2. • Masovno izumiranje je pojam za oštro smanjenje broja
živih vrsta.
• U istoriji je bilo više masovnih izumiranja nakon kojih je
evolucija preživelih vrsta krenula drugim putem od onog
kojim se do tada kretala.
• Preko 97 % svih vrsta koje je ikada živelo na našoj
planeti je danas izumrlo.
• U poslednjih 540 miliona godina bilo je 5 masovnih
izumiranja.
3. • Klasičnih “Velikih pet” masovnih
izumiranja utvrdili su su 1982. Jack
Sepkoski i David M. Raup.
• Svaki od njih obeležava kraj jednog
perioda :
1. Kraj Ordovika
2. Kasni Devon
3. Kraj Perma
4. Kraj Trijasa i
5. Kraj Krede.
4. o Dogodilo se 100 miliona godina nakon
Kambrijske eksplozije.
o 27% svih porodica i 57% svih rodova je
izumrlo.
o U tom periodu sav život se još uvek nalazio u
okeanima.
5. o Dogodilo se pre 374 miliona godina na prelazu
izmedju Devona u Karbon.
o Istrebljeno je oko 70% svih živih vrsta, i to nije
bio iznenadni događaj jer je trajao 20 miliona
godina.
o Najvise je pogodio život u moru.
o Posledica ovog izumiranja je masovna
dominacija prasisara.
6. • Dogodilo se pre 250 miliona godina na prelazu
iz Perma u Trijas.
• Ubilo je oko 53% svih morskih porodica, 84%
morskih rodova, 96% svih morskih vrsta, a 70%
svih kopnenih vrsta.
• Nakon ovog izumiranja pocinju da dominiraju
dinosaurusi.
7. • Pre 200 miliona godina pri prelasku Trijasa u
Juru.
• Izumrlo je oko 20% svih morskih vrsta, 48%
svih rodova, ali i mnogi arhosauri i
većina terapsida, a poslednji od velikih
vodozemaca su eliminisani.
• Barem polovina poznatih vrsta koje su tada
živele na Zemlji je izumrlo, ali dinosauri su
uspeli da prežive i postanu dominatna vrsta
u Juri.
8. • Dogodilo se pre 65 miliona godina na
prelazu Krede u Tercijar.
• Oko 75% svih živih vrsta i 17% porodica
je izumrlo, a broj morskih vrsta se
smanjio za 33%.
• Izumiranje je bilo neravnomerno – neki
organizmi su nestali, neki su doživeli
teške gubitke, dok su pak drugi imali tek
minimalne gubitke, poput krokodila.
• Ovo izumiranje je bilo od velikog značaja
za ljude, jer je omogućilo razvoj sisara.
9. •
Uzroci za masovna izumiranja mogu biti različiti:
bujice bazalta
pad nivoa mora
globalno zahlađenje
globalno zagrevanje
pad asteroida
anoksikacija mora
kretanje kontinenata
zračenje
10. • Stvaranje velikih okolina Magmatskih stena radom
vulkana
• Kako su uticale?
Prašina je zaustavljala fotosintezu
Ugljen-dioksid je prouzrokovao globalno zagrevanje
Oksidi sumpora su izazivali kisele kiše
11. • Pad nivoa mora- smanjivao je područje koralnog
grebena, koje predstavlja stanište za mnoge organizme
• Anoksikacija mora- nedostatak kiseonika u morima
uzrokuje masovno izumiranje morskih vrsta
• Ispuštanje vodonik-sulfata iz mora- otrovalo je zivot i na
kopnu i u moru
• Prema teoriji ove pojave mogu biti uzrok masovnog
izumiranja u periodima Perm-Trijas-Jura
12. • Globalno zahlađenje moze ubiti mnoge polarne i
umerene vrste, i smanjiti tropska područja
Voda bi se zaledila na polovima, pa bi klima postala sušna
Ova pojava se smatra uzrokom izumiranja krajem
Ordovika, Trijasa i Devona.
• Globalno zagrevanje, s druge strane, moze ubiti mnoge
vrste visokim temperaturama, prosiriti pustinje i učiniti
klimu vlažnijom.
To se dogodilo na prelasku iz Trijasa u Juru.
13. • Može doprineti izumiranju na više načina:
promenom okeana i smera vetra koji bi promenili klimu
promenom morsih struja
stvaranjem novog super-kontinenta koji bi smanjio
područje epikontinentalnog pojasa i povećao suva
pustinjska područja u unutrašnjosti.
• Naučnici smatraju da je stvaranje Pangeje doprinelo
masovnom izumiranju pred kraj Perma.
14. Pad većeg asteroida ili kometa mogao je uzrokovati
katastrofalne štete na Zemlji koje bi dovele do kolapsa
lanca ishrane na kopnu i u moru zbog izbacivanja prašine
i čestica u atmosferu, izazivanja kiselih kiša i cunamija.
Smatra se da je izumiranje dinosaurus izazvano ovim
procesom
o Veća erupcija gama zraka iz kosmosa mogla bi da
dovede do ozbiljnog oštečćenja ozonskog omotača i tako
naruši život mnogih organizama
