1. 1. 12 . 0 PENDAHULUAN
Struktur tubuh dan sistem tubuh manusia merupakan sistem yang penting yang
perlu diketahui oleh kita semua. Sistem ini bukan sahaja perlu dipelajari oleh ahli
pertolongan cemas, bahkan juga kepada semua kerana kita tidak menduga apakah yang
akan terjadi pada masa hadapan. Maka persiapan ilmu ini adalah perlu dan bermanfaat
selain dapat membantu mangsa yang memerlukan pertolongan apabila belaku sebarang
kemalangan yang menyebabkan kecederaan yang berkaitan dengan struktur tubuh dan
sistem tubuh manusia ini. Matlamat utama untuk mempelajari struktur tubuh dan sistem
tubuh manusia ini adalah bagi memberikan kefahaman tentang struktur tubuh supaya
dengan mudah dapat memberikan rawatan kepada mangsa.
1.12. 1 TUBUH MANUSIA
Apa itu tubuh manusia? Di sini dapatlah dinyatakan bahawa ia terdiri daripada
struktur yang berhubung kait dan saling berinteraksi dengan sistem-sistem yang terdapat
di dalam badan manusia.Tubuh badan manusia dapat dibahagikankan kepada empat
bahgian utama iaitu, rangka dan tulang, sistem yang penting yang terdiri daripada sistem
pernafasan, sistem peredaran darah, sistem saraf, sistem otot, sistem penghadaman,
sistem perkumuhan, sistem pembiakan dan sistem endokrin (kilang tanp salur), sel dan
tisu dan organ. Kesemua struktur dan sistem ini mempunyai fungsi yang tersendiri yang
sangat istimewa sekali yang dijadikan oleh tuhan. Oleh itu, struktur tubuh dan sistem
tubuh manusia perlulah dipelajari bagi memberi kefahaman tentang ilmu ini serta dapat
membantu mangsa yang memerlukan pertolongan. .

2. Rajah struktur badan manusia yang terdiri daripada struktur tubuh bagi lelaki dan wanita.
1. 12. 2 RANGKA DAN TULANG
Sebelum membincangkan topik rangka dan tulang dengan lebih lanjut, dapat lah
diketahui bahawa rangka dan tulang merupakan organ yang sangat penting di dalam
tubuh kita.Tanpa rangka dan tulang maka semua benda hidup tidak dapat bergerak,
berdiri dengan sempurna, berlari dan sebagainya. Rangka dan tulang merupakan organ

3. yang terletak pada bahagian yang sama namun terdapat perbezaannya. Rangka dapat
didefinisikan sebagai rangkaian tulang yang memberi rupa bentuk dan kekuatan pada
badan manusia.
Terdapat 206 tulang dalam rangka manusia dan terjadi daripada garam galian. Ia
membekalkan satu rangkaian struktur pelindung bagi tubuh. Antara fungsi rangka adalah
dapat memberi keupayaan pada tubuh untuk bergerak melalui sendi lengan dan kaki,
melindungi struktur-struktur penting dalam tubuh melalui tengkorak, spina dan sangkar
rusuk, memberikan rupa bentuk, dapat berdiri tegak serta menyokong otot ,salur darah
dan saraf pada tubuh. Antara contoh sistem rangka adalah seperti tengkorak (melindungi
otak dan struktur muka), tulang rahang atau dikenali sebagai mandible (mempunyai sendi
bergesel yang membolehkan mulut terbuka dan tertutup), tulang dada, pelvis, tulang
kering, patella (tempurung lutut), femur (tulang paha), ulna, radius dan sebagainya.
Tulang pula merupakan tisu hidup yang mengandungi kalsium dan fosforus yang amat
banyak. Galian ini yang menjadikan tulang lebih keras, kuat dan tegar. Namun, tulang
juga berupaya menjadi panjang, pendek atau leper.

4. Rajah sistem rangka dan tulang manusia.
1. 13 .3 RANGKA PAKSI DAN RANGKA APENDAJ
Rangka dan tulang terbahagi kepada dua bahagian iaitu rangka Paksi dan rangka
Apendaj. Rangka paksi terdiri daripada tengkorak, turus vetebra dan sangka rusuk
manakala rangka apendaj pula terdiri daripada lengkungan pektoral, lengkungan pelvis,
tulang tangan dan tulang kaki.
1. 13 .4 RANGKA PAKSI
Rangka paksi yang pertama terdiri daripada tengkorak yang merupakan struktur
bertulang yang melindungi otak dan bahagian teratas saraf tunjang. Ia juga menyokong
mata dan struktur-struktur lain pada muka. Tengkorak terbentuk daripada beberapa jenis
tulang. Contohnya seperti sutur, tulang parietal, tulang frontal, soket mata, tulang hidung,
tulang pipi (tulang zygomatic) dan rahang bawah (mandible). Tengkorak yang terbina
daripada tempurung kepala dan tulang muka juga dapat dibahagikan kepada dua iaitu
tulang kranium dan tulang muka. Tulang kranium berfungsi melindungi otak manusia dan
bersendi dengan rahang bawah. Manakala tulang muka pula berfungsi melindungi mata
dan telinga yang keseluruhannya bersendi dengan turus vetebra.
Rangka paksi yang kedua pula adalah turus vetebra. Turus vetebra ini berfungsi
melindungi saraf tunjang, menyokong kepala, membuatkan tubuh teratas boleh
dibengkok-luruskan (fleksibel), dan membantu untuk menyokong berat badan manusia.
Bahagian ini terdiri daripada 33 ruas tulang vetebra iaitu Serviks (7 ruas) yang
menyokong kepala dan leher, Toraks (12 ruas) yang membentuk satu sauh atau sebagai

5. pengangkut bagi tulang rusuk, Lumber (5 ruas) yang membantu menyokong berat badan
dan memberikan kestabilan pada badan, Sakrum (5 ruas) yang menyokong pelvis, dan
akhir iaitu koksiks (4 ruas) yang membentuk bahagian hujung tulang belakang.
Manakala rangka paksi yang ke tiga pula adalah sangkar rusuk. Sangkar rusuk ini
mempunyai 12 pasang tulang rusuk yang terdiri daripada tulang rusuk benar (1-7), tulang
rusuk bercantuk (8-10) dan tulang rusuk terapung (11-12).Tulang rusuk ini berfungsi bagi
melindungi peparu dan jantung. Disini dapat di lihat bahawa tulang rusuk benar bersendi
dengan sternum secara terus, tulang rusuk bercantuk bersendi dengan sternum secara tak
langsung dengan rawan dan tulang rusuk terapung tergantung dengan bebas.
1. 13. 5 RANGKA APENDAJ
Rangka apendaj terdiri daripada lengkungan pektoral, lengkungan pelvis, tulang
tangan, dan tulang kaki. Sebagai permulaan, rangka apendaj dimulai dengan lengkungan
pektoral. Lengkungan pektoral terbahagi kepada dua bahagian, bahagian pertama dikenali
sebagai skapula dan bahagian ke dua dikenali sebagai klavikel. Fungsi skapula adalah
bagi melindungi otak manusia. Skapula bersendi dengan tulang humerus di bahu manusia
manakala bahagian ke dua iaitu klavikel yang berfungsi melindungi mata dan telinga
manusia. Ia menghubungkan tulang skapula dengan sternum. Seterusnya di ikuti dengan
lengkungan pelvis yang terdiri daripada llium,iskium dan pubis. Ketiga-tiga bahagian ini
berfungsi sebagai pelindung kepada pundi kencing dan organ pembiakkan manusia.
Bahagian ini juga bersendi dengan turus vetebra dan femur iaitu tulang paha.
Tulang tangan yang termasuk dalam bahagian sangkar rusuk juga mempunyai
fungsi yang sangat penting. Fungsi tulang tangan adalah bagi membentuk anggota tangan
manusia. Tulang tangan dapat dibahagikan dan terbina daripada enam bahagian iaitu

6. humerus (tulang lengan atas berhampiran dengan bahagian siku) ,ulna dan radius (tulang
lengan bawah iaitu dibawah bahagian siku), karpus (tulang pegelangan tangan)
,metacarpus (tulang tangan) ,dan falanks (tulang jejari).
Selain itu, bahagian yang terkandung dalam sangkar rusuk adalah tulang kaki.Ia
berfungsi bagi membentuk anggota kaki. Tulang kaki juga memainkan peranan yang
penting dalam tubuh badan manusia, tanpanya pasti pergerakan seperti berlari, berjalan,
bersukan dan sebagainya sukar dijalankan. Terdapat enam bahagian yang terbina
daripada tulang kaki ini. Antaranya seperti femur (tulang paha) yang bersendi dengan
tibia, tibia (tulang kering) ,fibula (tulang splint) ,tarsus (tulang buku lali)yang bersendi
dengan metatarsus ,metatarsus (tulang kaki) yang bersendi dengan tarsus dan falanks ,
dan falanks (tulang jari kaki).