Σχεδιάγραμμα ρατσισμός- ξενοφοβία Έκθεση Β΄ Λυκείου

1. ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ- ΞΕΝΟΦΟΒΙΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
Η βίωση των αρχών της ελευθερίας, της δημοκρατίας και της δικαιοσύνης αποτελούν
μοναδικό δρόμο για την οικοδόμηση ενός γνήσιου παγκόσμιου πολιτισμού, χωρίς να
υπονομεύονται οι ιδιαιτερότητες ατόμων και λαών. Η σύγχρονη, όμως συχνά σκληρή
πραγματικότητα, με εμφανή τα σημάδια της χαλάρωσης των ηθικών αξιών και του άκρατου
ανταγωνισμού, ισοπεδώνει τη δυναμική του ξεχωριστού και μοναδικού και καλλιεργεί το
φαινόμενο του ρατσισμού σε τέτοιο βαθμό, ώστε ν' απειλείται άμεσα η κοινωνική ομαλότητα και
να θεωρεί ται επιτακτική η εύρεση τρόπων θεραπείας για την αντιμετώπιση αυτής της
κατάστασης.
Η έννοια του ρατσισμού προέρχεται από τη λέξη «ράτσα», που σημαίνει γένος, φυλή,
σύνολο δηλαδή ανθρώπων με ίδιες ρίζες καταγωγής, και δηλώνει μια μορφή φανατισμού.
Ρατσισμός είναι η μεροληπτική αντιμετώπιση ορισμένων ατόμων, ομάδων ή φυλών
που δέχονται μια συνεχή καταπίεση, την οποία προκαλούν κοινωνικές στερεοτυπικές αντιλήψεις
(προκαταλήψεις). Υπάρχει, συνεπώς, η αποδοχή απόλυτων σχημάτων ανωτερότητας ή
κατωτερότητας, που καλλιεργεί το αίσθημα της υπεροχής ή της μειονεξίας, με αποτέλεσμα να
κλυδωνίζεται η κοινωνική τάξη-αρμονία και να διασπάται η κοινωνική συνοχή.
Ανέκαθεν ίσχυε το φαινόμενο του ρατσισμού. Σε παλαιότερες εποχές, όπου οι πολεμικές
συγκρούσεις ήταν συχνότατες λόγω έξαρσης του θρησκευτικού φανατισμού, των πολλών
διεκδικήσεων αλλά και του χαμηλού βιοτικού και πνευματικού επιπέδου, ήταν αναμενόμενος. Για
παράδειγμα, στην αρχαία Αθήνα υπήρχαν οι ελεύθεροι και οι δούλοι, στο Μεσαίωνα οι ευγενείς και
οι δουλοπάροικοι, ενώ στην Αμερική οι Ινδιάνοι συγκρούονταν με τους αποίκους. Σήμε ρα, παρότι
το πνευματικό επίπεδο και οι οικονομικές συνθήκες είναι σαφώς καλύτερες, οξύνεται το φαινόμενο
του ρατσισμού, εξαιτίας της εσωτερικής φτώχειας και της έλλειψης αληθινών αξιών.
Ο ρατσισμός σήμερα εκδηλώνεται ποικιλοτρόπως και προσβάλλει ανεπανόρθωτα
σχεδόν, σχέσεις ατόμων, ομάδων και λαών. Προκαλούνται φαινόμενα περιθωριοποίησης, άγονες
αντιπαραθέσεις και ευδοκιμούν ο πόλεμος και της ειρηνικής συνύπαρξης, η βία αντί της γαλήνης, η
ξενοφοβία αντί της γόνιμης αλληλεπίδρασης των λαών.
Φυσικό είναι λοιπόν το αναπαλλοτρίωτο δικαίωμα στη διαφορά, δηλαδή η διαφύλαξη της
ιδιαίτερης φυσιογνωμίας και ταυτότητας ατόμων και λαών, να συνθλίβεται. Η ουσιαστική
διαφοροποίηση ενισχύει τον πολιτισμό, γιατί προάγει και το πνεύμα, προωθεί τη γόνιμη αντίθεση και
συμβάλλει στην αναβάθμιση και του πολιτισμού.
ΜΟΡΦΕΣ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ
α. Σε σχέση με τους λαούς (φυλετικός ρατσισμός)
Φυλετικός: διάκριση ανάλογα με το χρώμα (μαύροι -λευκοί, ινδιάνοι)

2. Εθνικός: π.χ Εβραίοι – Γερμανοί (Χίτλερ) – δόγμα Τσάμπερλεν περί Aρείας φυλής απέναντι σε
μετανάστες, πρόσφυγες κ.λπ.
θρησκευτικός: Μουσουλμάνοι - Χριστιανοί, Εβραίοι =¨ο περιούσιος λαός¨.
Ανωτερότητα δυτικών κρατών έναντι των χωρών του Τρίτου Κόσμου.
Κατωτερότητα των μειονοτήτων που ζουν σε κράτη ή με λαούς με διαφορετικά χαρακτηριστικά.
β.Σε σχέση με άτομα ή ομάδες (κοινωνικός ρατσισμός)
Αυτός εκδηλώνεται απέναντι σε: ομοφυλόφιλους, ναρκομανείς, πόρνες, φορείς AIDS, άτομα με ειδικές
ανάγκες, γυναίκες (τρόπος αντιμετώπισής τους στο επάγγελμα, την οικογένεια, την κοινωνική ζωή),
μαθητές (καλοί – κακοί ανάλογα με τη βαθμολογία), επαγγέλματα (πνευματικά – χειρωνακτικά).
Επίσης, μπορεί να αφορά στο πνευματικό επίπεδο, την οικονομική κατάσταση, τη δυνατότητα
κατανάλωσης, τις αντιλήψεις για τη ζωή (ιδεολογία), την ενδυμασία, τον τρόπο ομιλίας, τον τρόπο
διασκέδασης, την κατοχή τίτλου σπουδών κ.λπ.
ΑΙΤΙΑ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ (ιδιαίτερα στην εποχή μας)
Πνευματική ένδεια – προσωπικά συμπλέγματα.
Κρίση αξιών- ηθική χαλάρωση.
Προκαταλήψεις – στερεότυπα.
Οικονομικά συμφέροντα (π.χ: οικονομική εκμετάλλευση τριτοκοσμικών χωρών). Σήμερα μάλιστα
ως αίτιο ενισχύεται λόγω του υλιστικού - καταναλωτικού πνεύματος
Πολιτικές σκοπιμότητες (π.χ. επεκτατικές βλέψεις - Χίτλερ)
Κρίση φορέων αγωγής- έλλειψη ανθρωπιστικής παιδείας.
Ξενοφοβία. Αυτή τροφοδοτείται και από τη γενικότερη οικονομική κρίση (ανεργία, ανισοκατανομή
πλούτου) που συχνά, για να δικαιολογηθεί από κάποιους μεγαλοσχήμονες, εμφανίζεται να
εξαρτάται άμεσα απ' την αθρόα εισβολή μεταναστών, ειδικά σήμερα, όπου μετά την κατάρρευση
των σοσιαλιστικών καθεστώτων της ανατολικής Ευρώπης, το φαινόμενο της μετανάστευσης
παρουσιάζεται εντονότατο.
Θρησκευτικός ή και εθνικός φανατισμός.
Καταστάσεις ή αντιλήψεις που διαμορφώνονται μέσα από την ανάμνηση ιστορικών γεγονότων.

3. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ
Ανισότητες στην εκπαίδευση – εύκολη η χειραγώγηση των θυμάτων του ρατσισμού.
Εκμετάλλευση, παραβιάσεις, σκανδαλώδεις ενέργειες, υποκρισία.
Βία-εγκληματικότητα.
Έλλειψη υγιούς δημοκρατίας λόγω έλλειψης ισότιμων ευκαιριών για διάλογο, συμμετοχή στα
κοινά και πολυφωνία.
Ανασφάλεια-άγχη (για τα θύματα του ρατσισμού).
Εθνικισμός- πυροδότηση πολέμων ή συγκρούσεων.
Δεν συμβάλλουν όλοι στο βαθμό που θα μπορούσαν στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Η
κοινωνία δεν αξιοποιεί εξολοκλήρου το δημιουργικό της δυναμικό.
Απουσία συνεργασίας, αλληλεγγύης και κοινωνικοπολιτικής συνείδησης.
Διεύρυνση χάσματος μεταξύ αναπτυγμένων χωρών και μη («κοινωνία δύο
τρίτων»).
Μειονότητες που ζουν σε συνθήκες εξαθλίωσης.