1. ΘΕΩΡΙΑ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΩΝ
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ( άκλιτος ρηματικός τύπος με ή χωρίς άρθρο)
• Το δις εξαμαρτείν ουκ άνδρός σοφού.
• Tο δικαίωμα του λέγειν είναι συνταγματικά κατοχυρωμένο.
• Τὸ λακωνίζειν εστὶ φιλοσοφειν.
• Έχει τρομερό λέγειν.
• Δούναι και λαβείν.
• Απαγορεύεται το καπνίζειν. (Παλαιότερα σε καφενεία)
2. ΕΙΔΟΣ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΩΝ
ΕΙΔΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ
Α. Όταν το απαρέμφατο αντιστοιχεί με ειδική
πρόταση
και μεταφράζεται με ότι /πως , λέγεται ειδικό.
Δέχεται άρνηση οὐ.
3. Το ειδικό απαρέμφατο εξαρτάται από τα εξής ρήματα:
• Τα λεκτικά και όσα γενικά σημαίνουν πληροφορούμαι:
λέγω, φημί (=ισχυρίζομαι), ὁμολογῶ, ἀκούω, πυνθάνομαι (=πληροφορούμαι)
π.χ. Λέγουσί τινες Θεμιστοκλέα φαρμάκῳ ἀποθανεῖν.
(= Λένε μερικοί ότι ο Θεμιστοκλής πέθανε με δηλητήριο.)
• Τα δοξαστικά και όσα φανερώνουν γνώμη ή κρίση:
δοκῶ, ἡγοῦμαι/ οἴομαι/ νομίζω, οἶδα (=γνωρίζω) επίσταμαι(=γνωρίζω καλά)
π.χ Πάντας ὑμᾶς οἴομαι γιγνώσκειν. (= Όλοι εσείς νομίζω ότι γνωρίζετε)
4. ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ
Β. Όταν το απαρέμφατο αντιστοιχεί με πρόταση
επιθυμίας και μεταφράζεται με να , λέγεται τελικό.
Δέχεται άρνηση μη.
5. Το τελικό απαρέμφατο εξαρτάται από τα εξής ρήματα:
• Τα βουλητικά δηλαδή όσα σημαίνουν επιθυμία :
βούλομαι (=θέλω), ἐπιθυμῶ, εὔχομαι, ἀξιῶ, δέομαι(=παρακαλώ),
(ἐ)θέλω, ζητῶ, ποθῶ.
π.χ. Μένων ἐβούλετο πλουτεῖν. (= Ο Μένων ήθελε να έχει πλούτο.)
• Τα κελευστικά ή προτρεπτικά:
κελεύω(=διατάζω/προτρέπω), συμβουλεύω, πείθω κ.α
π.χ Κέλευσον ἀνοῖξαι τὰς πύλας. (Διάταξε ν' ανοίξουν τις πύλες.)
• Τα κωλυτικά ή απαγορευτικά και τα αντίθετά τους:
ἀπαγορεύω, κωλύω(=εμποδίζω) , ἐῶ (= αφήνω), επιτρέπω, οκνῶ(=διστάζω)
π.χ. Οὐκ εἴασαν ἀτάφους γενέσθαι. (= Δεν άφησαν να μείνουν άταφοι.)
6. • Τα δυνητικά ή αποπειρατικά και όσα έχουν παρόμοια σημασία:
δύναμαι (=μπορώ) ,πειρῶμαι (=προσπαθώ)
π.χ. Τοιαῦτα οὐ δύναμαι κτήσασθαι. (= Τέτοια δεν μπορώ να αποκτήσω.)
• Όσα σημαίνουν αποφασίζω ή διανοούμαι να...:
βουλεύομαι = σκέπτομαι , ψηφίζομαι= αποφασίζω
π.χ. Ἐψηφίσαντο βοηθεῖν πανδημεί.
(= Αποφάσισαν να σπεύσουν σε βοήθεια με όλο το στρατό.)
7. ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΑΝΑΡΘΡΩΝ
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΩΝ
• Υποκείμενο
(μετά από απρόσωπα ρήματα ή εκφράσεις)
πχ. Δεῖ γράμματα μαθεῖν.
• Αντικείμενο πχ. Ὁ δέ ὠμολόγησε (τι;) ταῦτα ποιήσειν.
• Κατηγορούμενο πχ. Το λακωνίζειν (έναρθρο απαρμφ ως ΥΠΟΚ ) ἐστί φιλοσοφεῖν.
• Επεξήγηση πχ Εἰς οἰωνός ἄριστος, ἀμύνεσθαι περί πάτρης
8. ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟΥ
• Όταν το υποκείμενο του απαρεμφάτου είναι το ίδιο με το υποκείμενο του
ρήματος απ’ το οποίο εξαρτάται , η σύνταξη λέγεται τα υ το π ρο σ ωπ ί α.
Το υποκείμενο του ρήματος βρίσκεται σε πτώση ονομαστική οπότε και το
υποκείμενο του απαρεμφάτου βρίσκεται στην ίδια πτώση.
πχ. Κύρος ὑπέσχετο δώσειν πέντε μνας .
ΥΠ (Ρ+ΑΠΑΡΜΦ)
• Όταν το υποκείμενο του απαρεμφάτου δεν είναι το ίδιο με το υποκείμενο
του ρήματος, η σύνταξη λέγεται ε τ ε ρ ο π ρ ο σ ω π ί α. Σε αυτή την
περίπτωση το υποκείμενο του απαρεμφάτου το αναζητάμε σε πτώση
αιτιατική.
πχ. Οὗτος ἐκέλευσε τούς Ἀθηναίους πρώτους ἄρξασθαι της μάχης.
ΥΠ(Ρ) ΥΠ (ΑΠΑΡΜΦ)
