Çiğdem Kağıtçıbaşı'nın Günümüzde İnsan ve İnsanlar adlı kitabının bölüm sunusu.

1. Yeni İnsan Ve
İnsanlar
Sosyal Psikolojiye Giriş
Prof. Dr. Çiğdem Kağıtçıbaşı
Bölüm 2

2. SOSYAL PSİKOLOJİ
ARAŞTIRMALARINDA YÖNTEM
ve ÖRNEKLER
 Bilimsel yöntemin tüm mantığı bütün
bilim dallarında aynıdır;bilimden bilime
değişen ise kullanılan tekniklerdir.
 Sosyal psikoloji de genel bilimsel
yaklaşımı diğer bilimlerle paylaşır.

3. Bilimsel Yöntemin Mantığı
Bilimsel Yöntemin Üç Süreci
Süreç 2 Tahmin
Kuram Tümdengelim
Sınama Sağlama
Tümevarım
Süreç 1
Süreç 3
Kavram Düzeyi
Olgu Düzeyi

4. Bilimsel Araştırmanın Amaçları
Bilimsel yöntemi açıkladıktan sonra,bu
yöntemi kullanan araştırmaların
amaçlarını kısaca açıklayalım:

5. a) Olayların Betimlemesi:
 Bu betimleme çok zaman düzene
koyma,sınıflama şeklinde olur.
 Sınıflama ise,olayların aralarındaki
ilişkileri bulmaya doğru önemli bir
adımdır.

6. b) Olaylar arasındaki ilişkileri
bulup çıkarma:
Burada korelasyonlardan
faydalanarak çeşitli olayların birbirleriyle
ilişki derecesi incelenir.ilişki
saptanması,bize sebep-sonuç belirleme
olanağını vermez,çünkü birbiri ile ilişkin
olarak değişiklik gösteren iki
olay,birbirlerine nedensel bir bağla bağlı
olmayabilir.

7. c) Olayları Anlama Ve
Açıklama:
Burada amaç,nedensel ilişkilere
varmaktır.Örneğin,yukarıdaki belli bir
yöre halkının belirli bir şekilde oy
vermesinin açıklanması için bazı
kurumlar ortaya atılıp sınanabilir.Bunu
yapınca da olaylar arasındaki nedensel
ilişkiyi anlamaya başlayabiliriz.

8. d) Olayların Önceden Tahmini:
Örneğin,o yöre halkı son birkaç seçimde
belirli bir patiye oy verdiği için bu
seçimde aynı partiye oy verecek diye bir
tahmin yürütebiliriz.

9. e) Olayların Kontrolü:
Bilimin uygulamadaki bu önemli
amacı,böbrek nakli ameliyatları,uzaya
astronotların gitmesi gibi durumlarda
gerçekleşmektedir.Ancak sosyal
bilimlerin araştırdığı olaylar çok karmaşık
ve çok nedenli olduğundan,bu bilimlerde
kontrolden ziyade olaylara etki etme
amaç olarak düşünülebilir.

10. Sosyal Psikolojinin Temel
Yöntemleri
“Yöntem” ve “Kavram” arsında bir ayırım
yapmamız gerekir.Araştırma
yöntemi,araştırmanın,amacını
gerçekleştirebilmek için kullandığı genel
yaklaşımdır.Araştırma tekniği
ise,araştırma yönteminin
gerçekleştirilebilmesi için kullanılan bilgi
toplama aracıdır.Bir yöntem
çerçevesinde bir yada daha çok veri
toplama tekniği kullanılabilir.

11. Veri Toplama Teknikleri ve
Araştırma Yöntemleri
Teknikler Yöntemler
a) Hazır bilgilerden yararlanmak 1) Laboratuvar Deneyi
b) Soru sormak 2) Alan Deneyi
c) Davranış gözlemi yapmak 3) Doğal Deney
d) Deney yapmak 4) Alan Araştırması
5) Survey
6) Arşiv Araştırması

12. 1.Laboratuvar Deneyi:
Laboratuvar Deneyi Tasarımı
Bağımsız Değişken Bağımlı Değişken
Buhran anında hazır bulunan
Herhangi bir denek’in yardım
denek sayısı(hastadan
davranışında bulunması
başka1,2 yada 5 denek9
Kontrol: Yüz yüze bulunma durumunun bağımlı değişkene muhtemel
etkisi,denekleri tek odalara koymakla kontrol edilmiştir.

13. 2. Alan Deneyi:
Alan deneyi, sosyal bilimlerde deney yönteminin
alana uygulamasıdır. Burada alan terimi, gerçek
olayların meydana geldiği ortam anlamını taşır.
Alan bir okul,ev,fabrika vb olabilir. Bu yöntemde
araştırmacı, laboratuvar deneyini ,laboratuvarın
dışında, gerçek hayata çıkarmaktadır ve
denekler çoğu zaman denek olduklarının
farkına varmazlar, dolayısıyla hareket ve
tepkileri daha kendiliğinden ve gerçeğe daha
yakın olur.

14. 3. Doğal Deney
Doğal deney, sosyal araştırmalarda
kullanılan bir çeşit deneydir. Bu deneyin
laboratuvar ve alan deneylerinden
önemli bir farkı vardır. Bu yöntemlerde
araştırmacı, etkisini incelemek istediği
bağımsız değişkeni kendisi değiştirir ve
bu değiştirmenin, örneğin, çeşitli
derecelerinin bağımlı değişken
üzerindeki etkilerini saptamaya çalışır.

15. 4. Alan araştırması
Alan araştırmasında genellikle küçük bir
grup yada toplumun sosyal yapısı ,
kişiler ve gruplar arası karşılıklı
etkileşimi, kurumları, değerleri vb sosyal
olaylar çalışma konusudur. Alan
araştırması derinlemesine, fakat dar
kapsamlı bir araştırma yöntemidir.alan
araştırmasında amaç, gözlemi yapılan
olayın sürecinin anlaşılmasıdır.

16. 5. Survey:
Örneklem surveyi diye de adlandırılan bu
yöntemde temel olarak belirli özelliklere
sahip bir nüfusun belirli sorulara nasıl
cevap verdiği çalışma konusudur.
Genellikle bu yöntemle çok sayda kişiye
ulaşmak istenir. Yazılı yada sözlü
mülakat olarak verilen anketlerle bu
amaca ulaşılamaya çalışılır. Bu anketler
derinlemesine bilgi vermekten çok, geniş
kapsamlıdır.

17. 6. Arşiv Araştırması:
Bu yöntem sosyal psikolojide en az
kullanılan yöntemdir ve daha sık ve etkin
bir şekilde kullanılmasında yarar vardır.
Çeşitli istatistikler, kişisel dökümanlar ve
kitle haberleşmesi, arşiv araştırması için
bilgi kaynağı olarak kullanılabilir. Burada
arşiv teriminin sadece devlet arşivlerinde
bulunan bilgi olarak değil en geniş
anlamıyla hazır bilgi şeklinde ele
alındığını belirtelim.

18. Araştırma Süreci
Adım 1 Bir araştırma konusu seçme
Adım 2 Araştırma konusunda var olan literatürün taranması
Adım 3 Hipotez oluşturma
Adım 4 Uygun bir araştırma tekniği seçme
Adım 5 Veri toplama
Adım 6 Veri analizi
Adım 7 Sonuçların rapor haline getirilmesi