการเผาไหมจะใหไอของตะกั่ว
4. นํ้ามันที่มีเลขออกเทน 95 มีประสิทธิภาพการเผาไหมเหมือนกับของผสมที่มีไอโซออกเทน 95% และนอรมอลเฮปเทน 5%
18. เมื่อนําชิ้นสังกะสีใสสารละลายกรดไฮโดรคลอริก วิธีการในขอใดทําใหปฏิกิริยาเกิดชาลง
1. ใชแทงแกวคนใหทั่ว
2. ใหผงสังกะสีนํ้าหนักเทากันแทนชิ้นสังกะสี
3. ใหความรอน
4. เติมนํ้ากลั่นลงไปเทาตัว
19. พันธะระหวางอะตอมในโมเลกุลของโซเดียมคลอไรด (NaCl) เปนพันธะชนิดใด
1. ไอออนิก 2. โลหะ 3. โควาเลนต 4. วันเดอรวาลส
20. อะตอมของธาตุโบรอนที่มีสัญลักษณนิวเคลียร 11B มีการจัดอิเล็กตรอนตามระดับพลังงานอยางไร
1. 2, 3 2. 2, 4 3. 2, 4, 5 4. 2, 8, 1
รถเริ่มเคลื่อนที่ v = 90 km/h v = 90 km/h รถหยุด v = 0 km/h
v = 0 km/h t = 20 วินาที t = 40 วินาที t = 60 วินาที
t = 0 วินาที
21. ความเรงในชวง 0-20 วินาทีแรก มีคากี่เมตร/วินาที2
1. 0 2. 1 3. 1.25 4. 4.5
22. ความเรงในชวง 20-40 วินาทีตอมา มีคากี่เมตร/วินาที2
1. 0 2. 1 3. 1.25 4. 4.5
23. หากปลอยกอนหินจากตึกสูง เมื่อเวลาผานไป 5 วินาที กอนหินจะมีความเร็วกี่เมตร/วินาที
(กําหนดคาความเรงโนมถวง = 9.8 เมตร/วินาที2)
1. 9.8 2. 14.8 3. 24.5 4. 49
24. ถายิงกอนหินขึ้นไปในแนวดิ่งดวยความเร็วตน 98 เมตร/วินาที กอนหินจะถึงจุดสูงสุดใชเวลานานกี่วินาที
1. 5 2. 10 3. 29.6 4. 49
25. มอเตอรไซดไตถังคันหนึ่งเคลื่อนที่ได 5 รอบ ภายในเวลา 2 วินาที จงหาความถี่ของมอเตอรไซดคันนี้
1. 0.4 Hz 2. 1.5 Hz 3. 2.5 Hz 4. 4.0 Hz
26. คลื่นเสียงเปนคลื่นชนิดใด
1. คลื่นตามยาว 2. คลื่นตามขวาง 3. คลื่นแมเหล็กไฟฟา 4. คลื่นอัด-ขยาย
27. ขอใดเปนเหตุผลที่เราไมไดยินเสียง
1. ความถี่คลื่นเสียงตํ่าเกินไป 2. ความถี่คลื่นเสียงสูงเกินไป
3. ความดังของเสียงนอยเกินไป 4. ถูกทุกขอ
28. ขอใดผิดเกี่ยวกับคลื่นแมเหล็กไฟฟา
1. คลื่นแกมมามีพลังงานมากกวารังสีเอกซ
2. เคลื่อนที่ไดโดยไมอาศัยตัวกลาง
3. คลื่นอินฟราเรดและคลื่นอัลตราไวโอเลตมีความเร็วในสุญญากาศเทากัน
4. คลื่นวิทยุสะทอนในชั้นเรดิโอสเฟยร
5