2. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Εισαγωγή
Ορισμός διαφήμισης - μέσα προβολής
Θετικά –αρνητικά διαφήμισης
Άμεση- έμμεση διαφήμιση
Τι μας ελκύει σε μια διαφήμιση
Η πειθώ στη διαφήμιση
Η διαφήμιση ως τέχνη
Ψυχολογία- συμπεριφορά καταναλωτή
Υπερκαταναλωτισμός (θετικά- αρνητικά)
Υπερκατανάλωση ως εξάρτηση
Παιδί και διαφήμιση- γυναίκα και παιδί
Συμβουλές προς καταναλωτή
Σπουδές και επαγγελματική αποκατάσταση στο χώρο της διαφήμισης
Η επίσκεψή μας στο ΙΕΚ ΔΕΛΤΑ
Τα αποτελέσματα της έρευνάς μας
Βιβλιογραφία
3. Εισαγωγή
Στο πλαίσιο του μαθήματος ερευνητική εργασία επιλέξαμε το θέμα “Ο μαγικός
κόσμος της διαφήμισης”. Ο λόγος επιλογής του συγκεκριμένου θέματος είναι το
ιδιαίτερο ενδιαφέρον που εκδηλώσαμε καθώς καθημερινώς κατακλυζόμαστε από τις
διαφημίσεις θέλοντας και μη. Πρόθεσή μας ήταν να ενημερωθούμε για τη διαφήμιση
και πώς αυτή καταφέρνει να πείσει τον καταναλωτή, έχοντας ως απώτερο στόχο να
διαμορφώσουμε καταναλωτική συνείδηση. Θέλοντας να μάθουμε τη στάση των
συμμαθητών μας απέναντι στις διαφημίσεις, συντάξαμε ερωτηματολόγιο στο οποίο
κλήθηκαν να απαντήσουν και στη συνέχεια προχωρήσαμε στην επεξεργασία των
απαντήσεων. Ωστόσο, δεν περιοριστήκαμε στην έρευνα αλλά γίναμε και εμείς μικροί
διαφημιστές. Επιλέξαμε να διαφημίσουμε ένα άρωμα. Κάθε ομάδα σχεδίασε τη
συσκευασία του, του έδωσε όνομα, επέλεξε ένα σλόγκαν και στο τέλος
δημιουργήσαμε τέχνημα με το άρωμα της ομάδας που ψηφίστηκε ως καλύτερο.
Τέλος, προκειμένου να ενημερωθούμε για τις σπουδές στο χώρο της διαφήμισης,
επισκεφτήκαμε το ΙΙΕΚ ΔΕΛΤΑ στη Θεσσαλονίκη και τολμούμε να πούμε πως ήταν
μια καταπληκτική εμπειρία.
4. «Ο ίδιος ο Θεός πιστεύει στη διαφήμιση:
έβαλε τις καμπάνες στις εκκλησίες»
Sacha Guitry
Ως διαφήμιση ορίζεται κάθε ενέργεια, η οποία αποβλέπει στη διάδοση
πληροφοριών για εμπορικούς σκοπούς. Ο ρόλος της διαφήμισης είναι η διάδοση
πληροφοριών, που απευθύνονται σε μια συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων με
σκοπό την επιρροή της καταναλωτικής τους συμπεριφοράς τους. Αποτελεί έναν
τομέα της εμπορικής δραστηριότητας και η τεχνική που χρησιμοποιεί ανήκει στον
κλάδο του marketing. Στις μέρες η διαφήμιση έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις οι
οποίες είναι άλλοτε θετικές και άλλοτε αρνητικές. Αυτό το ισχυρό
μέσο υποστηρίζεται πως στερείται από ηθικά ερείσματα και είναι αμοραλιστικό.
Τα συνηθέστερα μέσα, στα οποία προβάλλεται μια διαφήμιση είναι:
Τηλεόραση: Θεωρείται η πρωταγωνίστρια στην αποδοτική διαφήμιση και
γι' αυτό η τηλεοπτική διαφήμιση είναι και η πιο ακριβοπληρωμένη. Η
διάρκειά της είναι συνήθως γύρω στα 30 δευτερόλεπτα. Η τιμή ρυθμίζεται
ανάλογα με την ώρα προβολής της διαφήμισης (άλλη τιμή στις 3 η ώρα τη
νύχτα και άλλη στις 9 το βράδυ), από το σημείο (στην αρχή, στη μέση ή
στο τέλος ενός προγράμματος), το πρόγραμμα αυτό καθαυτό (άλλη τιμή
για ένα πρωτάθλημα ποδοσφαίρου και άλλη τιμή για έναν μέτριου
ενδιαφέροντος αγώνα) και με άλλες παραμέτρους. Όπως και στο
ραδιόφωνο, η μουσική και το κείμενο έχουν ιδιαίτερη σημασία να
εντυπώνονται ώστε όταν κάποιος ακούει τη μουσική να θυμάται το
προϊόν. Επίσης η επανάληψη στην καθημερινή ζωή μιας έξυπνης ατάκας
που ακούστηκε αρχικά στην τηλεόραση ή που εκεί εδραιώθηκε
ταυτιζόμενη με ένα συγκεκριμένο προϊόν, θεωρείται μεγάλη επιτυχία για
το διαφημιζόμενο. Η πρώτη τηλεοπτική διαφήμιση ήταν αυτή των
ρολογιών χειρός Bulova. Μεταδόθηκε στις ΗΠΑ την 1η Ιουλίου 1941 πριν
από ένα ματς μπέιζμπολ και είχε διάρκεια 20 δευτερολέπτων. Μεταδόθηκε
από το τηλεοπτικό δίκτυο WNBT, το οποίο και πληρώθηκε λίγο πάνω από
9 δολάρια για τη συγκεκριμένη μετάδοση.
5. Ραδιόφωνο: Όπως και η τηλεοπτική διαφήμιση, πληρώνεται και αυτή
ανάλογα με την ζώνη στην οποία θα ακουστεί και με τη διάρκεια. Αν και
στηρίζεται μόνον στον ήχο, αυτό μερικές φορές αποτελεί και το ατού του
συγκεκριμένου μέσου: καθώς δηλαδή ο ακροατής μπορεί μόνον να
ακούσει και όχι να δει ή να διαβάσει τις ραδιοφωνικές πληροφορίες
(καθώς ακούει μια εκπομπή), λειτουργεί απολύτως ακουστικά και οι άλλες
αισθήσεις ατονούν. Έτσι όσες πληροφορίες παίρνει σε μια διακοπή
διαφημίσεων, καταγράφονται πιο έντονα. Η ραδιοφωνική διαφήμιση
στηρίζεται περισσότερο στη μουσική και στο κείμενο, επειδή ακριβώς δεν
μπορεί να πείσει με την εικόνα, οπότε παίζει σημαντικότερο ρόλο η
επιλογή της μουσικής υπόκρουσης ή του "τζινγκλ" και η φωνή του ατόμου
που μιλά για το προϊόν καθώς βεβαίως και όσα λέει για αυτό.
Κινηματογράφος: Η κανονική διαφήμιση προβάλλεται πριν από την
έναρξη της ταινίας ή στα διαλείμματά της. Εντούτοις ο κινηματογράφος
προσφέρεται ιδιαίτερα για την έμμεση και πιο αποδοτική διαφήμιση,
δηλαδή την προβολή προϊόντων που χρησιμοποιούν οι ηθοποιοί στη
διάρκεια της ταινίας.
Πρόσωπα: Τα πρόσωπα χρησιμοποιούνται κυρίως στην έμμεση
διαφήμιση. Ένας γνωστός ηθοποιός ή ένας δημοφιλής τραγουδιστής
πληρώνεται π.χ. για να αναφέρει παρεμπιπτόντως σε συνέντευξή του ότι η
αγαπημένη του κρέμα ή μάρκα αυτοκινήτου ή το αγαπημένο του άρωμα
είναι το Τάδε.
Τύπος (Εφημερίδες, Περιοδικά, κ.α.): Όσο μεγαλύτερη κυκλοφορία έχει
ένα έντυπο, τόσο ακριβότερα διαθέτει τις σελίδες του προς διαφήμιση.
Στην έντυπη διαφήμιση έχουν και πάλι σημασία τα χρώματα, τα κείμενα,
τα πρόσωπα, η θέση. Στον τύπο υπάρχει η ολοφάνερη διαφήμιση ενός
προϊόντος και το λεγόμενο "πουμπλί" όπου ο δημοσιογράφος γράφει ένα
διαφημιστικό κείμενο το οποίο ίσως να μην αποτελεί ολοφάνερη
διαφήμιση με την κλασική έννοια, αλλά που υποχρεωτικά αναγράφει σε
κάποιο σχετικά εμφανές σημείο ποιος το χορηγεί. Και στον τύπο όπως και
σε άλλα μέσα, η διαφήμιση μπορεί να είναι και έμμεση ή κρυφή, κάτι που
θεωρείται παράνομο αφού ο αποδέκτης (το καταναλωτικό κοινό) δεν
ενημερώνεται σαφώς ότι πρόκειται για πληρωμένη διαφήμιση.
Αφίσες, Πανό, Πινακίδες σε σημεία που είναι ορατά από πεζούς και
οδηγούς ή επιβάτες οχημάτων. Ο νόμος απαγορεύει να τοποθετούνται
διαφημίσεις σε σημεία που μπορεί να αποσπάσουν την προσοχή των
οδηγών(όπως σε εθνικές οδούς κ.α.)
Διαδίκτυο (ψηφιακή διαφήμιση) : Σε αυτό το χώρο η διαφήμιση γίνεται
με αποστολή μηνυμάτων ,με διαφημίσεις στους ιστότοπους που κάποιος
επισκέπτεται, με στοιχεία που συνοδεύουν εγκαταστάσεις προγραμμάτων
σε κοινωνικούς ιστότοπους ή με σπαμ.
Φυλλάδια (τα οποία διανέμονται στους δρόμους ή τοποθετούνται σε
γραμματοκιβώτια διαμερισμάτων)
κινητά τηλέφωνα
οχήματα (πολλά λεωφορεία ή ταξί είναι «ντυμένα» με διαφημίσεις)
στέγες ή τοίχοι οικημάτων
αεροπανό
μικροαντικείμενα που χαρίζονται με τις αγορές μας
6. σημεία που το κοινό βλέπει αναγκαστικά (πχ φανέλες ομάδων
ποδοσφαίρου)
άνθρωποι (σε διάφορες χώρες οι διαφημιστικές αφίσες τοποθετούνται σε
πλακάτ που φέρει ένας άντρας η γυναίκα που περιφέρεται σε κεντρικό
σημείο)
ντελάληδες
Οι θετικές και αρνητικές επιπτώσεις της διαφήμισης στη ζωή μας
Στην εποχή μας, ο ρόλος της διαφήμισης είναι καθοριστικός για τη διαμόρφωση
κοινωνικών στάσεων και καταναλωτικών προτύπων. Προκείμενου να πετύχει το
στόχο της καταφεύγει, άλλοτε στην επίκληση των συναισθημάτων που συνδέουν τον
καταναλωτή με την αγορά ή την χρήση του προϊόντος και άλλοτε στην επίκληση της
λογικής , αναλύοντας τεχνικά χαρακτηριστικά και πλεονεκτήματα του προϊόντος σε
σχέση με ανταγωνιστικά προϊόντα. Ο τομέας έχει επεκταθεί και σε μη
κερδοσκοπικούς οργανισμούς που χρησιμοποιούν τη διαφήμιση για να προβάλουν το
έργο τους και να βρουν περισσότερη ανταπόκριση στον κόσμο.
Τα θετικά της διαφήμισης
ενημερώνει το καταναλωτικό κοινό για τα υπάρχοντα προϊόντα, τις ιδιότητές
τους και τις τιμές τους
Βελτιώνει το επίπεδο ζωής των ανθρώπων
παρέχει στην αγορά καινούργια και πρωτοποριακά προϊόντα
Ευνοεί τον ανταγωνισμό των επιχειρήσεων με αποτέλεσμα τη βελτίωση των
προϊόντων και την μείωση των τιμών των αγαθών
Τονώνει την οικονομία μιας χώρας
Αυξάνει τα έσοδα του κράτους
αύξηση του αριθμού των επιχειρήσεων
Δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας και καταπολεμά την ανεργία
Βοηθούν οικονομικά τα ΜΜΕ
Ενημερώνει και ευαισθητοποιεί τους πολίτες για διάφορα κοινωνικά θέματα
Γνωστοποιεί στο κοινό διάφορες εκδηλώσεις (πολιτιστικές, φιλανθρωπικές,
κ.α.)
7. Τα αρνητικά της διαφήμισης
Προβάλλει αρνητικά πρότυπα
Αιχμαλωτίζει τη σκέψη και νεκρώνει την κρίση του καταναλωτή
Επιδρά στην ψυχολογία του καταναλωτή πολλαπλασιάζει τις ανάγκες του και
τον οδηγεί σε υπερκατανάλωση
παραπληροφορεί και αποπροσανατολίζει τον καταναλωτή
Δημιουργεί την ψευδαίσθηση, πως όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με
την κατανάλωση συγκεκριμένων προϊόντων
Ωραιοποιεί τη ζωή και παρουσιάζει έναν εξωπραγματικό κόσμο
Αλλοιώνει και φθείρει τη γλώσσα με τη χρήση ξένων όρων
Αλλοτριώνει τους καταναλωτές ωθώντας τους στο κυνήγι καταναλωτικών
αγαθών
Το άτομο, μπορεί να προστατευτεί από τις αρνητικές επιδράσεις της διαφήμισης στη
ζωή του , με τη βοήθεια της αγωγής και της παιδείας, που παίρνει κυρίως από την
οικογένεια και το σχολείο. Αυτή τον καθιστά ελεύθερο και ικανό να κρίνει, να
επιλέγει, να συγκρίνει και να ιεραρχεί τις ανάγκες και τις προτεραιότητές του. Αλλά
και από την πολιτεία , το κράτος τους ίδιους τους διαφημιστικούς φορείς. Το ίδιο το
άτομο επίσης μπορεί να προστατεύσει τον εαυτό του από τους κινδύνους της
διαφήμισης.
8. Άμεση και Έμμεση Διαφήμιση
Στην άμεση διαφήμιση, το προϊόν διαφημίζεται με ευθύ τρόπο. Με διαφημιστικό
μήνυμα μια εταιρεία προτρέπει τους καταναλωτές να αγοράσουν το προϊόν
προβάλλοντας τα θετικά χαρακτηριστικά του και τη χρησιμότητά του.
Στην έμμεση διαφήμιση το προϊόν το οποίο διαφημίζεται φαίνεται ότι δεν αποτελεί
πληρωμένη διαφήμιση. Επίσης στην κατηγορία της έμμεσης διαφήμισης εμπίπτει και
η διαφήμιση από ηθοποιούς σε ταινίες ή και σε έργα στην τηλεόραση ακόμα και σε
συνεντεύξεις διασημοτήτων. Στις συνεντεύξεις ο επιχειρηματίας αμείβει μόνο τον
ηθοποιό ενώ σε ταινίες και την εταιρεία παραγωγής ή και τον σκηνοθέτη.
Τι μας ελκύει σε μια διαφήμιση
Η διαφήμιση καθώς αποτελεί μια μορφή επικοινωνίας για ένα προϊόν, ιδέα, αγαθό,
έχει σαφή σχεδιασμό, είναι αισθητικά ελκυστική και έχει ευφυές περιεχόμενο που
στοχεύει να πείσει το στόχο της να καταλήξει σε μια απόφαση επιθυμητή για το
διαφημιζόμενο.
Συγκεκριμένα:
Το κείμενο, ο ήχος και η εικόνα σε οποιοδήποτε είδος διαφήμισης είναι
σχεδιασμένα έτσι ώστε να είναι ενδιαφέροντα και να τραβούν την προσοχή
του κοινού, να έχουν τα κατάλληλα χρώματα, την κατάλληλα μουσική
επένδυση (ανάλογα με το προβαλλόμενο είδος).
9. Μπορεί να έχει στοιχεία χιούμορ, συγκινησιακά φορτισμένες εικόνες,
αναφορά χαρακτηριστικών του προϊόντος, κ.α. Φυσικά ανάλογα το
διαφημιστικό μέσο η εκτέλεση μπορεί να πάρει συγκεκριμένες μορφές, έτσι
για μια διαφήμιση σε περιοδικό η οποία δεν μπορεί να έχει κινούμενη εικόνα
μπορεί να ενδείκνυται η αναγραφή των χαρακτηριστικών του προϊόντος.
Συχνά ο διαφημιζόμενος προτιμά το προϊόν του να προβληθεί από μια
διασημότητα (π.χ. γνωστό ηθοποιό ή τραγουδιστή ή μοντέλο ή δημόσιο
πρόσωπο) που πληρώνεται για να διαφημίσει ένα. Αυτού του τύπου η
διαφήμιση στηρίζεται στο γεγονός ότι το οικείο πρόσωπο (π.χ. ένας ηθοποιός
γνωστός από σίριαλ ή ένας γνωστός δημοσιογράφος) καθιστά το προϊόν πιο
συμπαθές στο κοινό. Αυτός ο τρόπος ταύτισης του προϊόντος με κάποια
διάσημη προσωπικότητα παρουσιάζει πάντως το μειονέκτημα των
απρόβλεπτων εξελίξεων.
Στον αντίποδα της διασημότητας είναι η φαινομενικά αντίστροφη τάση της
διαφήμισης (που όμως στηρίζεται και πάλι στην ανάγκη του καταναλωτικού
κοινού να ταυτιστεί με έναν διάσημο ή θεωρητικά επιτυχημένο πολίτη).
Συγκεκριμένα, οι εταιρείες παρουσιάζουν ως πρωταγωνιστές της διαφήμισης
άσημες προσωπικότητες που επιλέχθηκαν μεταξύ των ίδιων των
καταναλωτών.
10. Φυσικά σε μια διαφήμιση δεν μπορεί λείπει και το σλόγκαν που είναι μια
σύντομη φράση σε διαφήμιση ή πολιτική προπαγάνδα, διατυπωμένη έτσι
ώστε να τραβά την προσοχή και να διατυπώνεται στην μνήμη.
Η πειθώ στη διαφήμιση
Παρακάτω περιγράφονται οι τρόποι με τους οποίους προσπαθούν οι διαφημιστές να
μας πείσουν να αγοράσουμε το προϊόν.
Συνειρμός ιδεών
οι διαφημιστές συσχετίζουν το προϊόν με εικόνες που προκαλούν ευχαρίστηση. Έτσι
γίνεται επίκληση στο συναίσθημα του καταναλωτή
Επίκληση στο συναίσθημα ευχαρίστηση, φόβο, ευθύνη, ενοχή
Επίκληση στην αυθεντία
κάποιος επιστήμονας ή κάποιο διάσημο πρόσωπο διαφημίζει το προϊόν
11. Επίκληση στη λογική
χρησιμοποιούνται επιχειρήματα όπως προσφορές, μειωμένες τιμές, κ.α
Αναλυτική περιγραφή και επίδειξη των ιδιοτήτωντου προϊόντος
Π.χ: Μειώνει τη χοληστερίνη, πλούσιο σε πολυακόρεστα, περιέχει φυτικές
στερόλες, με χαμηλά λιπαρά…
Λανθάνωναξιολογικός χαρακτήρας μια κολακεία λειτουργεί ως επίκληση
στο ήθος του δέκτη
π.χ: για εσάς που πάντα διαλέγετε το καλύτερο για την οικογένειά σας….
Ή παλιότερα…
DENIM:Για τον άντρα που δεν χρειάζεται να
προσπαθήσει πολύ
12. Επίκληση στο ήθος του δέκτη
Για εσάς που φροντίζετε την οικογένειά σας…
Για εσάς που δε συμβιβάζεστε …
Η διαφήμιση ως τέχνη
Η διαφήμιση, ως το πλέον κατάλληλο μέσο διάχυσης και διάδοσης των μηνυμάτων
στους περισσότερους τομείς της καθημερινότητας, αποτελεί από μόνη της μία
ξεχωριστή μορφή τέχνης, καθώς έχει μεταλλαχθεί από την πρώιμη μορφή της, που
δεν ήταν άλλη από την παρουσίαση ενός προϊόντος. Ενώ στο παρελθόν κυριαρχούσε
η άποψη πως η διαφήμιση (όπως και τα περισσότερα έργα τέχνης) αντανακλούσε τις
επιθυμίες και ανάγκες της ανθρώπινης πραγματικότητας, πλέον η διαφήμιση έχει
καταστεί ο ρυθμιστής και διαμορφωτής της ανθρώπινης ατζέντας. Λειτουργεί αρκετές
φορές, όπως συμπεριφέρθηκε η τέχνη απέναντι στο είδωλό της υπηρετώντας την
αυταρέσκειά της («η τέχνη για την τέχνη»), πηγαίνοντας κάποια βήματα παραπέρα
13. Ψυχολογία-συμπεριφορά καταναλωτή
Ορισμός : Ο όρος Συμπεριφορά Καταναλωτή περιλαμβάνει τους αγοραστές
γενικότερα, τους πελάτες συγκεκριμένων αγαθών καθώς και τους ανθρώπους που
χρησιμοποιούν τα αγαθά. Συνήθως χρησιμοποιείται για να αναφερόμαστε σε
οποιαδήποτε ανθρώπινη συμπεριφορά αγοράς και χρήσεως προϊόντων και
υπηρεσιών.
Βασικά χαρακτηριστικά συμπεριφοράς καταναλωτή
Τα κίνητρα, οι δραστηριότητες, η διαδικασία της καταναλωτικής συμπεριφοράς, η
διαφοροποίησή της σε χρόνο και πολυπλοκότητα, οι διαφορετικοί ρόλοι της, οι
εξωγενείς παράγοντες που την επηρεάζουν, και η διαφορετικότητα της
προσωπικότητας του ατόμου και πως αυτή επιδρά στην κατανάλωση προϊόντων.
Για ποιο λόγο αγοράζουμε και καταναλώνουμε αγαθά ;
Αγοράζουμε και καταναλώνουμε αγαθά για την ικανοποίηση των αναγκών και
επιθυμιών µας. Θα μπορούσαμε δηλαδή να υποστηρίξουμε, ότι η καταναλωτική
συμπεριφορά είναι μια συμπεριφορά που παρακινείται για την εκπλήρωση
συγκεκριμένων στόχων, αναγκών και επιθυμιών. Επιπλέον πολλές φορές αγοράζουμε
και καταναλώνουμε αγαθά όχι μόνο για την κάλυψη κάποιων υλικών αναγκών, αλλά
και για την ικανοποίηση κάποιων συναισθηματικών αναγκών.
Παράγοντες που επηρεάζουν την συμπεριφορά του καταναλωτή
Οικονομικοί παράγοντες. Στην ομάδα αυτή περιλαμβάνονται οικονομικά μεγέθη,
όπως είναι το εισόδημα, το μέγεθος των περιουσιακών στοιχείων και το επιτόκιο από
τα δάνεια που παίρνουν οι καταναλωτές (νοικοκυριά) για να αγοράσουν αγαθά.
Βιολογικοί παράγοντες. Οι άνθρωποι τείνουν να καταναλώνουν με βάση την ηλικία
τους η το φύλο τους η και τα δύο. Για παράδειγμα, ένα κορίτσι 15 ετών δεν μπορεί
και δεν πρέπει να αγοράζει και να καταναλώνει τα ίδια αγαθά με μια γυναίκα 50 ετών
που εργάζεται η έχει σταθερό εισόδημα
Κοινωνικοί παράγοντες. Ο καταναλωτής, εκτός από βασική οικονομική μονάδα,
αποτελεί και μέλος της κοινωνίας και επομένως ανήκει σε κάποια κοινωνική ομάδα,
όπως είναι η οικογένεια, τα αθλητικά σωματεία κ.λπ.
Πολιτιστικοί παράγοντες. Κάθε χώρα διαθέτει το δικό της πολιτισμό και επομένως
τη δική της κουλτούρα. Αυτό συμβαίνει γιατί τα άτομα μεγαλώνουν σε
διαφορετικούς κοινωνικούς χώρους και συνεπώς διαμορφώνουν την προσωπικότητά
τους ανάλογα με τις θρησκευτικές πεποιθήσεις, τις παραδόσεις, τη γεωγραφική
περιοχή στην οποία έχουν μεγαλώσει κ.λπ.
Ψυχολογικοί παράγοντες. Οι άνθρωποι έχουν ανάγκες και για να τις καλύψουν
πρέπει να αποκτήσουν τα αγαθά που θα τους επιτρέψουν να ζουν καλύτερα.
14. Τεχνολογικοί και φυσικοί παράγοντες. Με τη βοήθεια της τεχνολογίας
δημιουργούνται νέα προϊόντα, τα οποία μπορούν να επηρεάσουν τη συμπεριφορά των
καταναλωτών. Η συμπεριφορά των καταναλωτών, όμως, μπορεί να αλλάξει και με
διάφορα φυσικά φαινόμενα (π.χ. πλημμύρες κ.λπ.)
Υπερκαταναλωτισμός
Όπως ήδη αναφέρθηκε, μια από τις σημαντικότερες αρνητικές συνέπειες των
διαφημίσεων είναι η υπερκατανάλωση στην οποία οδηγούνται οι καταναλωτές.
Ο υπερκαταναλωτισμός είναι η τάση που χαρακτηρίζει τους πολίτες μιας
καταναλωτικής κοινωνίας για υπερβολική κατανάλωση αγαθών. Περιγράφει μια
κατάσταση όπου η χρήση των φυσικών πόρων από τα μέλη ενός οικοσυστήματος
ξεπερνάει την ικανότητα του ίδιου του οικοσυστήματος να παραμείνει βιώσιμο. Μια
παρατεταμένη υπερκατανάλωση πόρων οδηγεί σε αναπόφευκτη υποβάθμιση του
περιβάλλοντος.
Θετικές συνέπειες υπερκαταναλωτισμού
1) Η αύξηση της κατανάλωσης προκαλεί αύξηση της παραγωγής και κατά συνέπεια
δημιουργούνται και συντηρούνται θέσεις εργασίας.
2) Τεχνολογική και υλική ανάπτυξη , περαιτέρω εξειδίκευση, ανταπόκριση σε όλο
και μεγαλύτερες απαιτήσεις.
3) Άνθιση της οικονομίας καθώς το εμπόριο, οι μεταφορές, οι συναλλαγές
προωθούνται.
4) Πτώση των τιμών των προϊόντων και αύξηση της ποιότητάς τους λόγω του
ανταγωνισμού.
Αρνητικές συνέπειες υπερκαταναλωτικού
1) Η εξάντληση των φυσικών πόρων , η καταστροφή του περιβάλλοντος , η μόλυνση.
Με δεδομένη την αύξηση του πληθυσμού της γης , οι ανάγκες για τη συντήρησή του
αυξάνονται επιβαρύνοντας το περιβάλλον . Τα αποτελέσματα είμαι η διόγκωση των
χωματερών ,η εξάντληση του φυσικού πλούτου , η υλοτόμηση των τελευταίων δασών
– πνευμόνων της γης , η μόλυνση του πόσιμου νερού , κ.α.
2) Η αλόγιστη σπατάλη χρημάτων από το άτομο , που σε κάποιες περιπτώσεις οδηγεί
στην οικονομική καταστροφή μετά από υπερχρεώσεις από δάνεια .
3) Το αίσθημα του ανικανοποίητου και του κενού καθώς ο άνθρωπος προσπαθεί να
καλύψει συναισθηματικά κενά με υλικά αγαθά .
4) Οι συνέπειες της υπερκαταναλωτικής κοινωνίας είναι ιδιαίτερα εμφανείς σε άτομα
που βασανίζονται όχι από τον καταναλωτισμό αλλά από την αδυναμία τους να
15. καταναλώσουν. Φτωχοί πολίτες νιώθουν πως ανήκουν σε μια κατώτερη κατηγορία
ανθρώπων , μακριά από την καταναλωτική Εδέμ , από όπου πηγάζει η « πραγματική»
ευτυχία και το υλιστικό νόημα της ζωής . Σ’ αυτές τις περιπτώσεις αναπτύσσεται
επιθετικότητα κατά του κοινωνικού ιστού που υπόσχεται πολλά , παρέχει όμως
ελάχιστα, όπως και αντικοινωνικές συμπεριφορές : βανδαλισμοί, ναρκωτικά,
εγκληματικότητα .
5) Η θυσία του ελεύθερου χρόνου με την δεύτερη εργασία για την απόκτηση
χρημάτων που θα αφιερωθούν στο βωμό της υπερκατανάλωσης .
Η υπερκατανάλωση ως εξάρτηση
Το γεγονός ότι ένας άνθρωπος επιδίδεται κατά καιρούς σε υπερκατανάλωση αγαθών
ως «θεραπεία» για την ήπια μελαγχολία ή την πλήξη, μπορεί να οδηγήσει σε
εξάρτηση. Η υπερκατανάλωση αγαθών ως εξάρτηση έχει να κάνει με την αγορά πολύ
περισσότερων προϊόντων από όσα χρειάζεται κανείς, χωρίς να μπορεί να διατηρηθεί ο
έλεγχος, και ειδικά όταν τα εν λόγω προϊόντα δεν χρησιμοποιούνται από τον άνθρωπο
μετά την αγορά.
Το πρόβλημα μπορεί να ξεκινήσει όταν το άτομο διαπιστώσει ότι μετά από κάποια
αγορά, αισθάνεται καλύτερα. Η βελτιωμένη διάθεση ίσως είναι πρόσκαιρη αλλά το
άτομο μπορεί να υιοθετήσει αυτή τη συμπεριφορά ως έναν «αποτελεσματικό» τρόπο
αντιμετώπισης δυσάρεστων συναισθηματικών καταστάσεων, μπαίνοντας σε έναν
κύκλο εξάρτησης.
Όταν υπάρχει υπερβολική και ανεξέλεγκτη επιθυμία για αγορά αγαθών σε χρόνια
βάση, τότε μιλάμε για ψυχαναγκαστική κατανάλωση. Πρόκειται για μια μορφή
εξάρτησης όπου το άτομο εξακολουθεί να κάνει αγορές και να ξοδεύει χρήματα, παρ’
όλες τις αρνητικές συνέπειες που αυτό μπορεί να έχει στη ζωή του: χρέη,
οικογενειακά και νομικά προβλήματα κ.α.
16. Παιδί και διαφήμιση
Γιατί η διαφήμιση απευθύνεται στο παιδί;
Έχει ελλιπή κριτική ικανότητα και χαμηλό πνευματικό επίπεδο
Επηρεάζεται εύκολα
Έχει άγνοια των οικονομικών δεδομένων
Ασκεί ψυχολογική πίεση στους γονείς προκειμένου να του αγοράσουν το
προϊόν
17. Η γυναίκα στη διαφήμιση…
Γιατί η διαφήμιση απευθύνεται στη γυναίκα;
Είναι πιο επιρρεπήςλόγω της φύσης της (είναι πιο ευαίσθητη)
Διαχειρίζεται τα οικονομικά της οικογένειας και επιβλέπει το σπίτι
Γνωρίζει τις ανάγκες της οικογένειας
Παρακολουθεί την αγορά
18. Συμβουλές προς τον καταναλωτή
Αγοράζουμε έχοντας υπόψη τον οικογενειακό μας προϋπολογισμό και τις
οικονομικές μας δυνατότητες.
Καταρτίζουμε λίστα με τα απαραίτητα είδη. Δεν αγοράζουμε υπό πίεση.
Συγκρίνουμε τις τιμές των προϊόντων και δεν παρασυρόμαστε από την τυχόν
χαμηλή τιμή κάποιου μεμονωμένου προϊόντος του καταστήματος (προϊόν –
κράχτης) ή από υψηλά ποσοστά εκπτώσεων που αναγράφονται γενικώς και
αορίστως στις βιτρίνες και δεν αφορούν το σύνολο των προϊόντων που
διαθέτει.
Ελέγχουμε προσεκτικά τα προϊόντα που αγοράζουμε, ώστε να μην είναι
ελαττωματικά, δεύτερης διαλογής κλπ.. Σε περίπτωση που ένα προϊόν είναι
ελαττωματικό, μπορούμε να ζητήσουμε από το κατάστημα επισκευή ή
αντικατάσταση ή επιστροφή χρημάτων. Αυτό δεν ισχύει, αν η ελκυστική τιμή
του προϊόντος οφείλεται στο γεγονός ότι είναι ελαττωματικό και υπάρχει
σχετική ενημέρωσή μας.
Στην περίπτωση της αγοράς με πίστωση (πιστωτική κάρτα με δόσεις ή
καταναλωτικό δάνειο), ελέγχουμε προσεκτικά τους επιμέρους όρους και
λαμβάνουμε υπόψη τις χρεώσεις που συνεπάγεται και, κυρίως, τους τόκους,
τον αριθμό των δόσεων κλπ. σε σχέση με το οικογενειακό μας εισόδημα.
Κρατάμε πάντοτε την απόδειξη αγοράς: Θα τη χρειαστούμε στην περίπτωση
που το προϊόν αποδειχθεί ελαττωματικό ή ως απόδειξη για την εγγύηση.
Επισκεπτόμαστε, αν είναι δυνατόν, τα καταστήματα πριν από τις εκπτώσεις
και εντοπίζουμε τα προϊόντα που μας ενδιαφέρουν, ώστε να ελέγξουμε αν οι
εκπτώσεις είναι πραγματικές και σε τι ποσοστό.
Ρωτάμε για την πολιτική του καταστήματος για τυχόν αλλαγές, ώστε να μη
βρεθούμε προ εκπλήξεως.
Σπουδές στη διαφήμιση
Οι σπουδές στο Μάρκετινγκ είναι δημοφιλείς.
Περιγραφή Επαγγέλματος:
Η πληροφόρησητων καταναλωτών, η διαφημιστική προβολή προϊόντων και υπηρεσιών, η
βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων και η αύξηση των πωλήσεων είναι το αντικείμενο
της εργασίας του.
Συγκεκριμένες ενέργειες που κάνει ο απόφοιτος του μάρκετινγκ:
Καθορίζει αν υπάρχει ζήτηση για το προϊόν
Αναπτύσσει και τεστάρει στην αγορά το προϊόν
Δίνει κάποιο όνομα στο προϊόν
Αναλύει τα προϊόντα των ανταγωνιστών
Καθορίζει την τιμή
Δημιουργεί τη διαφημιστή καμπάνια
19. Προσλαμβάνει και εκπαιδεύει πωλητές του προϊόντος
Εφαρμόζει τεχνικές προώθησης
Αναπτύσσει διαδικασίες για τη διανομή του προϊόντος
Καθορίζει τα σημεία πώλησης
Συνθήκες Εργασίας
Εργάζεται σε συνθήκες γραφείου αλλά με πολύ έντονο ρυθμό. Το ωράριό του είναι
ακανόνιστο και συχνά παρατείνεται όταν υπάρχει φόρτος εργασίας. Μετακινείται
για να επισκεφτεί τους πελάτες του, αλλά και για να βρεθεί στο χώρο όπου
υλοποιείται το διαφημιστικό πρόγραμμα. Για να ολοκληρωθεί η εργασία του
χρειάζεται τη συνεργασία και άλλων επαγγελματιών, όπως σεναριογράφου,
ζωγράφου, μακετίστα, κινηματογραφιστή, εκφωνητή, κ.ά.
ΙδιαίτεραΠροσωπικάΧαρακτηριστικάκαι Ικανότητες
Ο διαφημιστής πρέπει να διαθέτει επινοητικότητα, δημιουργική φαντασία και
επικοινωνιακές δεξιότητες. Οι πρωτότυπες ιδέες και η ικανότητα να πείθει είναι
στοιχεία που τον χαρακτηρίζουν. Πρέπει να έχει ειδικές γνώσεις σε θέματα
διαφήμισης, δημοσιογραφίας, τυπογραφίας, φωτογραφίας κ.λπ. Στοιχεία που
επηρεάζουν καθοριστικά την επαγγελματική του επιτυχία είναι η ικανότητα να
αναλύει τις τάσεις που διαμορφώνονται κάθε φορά στην αγορά και η δυνατότητά
του να παρουσιάζει στον πελάτη αποτελεσματικές προτάσεις.
Σπουδές
Σπουδές παρέχονται στη Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας των ΑΤΕΙ Αθηνών και
Θεσσαλονίκης, στην οποία η διάρκεια των σπουδών είναι έξι εξάμηνα και ένα
εξάμηνο πρακτική εξάσκηση. Σπουδές στη διαφήμιση, μπορούν να γίνουν και σε
ΙΕΚ (δημόσια και ιδιωτικά). Σπουδές επίσης προσφέρονται από Εργαστήρια
Ελευθέρων Σπουδών συνεργαζόμενα με πανεπιστήμια του εξωτερικού.
ΕπαγγελματικάΔικαιώματα
Τα επαγγελματικά δικαιώματα των πτυχιούχων Εμπορίας και Διαφήμισης των ΤΕΙ,
έχουν κατοχυρωθεί νομικά από το Π.Δ. 78, που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 36 Α’ στις 7-
2-1989.
Τομείς Απασχόλησηςκαι ΠροοπτικέςΑγοράςΕργασίας
Οι διαφημιστικές εταιρείες αποτελούν τον κύριο χώρο απασχόλησής τους.
Μπορούν, επίσης, να εργαστούν σε υπηρεσίες και οργανισμούς του δημόσιου
τομέα και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, σε τράπεζες και εξαγωγικούς οργανισμούς,
βιομηχανίες και εμπορικές επιχειρήσεις, ιδρύματα, μεγάλα καταστήματα κ.λπ. και
ως καθηγητέςστηνεκπαίδευσηκαικατάρτιση.
20. Στο πλαίσιο της ερευνητικής μας εργασίας επισκεφτήκαμε το ιδιωτικό ΙΕΚ ΔΕΛΤΑ
στη Θεσσαλονίκη.
Αφού ξεναγηθήκαμε στις εγκαταστάσεις, στις αίθουσες και στα εργαστήρια της
σχολής , ενημερωθήκαμε για τις σπουδές στο μάρκετινγκ, για την επαγγελματική
αποκατάσταση των πτυχιούχων , αλλά, και για τα χαρακτηριστικά της
προσωπικότητας που απαιτούνται για να ασχοληθεί κάποιος με το συγκεκριμένο
χώρο.
Η επίσκεψή αυτή ήταν πολύ ενημερωτική.
Ευχαριστούμε το ΙΕΚ ΔΕΛΤΑ για τη φιλοξενία!!
