PJM3063E Anatomi dan Fisiologi

1. PJM 3063E
ANATOMI
DAN
FISIOLOGI
Sistem Rangka
Manusia

2. FUNGSI TULANG
SISTEM RANGKA
MANUSIA
STRUKTUR TULANG
PERKEMBANGAN DAN
PERTUMBUHAN TULANG
ARTIKULASI

3. SISTEM RANGKA MANUSIA
•
Terbahagi kepada dua bahagian iaitu:
RANGKA
AKSIAL
RANGKA
APENDIKULAR

4. KOMPONEN SISTEM RANGKA•
Sistem rangka mempunyai pelbagai fungsi
tubuh. Sistem ini terdiri daripada tulang-
tulang dan struktur-struktur sokongan seperti
ligamen, kartilej dan sendi.
•
Terdapat 206 ketul tulang pada rangka
manusia. Tulang-tulang ini mempunyai lapisan
luaran yang kuat, keras, tebal dan bahagian
tengah berongga yang mengandungi sum-
sum.

5. RANGKA AKSIAL / RANGKA PAKSI
•
Terdiri dari tulang-tulang tengkorak, vertebra
dan sangkar thorasik.

6. Tengkorak
•
Rangka atau tulang-tulang tengkorak ini
melindungi kepala dan organ-organ dalam
kepala.

8. Kranium
•
Berfungsi untuk melindungi otak.
•
Mempunyai 8 kepingan tulang yang berasingan
bercantum melalui satur(sendi tak bergerak).
Soket mata (atau Orbit)
•
Berfungsi untuk melindungi kedua-dua bebola
mata.
Tulang hidung
•
Berfungsi untuk menyokong tisu-tisu hidung

9. Rahang atas (atau Maksila)
•
Berfungsi menyokong barisan gigi atas.
Rahang bawah (atau Mendibel)
•
Berfungsi menyokong barisan gigi bawah.
•
Rahang berkebolehan untuk bergerak, iaitu
untuk menguyah makanan dan sebagainya.
Bukan pada dasar tengkorak
•
Berfungsi untuk menyambung tengkorak

10. Vertebra
•
Tulang-tulang vertebra terdiri daripada 33
ruas tulang bersendi. Pada setiap hujungnya
terbentuk satu turus yang boleh luntur.
•
Turus vertebra berfungsi untuk melindungi
saraf tunjang yang terletak dibahagian
tengahnya. Diantara tulang-tulang vertebra,
terdapat cakera rawan yang bertindak sebagai
kusyen untuk penyerap hentakan(daya) dan
mengurangkan geseran semasa pergerakan.

12. •
Bahagian-bahagian turus vertebra ialah:
7 vertebra serviks - Bahagian leher
12 vertebra toraks - Bahagian toraks
5 vertebra lumbar - Bahagian pinggang
5 vertebra sakrum - Bahagian punggung
4 vertebra koksiks - Bahagian hujung tulang
belakang

14. Sangkar Thorasik/Rusuk
•
Sangkar rusuk berfungsi untuk melindungi
jantung dan peparu.
•
Tulang-tulang yang membentuk sangkar rusuk
ialah:

12 pasang tulang rusuk bersendi dengan
vertebra toraks dan melengkung ke hadapan.

7 pasang tulang rusuk bersendi dengan sternum
secara terus.

3 pasang yang lain dihubung secara tidak

16. FUNGSI TULANG

17. FUNGSI TULANG
•
Terdapat lima fungsi asas bagi sistem rangka
iaitu:
(i) Sokongan
•
Tulang rangka membentuk kerangka tegar
bagi pelekatan tisu-tisu lembut dan organ-
organ tubuh.
Contoh : Otot rangka dilekatkan pada tulang-
tulang rangka.
(ii) Perlindungan
•
Tengkorak, kolum vertebra, sangkar rusuk dan

18. (iii) Pergerakan
•
Tulang-tulang bertindak sebagai tuas apabila
otot-otot yang melekat padanya menguncup
lalu menghasilkan gerakan berpaksi pada
sendi.
Contoh : Sendi siku – ulna dan humerus
(iv) Pembentukan sel-sel darah (Hemopoiesis)
•
Sum-sum merah tulang orang dewasa
menghasilkan selsel darah merah, putih dan
platlet. Tulang-tulang yang terlibat adalah
sternum, sebahagian daripada pelvis, femur
dan humerus.

19. (v) Penyimpanan mineral
•
Sebahagian besar dari matriks tulang terdiri
daripada kalsium dan fosforus. Mineral ini
menjadikan tulang-tulang tegar dan rintang
terhadap tekanan.
•
Mineral-mineral ini boleh dikeluarkan untuk
kegunaan bahagian lain tubuh apabila
diperlukan.
•
Contoh: Kekurangan kalsium dalam diet,
menyebabkan kalsium dikeluarkan untuk
kegunaan bahagian tulang yang lain seperti
untuk penguncupan otot.

20. STRUKTUR TULANG
•
Struktur tulang menyediakan rangka tuas yang
teguh bagi membolehkan pergerakan dalam
aktiviti fizikal.
•
Pertumbuhan berlaku secara diameter dan
secara memanjang
•
Adalah tisu paling keras di antara tisu lain

21. •
Terdiri hampir 50% air.
•
Bahagian padat terdiri daripada pelbagai bahan
mineral, terutama garam kalsium 67% dan
bahan selular 33%.
•
Hanya dapat dilihat menggunakan mikroskop
untuk tulang halus.
•
Tulang kasar dilihat menggunakan mata kasar.

22. STRUKTUR
TULANG
MANUSIA
JENIS-
JENIS
TULANG

23. •
Terdapat 4 lapisan:
I. Periosteum
II. Tulang Mampat (Diafisis)
III. Tulang Berongga (Epifisis)
IV. Sum – sum tulang

24. Periosteum
 Lapisan pertama pada
tulang
 Mempunyai selaput luar
yang nipis
 Terdiri daripada osteoblas
(sel pembentukan jaringan
tulang)
 Menyediakan saluran
darah dan saraf ke tulang
 Berfungsi menghasilkan
sel-sel untuk membesar
secara diameter dan
melindungi diafisis.
Tulang Mampat (Diafisis)
 Lapisan kedua pada
tulang dan mempunyai
bahagian batang yang
halus dan keras serta
disaluti periosteum
 Lapisan ini melingkari
kaviti medulari yang
mengandungi lemak.

25. Tulang Berongga ( Epifisis)
 Lapisan ketiga
 Terletak pada kedua-
dua hujung tulang
panjang
 Terdiri daripada
lapisan nipis tulang
mampat.
Sum – sum Tulang
 Lapisan paling dalam
pada struktur tulang
 Berperanan
menghasilkan sum-
sum asal dalam
tulang.

26. •
Terdiri daripada 2 jenis tisu tulang:
TISU PADAT TULANG
KERAS DAN PADAT
• Dijumpai dalam
tulang pipih dan
tulang panjang.
• Sebagai lapisan
nipis menutup
semua tulang
TISU TULANG BERBENTUK
JALA
• Struktur seperti span
• Dijumpai pada hujung
tulang panjang dan
dalam tulang pendek
• Sebagai lapisan tengah
antara dua lapisan
padat pada tulang
pipih (cth: skapula,
kranium, sternum dan
tulang rusuk.)

27. STRUKTUR KASAR TULANG
PANJANG
•
Dalam sumsum kuning
terdapat banyak sel lemak
•
Sumsum tulang berwarna
merah mengandungi banyak
sel darah merah dan juga
merupakan tempat
pembentukkan sel darah
merah dan sel darah putih

28. STRUKTUR HALUS TULANG
•
Potongan transversal (melintang) dalam lapis
tulang yang padat memperlihatkan corak
berupa lingkaran – lingkaran
•
Setiap lingkaran terdapat saluran “Havers”
•
Plat – plat tulang atau lamela disusun sepusat
sekitar saluran dan di antara plat terdapat
lakuna (ruang – ruang kecil)
•
Ruangan – ruangan ini mengandungi sel – sel

29. Gambaran mikroskop
dari sisi memanjang
tulang
memperlihatkan
sistem havers
•
Setiap corak yang terbentuk merupakan satu
sistem Havers yang lengkap dan terdiri daripada:
•
Lamela tersusun sepusat
•
Lakuna yang mengandungi sel tulang
•
Kanalikuli yang memancar di antara dua lakuna
dan bergandingan dengan sealuran Havers

30. •
Periosteum ialah membran vaskular berfiber yang
melapisi tulang
•
Terdapat banyak pembuluh darah di dalamnya dan
membran itu melekat erat pada tulang.
•

31. •
Tulang yang sedang membesar mempunyai
lapisan sel pembentuk darah di antara
periosteum dan tulang
•
pertumbuhan tulang berlaku kesan daripada
penggandaan sel

32. PERKEMBANGAN TULANG
•
Perkembangan tulang
–
Tulang panjang tumbuh dari diafisis ke epifisis
–
Sel-sel yang terlibat dalam pembentukan tulang
•
Osteoblas – sel-sel yang membina tulang baru
•
Osteoklas – sel-sel yang mengeluarkan enzim yang
mencerna mineral tulang kepada kalsium dan fosforus
•
Osteosit – satu sel tulang

33. •
Kalsium penting dalam pertumbuhan tulang yang sihat
- dapat memaksimumkan pertumbuhan tulang
•
Zat makanan yang lain turut penting. Contoh: Fosforus
•
Contoh makanan sumber kalsium terbaik
I. Susu
II . Keju
II I . Kubis
IV . Lobak merah
V. Sayur – sayuran
•
Contoh makanan sumber fosforus
I. Susu
II . Kuning Telur
II I . Sayur hijau

34. •
Tulang mengalami perkembangan dan pertumbuhan sepanjang
hidup, namun pada suatu titik, tulang juga akan mengalami
penurunan kecepatan tumbuh.
Tempoh Masa Huraian
Lahir – 15
Tahun
•
Merupakan masa pertumbuhan yang
cepat
•
Pada masa inilah pengambilan kalsium
diperlukan untuk pertumbuhan tulang
mereka
15 – 30 Tahun •
Perkembangan dan pertumbuhan
tulang masih bertambah
> 50 Tahun •
Tulang mulai mengalami penipisan
•
Pengambilan kalsium dapat
mengurangkan penipisan tersebut

35. Keperluan Mineral, Vitamin dan
Hormon
Keperluan Huraian
Garam Mineral •
Kalsium dan fosfat diperlukan untuk tumbesaran tulang
•
Kedua-dua garam mineral ini diperlukan untuk
tumbesaran dari segi pertambahan saiz dan berat tulang.
Vitamin •
Vitamin A, D dan C diperlukan untuk tumbesaran tulang
•
Vitamin D merangsang penyerapan serta mengangkut
kalsium dan fosfat ke dalam tulang. Ini membolehkan
struktur menjadi lebih kuat
•
Vitamin A dan C pula diperlukan untuk tumbesaran dan
membaiki tisu-tisu tulang yang rosak.
Hormon •
Hormon-hormon tiroid, estrogen dan testosteron
diperlukan untuk merangsang proses tumbesaran tulang