2η ενότητα, Γλώσσα - Γλώσσες και Πολιτισμοί του Κόσμου. Διατύπωση αιτιολογημένων κρίσεων. Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Γυμνασίου, σελ. 41-44

1. 2η ενότητα
ΓΛΩΣΣΑ – ΓΛΩΣΣΕΣ
ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ
ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
Τσατσούρης Χρήστος, Φιλόλογος Γυμνασίου Μαγούλας
xtsat.blogspot.gr

2. •Όταν παίρνουμε μια θέση για ένα ζήτημα ή
εκφράζουμε μια κρίση για ένα θέμα, καλό
είναι να τη διατυπώνουμε με σαφήνεια και
να την αιτιολογούμε, να παρουσιάζουμε
δηλαδή στοιχεία που τη στηρίζουν και
αποδεικνύουν την ορθότητά της.

3. Θα παρατήρησες ίσως ότι πολλές φορές στην
καθημερινή ή στη σχολική ζωή σού έχει ζητηθεί
να εκφράσεις και να στηρίξεις τη δική σου
θέση, την άποψη που έχεις σχηματίσει για τα
διάφορα θέματα. Σου έχει ζητηθεί δηλαδή να
παρουσιάσεις αυτά που εσύ πιστεύεις,
κοιτάζοντας και εξετάζοντας τα
θέματα/πράγματα/προβλήματα από τη δική σου
οπτική γωνία. Αυτό βέβαια σημαίνει ότι πρέπει
να έχεις – και έχεις – απόψεις. Αν και δε φτάνει
μόνο αυτό· πρέπει παράλληλα να είσαι σε θέση
να στηρίζεις τις απόψεις σου και να πείθεις
για την ορθότητά τους· να πείθεις ότι η άποψή
σου είναι σωστή, να πείθεις δηλαδή για ποιους
λόγους αυτά που υποστηρίζεις είναι όπως τα
αισθάνεσαι εσύ. Με άλλα λόγια θα πρέπει να
αιτιολογείς τις θέσεις σου: να λες γιατί είναι
έτσι και όχι διαφορετικά.
Η οργάνωση του λόγου και η πειθώ

4. Θα πρέπει πρώτα να βρίσκεις το
αποδεικτικό σου υλικό (σκέψεις,
επιχειρήματα, συλλογισμούς, παραδείγματα,
γεγονότα, περιστατικά κτλ.) και ύστερα να το
κατατάσσεις οργανώνοντάς το πειστικά
πάνω σε ένα (οικο)δομικό σχέδιο. Και δεν
είναι καθόλου περίεργο ότι στο σημείο αυτό
μοιάζουν όλοι οι ομιλητές και οι συγγραφείς
που προσπαθούν να πείσουν για την άποψή
τους. Εξάλλου, η τέχνη να πείθεις για τις
απόψεις σου – είτε πολιτικός είσαι είτε
δικηγόρος είτε μαθηματικός κτλ. – είναι
πανάρχαια και φτάνει ως εμάς από την
αρχαία Ελλάδα.
Η οργάνωση του λόγου και η πειθώ

5. Κάθε αιτιολογημένη κρίση
αποσκοπεί να εξασφαλίσει τη
συναίνεση του αποδέκτη της,
να τον πείσει ότι είναι ορθή
και πρέπει να την αποδεχτεί.
Κατά τη διατύπωση
αιτιολογημένων κρίσεων, τα
μέσα που χρησιμοποιούνται
είναι
- η τεκμηρίωση και
- η επίκληση κοινά
αποδεκτών αρχών και
αξιών.
Τα στοιχεία της τεκμηρίωσης
μπορεί να προέρχονται τόσο
από το βιωματικό κόσμο
των ομιλητών όσο και από το
χώρο της κοινής λογικής.

6. Στο σύγχρονο κόσμο που η διασύνδεση
και η επικοινωνία μεταξύ των
ανθρώπων του πλανήτη γίνονται όλο
και πιο στενές, συχνά θα έχετε ακούσει ή
θα ακούσετε να αναπτύσσεται κάποιος
προβληματισμός για την επίδραση που
μπορεί να έχει αυτό το γεγονός στη
γλώσσα. Tα κείμενα που ακολουθούν είναι
δύο όψεις αυτού του προβληματισμού.
Διαβάστε προσεκτικά και συγκρίνετε.

7. Kείμενο 10
[Xωρίς
γλωσσική
αντίσταση]
Kείμενο 11
[H αφομοιωτική
δύναμη της
ελληνικής]

8. Ποιος κίνδυνος για την
ελληνική γλώσσα
επισημαίνεται στο κείμενο;
Με ποια επιχειρήματα και
τεκμήρια προσπαθεί ο
συγγραφέας να πείσει τον
αναγνώστη ότι αυτός ο
κίνδυνος είναι υπαρκτός;
Παρατηρούμε ότι ο
συγγραφέας στη θεματική
περίοδο διατυπώνει μια
άποψη. Στη συνέχεια εκθέτει
τα επιχειρήματά του, για να
τη στηρίξει. Αυτός ο τρόπος
ανάπτυξης της παραγράφου
ονομάζεται ανάπτυξη με
αιτιολόγηση.

9. Ο Γιώργος Mπαμπινιώτης
στο κείμενο
10 χρησιμοποιεί τη
μεταφορική έκφραση το
κάστρο της γλωσσικής μας
ρωμιοσύνης. Tι
υποδηλώνει ο
παραλληλισμός της
γλώσσας μας με ένα
κάστρο; • Eσείς
συμφωνείτε ή
διαφωνείτε με αυτό τον
παραλληλισμό;
Διατυπώστε την άποψή
σας αιτιολογημένα.

10. Ο Γιώργος Mπαμπινιώτης
στο κείμενο
10 χρησιμοποιεί τη
μεταφορική έκφραση το
κάστρο της γλωσσικής μας
ρωμιοσύνης. Tι
υποδηλώνει ο
παραλληλισμός της
γλώσσας μας με ένα
κάστρο; • Eσείς
συμφωνείτε ή
διαφωνείτε με αυτό τον
παραλληλισμό;
Διατυπώστε την άποψή
σας αιτιολογημένα.

11. Το κάστρο υποδηλώνει κάτι το στατικό, το
απομονωμένο, το απόρθητο. Η γλώσσα μας δεν είναι
στατική, εξελίσσεται ανάλογα με τις ανάγκες που οι
άνθρωποι έχουν κάθε φορά. Ο παραλληλισμόςτης
γλώσσαςμε κάστροδεν είναιεύστοχος.
Η γλώσσα είναι ο «χώρος» που κάθε λαός διαφυλάσσει
τις αξίες και τα ιδανικά του, την ίδια του την
ταυτότητα. Τα κάστρα συνήθως έπεφταν είτε εξαιτίας
της ασθενούς αντίστασης των υπερασπιστών τους είτε
λόγω της ύπαρξης προδότη. Έτσι ακριβώς γίνεται και
με τη γλώσσα. Όταν οι φυσικοί χρήστες της γλώσσας
δεν τη γνωρίζουν καλά και δεν την υπερασπίζονται,
τότε η γλώσσα αλλοιώνεται. Ο παραλληλισμός της
γλώσσας με κάστρο είναι εύστοχος.

12. Ένας μεγάλος κίνδυνος που
απειλεί την ελληνική γλώσσα
είναι η εξάρτησή της από ξένες
γλώσσες, ιδίως την αγγλική.
Εισάγονται στην ελληνική
γλώσσα άφθονες αγγλικές
λέξεις από το χώρο της
τεχνολογίας και της
διαφήμισης χωρίς να
προβάλλεται καμία γλωσσική
αντίσταση.
Κείμενο 10 [Χωρίς γλωσσική αντίσταση] → Πύκνωση κειμένου

13. Σύμφωνα με το κείμενο κινδυνεύει
να «χαθεί» η ελληνική γλώσσα; Με
ποια επιχειρήματα στηρίζει την
άποψή του ο συγγραφέας;

14. Η ελληνική δεν φοβάται τις
επιδράσεις από άλλες
γλώσσες. Στα τρεις χιλιάδες
χρόνια που χρησιμοποιείται
δέχεται γλωσσικές
επιδράσεις αλλά πάντα
καταφέρνει και τις
αφομοιώνει.
Κείμενο 11 [Η αφομοιωτική δύναμη της ελληνικής] → Πύκνωση κειμένου

19. Για επαγγελματικούς ή άλλους
λόγους βρίσκεσαι στο εξωτερικό.
Να γράψεις ένα γράμμα σε κάποιο
φιλικό σου πρόσωπο στην Ελλάδα
επισημαίνοντας τις δυσκολίες που
αντιμετωπίζεις στη ζωή σου
καθώς δε γνωρίζεις καλά τη
γλώσσα.
Με την ευκαιρία να
παροτρύνεις τον φίλο / τη φίλη
σου να μάθει ξένες γλώσσες.

26. Γαλλίας)

43. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 28.01.2007

45. http://www.kathimerini.gr/275853/article/politismos/arxeio-politismoy/h-alazoneia-ths-mias-kai-monhs-glwssas
Να βρείτε τα δομικά στοιχεία της 5ης
παραγράφου
(«Το επιχείρημα ότι... παγκόσμια κουλτούρα»).
Να προσδιορίσετε τους τρόπους
ανάπτυξης της ίδιας παραγράφου.

46. Να αναπτύξετε σε μορφή
άρθρου τις δικές σας απόψεις
σχετικά με τη σπουδαιότητα
και χρησιμότητα της
γλωσσομάθειας για τους
Έλληνες, καθώς και τον
κίνδυνο που ελλοχεύει σε
λαούς που μένουν
προσκολλημένοι στη
γνώση και χρήση μιας και
μόνης γλώσσας.
Στη συνέχεια, αξιολογήστε τα
κείμενά σας, ελέγχοντας αν:
1.η θέση του συντάκτη του
άρθρου είναι σαφής,
2.διατυπώνεται με εύστοχα
ρήματα και τις κατάλληλες
δευτερεύουσες προτάσεις,
3.χρησιμοποιούνται αρκετά
(3-4) στοιχεία, για να
αιτιολογηθεί η θέση του
συντάκτη,
4.το ύφος του κειμένου
ταιριάζει σε μαθητικό έντυπο.