1. Γραπτή εργασία Α΄ τετραμήνου
Όνομα: Ηλιάννα Μαστοράκη
Η όραση αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές αισθήσεις του ανθρώπου.
Μέσω αυτής μάς δίνεται η ευκαιρία να αντιληφθούμε το περιβάλλον
γύρω μας και τι συμβαίνει σε αυτό, τους διάφορους εξωγενείς
παράγοντες και φυσικά τους κινδύνους. Το οπτικό ερέθισμα το οποίο
αναλύεται ,αρχικά γίνεται αντιληπτό από τα μάτια μας ,και πιο
συγκεκριμένα από τα ραβδία και τα κονία και στη συνέχεια
επεξεργάζεται από τον εγκέφαλο. Η όραση όμως δεν χαρακτηρίζεται ως
μια αίσθηση ανεξάρτητη αλλά αντίθετα στον άνθρωπο φαίνεται να
συνεργάζεται και με άλλες αισθήσεις. Το γεγονός αυτό θα αποτελέσει το
θέμα αυτής της εργασίας , ενώ παράλληλα θα αναφερθώ στο πρόβλημα
της συναισθησίας, στην αντίληψη που αποκτούμε για το χώρο που μας
περιβάλλει όπως επίσης και στην οπτική μνήμη ,ή όπως συνήθως
καλείται φωτογραφική.
Οι αισθήσεις λειτουργούν ταυτόχρονα και συμπληρωματικά, για να
αποδώσουν την πραγματικότητα. Η όραση όπως και η ακοή επιτρέπουν
καλύτερη αντίληψη του εξωσωματικού χώρου, κυρίως όταν πρόκειται
για μακρινά αντικείμενα. Επίσης, η όραση επιτρέπει άμεση εποπτεία των
ερεθισμάτων των άλλων αισθήσεων. Για παράδειγμα, εάν μυρίσουμε
κάτι με άσχημη μυρωδιά μπορούμε να το δούμε και να διαπιστώσουμε αν
έχει μουχλιάσει, αν ακούσουμε έναν αετό, μπορούμε να γυρίσουμε και να
τον δούμε, και αν νιώσουμε κάπου άσχημα, μπορούμε να στρίψουμε και
να δούμε τι μας ενόχλησε.
Απώλεια όρασης
Χαρακτηριστικά παραδείγματα άμεσης σχέσης των αισθήσεων
παρατηρούμε στα άτομα με προβλήματα ή απώλεια όρασης . Σε μία
σειρά κλινικών μελετών, νευροεπιστήμονες από το Πανεπιστήμιο
ΜακΓκιλ του Καναδά επιστράτευσαν τυφλούς και μη τυφλούς εθελοντές
για να διερευνήσουν την αντίληψη των μουσικών τόνων και την
ικανότητα εντοπισμού των ήχων. Οι τυφλοί εθελοντές γενικώς τα
πήγαιναν καλύτερα σε όλα τα σχετικά τεστ, αλλά οι ερευνητές
διαπίστωσαν ότι το πότε είχαν χάσει την όρασή τους είχε μεγάλη
σημασία.
Όσοι είχαν γεννηθεί τυφλοί είχαν τις καλύτερες επιδόσεις απ' όλους, όσοι
είχαν τυφλωθεί στην πρώτη παιδική ηλικία ήταν λίγο χειρότεροι και όσοι
είχαν χάσει την όρασή τους μετά την ηλικία των 10 ετών είχαν τις ίδιες
επιδόσεις με τους εθελοντές που είχαν την όρασή τους.
Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ότι ο παιδικός εγκέφαλος μπορεί να
αναδιοργανωθεί, ώστε να χρησιμοποιούνται οι περιοχές επεξεργασίας

2. των οπτικών ερεθισμάτων για άλλους σκοπούς.
Απεικονιστικές μελέτες του εγκεφάλου παρείχαν ισχυρά στοιχεία που
τεκμηριώνουν αυτή τη θεωρία. Όπως έδειξαν, οι τυφλοί εθελοντές που
μπορούσαν να εντοπίζουν καλύτερα τους ήχους χρησιμοποιούσαν και τις
ακουστικές και τις οπτικές περιοχές του εγκεφάλου τους, ενώ τόσο οι
εθελοντές που έβλεπαν όσο και οι τυφλοί που είχαν χάσει μεγάλοι την
όρασή τους είχαν περιορισμένη ή καμία δραστηριότητα στις οπτικές
περιοχές.
Συναισθησία
Ο εγκέφαλος όμως μερικές φορές ερμηνεύει τα διάφορα ερεθίσματα με
διαδικασίες που κανονικά εφαρμόζονται σε άλλα όργανα. Το φαινόμενο
αυτό ονομάζεται συναισθησία. Συναισθησία ονομάζεται η νευρολογική
ανάμιξη των αισθήσεων. Λόγου χάρη, τα ακουστικά ερεθίσματα
επεξεργάζονται σαν οπτικά και το αντίστροφο, δηλαδή αυτός ο άνθρωπος
βλέπει τους ήχους και ακούει τα χρώματα. Το συχνότερο είδος
συναισθησίας είναι το να βλέπει κανείς ήχους και το να συνδυάζει
αυτόματα αριθμούς με συγκεκριμένα χρώματα. Σε όσους αποδίδεται πως
έχουν συναισθησία, η επίδραση της μίας αίσθησης στην άλλη είναι
ιδιαίτερα έντονη και η γενική αίσθηση του παρατηρούμενου εμφανίζεται
πιο πλούσια.
Η συναισθησία συναντάται συχνά ως σύμπτωμα του Αυτισμού και του
συνδρόμου Άσπεργκερ, αλλά όχι αποκλειστικά. Μπορεί να είναι
αποτέλεσμα της χρήσης παραισθησιογόνων ψυχοενεργών, όπως το
L.S.D. και η Μεσκαλίνη, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις ανθρώπων οι
οποίοι είναι συναισθητικοί χωρίς να πάσχουν από κάποια ασθένεια και
χωρίς να κάνουν χρήση ψυχοενεργών.
Οι συναισθητικοί συχνά αναφέρουν συσχετίσεις ανάμεσα στις
αποχρώσεις των χρωμάτων, τους τόνους των ήχων και στην ένταση των
γεύσεων. Για παράδειγμα ένας συναισθητικός είναι πιθανό να "δει" ένα
περισσότερο έντονο κόκκινο χρώμα καθώς ανεβαίνει η συχνότητα ενός
ήχου ή μία απαλή επιφάνεια μπορεί να έχει "γλυκιά" γεύση.
Ένα ακόμα ενδιαφέρον χαρακτηριστικό της συναισθησίας είναι το ότι
συνεχίζει να υπάρχει ακόμα και όταν το άτομο χάνει την ικανότητα μίας
αίσθησης. Για παράδειγμα ένα άτομο που μπορεί να δει τους ήχους
εξακολουθεί να το κάνει αυτό ακόμα και αν τυφλωθεί κάποια στιγμή στη
ζωή .

3. Η συναισθησία συναντάται σε κάποια μορφή της σε έναν στους 2.000
ανθρώπους , ενώ η εμφάνισή της είναι σε μεγάλο βαθμό κληρονομική.
Σχετική έρευνα που έγινε από τον νευρολόγο V. S. Ramachandran στο
Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια Σαν Ντιέγκο έχουν δείξει σύμφωνα με
επιστήμονες ότι διαδικασίες παρόμοιες με τη συναισθησία ίσως είναι
βασικές στην ικανότητά μας να αντιλαμβανόμαστε μεταφορές και στο να
είμαστε δημιουργικοί.. Σύμφωνα με τον παραπάνω ερευνητή δεν είναι
σύμπτωση το ότι η συναισθησία είναι οχτώ φορές περισσότερο
συνηθισμένη ανάμεσα στους συγγραφείς και στους καλλιτέχνες.
Αντίληψη του χώρου
Η όραση έχει άμεση σχέση με την αντίληψη του εξωσωματικού χώρου
και κυρίως την τρισδιάστατη αντίληψή του. Η επικάλυψη των οπτικών
πεδίων βοηθάει στον υπολογισμό της τρισδιάστατης υφής τους και τον
υπολογισμό της απόστασής του μέσω του τριγωνισμού. Σύμφωνα με
αυτήν τη μέθοδο, που χρησιμοποιείται και σε επιστήμες όπως η
τοπογραφία, υπάρχει ένα νοητό τρίγωνο που ορίζεται από τα δύο μάτια
και το αντικείμενο. Γνωρίζοντας την απόσταση των ματιών και τις γωνίες
στις οποίες τα μάτια βλέπουν το αντικείμενο, μπορούμε να υπολογίσουμε
την απόσταση του αντικειμένου από το πρόσωπο. Σημαντικό είναι ότι η
αντίληψη του χώρου δε γίνεται μόνο με την όραση, αλλά και με άλλες
αισθήσεις, όπως η ακοή, ή ακόμη και την αφή. Εξάλλου η μέθοδος του
τριγωνισμού μπορεί να εφαρμοστεί και για τους ήχους, αλλά ακόμη και
για την αντιληπτή από απόσταση θερμότητα. Οι τυφλοί άνθρωποι και
οργανισμοί, όπως η νυχτερίδα, μπορούν να συνδυάσουν ερεθίσματα από
άλλες αισθήσεις για να έχουν μία τρισδιάστατη αντίληψη του
περιβάλλοντός τους, όπως και οι υπόλοιποι οργανισμοί. Οι επιστήμονες
έχουν ανακαλύψει ότι στους τυφλούς σημαντικά μέρη του εγκεφάλου

4. που ασχολούνται με την επεξεργασία της όρασης λειτουργούν κανονικά,
δηλαδή "βλέπουν" όπως και οι υπόλοιποι άνθρωποι, αλλά με διαφορετικό
τρόπο. Επιπλέον, όλοι οι τυφλοί έχουν ένα ελάχιστο ερέθισμα όρασης
(συνήθως περιφερειακή όραση ή υποδοχείς φωτός που καθορίζουν τη
λειτουργία του ύπνου), ή μπορούν να αισθανθούν τη θερμότητα, δηλαδή
τις υπέρυθρες η οποία είναι ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία σε άλλο
μήκος κύματος. Μερικοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχουν
"τυφλοί" άνθρωποι, αλλά άνθρωποι "που δεν βλέπουν καλά.
Οπτική μνήμη
Οι αναμνήσεις οπτικών εικόνων(π.χ. το πιάτο του γεύματος)
αποθηκεύονται σε αυτό που ονομάζουμε οπτική μνήμη. Το μυαλό μας
χρησιμοποιεί την οπτική μνήμη για να εκτελέσει ακόμα και τον
απλούστερο υπολογισμό, από το να ανακαλέσει το πρόσωπο κάποιου που
μόλις συναντήσαμε ως και να θυμηθεί τι ώρα ήταν όταν ελέγξαμε
τελευταία φορά το ρολόι μας. Ελλείψει της οπτικής μνήμης, θα ήμασταν
ανίκανοι να αποθηκεύσουμε και αργότερα να ανακαλέσουμε οτιδήποτε
έχουμε δει. Ακριβώς όπως η χωρητικότητα της μνήμης ενός υπολογιστή
καθορίζει τις δυνατότητες του, έτσι και η χωρητικότητα της οπτικής
μνήμης έχει συσχετισθεί με υψηλές νοητικές δεξιότητες, όπως
ακαδημαϊκή επιτυχία, ρευστή ευφυΐα(η ικανότητα εκμάθησης νέων
πραγμάτων και επίλυσης πρωτοφανών προβλημάτων) και γενική
αντίληψη πραγμάτων και καταστάσεων.
Για πολλούς λόγους λοιπόν θα ήταν χρήσιμο να κατανοήσουμε το πώς η
οπτική μνήμη βελτιώνει αυτές τις νοητικές λειτουργίες καθώς και πως
αντίστοιχα μας περιορίζει από το να τις εκτελέσουμε.
Αναμνήσεις όπως το τι φάγαμε για δείπνο αποθηκεύονται στην
βραχυπρόθεσμη οπτική μνήμη και πιο συγκεκριμένα σε ένα είδος
βραχυπρόθεσμης μνήμης που συχνά αποκαλείται «οπτική μνήμη
εργασίας». Η οπτική μνήμη εργασίας είναι το μέρος όπου αποθηκεύονται
προσωρινά οι εικόνες που βλέπετε τη στιγμή που το μυαλό σας είναι
απορροφημένο εκτελώντας άλλες «εργασίες». Βασιζόμαστε στην οπτική
μνήμη εργασίας όταν θυμόμαστε πράγματα σε σύντομο χρονικό
διάστημα όπως το να κρατάμε σημειώσεις κατά τη διάρκεια μια
διάλεξης.
Επίλογος
Με βάση ,λοιπόν, όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά παρατηρούμε πως η
όραση σε σχέση με τις υπόλοιπες 4 αισθήσεις υπερέχει χωρίς όμως αυτό
να σημαίνει ότι αυτές είναι λιγότερο απαραίτητες. Η όραση όπως ήδη
προαναφέρθηκε λειτουργεί παράλληλα με τις άλλες αισθήσεις, έχοντας

5. ανάγκη τη συνεχή βοήθεια και υποστήριξη τους για να αποδοθεί μια
ρεαλιστική εικόνα του τι μας περιβάλει. Τέλος, αξίζει όλοι να
συγκρατήσουν πως σε τελική ανάλυση αυτό που βλέπουμε είναι το
αποτέλεσμα της επεξεργασίας του εγκεφάλου μας κι όχι της αντίληψης
των φωτουποδοχέων όπως επίσης και ότι η όραση μας αποτελεί μία
αίσθηση που στηρίζεται ιδιαίτερα στην εμπειρία μας.
Πηγή:Wikipedia, http://ygeia.tanea.gr/default.asp?
pid=8&ct=2&articleID=7674&la=1
Όνομα: Μιχαηλίδη Ευγενία
Πως λειτουργεί το μάτι?
Το μάτι λειτουργεί σαν μια φωτογραφική μηχανή ακριβείας και
αποτελείται από διαφορετικά μέρη που δουλεύοντας όλα μαζί μας
επιτρέπουν να βλέπουμε. Η ίριδα είναι το χρωματιστό μέρος του ματιού
με μία οπή στο μέσο που ονομάζεται κόρη. Μπροστά από την ίριδα
βρίσκεται ένας διάφανος χιτώνας, ο κερατοειδής, που λειτουργεί σαν το
πρόσθιο προστατευτικό κέλυφος του ματιού αλλά και σαν εστιακός
φακός. Ο πρόσθιος θάλαμος είναι ο ενδιάμεσος χώρος μεταξύ του
κερατοειδή και της ίριδας. Ο πρόσθιος θάλαμος διατηρεί το σχήμα του
καθώς περιέχει υδατοειδές υγρό το οποίο προμηθεύει με οξυγόνο και
θρεπτικά συστατικά το εσωτερικό του ματιού.
Ο κερατοειδής είναι ο πιο δυνατός φακός του οπτικού συστήματος του
ματιού. Είναι σχεδόν αόρατος καθώς αποτελείται από διάφανο ιστό. Το
κυρτό του σχήμα, του επιτρέπει να λειτουργεί και σαν φακός,
προσφέροντας τα δύο τρίτα της συνολικής δύναμης εστίασης του ματιού.
Η υπόλοιπη δύναμη εστίασης προέρχεται από τον κρυσταλλοειδή φακό,
που βρίσκεται στο πρόσθιο μέρος του ματιού, πίσω από την ίριδα.
Ο αμφιβληστροειδής λειτουργεί σαν το φιλμ της φωτογραφικής μηχανής
καλύπτοντας την εσωτερική επιφάνεια στο πίσω μέρος του ματιού.
Αποτελείται από νευρικό ιστό και φωτουποδοχείς που μετατρέπουν τις
ακτίνες φωτός σε ηλεκτρικά σήματα τα οποία πηγαίνουν στον εγκέφαλο
μέσο του οπτικού νεύρου.
Η ίριδα και ο φακός μέσα στο μάτι λειτουργούν μαζί σαν το μπροστινό
μέρος φωτογραφικής μηχανής, επιτρέποντας τις ακτίνες του φωτός από

6. ένα αντικείμενο να περάσουν στον αμφιβληστροειδή στο πίσω μέρος του
ματιού, οπού η εικόνα εντυπώνεται αλλά ανεστραμμένη. Ο εγκέφαλος
μετά αναλύοντας την εικόνα τη ξαναστρέφει στη κανονική της θέση.
Καθόλη τη διάρκεια ο φακός μέσα στο μάτι αλλάζει το σχήμα του
προσαρμόζοντας το βάθος εστίασης που χρειάζεται για το μάτι να βλέπει
καθαρά.
Κάποιες φορές η δυνατότητα του ματιού να εστιάσει δεν λειτουργεί
σωστά. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι το μήκος του βολβού του
ματιού είναι πιο μακρύ ή πιο κοντό από το κανονικό, ή ότι η κυρτότητα
του κερατοειδούς είναι μεγαλύτερη ή μικρότερη της φυσιολογικής. Όλες
αυτές οι αλλαγές μπορούν να οδηγήσουν το σημείο εστίασης να πέφτει
πιο μπροστά ή πιο πίσω από τον αμφιβληστροειδή δημιουργώντας
υπερμετρωπία ή μυωπία αντίστοιχα. Αποτελούν μαζί αυτό που
ονομάζουμε διαθλαστικές ανωμαλίες.
Πηγή: http://www.lasersight.gr/node/8
~Οφθαλμαπάτες
Η όραση και η επεξεργασία της στον εγκέφαλο στηρίζεται στην
αποτύπωση του ειδώλου στον αμφιβληστροειδή χιτώνα και την
ευθύγραμμη πορεία του φωτός. Αξιοσημείωτο είναι ότι δε βλέπουμε τις
ίδιες τις ακτίνες φωτός και τη διαδρομή τους, αλλά το είδωλο που
σχηματίζουν στον αμφιβληστροειδή χιτώνα]. Υπάρχουν, όμως, μερικά
φαινόμενα οπτικής, στα οποία δεν ισχύει η ευθύγραμμη πορεία του
φωτός, ή το είδωλο στον αμφιβληστροειδή είναι παραπλανητικό. Τότε η
όραση ξεγελιέται και βλέπονται αντικείμενα ή φαινόμενα που στην
πραγματικότητα δεν υπάρχουν, τα οποία ονομάζονται οφθαλμαπάτες.
Υπάρχουν πολλές οφθαλμαπάτες, οι οποίες αφορούν όμοια σχήματα,
αδυναμίες του προοπτικού σχεδίου, υιοθέτηση των χρωμάτων του

7. περιβάλλοντος, μοτίβα, γρήγορη εναλλαγή σχεδίων, αλλαγή μέσου
διάδοσης του φωτός και άλλα. Τέτοιες τεχνικές εφαρμόζονται στη φύση
από τα θηράματα για να παραπλανήσουν την όραση των θυτών τους.
Συνήθως, χρωματίζουν το δέρμα τους με χρώματα και σχέδια που
μοιάζουν στο περιβάλλον τους, ώστε να συγχέονται με αυτό.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο χαμαιλέοντας. Δύο χαρακτηριστικές
ανθρώπινες οφθαλμαπάτες είναι η οφθαλμαπάτη με το αγγείο και η
οφθαλμαπάτη της ερήμου. Στην πρώτη απεικονίζεται ένα ακαθόριστο
σχήμα που μπορεί να είναι αγγείο ή δύο άνθρωποι. Η άλλη συμβαίνει
στην έρημο. Λόγω υπερβολικής ακτινοβολίας ο αέρας δεν έχει παντού
την ίδια θερμοκρασία, ώστε οι ακτίνες φωτός να κάμπτονται. Έτσι,
μερικές γαλάζιες ακτίνες από τον ουρανό φτάνουν στα μάτια του
παρατηρητή από κάτω. Ο τελευταίος νομίζοντας πως το φως έρχεται
ευθύγραμμα βλέπει λίμνες και οάσεις στη μέση της ερήμου.
Συνδυασμός με άλλες αισθήσεις
Οι αισθήσεις λειτουργούν ταυτόχρονα και συμπληρωματικά, για να
αποδώσουν την πραγματικότητα. Η όραση όπως και η ακοή επιτρέπουν
καλύτερη αντίληψη του εξωσωματικού χώρου, κυρίως όταν πρόκειται
για μακρινά αντικείμενα.
Επίσης, η όραση επιτρέπει άμεση εποπτεία των ερεθισμάτων των άλλων
αισθήσεων. Για παράδειγμα, εάν μυρίσουμε κάτι με άσχημη μυρωδιά
μπορούμε να το δούμε και να διαπιστώσουμε αν έχει μουχλιάσει, αν
ακούσουμε έναν αετό, μπορούμε να γυρίσουμε και να τον δούμε, και αν
νιώσουμε κάπου άσχημα, μπορούμε να στρίψουμε και να δούμε τι μας
ενόχλησε.
Σπανίως, ο εγκέφαλος ερμηνεύει τα διάφορα ερεθίσματα με διαδικασίες
που κανονικά εφαρμόζονται σε άλλα όργανα, αυτό το φαινόμενο
ονομάζεται συναισθησία. Λόγου χάρη, τα ακουστικά ερεθίσματα
επεξεργάζονται σαν οπτικά και το αντίστροφο, δηλαδή αυτός ο άνθρωπος
βλέπει τους ήχους και ακούει τα χρώματα. Μέχρι σήμερα έχουν
αναφερθεί περιπτώσεις για διασταύρωση ακοής και όρασης, γεύσης και
όρασης, όσφρησης και όρασης, και μία περίπτωση διασταύρωσης
όρασης, ακοής, γεύσης και όσφρησης. Παρόμοια φαινόμενα
παρατηρούνται και σε χρήστες ουσιών, όπως σε χρήστες LSD.
Πηγή: http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%8C%CF%81%CE
%B1%CF%83%CE%B7