nota sains sukan penggal 2 STPM baharu

1. SAINS SUKAN
PENGGAL 2
Disediakan oleh :-
NurHayati binti Sutekno
Khadijah binti Mat Salleh

3. Definisi
Respirasi merujuk kepada proses pertukaran gas di
dalam badan.
Sistem respiratori merupakan sistem yang penting bagi
hidupan seperti manusia dan haiwan untuk terus
menerima oksigen dan mengeluarkan karbon dioksida
dari tubuh badan.
Manusia dewasa memerlukan 95 % pernafasan oksigen
di dalam darah.
Pernafasan ini adalah penting untuk membekalkan
oksigen dan menyingkirkan karbon dioksida dan
mengekalkan kestabilan keadaan dan persekitaran
tubuh badan iaitu homeostasis.

4. Hidung (salur nasal)
Farinks
Trakea
Bronkus
Bronkiul
Alveolus
Paru-paru
Diafragma
a) Komponen utama sistem
respiratori

5. – Lubang hidung terdiri daripada dua saluran yang
dipisahkan oleh septum
– Berfungsi untuk memanaskan, melembab dan
menapis udara yang masuk ke dalam badan
– Udara yang masuk ke paru-paru ini dapat
dilembapkan kerana penghasilan mukus yang
banyak iaitu satu liter sehari.
– Terdiri daripada daripada tulang dan
rawan(kartilej)
– Juga berperanan untuk menghidu bau di
sekeliling kita
Hidung

6. Farinks
– Juga dikenali sebagai tekak
– Bertindak sebagai laluan udara ke larinks(peti
suara) dan saluran penghadaman
– Berbentuk seperti corong yang bermula dari
bahagian dalam hidung dan memanjang ke arah
leher
– Panjang farinks ini adalah kira-kira 13 cm

7. Larinks
– Dikenali juga sebagai peti suara yang berada di
bahagian bawah farinks.
– Mengandungi tiga tulang rawan major
termasuklah tiriod,korikoid, dan epiglottis.
– Apabila larinks dimasuki oleh sesuatu benda, kita
akan berasa tersedak. Tersedak itu merupakan
satu refleks perlindungan bagi mengelakkan
benda asing masuk ke dalam paru-paru.

8. Trakea
– Udara akan memasuki ruangan trakea pula selepas
melalui hidung, farinks, dan larinks
– Trake merupakan saluran udara yang bersambung
dengan bronkus
– Menyalur dan membersihkan udara yang masuk ke
dalam bronkus dan bronkiul
– Di dalam dinding trakea, terdapat sel-sel epithelium
yang mempunyai peranan untuk memerangkap
habuk.
– Kalenjar perembes mukus juga terdapat di dalam
trakea untuk membersihkan udara yang disedut
masuk ke dalam paru-paru.

9. Bronkus
– Merupakan saluran bercabang dua yang menuju
ke paru-paru(kiri dan kanan)
– Terdiri daripada tisu epitilium yang mengandungi
unjuran rambut halus diatas permukaannya.
– Berfungsi untuk menyalurkan udara yang masuk
ke bronkiul

10. Bronkiul
– Terdiri daripada salur udara yang paling
halus yang terkandung dalam paru-paru.
– Merupakan cabang bronkus yang menyebarkan
udara ke alveolus

12. Paru-paru
– Merupakan sepasang organ yang terletak di dada
– Berfungsi untuk pernafasan dalam proses
pertukaran karbon dioksida dengan oksigen dari
udara
– Paru-paru adalah lembut dan berongga
– Terletak di dalam rongga vakum
– Semasa menarik nafas, paru-paru akan
mengembang
– Sebaliknya, sewaktu menghembus nafas, paru-
paru akan menguncup

13. Diafragma
– Akan mengecut dan mengendur apabila berlakunya
mekanisme pernafasan
– Mekanisme pernafasan manusia ialah proses mekanikal
memasukkan udara ke dalam paru-paru (semasa tarikan
nafas) dan menghembus semula ke udara ( semasa
hembusan nafas)
– Semasa tarikan nafas berlaku, otot difragma mengecut dan
menyebabkan diafragma mendatar
– Pada masa yang sama, otot interkosta luar mengecut dan
mengakibatkan tulang rusuk naik ke atas dan ke depan
– Hal ini akan meningkatkan isipadu rongga toraks dan
menurunkan tekanan di dalam paru-paru
– Udara atmosfera yang mempunyai tekanan yang tinggi
akan merempuh masuk ke dalam paru-paru.

14. – Manakala, hembusan nafas akan berlaku apabila otot
interkosta luar mengendur
– Tulang rusuk pula akan kembali ke kedudukan asal
– Pada masa yang sama, otot diafragma akan
mengendur untuk membenarkan organ-organ
abdomen menolaknya kembali kepada bentuk kubah
yang asal
– Hal ini akan mengurangkan isipadu rongga toraks dan
membenarkan paru-paru yang kenyal mengempis lalu
memaksa udara keluar darinya semasa hembusan
nafas.

16. Fungsi sistem respiratori:
1. Mengangkut bekalan darah beroksigen agar kandungan
oksigen tersebut dapat disalurkan dan digunakan ke
seluruh bahagian tubuh badan
2. Menyediakan struktur untuk pertukaran oksigen dan
karbon dioksida dalam tubuh.
3. Membekalkan/mengambil oksigen ke dalam rongga
badan
4. Menyingkirkan/mengeluarkan karbon dioksida daripada
badan
5. Mengekalkan kestabilan keadaan dan persekitaran tubuh
badan iaitu homeostasis/meregulasikan komposisi relatif
dari darah
6. Bertanggungjawab menghasilkan bunyi(larinks).

18. Proses Inspirasi (Respirasi Dalaman)
• Syaifuddin, (1996) menyatakan bahawa proses mengambil
oksigen(O2) dikenali sebagai inspirasi (inhalation)
• Melibatkan pertukaran gas-gas respiratori antara darah dan sel-sel
tisu
• Pertukaran ini akan melibatkan pemindahan oksigen daripada darah
ke sel-sel tisu dan karbon dioksida daripada sel-sel tisu kepada
darah
• Oksigen yang diangkut dalam bentuk oksihaemoglobin(H2O) oleh
darah akan dibebaskan daripada sebatian(H2O) tersebut dan
meresap ke dalam sel-sel tisu
• Pada masa yang sama karbon dioksida(CO2) akan meresap ke
dalam darah untuk membentuk asid karbonik
• Asid ini membebaskan ion-ion bikarbonat ke dalan plasma darah
yang diangkut oleh sistem peredaran darah untuk dikumuh
• Respirasi dalaman menyebabkan darah pada vena lebih banyak
dengan karbon dioksida berbanding dengan darah yang
meninggalkan paru-paru untuk ke jantung

19. Bronkiul
Alveolus
ke jantung
dari jantung
Kapilari darah
Sel darah merah

20. Proses Ekspirasi (Respirasi Luaran)
• Syaifuddin, (1996) menyatakan bahawa proses
mengeluarkan CO2 dipanggil ekspirasi(exhalation)
• Definisi respirasi luaran ialah pertukaran gas (oksigen
masuk dan karbon dioksida keluar) antara alveolus dan
darah (pertukaran gas pulmonari)
• Pertukaran gas di dalam badan berlaku mengikut
hukum penyerapan
• Respirasi luar berlaku apabila menarik nafas (oksigen
diambil) dan membuang (karbon dioksida dibuang).

21. Proses Ekspirasi
• Semasa respirasi luar berlaku, darah yang kurang oksigen melalui
sistem pulmonari dan membentuk “scarlet river” yang akan
kembali semula kepada jantung
• Jantung akan mengangkut/mengepam darah yang banyak oksigen
ke seluruh badan menggunakan sistem sistemik
• Pada masa yang sama, karbon dioksida diangkut daripada darah
• Oleh sebab sel pada badan manusia menggunakan oksigen secara
berterusan, maka kandungan oksigen dalam darah lebih rendah
berbanding kandungan oksigen di alveolus
• Pada masa yang sama, sistem sitemik - sel tisu menyerap oksigen
daripada darah dan membuang karbon dioksida daripada sel ke
dalam darah
• Kepekatan kandungan karbon dioksida yang tinggi pada kapilari
pulmonari berbanding pada alveolus menyebabkan karbon dioksida
di dalam darah keluar ke alveolus dan karbon dioksida dibuang oleh
paru-paru-paru semasa menghembuskan udara(exhaled)

22. • Ketika darah membuang karbon dioksida, darah daripada paru-paru
yang masuk ke dalam vena pulmonari mengandungi oksigen yang
tinggi dan kandungan karbon dioksida kurang bersedia untuk dipam
oleh jantung ke sistem sistemik
• Maka oksigen daripada alveolus melalui membran pernafasan ke
dalam darah kurang oksigen pada kapilari pulmonari
• Pada masa yang sama, sel tisu mengambil oksigen daripada darah
pada sistem sistemik dan membuang karbon dioksida daripada sel
tisu ke dalam darah
• Oleh sebab kepekatan kandungan karbon dioksida yang tinggi pada
kapilari pulmonari berbanding pada alveolus, karbon dioksida di
dalam darah keluar ke alveolus dan karbon dioksida dibuang oleh
paru-paru-paru semasa menghembus udara
• Ketika darah membuang karbon dioksida, darah daripada paru-paru
yang masuk ke dalam vena pulmonari mengandungi oksigen yang
tinggi dan kandungan karbon dioksida kurang bersedia untuk dipam
oleh jantung ke sistem sistemik

23. Aliran
darah
Kantung
alveolus
pulmonari
vena
Pulmonari
arteri
bronkiul
alveoli
Pulmonari
arteri
Pulmonari
vena
Pertukaran
darah

25. Fungsi hemoglobin dalam
pengangkutan gas :
• Darah beroksigen diangkut ke sel-sel tubuh badan. Sel-sel akan
menggunakan oksigen. Sel-sel tisu badan akan membebaskan
karbon dioksida ke dalam darah dan diangkut ke paru-paru.
Pengangkutan oksigen boleh diangkut melalui dua cara. Pertama,
oksigen tersebut akan larut di dalam plasma. Manakala, cara kedua
ialah melalui pelarutan haemoglobin untuk membentuk
oksihemoglobin.
• Oksihemoglobin adalah satu kompound yang tidak stabil. Oleh itu,
ia mudah untuk menghuraikan oksigen tersebut. Faktor-faktor yang
mempengaruhi penghuraian tersebut adalah tahap oksigen yang
rendaH, pH rendah, suhu yang tinggi dan peningkatan pengeluaran
karbon dioksida dalam badan.
• Pengangkutan karbon dioksida pula ialah diangkut melalui tiga cara.
Cara pertama ialah melalui pelarutan dalam plasma. Kedua, melalui
ion bikarbonat. Seterusnya ialah melalui gabungan dengan
hemoglobin untuk membentuk karbominohemoglobin.

26. Proses pertukaran gas respirasi
di peparu dan tisu

27. Di Paru-paru
• Darah yang meninggalkan kapilari darah untuk kembali ke
peparu yang mempunyai tekanan separa oksigen (PO2)
rendah dan tekanan separa karbon dioksida (PO2) tinggi.
• Pertukaran gas berlaku semula antara darah dan udara
alveolus.
• Darah yang sampai ke tisu kapilari mempunyai tekanan
separa oksigen yang lebih tinggi daripada tekanan separa
oksigen sel badan.
• Oksigen meresap dari darah ke dalam sel di tisu. Pada masa
yang sama, PO2 yang lebih tinggi dalam sel di tisu
menyebabkan karbon dioksida meresap dari sel ke dalam
kapilari darah yang mempunyai PCO2 yang lebih rendah.

28. • O2 dan CO2 bergerak di antara darah kapilari sistemik dan sel tisu
melakui resapan mudah sama seperti pergerakan gas di antara
darah kapilari dan gas alveolus di dalam paru-paru.
• Kadar pemindahan gas melalui satu lapisan tisu berkadar terus
dengan luas kawasan tisu dan perbezaan tekanan separa gas di
antara kedua-dua bahagian dan berkadar songsang dengan
ketebalan tisu.
• Ketebalan sekatan darah dan gas ialah kurang daripada 0.5 mikron,
tetapi jarak di antara kapilari terbuka di dalam otot rehat ialah
dalam lingkungan 50 mikron.
• Semasa melakukan senaman, apabila buka, dan mengurangkan
jarak resapan serta meningkatkan luas kawasan untuk resapan.
• Oleh sebab CO2 meresap melalui tisu dalam anggaran 20 kali lebih
cepat daripada O2.
• Maka penyingkiran CO2 adalah kurang rumit jika dibandingkan
dengan penghantaran O2.

30. • Aktiviti menentukan ukuran lilit dada semasa
inspirasi, istirehat dan maksimum
• Aktiviti menentukan kapasiti peparu dan
kadar hembusan tertinggi
(peak flow rate)

31. Sekian,
terima kasih
