4. osmanli konu anlatimi

OSMANLI DEVLETİ
KURULUŞ VE YÜKSELME DÖNEMİ
KONU ANLATIMI

OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ VE YÜKSELME
OSMANLI DEVLETİ’NİN GENEL ÖZELLİKLERİ
 Teokratik (Dini karakterli) bir devlettir (Yavuz’un Mısır
Seferi’nden sonra Halifeliğin Osmanlı’ya geçmesiyle bu durum
daha da etkin hale gelmiştir.).
 Merkeziyetçi bir yönetim uygulanmıştır. Ülkenin, hanedan
üyeleri arasında bölünmesine izin vermeyerek gücü tek elde
toplamışlardır.
 En uzun ömürlü Türk devletidir.
 Hunlardan sonra çağ açıp kapatan ikinci Türk Devletidir
(İstanbul’un Fethi ile Ortaçağ kapanmış Yeniçağ başlamıştır.).

OSMANLI DEVLETİ’NİN GENEL ÖZELLİKLERİ
 Çok uluslu bir devlettir.
 Tek bir hanedan tarafından yönetilen dünyanın en uzun süreli tek
devletidir.
 Üç kıtada yayılan tek Türk devletidir.
 Emeviler’den sonra İslam dinini Avrupa’da yaymaya çalışan ikinci
devlettir.
 Son Türk – İslam Devleti’dir.

Osmanlıların Kısa Sürede Gelişip Güçlenme Nedenleri
 Bizans’a komşu bir uç beyliği olması sınırlarını genişletme fırsatı
vermiştir. Ayrıca kurulduğu bölgenin ekonomik etkinliklere
olanak tanıması da güçlenmesinde etkili olmuştur (Coğrafi
Konum).
 Merkeziyetçi bir yönetim anlayışının benimsenmesi
 Ülke topraklarının hanedan üyeleri arasında paylaştırılması
geleneğine son verilmesi (Tek Hükümdarlık Sistemi)
 Tımarlara önem verilmesi, fethedilen toprakların savaşta
yararlılık gösterenlere dağıtılması
 Güçlü, disiplinli ve sürekli bir ordunun olması

 Cihat ve gaza politikası sayesinde Türkmenlerin desteğini alması
 Beyliklerle iyi geçinmesi (evlilik ve dostluk ilişkisi kurması)
 Yetenekli padişahların yönetime gelmesi
 Hoşgörülü ve adalete dayalı bir yönetim anlayışının
benimsenmesi
 Ahilerin desteğini alması
 Doğudan gelen Türkmen göçleriyle güçlenmesi (İskân politikası)
 Anadolu ve Balkanların karışıklık içinde olması

KURULUŞ DEVRİ (1299-1453)
 Osmanlı Beyliği'nin kurulduğu sırada Anadolu'da var olan
güçler:
 Bizans
 Anadolu Selçukluları
 Trabzon Rum Devleti
 Moğollar
 Kösedağ savaşının ardında Anadolu Selçukluların zayıflamasıyla
kurulan diğer beylikler.

KURULUŞ DEVRİ
OSMAN BEY DÖNEMİ (1281 - 1326)
Ahi Şeyhlerinden Edebali'nin kızı ile evlenerek teşkilâtın
desteğini aldı. Osmanlı, Bizans sınırında bulunan valilerin
(tekfurların) ellerinden Karacahi-sar, Bilecik, Yeni Şehir, Yarhisar,
İnegöl'ü aldı.
Osmanlıların İzmit'e yaklaşması üzerine Bizans ile ilk savaş olan
Koyunhisar Savaşı yapıldı. Mudanya'yı alıp Marmara Denizi'ne
ulaşarak Bursa'nın Bizans'la karadan bağını kesti.
Osman Bey, Bursa'nın kuşatılması sırasında vefat etmiştir.

KURULUŞ DEVRİ
ORHAN BEY DÖNEMİ (1326 - 1362)
Bursa alınarak başkent yapıldı, İznik kuşatılınca Bizans
telaşlandı ve Maltepe Savaşı (Paleka-non savaşı) yapıldı. İznik ve
İzmit alınarak Kocaeli Yarımadası'nın fethi tamamlandı.
Karesi oğulları alındı. Anadolu'da Türk birliğinin sağlanmasına
yönelik ilk faaliyettir. Donanması ve komutanları Osmanlının
Rumeli'ye geçişini kolaylaştırmıştır. Ankara Ahilerden alındı.
Bizans'taki taht kavgalarından yararlanarak yardım karşılığında
Gelibolu'daki Çimpe Kalesi'ni alarak Rumeli'ye geçti.

KURULUŞ DEVRİ
ORHAN BEY DÖNEMİ (1326 - 1362)
 İlk düzenli ordu kuruldu. (Yaya ve müsellem ordusu)
 İznik'te ilk medreseyi kurdu.
 İlk vezirlik ve divan kurumu kuruldu.
 Karamürsel'de ilk Osmanlı tersanesi (ilk donanma) kuruldu.

KURULUŞ DEVRİ
OSMANLI DEVLETİNİN RUMELİ'DEKİ İSKAN POLİTİKASI
 Osmanlı Devletinin iskân politikasının temel amacı, fethedilen
bölgelere Anadolu'dan göçebe Türkmenleri yerleştirip, fethedilen
yerlerdeki yerli halktan ayaklanma çıkarma olasılığı olanları Osmanlı
toprakları içinde başka bölgelere iskân etmekti.
 Böylece Balkanlarda Türk nüfusu artıyor, Türk kültürü yayılıyordu.
Ayrıca iskâna tabi tutulan ailelerin bütün ihtiyaçları devlet tarafından
karşılanıp vergi muafiyeti getirilerek yeni yerlere yerleşmelerinde
kolaylık sağlanırdı. Geriye göç olmaması için de geçerli sebepleri
olmadan eski yerlerine dönmelerine izin verilmezdi.

KURULUŞ DEVRİ
I. MURAT DÖNEMİ (1362 - 1384)
 Karamanoğullarının teşvikiyle Ahilerin eline geçen Ankara'yı geri alıp
Anadolu'da düzeni sağlayarak Rumeli'ye geçti.
 Çorlu, Keşan, Lüleburgaz, Malkara gibi yerlerin alınmasındaki amaç
Edirne'yi fethetmekti. Böylece Lala Şahin Paşa komutasındaki Osmanlı
Ordusu Bizans - Bulgar güçlerini Sazlıdere'de yendi.
 Bu savaşın sonunda, Edirne alındı. Çatalca'ya kadar ulaşıldı.
Gümülcine ve Filibe alındı.

KURULUŞ DEVRİ
 Sırp Sındığı Savaşı (1364): Edirne ve Filibe'nin Türklerin eline
geçmesiyle Trakya'daki ilerleyişi üzerine Sırplar ve Bulgarlar, Papa
aracılığı ile yardım istediler. Bunun üzerine bir Haçlı Ordusu
oluşturuldu. Hacı İlbey komutasındaki keşif kuvvetleri Haçlı
Ordusu'nu anî bir baskınla Meriç nehri kıyısında bozguna uğrattı.
 Bu savaş Haçlılarla Osmanlı Devleti arasındaki ilk savaştı.
Sonucunda; Edirne başkent oldu. Bulgar Kralı Osmanlı
hâkimiyetini kabul etti. Balkanlar'da hızla ilerlemeye başlandı.

KURULUŞ DEVRİ
 Çimen Savaşı (1371): Trakya'nın fethinin tamamlanarak (1367),
Bulgaristan'ın Osmanlı hâkimiyetini kabul etmesi ve
Osmanlıların Makedonya'yı ele geçirmek istemesi üzerine Sırplar
harekete geçti. Osmanlı ordusu Sırplar'ı Meriç vadisinde
bozguna uğrattı.
 Böylece Makedonya yolu Osmanlılar'a açıldı. Sırp Kralı
Osmanlı hâkimiyetini tanıdı.

KURULUŞ DEVRİ
 I. Kosava Savaşı (1389): Savaşın tarafları: Osmanlı - Sırbistan,
Bulgaristan, Eflak, Bosna. Osmanlılar'ın hızla ilerlemesini
durdurup, Osmanlılar'ı Balkanlar'dan atmak amacıyla Haçlı
ittifakı kuruldu.
 I. Murat Rumeli'ye geçti. Yapılan savaş sonunda Haçlı Ordusu
bozguna uğradı.
 I. Murat savaş alanını gezerken bir Sırplı tarafından
hançerlenerek şehit edildi. Bu zaferden sonra Osmanlılar
Balkanlar'da daha büyük hızla ve güçle yayıldı.

KURULUŞ DEVRİ
 I. Murat Anadolu'da siyasî birliği sağlamaya çalıştı.
Germiyanoğulları'nın kızını oğlu şehzade Beyazıtla evlendirerek çeyiz
yoluyla Kütahya, Emet, Tavşanlı ve Simav Osmanlılar'a geçti.
 Hamitoğullarından Yalvaç, Karaağaç, Beyşehir ve Seydişehir para ile
satın alındı. Candaroğulları'ndaki taht kavgalarına karıştı.
 Candaroğulları Beyliği Osmanlılar'a bağımlı oldu.
 Beyşehir'i ele geçiren Karamanoğulları ile savaşarak Beyşehir'i geri aldı.
Bu savaş ilk Osmanlı - Karamanoğulları savaşıdır.

KURULUŞ DEVRİ
I. Murat'ın Yönetim Alanındaki Faaliyetleri:
 Yeniçeri Ocağı kurularak Pençik (Devşirme) sistemi uygulandı.
 Rumeli'deki toprakları daha iyi idare edebilmek için Rumeli
Beylerbeyliği kuruldu.
 Malî alanda ilk bütçe yapıldı.
 Tımar sistemi uygulanmaya başlandı. Tımarlı sipahiler ilk kez
oluşturulmuştur. Kazaskerlik ve defterdarlık kurularak vezirlerin
sayısı arttırıldı.

KURULUŞ DEVRİ
I. BAYEZİT (YILDIRIM) DÖNEMİ (1389- 1402)
 Balkanlar'a yapılan akınlar sırasında Üsküp ve Selanik alındı, istanbul
kuşatıldı. (İstanbul'u kuşatan ilk Osmanlı padişahıdır.)
 İstanbul'un kuşatılması için Anadoluhisarı (Güzelcehisar'ı)
yaptırmıştır.

KURULUŞ DEVRİ
 Niğbolu Savaşı (1396): İstanbul'un kuşatılması ve Osmanlı
sınırlarının Macaristan'a dayanması üzerine Haçlı ordusu
kuruldu.
 Fransa, Almanya ve İngiltere'nin de katıldığı Haçlı ordusu,
İstanbul kuşatmasını kaldırarak Niğbolu önlerine gelen Yıldırım
Beyazıt tarafından ağır bir bozguna uğratıldı. Bu zaferin
sonucunda; Bulgaristan tamamen Osmanlı topraklarına katıldı.

KURULUŞ DEVRİ
 Osmanlı yönetimine girmemiş Anadolu beylikleri üzerinde Osmanlı
Devleti'nin nüfuzu arttı.
 Osmanlı Devleti'nin islâm dünyasında ünü arttı. Abbasi halifesi
Sultan-ı iklim-i Rum unvanını verdi.
 Bosna - Hersek Osmanlılara bağlandı. Bizans vergi vermeyi kabul etti.
Anadolu'ya yönelen Bayezit Sinop dışında Candaroğulları'nı,
Aydınoğulları'nı, Menteşoğulları'nı Saruhanoğulları'nı topraklarına
kattı. Hamitoğulları Beyliğinin Tekeoğulları kolunu egemenliğine aldı.

KURULUŞ DEVRİ
 Germiyanoğulları Beyliği'nin topraklarını alarak Kütahya Merkez
olmak üzere Anadolu Beylerbeyliği'ni kurdu. Kadı Burhanettin
Devleti'ni yıkarak ilk kez Anadolu Türk birliğini sağladı.
 Yıldırım daha önce başlattığı ancak Niğbolu Savaşı'ndan dolayı
ara vermek zorunda kalınan İstanbul kuşatmasını yeniden
başlatmıştır. Ancak bu sefer de, Timur Anadolu'ya girince yine
kuşatmaya ara verilmişti. Ankara Savaşı başlamıştır.

KURULUŞ DEVRİ
 ANKARA SAVAŞI (1402) Nedenleri
 Timur'un da Yıldırım Bayezit'in de "cihan hakimiyeti" düşüncesi
Her iki devletin sınır komşusu haline gelmeleri,
 Çin seferi öncesi Timur'un geride güçlü bir devlet bırakmak
istememesi,
 Yıldırım Bayezit'in ortadan kaldırdığı beyliklerin beylerini
kışkırtması,
 Yıldırım Bayezit'e sığınan beyleri (Karakoyun-u ve Bağrat Hanı'nı)
Timur'un kendisine teslim edilmesini istemesidir.

KURULUŞ DEVRİ
 ANKARA SAVAŞI (1402) Nedenleri
 Osmanlı Ordusu savaşı kaybetti. Bu savaş sonucunda;
Anadolu'da beyliklerin tekrar kurulmasıyla Anadolu
Türk birliği bozuldu. Şehzadeler arasında saltanat
kavgaları çıktı. Osmanlı 11 yıl süren bir başsızlık dönemi
geçmiştir. (Fetret Devri)

KURULUŞ DEVRİ
 FETRET DEVRİ (1402 - 1413)
Ankara Savaşı'ndan sonra taht kavgalarıyla hükümdarsız geçen
döneme denir. Yıkılma tehlikesi geçiren Osmanlı Devleti
Rumeli'de uygulanan hoşgörülü ve adaletli iskân politikası
sonucunda Balkanlar'daki varlığını korumuştur, istanbul'un fethi
ve Balkanlardaki ilerleme gecikti. Balkanlardaki topraklarımızda,
Anadoludaki topraklarımızdaki kadar fazla kayıp yaşanmamıştır.

KURULUŞ DEVRİ
I. MEHMET DÖNEMİ (Çelebi Mehmet /1413 -1421)
Kardeşleri arasındaki mücadeleye son vererek başa geçti. İlk dinî,
siyasî, ekonomik boyutlu isyan olan Şeyh Bedrettin isyanını
bastırdı. Saruhanoğulları, Germiyanoğulları, Aydınoğulları'ndan
İzmir, Karamanoğulları'ndan Beyşehir ve Akşehir ve
Menteşeoğulları beyliklerini yeniden aldı, Candaroğulları
beyliğini egemenliği altına aldı. Mustafa Çelebi Düzmece
Mustafa isyanını bastırdı.

KURULUŞ DEVRİ
I. MEHMET DÖNEMİ (Çelebi Mehmet /1413 -1421)
 Mustafa Çelebi'ye karşı olanlar onun Yıldırım Bayezit'in oğlu
olmadığını ileri sürüp Düzmece Mustafa derler. Mustafa Çelebi
Bizans'a sığındı. Balkanlarda ise;
 Eflâk vergiye bağlandı,
 İlk Osmanlı - Venedik Deniz Savaşı yapıldı ve kaybedildi.
 Çelebi Mehmet Osmanlı Devleti'ni dağılmaktan kurtardığı için
devletin ikinci kurucusu sayılır.

KURULUŞ DEVRİ
II. MURAT DÖNEMİ (1421 - 1451)
 İstanbul'u kuşattı ama alamadı. Çelebi Mustafa ile kardeşi Mustafa'nın
isyanlarını bastırdı. Germiyanoğullarından vasiyet yolu ile,
Aydınoğulları, Hamitoğulları ile Menteşeoğulları'nı ise yıkarak toprak
aldı. Karamanoğulları ile yapılan mücadelede başarılı olundu . Böylece
Anadolu'da siyasi birlik büyük ölçüde yeniden sağlanmış oldu.
Balkanlar da Osmanlı ordusu Sırbistan'ın kuzeyine ilerleyip Belgrat'ı
kuşatmasına rağmen bazı bölgelerde or dunun yenilmesi üzerine
Haçlılar ile Edirne - Segedin (1444) Antlaşması yapıldı.

KURULUŞ DEVRİ
 Edirne - Segedin Antlaşması (1444):
 Sırbistan tekrar kurulacak fakat Osmanlılara vergi verecek,
 Bulgaristan'ın Osmanlı toprağı olduğu kabul edilecek,
 Eflâk Beyliği Macar egemenliğinde kalacak, Osmanlılara vergi
vermeye devam edecek,
 Antlaşma 10 yıl geçerli olacaktı.
 II. Murat tahtı oğlu II. Mehmet'e bırakarak Manisa'ya çekildi. Bu
antlaşma batıda imzalanan ilk antlaşmadır.

KURULUŞ DEVRİ
 Varna Savaşı (1444): Osmanlı tahtına küçük yaşta (12 yaşında) bir
padişahın geçmesinden yararlanmak isteyen Haçlıları Osmanlı
Devleti'ni Balkanlardan atmak için toplandı. Yapılan savaşı Osmanlı
Devleti kazandı ve II. Murat tekrar padişah oldu.
 II. Kosava Savaşı (1448): Haçlılar Varna yenilgisinin izlerini silip
Osmanlı Devleti'ni Balkanlar-'dan atmak için toplandılar. Kosava'da
yapılan savaşı Osmanlı ordusu kazandı.

KURULUŞ DEVRİ
 Sonucunda:
 Balkanlar'da kesin olarak Türk egemenliği sağlandı.
 Haçlılar'ın Balkanlar'ı geri alma ümidi son buldu. Bir daha Haçlı
İttifakı sağlayamadılar.
 Eflâk yeniden Osmanlılar'a dahil oldu. Balkanlar'ın Osmanlı
toprağı olması kesinleşti.

YÜKSELİŞ DEVRİ
II. MEHMET (FATİH) DÖNEMİ (1451 - 1481)
 İstanbul'un fethinin nedenleri şunlardır:
 Bizans'ın Avrupa'dan yardım istemesi ve Haçlı Seferleri'ne neden
olması Bizans'ın Osmanlı şehzadeleri ile Anadolu beylerini
kışkırtması
Hz. Muhammed'in İstanbul'un fethiyle ilgili sözleri ve İstanbul'un
Ortodoksların merkezi olması İstanbul'un kara ve deniz ticaret
yolları üzerinde olması
 Osmanlı toprak bütünlüğünün sağlanmak istenmesi

YÜKSELİŞ DEVRİ
 İstanbul'un Fethi için Yapılan Hazırlıklar:
 Rumeli Hisarı yapıldı.
 Büyük toplar yapıldı.
 Sınırlara akıncı beylerin yerleştirilmesi.
 Komşu devletlerle saldırmazlık anlaşması imzalanmıştı.

YÜKSELİŞ DEVRİ
 İstanbul'un Fethinin Sonuçları:
 Ortodokslar Osmanlı himayesine girdi.
 Bizans İmparatorluğu sona erdi.
 İstanbul başkent yapıldı.
 Boğazlar ve İpek Yolu Osmanlıların eline geçti.
 Osmanlılarda Yükselme Devri başladı.
 Orta Çağ kapandı, Yeni Çağ başladı. Büyük topların surları yıktığı görüldü.
 Avrupa'da feodalite rejimi yıkıldı. Mutlak krallıkların kurulmasında etkili
oldu.

YÜKSELİŞ DEVRİ
OSMANLI - VENEDİK SAVAŞLARI (1463- 1479)
 Osmanlı Devleti'nin Mora, Sırbistan, Bosna'yı ele geçirmesi, Ege
Denizindeki adaları, Boğazları alması en çok Venedikleri
etkiledi.
 Venediklerin Macar Kralllığı ve Arnavut Prensliği ile yaptığı itti-
aki Karamanoğlu Beyliği ile Akkoyunlu Devleti destekledi.
Yapılan savaşların sonunda Venedik barış istedi.

YÜKSELİŞ DEVRİ
OSMANLI - VENEDİK SAVAŞLARI (1463- 1479)
 Bu antlaşmaya göre (1479): Arnavuttaki Akçahisar (Kroya) ve İşkodra
Türklerde kalacak, Venedik yıllık vergi ödeyecek, buna karşılık
Osmanlı sularında ticaret yapma ve istanbul'da Balyos adı verilen bir
elçi bulundurulacaktı. Böylece;
 İlk defa Venediklere ticarî, hukukî ve siyasî ayrıcalık verilmiştir.
 Deniz ticaretini canlandırmak isteyen Osmanlı Devleti aynı
zamanda Venediklerin Haçlı Seferleri düzenlemesini engellemeyi
amaçlamıştır.

YÜKSELİŞ DEVRİ
RUMELİ'DEKİ FETİHLER
Belgrat hariç tüm Sırbistan (1459), Mora Yarımadası (1460) (Modon,
Koron ve Navarin hariç), Eflâk (1462), Bosna - Hersek (1465),
Arnavutluk (1479) fethedildi. Boğdan Osmanlılara bağlı beylik haline
getirildi. Böylece Balkan Yarımadasının fethi tamamlandı.
ANADOLU'DAKİ FETİHLER
İstanbul'un fethi sırasında Cenevizliler Bizans'a yardım ettiğinden,
Fatih ceza vermek için Amasra'yı Cenevizlerden aldı (1459).
Candaroğulları alındı (1460). Trabzon Rum İmparatorluğuna son
verildi (1461). Karamanoğullarından Konya ve Karaman alındı (1466).

YÜKSELİŞ DEVRİ
OTLUKBELİ SAVAŞI (1473)
 Nedenleri:
 Akkoyunlular'ın Trabzon Rum imparatorluğu ile işbirliği yapıp,
Karamanoğulları'nı himaye etmeleri,
 Akkoyunlular'ın Karakoyunlar'ı yıkarak güçlenmesi,
 Fatih Sultan Mehmet ile Uzun Hasan'ın Anadolu'ya hakim olmak
istemeleridir.

YÜKSELİŞ DEVRİ
OTLUKBELİ SAVAŞI (1473)
Sonuçları:
 Osmanlı Devleti kazanmış, Akkoyunlu Devleti yıkılma sürecine
girdi. Safevi hükümdarı Şah İsmail Akkoyunlu Devleti'ne son verdi.
 Doğudaki en güçlü rakip ortadan kaldırılmış, doğu sınırları
güvenlik altına alınmış, Doğu An-dolu'nun önemli bir kısmı
Osmanlılara katılmıştır.
 Ege Adalarının Fethi: İmroz, Bozcaada, Limni, Semadirek
Cenevizlerden, Midilli ve Eğriboz Venediklerden alındı.

YÜKSELİŞ DEVRİ
Kırım'ın Fethi (1475): Kırım Hanlığı'nın Cenevizlerle Osmanlı
aleyhindeki çalışmaları üzerine Karadeniz'de kesin egemenlik
sağlamak için alınmıştır. Böylece Karadeniz Türk gölü haline
gelmiş Karadeniz'de Ceneviz kolonisi kalmamıştır.
Ayrıca Osmanlı Devletinin Memlûk Devleti arası
Dulkadiroğulları beyliği ve Hicaz su yolları yü zünden açılmış
fakat savaş olmamıştır.
Hicaz Su Yolu Meselesi: Osmanlı hacılarınır yolundaki
kuyularını Memlüklerce temizlenmemesin den dolayı çıkan
gerginlik çatışmaya dönüşmemiştir.

YÜKSELİŞ DEVRİ
Yönetim Alanındaki Faaliyetleri
 Sahn-ı Seman Medresesi yapılmıştır (İstanbt Üniversiîesi'nin
temeli sayılır).
 Kanunname-i Ali Osman adında örfî hukuk dayalı Fatih
Kanunnamesi yapılmış, kardeş katli maddesi de yer almıştır.
Divan başkanlığından padişah çekilmiş yerin sadrazam
getirilmiştir.
 İlk Osmanlı altın parası bastırılmıştır.
 Topkapı Sarayı yaptırılmıştır.

YÜKSELİŞ DEVRİ
II. BAYEZIT DÖNEMİ (1481 - 1512)
 Cem Sultan ağabeyi II. Bayezit'e isyan etmi Bursa'da yenilerek
Memlûkler'e sığınmış, Kon^ yakınlarında tekrar savaşmış, yenilince
Rodos şıvalyelerine, Papa'ya ve Fransa'ya esir düşmüştü. Bu durum
Osmanlı Devleti'nin iç meselesi iken Avrupa sorunu haline gelmiş, II.
Bayezit dönemin durgun geçmesine neden olmuştur.
 Bu dönemde Hersek kesin olarak Osmanlı Devleti'ne bağlandı. Boğdan
tamamen fethedildi. Karamanoğulları Beyliği kesin olarak kaldırıldı
(1487).

YÜKSELİŞ DEVRİ
 İspanya (Endülüs) Seferi: Endülüs Müslümanlarının yardım istemesi
üzerine, İspanya'da katliama uğrayan Müslüman ve Yahudiler
kurtarılarak, Müslümanları Kuzey Afrika'ya, Yahudiler ise Selanik ve
İstanbul'a taşınmıştır (1492).
 Osmanlı Venedik Savaşı (1499 - 1502): Kemal ve Burak reislerin
Osmanlı donanmasına katılmasıyla Venediklerle savaşılarak Modon,
Koron, inebahtı Kaleleri (Akdeniz'de) ile Navarin Limanı, Kili ve
Akkerman kaleleri (Karadeniz'de) alınmıştır.

YÜKSELİŞ DEVRİ
 Osmanlı - İran (Safevi) İlişkileri
Safevi Devleti Akkoyunlu Devleti'ni yıkmış ve devletini Şii mezhebine
dayandırarak kurmuştur. Anadolu'ya doğru genişlemek, Şii'liği yaymak
isteyen Şah İsmail'in amacı Osmanlı topraklarını ele geçirmekti.
Safevilerin etkisiyle Antalya yakınlarında Teke ilinde Şahkulu
ayaklanması çıktı (1511). İsyanın güçlükle bastırılması II. Bayezit ile
Şehzade Se-lim'in savaşmasına, Bayezit'in oğulları arasındaki taht
kavgalarını önleyemeyip tahtı Yavuz Sultan Selim'e bırakmasına neden
olmuştur.

YÜKSELİŞ DEVRİ
YAVUZ SULTAN SELİM DÖNEMİ (1512- 1520)
İran Seferi - Çaldıran Savaşı (1514): Şah İsmail'in Anadolu'ya yönelik
tehditlerini önlemek amacıyla yapılan savaş sonunda:
 Anadolu'da geçici olarak Şii tehlikesi önlenerek mezhep birliği
sağlanmıştır.
 Doğu Anadolu toprakları Osmanlı Devleti'ne bağlanmıştır.
 İpek Yolu'nun Tebriz - Halep ve Tebriz - Bursa arası denetim altına
alınmıştır.

YÜKSELİŞ DEVRİ
 Turnadağ Savaşı (1515): Yavuz Sultan Selim, İran seferinde yanında yer
almayan Dulkadiroğulları Beyliğine sefer dönüşünde son verdi.
 Sonucunda:
 Osmanlı Devleti ile Memlûkler komşu oldu.
 Anadolu Türk birliği ikinci kez ve kesin olarak sağlandı.

YÜKSELİŞ DEVRİ
 MISIR SEFERLERİ (1516-1517)
Nedenleri: Fatih Sultan Mehmet ve II. Bayezit döneminden itibaren
Osmanlı - Memlûk ilişkilerinin bozuk olması,
 Memlûklerin Şah ismail ile Osmanlı Devletine karşı ittifak yapması,
 Mısır ve Baharat Yolu'nun ticarî açıdan önemli olması.
 Memlûklerin Osmanlı'ya ait Dulkadir ve Rama-zanoğulları topraklarına göz
dikmesi

YÜKSELİŞ DEVRİ
 Mercidabık Seferi (1516): Savaş sonunda Memlûk Sultanı Kansu Gavri
öldürülmüş, Suriye ve Filistin'i alan Yavuz Sultan Selim kışı Şam'da
geçirmiştir.
 Rıdaniye Savaşı (1517): Memlûk Sultanı olan Tomambay güçlü bir
savunma hattı kurmasına rağmen Sîna Çölü'nü geçen Yavuz Sultan
Selim, Memlûk ordusunu arkadan çevirerek savaşı kazanmıştır.
Mekke ve Medine'nin anahtarları Mekke Şerifi tarafından kendisine
teslim edilmiş ve Yavuz Sultan Selim, "Hadimü'l Haremeyn" (Mekke ve
Medine'nin koruyucusu) unvanını almıştır.

YÜKSELİŞ DEVRİ
 Mısır Seferinin Sonuçları: Memlûk Devleti sona erdi.
 İslâm birliği büyük ölçüde sağlandı.
 Halifelik Osmanlılara geçti (İlk halife I. Selim oldu).
 Suriye, Filistin, Hicaz, Mısır Osmanlı topraklarına katıld.
 Osmanlı hazinesi zenginleşti.
 Baharat yolunun denetimi Osmanlı Devleti'nin eline geçti.

YÜKSELİŞ DEVRİ
KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN DÖNEMİ (1520- 1566)
Osmanlı Devleti, en güçlü devrini, en uzun süre tahta kalan padişah
Kanuni Sultan Süleyman döneminde yaşamıştır.
BATI SEFERLERİ
Belgrad'ın Fethi (1521): Sırbistan'ın başkentinin fethiyle Osmanlı
Avrupa'daki fetihlerde bu şehir üs olarak kullanılmıştır.

YÜKSELİŞ DEVRİ
MOHAÇ MEYDAN SAVAŞI (1526)
Sebebi: Fransa Kralı'nın annesinin Almanya'ya karşı Osmanlı'dan
yardım istemesi.
Sonuç: Macaristan Osmanlı himayesine girdi.
Yorum: Türk tarihindeki en kısa süreli Meydan Muharebesidir.

YÜKSELİŞ DEVRİ
I. VİYANA KUŞATMASI (1529)
 Sebebi Macaristan'ın Osmanlı'ya ait olduğunu kabul edemeyen
Avusturya'nın Osmanlı'ya bağlı Budin'e saldırması ve Osmanlı
tarafından atanan Macar Kralı tanımaması.
Gelişme; Osmanlı'nın Budin'den Avusturya'yı atması ve Avusturya'ya
Macar Kralını tanıması için sefer düzenledi. Ancak Avusturya
Osmanlının karşısına çıkmaya cesaret edememesi üzerine Osmanlı
beklemediği bu durum karşısında Viyana'yı kuşatmıştır.

YÜKSELİŞ DEVRİ
I. VİYANA KUŞATMASI (1529)
 Sonuç; Kuşatma başarılı olmamıştır,
 Başarısız olmasının sebepleri;
 Viyana'nın savunmaya elverişli olması Kışın yaklaşması
 Kuşatma için gerekli büyük topların getirilmemesi
 Yeterli erzak bulunmaması.

YÜKSELİŞ DEVRİ
ALMAN (GRAZ) SEFERİ (1532)
Sebebi; Macaristan'ı almak isteyen Avusturya'nın Budin'i tekrar işgal
etmesi
Gelişme; Osmanlı ordusunun karşısına Avusturya kralı yine çıkmaya
cesaret edemedi.
Sonuç; Avusturya kralının barış istemesi üzerine istanbul Antlaşması
imzalandı. (1533)

YÜKSELİŞ DEVRİ
İSTANBUL ANTLAŞMASI (1533)
 Avusturya, Macaristan'ın Osmanlı'ya ait olduğunu kabul edecek.
 Osmanlı Devleti'nin Avusturya ile yaptığı ili resmî antlaşmadır.
 Avusturya protokol bakımından Osmanlı sadrazamına denk
sayılacaktı. Böylece Osmanlı Devleti'nin üstünlüğü protokol
bakımından kabul edile çekti (1606'da Zitvatoruk Antlaşması ile
Avusturya; üzerinde üstünlüğü sona erdi).

YÜKSELİŞ DEVRİ
OSMANLI - FRANSIZ İLİŞKİLERİ
 Şarlken'e karşı haçlı birliğini bozup Fransa'yı yanına çekmek ve
önemini yitiren Akdeniz limanını canlandırmak için kapitülasyonlar
(Uhud-u Atik, İmtiyaz-ı Mahsusa) verilmiştir (1535).
 Kapitülasyonlar 1740'da I. Mahmut tarafından sürekli hâle getirildi.

YÜKSELİŞ DEVRİ
KANUNİ DEVRİ DENİZLERDEKİ FAALİYETLER
Rodos'un Fethi (1522): Rodos'ta bulunan Sen Jan şövalyeleri Türkler'in
Akdeniz'deki ticaretine engel olduğundan Osmanlı Rodos'u
fethetmiştir.
 Sonuç: Ege Türk gölü haline gelmiştir.
 Cezayir'in Topraklarımıza Katılması (1533): Toprakların hakimi olan
Barbaros Osmanı'ya katılınca Cezayirde topraklarımıza katılmıştır.

YÜKSELİŞ DEVRİ
KANUNİ DEVRİ DENİZLERDEKİ FAALİYETLER
PREVEZE DENİZ SAVAŞI (1538)
 Osmanlı Devleti'nin Ege ve Akdeniz'de güçlenmesini istemeyen Haçlı
donanmasının saldırısı üzerine yapılmıştır.
 Akdeniz bir Türk gölü haline gelmiştir.
Trablusgarp'ın Alınması (1551): Turgut Reis komutasında Osmarlı
donanması Trablursgarb'ı alarak Akdeniz'deki üstünlüğünü
perçinlemiştir.

YÜKSELİŞ DEVRİ
HİNT DENİZ SEFERİ (1538- 1553)
Osmanlının Baharat Yolu'nu açarak, Hint Müslümanlarına yardım
etmek istemesi üzerine yapıldı. Ancak Hindistan'daki Müslümanların
yardım etmemesi, seferlerde siyasi ve askeri amacın olmaması ve
Osmanlının gemilerinin okyanusa karşı dayanıksız olması nedeniyle
tam başarı sağlanamadı. Sonucunda;
 Arap yarımadası tamamen Osmanlı denetimine alındı.
 Hint deniz ticaret yolu kontrol altına alınamadı.

YÜKSELİŞ DEVRİ
İRAN SEFERLERİ
Safevilere Çaldıran Savaşı ile büyük darbe vurulmuş. Ancak
ortadan kaldırılamamıştı. Şah İsmail ölünce yerine oğlu
Şah Tahmasb geçti. Şah Tahmasb'ın Macaristan'la ittifak
kurmaya çalışması üzerine Kanunî iran üzerine üç sefer
düzenledi.

YÜKSELİŞ DEVRİ
 I. İran Seferi (1534 - 1535): Osmanlı ordusu Tebriz'e girdi. Azerbaycan
ele geçirilerek Bağdat fethedildi (1534). Bu sefere Irakeyn Seferi (iki
Irak) denir.
 II. İran Seferi (1548): Kanunî'nin İstanbul'a dönmesi üzerine Safevîler
Van ve Tebriz'i aldı. Kanunî Sultan Süleyman sefere çıkarak Van, Tebriz
ve Gürcistan'daki bazı kaleleri aldı.
 III. İran Seferi (1553): Şah Tahmasb'ın Kanunî'nin Anadolu'ya
dönmesiyle Muş'a kadar olan toprakları ele geçirmesi üzerine sefere
çıkıldı. Şah Tahmasb'ın barış teklifi kabul edildi ve Amasya Antlaşması
yapıldı. Sonucunda; Doğu Anadolu, Azerbaycan, Tebriz ve Bağdat
Osmanlılar'da kaldı. Ayrıca bu antlaşma ilk Osmanlı – İran
antlaşmasıdır.

YÜKSELİŞ DEVRİ
SOKULLU MEHMET PAŞA DÖNEMİ(1564- 1570)
 Kanunî, II. Selim ve III. Murat'a sadrazamlık yapmıştır. Devlet
yönetiminde etkili olduğu için döneme adını vermiştir.
 1570'de Kıbrıs'ın fethi ile Doğu Akdeniz kesin olarak Osmanlı
egemenliğine girmiştir, inebahtı Deniz Savaşı'nın zeminini
hazırlamıştır.

YÜKSELİŞ DEVRİ
 Tunus'un Fethi (1574): ispanyolların elinden alınmıştır.
 Lehistan'ın Osmanlı Himayesine Alınması
(1575): Lehistan'ın kralın ölmesiyle Osmanlı kendi istediği kişiyi
kral seçtirerek Lehistan'ı himayesi altına aldı.
 Fas'ın Osmanlı Himayesi Alınması(1578): Osmanlı Vadi's Seyl
Savaşını kazanarak Portekizliler'i Fas'tan çıkardılar.

YÜKSELİŞ DEVRİ
 Süveyş Kanalı Projesi (1568): Akdeniz ile Kı-zıldeniz'i
birleştirecek Hint Okyanusu'na açılmayı sağlayacak bir
projedir. Osmanlı bu sayede Akdeniz ticaret yolunu tekrar
canlandırmayı hedefliyordu, ancak bu kanal 1869'da Fransa
tarafından açılmıştır.

YÜKSELİŞ DEVRİ
 Don- Volga Kanalı Projesi (1569): Osmanlı bu iki ırmağı
birleştirerek:
 İpek ticaret yolunu canlandırmayı
 İran'ı deniz yoluyla kuzeyinden sıkıştırmayı
 Rusya'nın güneye doğru ilerlemesini engellemeyi
 Hint deniz yolunu kısaltmayı

YÜKSELİŞ DEVRİ
 Karadeniz- Marmara Projesi (1591): Marmara Denizini Karadeniz'le
2. bir yolla birleştirmeyi (Sakarya Irmağı vasıtasıyla) düşünüyordu.
 İnebahtı Deniz Savaşı (1571): Kıbrıs'ın kaybedilmesi üzerine Papa
önderliğinde Haçlı donanması kurulmuştur. Savaş sonunda Osmanlı
donanması Haçlılar'ın karşısında ilk ağır yenilgisini almıştır. Osmanlı 6
ay gibi kısa sürede büyük bir donanma kurmuştur. Çekinen
Venedikliler barış istemiştir.

AVRUPA’DAKİ BAZI GELİŞMELERİN OSMANLI
ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
Coğrafi Keşiflerin Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri
 Avrupalı devletlerin yeni ticaret tolları bulmak amacıyla XV. ve XVI.
yüzyıllarda gerçekleştirdikleri keşif olaylarına Coğrafi Keşifler denir.
 Osmanlı’nın elinde bulunan İpek ve Baharat yolları Coğrafi Keşiflerle
yeni ticaret yollarının bulunması sonucunda önemini kaybetti.
 Keşfedilen ülkelerden getirilen bol miktardaki altın ve gümüş gibi
değerli madenler Avrupa’dan Osmanlı pazarlarına girmiş, bu durum da
Osmanlı’da enflasyonun yükselmesine ve paranın değer kaybetmesine
neden olmuştur.

 Osmanlı Devleti’nin vergi gelirleri azalmış, kapitülasyonların
arttırılmasıyla da ülke ekonomisi giderek çökmeye başlamıştır.
 Osmanlı’nın elindeki kervan yolları üzerinde faaliyet gösteren halk ve
zanaatkârlar işsiz kalmıştır. Bu durum da; Osmanlı Devleti’nde
ekonomik sıkıntılara ve Celali İsyanları’na zemin hazırlamıştır.

NOT:
 Baharat Yolu; 1869’da Osmanlı - Fransız işbirliği sonucunda açılan
Süveyş Kanalı ile eski önemine kavuşacak; Akdeniz ticareti tekrar
canlanacaktır.
NOT:
 İpek Yolu; 1952’de Don-Volga Kanalı’nın açılmasıyla tekrar önem
kazanmıştır.

ÖRNEK SORU
I. Coğrafi Keşifler
II. Milliyetçilik akımları
III. Sanayi İnkılâbı
Osmanlı Devleti’nde XVI. yüzyılda yukarıdaki
gelişmelerden hangileri ekonomik alanda etkili olmuştur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III
CEVAP: A

Rönesans’ın Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri
 Rönesans’la birlikte Avrupa’da bilim alanında deney ve gözleme
dayalı pozitif düşünce yayılmıştır. Bunun sonucunda da
skolâstik düşünce zayıflamıştır.
 Osmanlı Devleti Avrupa’daki yeni gelişmeleri takip edemediği
için bilimsel, teknik ve ekonomik alanlarda Avrupa’nın
gerisinde kalmıştır.

Reform’un Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri
 XVI. yüzyılda Katolik mezhebindeki bozulmalar karşısında ilk olarak
Almanya’da başlayan dinde yenilik çalışmalarına Reform denir.
 Osmanlı Devleti Reform hareketlerinden etkilenmemiştir. Avrupa’da
ise mezhep birliği bozulmuş; Katolik ve Ortodoks mezhepleri dışında
Protestan, Kalvenizm, Anglikanizm ve Presbiteryenlik mezhepleri
ortaya çıkmıştır.

Reform’un Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri
 Kanuni Sultan Süleyman; Almanya’da bir ilahiyat profesörü olan
Martin Luther’in Endüljans’a karşı çıkması (protesto etmesi) ile
başlayan Reform hareketlerine mali yardımda bulunmuş; Reform
hareketlerini ve mezhep ayrılıklarını desteklemiştir.
NOT:
 Reform ile gelen bölünme Şarlken’in Avrupa devletlerini Osmanlı’ya
karşı birleştirme ümidini söndürdü. Bu durum; Osmanlı’nın Avrupa
içlerine yürüyüşünü kolaylaştırdı.

Fransız İhtilali’nin Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri
 Fransız İhtilali, ekonomik, siyasal ve toplumsal yönden dünyayı
derinden etkileyen, sonuçları bakımından da çağdaş devlet ve
toplumların oluşumunu sağlayan evrensel bir olaydır.
 Çok uslu bir yapıya sahip olan Osmanlı, zamanla 1789 Fransız
İhtilali’nin yaydığı “milliyetçilik” akımından zarar görmeye
başlamıştır.
 Milliyetçilik akımıyla azınlık isyanları ortaya çıkmış; Osmanlı
parçalanmaya başlamıştır.

Fransız İhtilali’nin Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri
NOT:
Milliyetçilik akımı etkisiyle Osmanlı’ya karşı ilk ayaklanan millet
Sırplar olmuştur.
 Milliyetçilik akımı ve azınlık isyanları; 1839 Tanzimat Fermanı, 1856
Islahat Fermanı ve 1876 I. Meşrutiyet’in ilan edilmesinde etkili
olmuştur.
NOT:
Osmanlı Devleti; başlangıçta Fransız İhtilali’ni Fransa’nın bir iç sorunu
olarak görmüş ve fazla önem vermemiştir.

Sanayi İnkılâbı’nın Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri
 Sanayi İnkılâbı, Avrupa’da el emeğinden fabrikasyon (makine)
sistemine geçilmesine verilen isimdir ve önce İngiltere’de
başlamıştır.
 Avrupa’dan gelen ucuz ve kaliteli fabrika mallarıyla baş
edemeyen Osmanlı Devleti’nde küçük atölyeler ve el tezgâhları
kapanmıştır.

Sanayi İnkılâbı’nın Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri
 Ekonomik alanda Avrupa’ya bağlılık artmıştır. Avrupa’nın
açık pazarı haline gelmiştir.
 Hammadde ve Pazar ihtiyacı nedeniyle Osmanlı toprakları
Avrupalılarca işgal edilmeye başlanmıştır.
 Ekonomide başlayan gerileme siyasi çöküşü
hızlandırmıştır.

ÖRNEK SORU
Osmanlı Devleti’nde,
I. Avrupa mallarının ülkeye girmesi,
II. ticaret yollarının değişmesi,
III. esnaf teşkilatının bozulması,
durumlarından hangilerinin ekonomiyi olumsuz yönde
etkilediği savunulabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III
CEVAP: E

4. osmanli konu anlatimi

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to 4. osmanli konu anlatimi

Similar to 4. osmanli konu anlatimi (20)

More from Yiğitcan BALCI

More from Yiğitcan BALCI (20)

4. osmanli konu anlatimi