ο όρκος με αφορμή τον όρκο αιώνιας πίστης μεταξύ του Μενελάου και της Ελένης

1. ΟΡΚΟΣ
Ετυμολογία
• Ετυμολογικά η λέξη «Όρκος» προέρχεται από
το αρχ. Έρκος (= φραγμός < είργω).
• Ως Όρκος θεωρείται η υπόσχεση ή η
βεβαίωση, η οποία δίνεται με την επίκληση
ενός ιερού προσώπου ή πράγματος, ως
απόλυτο μάρτυρα, για την αλήθεια ή όχι
κάποιου γεγονότος.

2. • Η επίκληση, μάλιστα, του Θείου στοιχείου
έχει την έννοια ότι η παραβίαση της
υπόσχεσης ή η ψεύτικη επιβεβαίωση από το
άτομο που ορκίζεται, επισύρει τη Θεία
τιμωρία, υπό την έννοια ότι δεσμεύει άμεσα
ή έμμεσα την τιμή και την προσωπικότητα του
προσώπου που δίνει τον όρκο, επιδιώκοντας
να πείσει για το ειλικρινές της δήλωσής του
αυτής.

3. • Ο όρκος, επομένως, πηγάζει άμεσα από
τη θρησκευτική πίστη, η οποία
βασίζεται στη θρησκευτική συνείδηση
του ατόμου και αποκτά τη μέγιστη
σημαίνουσα βαρύτητα αποκλειστικά και
μόνο στην περίπτωση που ο άνθρωπος
που επικαλείται το Θεό πιστεύει σε
Αυτόν ουσιαστικά και συνακόλουθα
αναγνωρίζει και αποδέχεται, λόγω της
πίστης του αυτής, ότι εάν παραβεί τον
όρκο, θα πρέπει να τιμωρηθεί, λόγω της
ασέβειάς του αυτής και ότι όντως θα
τιμωρηθεί.

4. Οι Όρκοι αρχίζουν με επίκληση
των Θεών, πρώτα των αρμόδιων
θεοτήτων και ύστερα όλων των
άλλων. Όλοι τους καλούνται
αυτή την επίσημη στιγμή σαν
Μάρτυρες πως ο όρκος θα
τηρηθεί. Στην Ιλιάδα βλέπουμε
τον Αγαμέμνονα να δέεται στο
Δία, που είναι ο αρμόδιος των
Ελλήνων θεός, και παράλληλα
γίνεται επίκληση του Ηλίου-
ουρανού, της γης με τους
ποταμούς, και του Κάτω κόσμου,
δηλ. ένας όρκος που βάζει
μάρτυρα ολόκληρο το σύμπαν.
Ανέκαθεν ήταν δυνατόν διάφορα
αντικείμενα να αναχθούν σε
μάρτυρες του όρκου. Η Ήρα
ορκίζεται στο κεφάλι του Διός
και στη συζυγική κλίνη, ο
Αχιλλέας στην Ιλιάδα ορκίζεται
στο σκήπτρο του, το οποίο δεν
πρόκειται να ανθίσει ποτέ. Το
σκήπτρο, που αντιπροσωπεύει
εδώ τον όρκο, επενδύεται με τη
θεϊκή δύναμη και επιφορτίζεται
να τιμωρήσει τον Ατρείδη αν
επιορκήσει.

5. OΡΚΟΣ
<<ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ>>
Στην ελληνική και στη ρωμαϊκή μυθολογία με το
όνομα Όρκος είναι γνωστή μία θεότητα την οποία οι
αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν προσωποποίηση
του όρκου που δίνεται. Ο Όρκος μυθολογείται ως γιος
της θεάς Έριδας ή του Αιθέρα και της θεάς Γαίας. Ο
Όρκος τιμωρούσε τους επίορκους, όσους δηλαδή
καταπατούσαν τον όρκο που είχαν δώσει.
Στη ρωμαϊκή μυθολογία ο Όρκος ταυτίζεται μερικώς
με τον Πλούτωνα ή Άδη.

6. • Στα πλαίσια αποδοχής αυτής της
1ης άποψης δημιουργούνται δυο
μεγάλα ερωτήματα: 1ον γιατί τα
αδέρφια του όρκου έχουν αρνητική
έννοια; και 2ον ταυτίζεται νοηματικά
ο όρκος με τα αδέρφια του ή είναι ο
μόνος που διαφοροποιείται από
αυτά;

7. • Απαντώντας, εντελώς αυθόρμητα, καταλήγουμε
στο συμπέρασμα ότι στη σημερινή εποχή,
γίνεται αποδεχτή από τους περισσότερους η
διαφοροποίηση του όρκου, δηλαδή η θετική
του έννοια, χωρίς, ωστόσο, να λείπουν και τα
μέγιστα θεολογικά, κοινωνιολογικά και
φιλοσοφικά ερωτήματα, μήπως, ουσιαστικά, ο
όρκος συνιστά και αυτός μια σοβαρή κοινωνική
δυσλειτουργία αντίστοιχη του ψεύδους, των
πολέμων, της ένδειας, της κοινωνικής
ανισότητας κ.λ.π.

8. ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΣ
ΜΑΡΤΥΡΙΑΣ
ΕΚΤΙΜΗΤΙΚΟΣ
ΕΠΑΚΤΟΣ
ΠΡΑΓΜΑΤΟΓΝΩΜΟΝΟΣ
ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΟΡΚΟΣ
ΓΑΜΗΛΙΟΣ ΟΡΚΟΣ
ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΟΡΚΟΣ
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΟΡΚΟΣ
ΟΡΚΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΩΝ

9. Δικαστικός:
επιβάλλει ο ίδιος ο
δικαστής με δική του
πρωτοβουλία σε έναν από
τους διαδίκους προς
συμπλήρωση ή προς
εξαφάνιση μη επαρκούς
αποδεικτικού υλικού.

10. Μαρτυρίας:
έχει τη διπλή έννοια της
προβεβαιώσεως του
καταθέτοντος μαρτύρου
ότι θα πει όλη την
αλήθεια χωρίς να
αποκρύψει κάτι σε ό,τι
ρωτηθεί, αλλά και της
επιβεβαιώσεως του
ότι αυτά που έχει ήδη
καταθέσει είναι αληθή.

11. Εκτιμητικός :
δίνεται για τον
καθορισμό
αμφισβητούμενου
ύψους μιας
απαίτησης, η ύπαρξη
και βασιμότητα της
οποίας έχει ήδη
αποδειχθεί.

12. Επακτός όρκος :
• επιβάλει ο ένας διάδικος στον άλλο με τη
δήλωση ότι εξαρτά την απόδειξη της
απαίτησης του από τη λήψη ή μη του όρκου
αυτού. Αν ο διάδικος στον οποίο
επιβάλλεται ο επακτός όρκος δε δεχθεί να
ορκιστεί, θεωρείται κατά νόμιμο τεκμήριο
ότι οι ισχυρισμοί του αντιδίκου του, όπως
τους έχει διατυπώσει ως περιεχόμενο του
επακτού όρκου, είναι αληθείς. Αντεπαγωγή
όρκου είναι η αντιστροφή της υποχρεώσεως
παροχής του επακτού όρκου, δηλαδή η
δυνατότητα που δίνει ο νόμος στο διάδικο
στον οποίο απευθύνεται ο επακτός όρκος να
δηλώσει ότι δε…..
• ……θέλει να ορκιστεί ο ίδιος, αλλά ο
αντίδικος του. Τα αποτελέσματα της
επαγωγής και αντεπαγωγής του όρκου είναι
φυσικά τα ίδια και συνίστανται στην πλήρη
απόδειξη της ύπαρξης ή αντίθετα της μη
ύπαρξης της επίδικης απαίτησης.

13. Πραγματογνώμονος:
είναι συνδυασμός
βεβαιωτικού και
υποσχετικού όρκου. Ο
πραγματογνώμων , πριν
από κάθε ενέργεια του
ορκίζεται ότι θα
εκτελέσει με
ευσυνειδησία τα
καθήκοντα του.

14. ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΟΡΚΟΣ

15. ΓΑΜΗΛΙΟΣ ΟΡΚΟΣ

16. ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΟΡΚΟΣ

17. ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΟΡΚΟΣ

18. ΟΡΚΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΩΝ
• Ορκίζομαι να φυλάττω πίστη στην πατρίδα,
υπακοή στο Σύνταγμα και τους νόμους και να
εκπληρώνω τιμίως και ευσυνειδήτως τα
καθήκοντά μου.

19. ΟΡΚΟΣ ΤΟΥ ΙΠΠΟΚΡΑΤΗ
ΟΡΚΟΣ ΑΘΗΝΑΙΩΝ
ΕΦΗΒΩΝ
ΟΡΚΟΣ ΠΛΑΤΑΙΩΝ
ΟΡΚΟΣ ΦΙΛΙΚΩΝ
ΟΡΚΟΣ ΑΡΕΤΟΥΣΑΣ
ΟΡΚΟΣ ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗΣ
ΟΡΚΟΣ ΟΛΥΜΠΙΑΚΩΝ
ΑΓΩΝΩΝ
ΟΡΚΟΣ ΠΑΛΑΙΑΣ
ΔΙΑΘΗΚΗΣ
ΟΡΚΟΣ ΣΦΑΙΡΙΣΤΗΡΙΟΥ

20. ΟΡΚΟΣ ΤΟΥ ΙΠΠΟΚΡΑΤΗ
• Ο όρκος του Ιπποκράτη είναι ο όρκος
που λαμβάνεται από ιατρούς και
αναφέρεται στην ηθική εξάσκηση
της ιατρικής. Πιστεύεται πως ο όρκος
γράφτηκε απο τον Ιπποκράτη τον 4ο
αιώνα Π.Χ ή απο έναν απο τους
μαθητές του και συνεπώς
περιλαμβάνεται στην Ιπποκρατική
συλλογή. Παρ'όλο που είναι
περισσότερο ιστορικής και ηθικής
αξίας, ο όρκος θεωρείται ως τελετή
περάσματος για αυτούς που ασκούν
την ιατρική, ωστόσο δεν είναι πλέον
αναγκαστικό και δεν λαμβάνεται απο
όλους τους ιατρούς.

21. ΟΡΚΟΣ ΤΩΝ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΕΦΗΒΩΝ

22. ΟΡΚΟΣ ΤΩΝ ΠΛΑΤΑΙΩΝ

23. ΟΡΚΟΣ ΦΙΛΙΚΩΝ
• Οι Φιλικοί αφού μυούνταν στην
Εταιρεία έδιναν όρκο πίστης
• Ορκίζομαι ενώπιον του αληθινού
θεού οικειοθελώς, ότι θέλω είμαι
επί ζωής μου πιστός εις την
Εταιρείαν κατά πάντα. Να μη
φανερώσω το παραμικρόν από τα
σημεία και λόγους της, μήτε να
σταθώ κατ'ουδένα λόγον η
αφορμή του να καταλάβωσιν
άλλοι ποτέ, ότι γνωρίζω τι περί
τούτων, μήτε εις συγγενείς μου,
μήτε εις πνευματικόν ή φίλον μου

24. ΟΡΚΟΣ ΑΡΕΤΟΥΣΑΣ

25. ΟΡΚΟΣ ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗΣ

26. ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ
• Οι αθλητές ορκίζονταν ότι θα
αγωνίζονταν έντιμα, χωρίς να
παραβούν τους κανόνες ή να
προξενήσουν κακό στους
συναθλητές τους, ενώπιον του
χρυσελεφάντινου αγάλματος του
Δία, ενός αριστουργηματικού
αγάλματος, το οποίο βρισκόταν
στην Αρχαία Ολυμπία και
συγκεκριμένα είχε τοποθετηθεί,
ως λατρευτικό άγαλμα στον ναό
του Δία

27. ΟΡΚΟΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ
Ο Όρκος στην Παλαιά Διαθήκη: Αν
και ο Μωσαϊκός Δεκάλογος
απαγορεύει ρητά κάθε «επί
ματαίω» χρήση του ονόματος του
Θεού δεν απαγορεύει και τη
χρήση του όρκου. Αντίθετα
μάλιστα προϋποτίθεται η χρήση
του. Εκείνα που απαγορεύονται
είναι η ψευδορκία ή
ψευδομαρτυρία και ο όρκος στο
όνομα ψεύτικων θεών. Εξάλλου
στα κείμενα της Παλαιάς
Διαθήκης εμφανίζεται ο ίδιος ο
Θεός να ορκίζεται μπροστά στους
ανθρώπους

28. ΟΡΚΟΣ ΣΦΑΙΡΙΣΤΗΡΙΟΥ
• Ο επιλεγόμενος Όρκος του
Σφαιριστηρίου κατά ελληνική
μετάφραση του γαλλικού "Serment du
Jeu de Paume" (Σερμάν ντυ Ζε ντε Πωμ)
ήταν ο υποσχετικός όρκος που έδωσαν οι
Γάλλοι εκπρόσωποι της λεγόμενης Τρίτης
Τάξης αντιπροσώπων στην αίθουσα του
σφαιριστηρίου, εξ ου και η ονομασία
του, κατά το προοίμιο της Γαλλικής
Επανάστασης, το 1789.
• Την νύκτα της πρώτης συνεδρίασης οι
σύνεδροι έδωσαν ένα υποσχετικό όρκο
να παραμείνουν ενωμένοι και ακλόνητοι
στις πολιτικές τους επιδιώξεις μέχρι της
ψήφισης του νέου συντάγματος. Τον
όρκο αυτόν στη συνέχει υπέγραψαν όλοι
οι παρευρισκόμενοι, τον οποίο
απεδείχθη τελικά ότι και τήρησαν

29. • Απαγόρευση του όρκου στην Καινή Διαθήκη: Η
Καινή Διαθήκη ρητά απαγορεύει τον όρκο . Σαν
Χριστιανοί γεμάτοι από το Άγιο Πνεύμα δεν
μπορούμε να λέμε ψέματα, έτσι δεν χρειάζεται ο
όρκος σαν επιβεβαίωση της αλήθειας. Ο όρκος
προϋποθέτει το ψέμα και για τον αληθινό
μαθητή του Χριστού ψέμα δεν υπάρχει για αυτό
και ο Χριστός τόνισε ότι κάθε τι παραπάνω από
ένα απλό «ναι» ή «όχι» προέρχεται από τον
Πονηρό. Η Εκκλησία είναι η Βασιλεία του Θεού
και μέσα σε αυτήν το ψέμα δεν έχει θέση

30. • Δεν είναι ο όρκος που μας κάνει να
πιστεύουμε τον άνθρωπο, ο άνθρωπος μας
κάνει να πιστεύουμε τον όρκο Αισχύλος
• Δίνουμε υποσχέσεις και κάνουμε όρκους
σύμφωνα με τις ελπίδες μας και τους τηρούμε
σύμφωνα με τους φόβους μας Λαροσφουκώ
• Εκείνος που είναι έτοιμος να ορκιστεί, είναι
έτοιμος και να ψεύδεται

31. Μηδέ ομνύναι θεούς (Να μην ορκίζεσαι στους
θεούς) Πυθαγόρας
Να αποφεύγεις να ορκίζεσαι, έστω και αν
πρόκειται να πεις την αλήθεια Φίλων
Να μην επιορκήσεις είτε εν αγνοία σου, είτε
εκουσίως Φωκυλίδης
Ο σώφρων οφείλει να μη πιστεύει τους όρκους
των ανθρώπων, αλλά μόνο τα έργα τους Αλέξις
ο Κωμικός
Ο ψεύτης δεν φείδεται όρκων

32. • Οι ερωτευμένοι είναι οι μεγαλύτεροι επίορκοι.
Ορκίζονται ότι μόνον ο θάνατος θα τους χωρίσει.
Και τους χωρίζει συνήθως η ζωή Τσινικόπουλος Δ.
• Οι όρκοι στον έρωτα αποδεικνύουν την αστάθειά
του
• Οι όρκοι στον έρωτα είναι η πολυτέλεια της
ψευτιάς Μυσσέ
• Όποιος ορκίζεται απερίσκεπτα, είτε τηρεί είτε
αθετεί τους όρκους του, είναι πάντοτε
ένοχος Τζόνσον

33. • Όρκω μη χρω (Να αποφεύγεις να
ορκίζεσαι) Σόλων
• Πίσω από ένα όρκο συχνά κρύβεται μια
απάτη, γιατί συνήθως ορκίζονται με σκοπό
να ξεγελάσουν
• Πολλοί επικαλούνται τον Θεό ως μάρτυρα,
επειδή γνωρίζουν πολύ καλά ότι δεν
πρόκειται να παρουσιασθεί για να
μαρτυρήσει Σουηδική Παροιμία

34. • Στην καλοκαγαθία του όρκου να έχεις
μεγαλύτερη πίστη και από τον
όρκο Σόλων
• Τους όρκους των φαύλων ανθρώπων να
τους γράφεις στο νερό Θέογνις

35. TEΛOΣ
Εργασία στα πλαίσια της Ελένης του Ευριπίδη της Γ΄ Γυμνασίου από τους
μαθητές της Α Γυμνασίου Αγιάσου:
Ραφαέλα Ακαμάτη
Παναγιώτη Τζαννή
Μιχάλη Τζαννή
Ανδρονίκη Χατζηβασιλείου
ΕυστράτιοΤσομπανέλλη
ΤαξιαρχούλαΧατζέλλη
Βάσω Ασβεστά
Υπεύθυνη καθηγήτρια: Ανδρονίκη Σαββέλη
Σχολικό έτος: 2014-2015