SlideShare a Scribd company logo
1 of 3
Download to read offline
3.1     Bastaardwoorden c/k

De spelling van oktober 2005 is de enige officiële vorm. Er bestaat geen toegelaten spelling meer.
Je kunt niet meer kiezen tussen kwasi en quasi; het is quasi. Voor de c/k bestaan geen regels. Het
is verstandig een woordenboek of het Groene Boekje te raadplegen als je twijfelt aan de c of k.

3.2     Tussenletters

Tussenletters komen alleen voor in samenstellingen. Een samenstelling is een woord dat uit twee
zelfstandig voorkomende woorden is gevormd, bijvoorbeeld keukendeur (keuken+deur). Soms is
daartussenin nog een klank te horen, de /e/ (de klank van de) en de /s/: maneschijn
(maan+schijn), heldendaad (held+daad), stadskantoor (stad+kantoor), dorpsplein (dorp+plein).

Voor de tussenklank -e(n) geldt voortaan het volgende: je schrijft -en als het eerste deel van de
samenstelling een zelfstandig naamwoord is dat alleen een meervoud heeft op -e(n). Het is dus:
boekensteun, paardenstal, bessensap, kippensoep.

Maar het is:
-      aspergepan, want 'asperge' heeft alleen een meervoud op -s.

-       groentesoep, want 'groente' heeft een meervoud op -s en -n.

-       rijstebrij en gerstenat, want 'rijst' en 'gerst' hebben geen meervoud.

-       rodekool, want het eerste deel, 'rood', is een bijvoeglijk naamwoord.

-       spinnewiel, want het eerste deel is afgeleid van het werkwoord 'spinnen'.


Verder zijn er de volgende uitzonderingen:

-       Het eerste deel van de samenstelling verwijst naar iets of iemand die in de context enig is
        in zijn soort: Koninginnedag, zonneschijn.

-       Het eerste deel van de samenstelling heeft een versterkende betekenis en het geheel is een
        bijvoeglijk naamwoord: reuzeleuk, beresterk.

-       Het eerste deel van de samenstelling is een lichaamsdeel en het geheel is een versteende
        samenstelling: ruggespraak, kinnebak.

-       Een van de delen is niet meer herkenbaar als afzonderlijk woord in de oorspronkelijke
        betekenis: bolleboos, klerelijer.

In de regels voor de tussenklank -s is niets veranderd. Als je een -s hoort, schrijf je die ook. Dat kan
betekenen dat een samenstelling op twee manieren kan worden geschreven. Sommige mensen
zeggen geluidhinder, of spellingcommissie. Anderen zeggen geluidshinder of spellingscommissie.
Als het gaat om uitspraakverschillen, zijn beide spellingen toegelaten.
3.3    Accenten en trema's

Accenten

-      Accenttekens worden alleen nog gebruikt in woorden van Franse herkomst op de e: é - è -
       ê:
       comité, scène, crêpe.
       De accenten op de a - o - u zijn vervallen:
       paté, compote, ragout.

-      In woorden en uitdrukkingen die als zuiver Frans worden aangevoeld, blijven de
       accenttekens staan:
       acte de présence
       coûte que coûte
       maitre d'hotel.

-      Het accentteken vervalt in de vrouwelijke vormen van woorden op -e:
       logee, attachee.

-      Het accent aigu (é) wordt als klemtoonteken gebruikt:
       Je moet niet dénken, je moet het dóén.

       In een enkel geval kan het accent grave (è) geplaatst worden om het uitspraakverschil aan
       te duiden: hè <-> hé.


Trema's

-      Trema's worden geplaatst in niet-samengestelde woorden als twee opeenvolgende klinkers
       als één klank uitgesproken kunnen worden. Het gaat hierbij om lettercombinaties als:
       aa, ae, ai, au, ee, ei, eu, ie, oe, oi, oo, ou, ui en uu:
       naïviteit, geëist, coöperatie.

-      Bij meer dan twee klinkers wordt geen trema geplaatst direct na de i en krijgt alleen de e
       of de i een trema:
       aaien, buien, glooiing, financiën, knieën.

De regels voor het trema gelden niet voor afleidingen op -achtig. Deze woorden krijgen een
streepje als twee klinkers naast elkaar als één klank kunnen worden gelezen:
        zebra-achtig, lila-achtig, maar: rozeachtig, olieachtig.

Het trema wordt niet gebruikt tussen delen van een samenstelling.

       Het was meeëten; in de nieuwe spelling is het mee-eten.
       Het was naäpen; in de nieuwe spelling is het na-apen.
       Het was toeëigenen; in de nieuwe spelling is het toe-eigenen.
Werkwoordspelling


Vul de juiste werkwoordsvorm in.


Tegenwoordige tijd

1.     Hij                    (aanraden) mij aan, wél te gaan.
2.     Het                   (gebeuren) maar al te vaak.
3.     De hoogte van het bedrag                  (worden) vastgesteld.
4.                         (Wenden) jij je maar morgen tot je manager.
5.     Hij                       (spelden) zijn moeder iets op de mouw.



Verleden tijd

1.     De bouwvakkers                  (verbreden) de hoofdweg in het dorp.
2.     De reis                           (kosten) die oudere mensen handenvol geld.
3.     De leiding van het kamp                 (tobben) erg over de veiligheid van de kinderen.
4.     Op het personeelsfeestje                    (bereiden) de koks de heerlijkste gerechten.
5.     De grote schepen                  (lossen) hun lading in de haven.



Voltooide tijd

1.     Voor je het weet, is er een ongeluk                               (gebeuren).
2.     Het poesje was                                 (versuffen) door de val.
3.     De oude stoelen zijn prachtig                                   (bekleden).
4.     De fabriek heeft de giftige stoffen in de rivier                     (lozen).
5.     De oude vrouw heeft zelf haar kamer                                (stofzuigen).



Bijvoeglijke naamwoorden

1.     de                      (inlijsten) diploma’s
2.     de                      (verlichten) kamer
3.     de                      (bekleden) banken

More Related Content

Viewers also liked

Viewers also liked (6)

Rationeel Emotieve Training
Rationeel Emotieve TrainingRationeel Emotieve Training
Rationeel Emotieve Training
 
Projectassistentie
Projectassistentie Projectassistentie
Projectassistentie
 
Presenteer jezelf met LEF
Presenteer jezelf met LEFPresenteer jezelf met LEF
Presenteer jezelf met LEF
 
Asia Pacific - Strategic Landscape for Not-for-Profits
Asia Pacific - Strategic Landscape for Not-for-ProfitsAsia Pacific - Strategic Landscape for Not-for-Profits
Asia Pacific - Strategic Landscape for Not-for-Profits
 
Persoonlijke effectiviteit
Persoonlijke effectiviteit Persoonlijke effectiviteit
Persoonlijke effectiviteit
 
Digitaal archiveren
Digitaal archiveren Digitaal archiveren
Digitaal archiveren
 

Similar to Kei in Taal

Het meervoud van zelfstandige naamwoorden
Het meervoud van zelfstandige naamwoordenHet meervoud van zelfstandige naamwoorden
Het meervoud van zelfstandige naamwoordenHanneke Boonstra
 
Tk fonetiek college 1
Tk fonetiek college 1Tk fonetiek college 1
Tk fonetiek college 1Carmen Lie
 
Onlogische dubbele vocalen_theorie
Onlogische dubbele vocalen_theorieOnlogische dubbele vocalen_theorie
Onlogische dubbele vocalen_theoriemonballieu
 
Consonanten theorie nieuw
Consonanten theorie nieuwConsonanten theorie nieuw
Consonanten theorie nieuwmonballieu
 
Meervoud substantief theorie
Meervoud substantief theorieMeervoud substantief theorie
Meervoud substantief theoriemonballieu
 
1 drie soorten woorden 130402
1 drie soorten woorden 1304021 drie soorten woorden 130402
1 drie soorten woorden 130402Lexima
 
Germaanse oorsprong
Germaanse oorsprong Germaanse oorsprong
Germaanse oorsprong PieterUys7
 

Similar to Kei in Taal (10)

Het meervoud van zelfstandige naamwoorden
Het meervoud van zelfstandige naamwoordenHet meervoud van zelfstandige naamwoorden
Het meervoud van zelfstandige naamwoorden
 
Imperfectum
ImperfectumImperfectum
Imperfectum
 
Tk fonetiek college 1
Tk fonetiek college 1Tk fonetiek college 1
Tk fonetiek college 1
 
Hoofdstuk 1
Hoofdstuk 1Hoofdstuk 1
Hoofdstuk 1
 
Onlogische dubbele vocalen_theorie
Onlogische dubbele vocalen_theorieOnlogische dubbele vocalen_theorie
Onlogische dubbele vocalen_theorie
 
Consonanten theorie nieuw
Consonanten theorie nieuwConsonanten theorie nieuw
Consonanten theorie nieuw
 
Meervoud substantief theorie
Meervoud substantief theorieMeervoud substantief theorie
Meervoud substantief theorie
 
Koine les 3
Koine les 3Koine les 3
Koine les 3
 
1 drie soorten woorden 130402
1 drie soorten woorden 1304021 drie soorten woorden 130402
1 drie soorten woorden 130402
 
Germaanse oorsprong
Germaanse oorsprong Germaanse oorsprong
Germaanse oorsprong
 

More from veiligheidenrisico

Presentatie Risico-emoties als beginpunt van discussie en samenwerken
Presentatie Risico-emoties als beginpunt van discussie en samenwerkenPresentatie Risico-emoties als beginpunt van discussie en samenwerken
Presentatie Risico-emoties als beginpunt van discussie en samenwerkenveiligheidenrisico
 
Sessie 9 Bevlogenheid als sleutel voor veilig werken
Sessie 9 Bevlogenheid als sleutel voor veilig werkenSessie 9 Bevlogenheid als sleutel voor veilig werken
Sessie 9 Bevlogenheid als sleutel voor veilig werkenveiligheidenrisico
 
Sessie 7 Brandschade voorkomen door samenwerken
Sessie 7 Brandschade voorkomen door samenwerkenSessie 7 Brandschade voorkomen door samenwerken
Sessie 7 Brandschade voorkomen door samenwerkenveiligheidenrisico
 
Sessie 6 Hoe grip te krijgen op een verzuilde risicobeheersing?
Sessie 6 Hoe grip te krijgen op een verzuilde risicobeheersing?Sessie 6 Hoe grip te krijgen op een verzuilde risicobeheersing?
Sessie 6 Hoe grip te krijgen op een verzuilde risicobeheersing?veiligheidenrisico
 
Sessie 5 Veilig bouwen is meer dan V&Gcoördinatie
Sessie 5 Veilig bouwen is meer dan V&GcoördinatieSessie 5 Veilig bouwen is meer dan V&Gcoördinatie
Sessie 5 Veilig bouwen is meer dan V&Gcoördinatieveiligheidenrisico
 
Sessie 2 Veilig uitbreiden van forensisch centrum teylingereind
Sessie 2 Veilig uitbreiden van forensisch centrum teylingereindSessie 2 Veilig uitbreiden van forensisch centrum teylingereind
Sessie 2 Veilig uitbreiden van forensisch centrum teylingereindveiligheidenrisico
 
Sessie 1 Samenwerking loont integrale veiligheid bij KPN
Sessie 1 Samenwerking loont integrale veiligheid bij KPNSessie 1 Samenwerking loont integrale veiligheid bij KPN
Sessie 1 Samenwerking loont integrale veiligheid bij KPNveiligheidenrisico
 

More from veiligheidenrisico (9)

Praktische Psychologie
Praktische PsychologiePraktische Psychologie
Praktische Psychologie
 
Manage je manager
Manage je manager Manage je manager
Manage je manager
 
Presentatie Risico-emoties als beginpunt van discussie en samenwerken
Presentatie Risico-emoties als beginpunt van discussie en samenwerkenPresentatie Risico-emoties als beginpunt van discussie en samenwerken
Presentatie Risico-emoties als beginpunt van discussie en samenwerken
 
Sessie 9 Bevlogenheid als sleutel voor veilig werken
Sessie 9 Bevlogenheid als sleutel voor veilig werkenSessie 9 Bevlogenheid als sleutel voor veilig werken
Sessie 9 Bevlogenheid als sleutel voor veilig werken
 
Sessie 7 Brandschade voorkomen door samenwerken
Sessie 7 Brandschade voorkomen door samenwerkenSessie 7 Brandschade voorkomen door samenwerken
Sessie 7 Brandschade voorkomen door samenwerken
 
Sessie 6 Hoe grip te krijgen op een verzuilde risicobeheersing?
Sessie 6 Hoe grip te krijgen op een verzuilde risicobeheersing?Sessie 6 Hoe grip te krijgen op een verzuilde risicobeheersing?
Sessie 6 Hoe grip te krijgen op een verzuilde risicobeheersing?
 
Sessie 5 Veilig bouwen is meer dan V&Gcoördinatie
Sessie 5 Veilig bouwen is meer dan V&GcoördinatieSessie 5 Veilig bouwen is meer dan V&Gcoördinatie
Sessie 5 Veilig bouwen is meer dan V&Gcoördinatie
 
Sessie 2 Veilig uitbreiden van forensisch centrum teylingereind
Sessie 2 Veilig uitbreiden van forensisch centrum teylingereindSessie 2 Veilig uitbreiden van forensisch centrum teylingereind
Sessie 2 Veilig uitbreiden van forensisch centrum teylingereind
 
Sessie 1 Samenwerking loont integrale veiligheid bij KPN
Sessie 1 Samenwerking loont integrale veiligheid bij KPNSessie 1 Samenwerking loont integrale veiligheid bij KPN
Sessie 1 Samenwerking loont integrale veiligheid bij KPN
 

Kei in Taal

  • 1. 3.1 Bastaardwoorden c/k De spelling van oktober 2005 is de enige officiële vorm. Er bestaat geen toegelaten spelling meer. Je kunt niet meer kiezen tussen kwasi en quasi; het is quasi. Voor de c/k bestaan geen regels. Het is verstandig een woordenboek of het Groene Boekje te raadplegen als je twijfelt aan de c of k. 3.2 Tussenletters Tussenletters komen alleen voor in samenstellingen. Een samenstelling is een woord dat uit twee zelfstandig voorkomende woorden is gevormd, bijvoorbeeld keukendeur (keuken+deur). Soms is daartussenin nog een klank te horen, de /e/ (de klank van de) en de /s/: maneschijn (maan+schijn), heldendaad (held+daad), stadskantoor (stad+kantoor), dorpsplein (dorp+plein). Voor de tussenklank -e(n) geldt voortaan het volgende: je schrijft -en als het eerste deel van de samenstelling een zelfstandig naamwoord is dat alleen een meervoud heeft op -e(n). Het is dus: boekensteun, paardenstal, bessensap, kippensoep. Maar het is: - aspergepan, want 'asperge' heeft alleen een meervoud op -s. - groentesoep, want 'groente' heeft een meervoud op -s en -n. - rijstebrij en gerstenat, want 'rijst' en 'gerst' hebben geen meervoud. - rodekool, want het eerste deel, 'rood', is een bijvoeglijk naamwoord. - spinnewiel, want het eerste deel is afgeleid van het werkwoord 'spinnen'. Verder zijn er de volgende uitzonderingen: - Het eerste deel van de samenstelling verwijst naar iets of iemand die in de context enig is in zijn soort: Koninginnedag, zonneschijn. - Het eerste deel van de samenstelling heeft een versterkende betekenis en het geheel is een bijvoeglijk naamwoord: reuzeleuk, beresterk. - Het eerste deel van de samenstelling is een lichaamsdeel en het geheel is een versteende samenstelling: ruggespraak, kinnebak. - Een van de delen is niet meer herkenbaar als afzonderlijk woord in de oorspronkelijke betekenis: bolleboos, klerelijer. In de regels voor de tussenklank -s is niets veranderd. Als je een -s hoort, schrijf je die ook. Dat kan betekenen dat een samenstelling op twee manieren kan worden geschreven. Sommige mensen zeggen geluidhinder, of spellingcommissie. Anderen zeggen geluidshinder of spellingscommissie. Als het gaat om uitspraakverschillen, zijn beide spellingen toegelaten.
  • 2. 3.3 Accenten en trema's Accenten - Accenttekens worden alleen nog gebruikt in woorden van Franse herkomst op de e: é - è - ê: comité, scène, crêpe. De accenten op de a - o - u zijn vervallen: paté, compote, ragout. - In woorden en uitdrukkingen die als zuiver Frans worden aangevoeld, blijven de accenttekens staan: acte de présence coûte que coûte maitre d'hotel. - Het accentteken vervalt in de vrouwelijke vormen van woorden op -e: logee, attachee. - Het accent aigu (é) wordt als klemtoonteken gebruikt: Je moet niet dénken, je moet het dóén. In een enkel geval kan het accent grave (è) geplaatst worden om het uitspraakverschil aan te duiden: hè <-> hé. Trema's - Trema's worden geplaatst in niet-samengestelde woorden als twee opeenvolgende klinkers als één klank uitgesproken kunnen worden. Het gaat hierbij om lettercombinaties als: aa, ae, ai, au, ee, ei, eu, ie, oe, oi, oo, ou, ui en uu: naïviteit, geëist, coöperatie. - Bij meer dan twee klinkers wordt geen trema geplaatst direct na de i en krijgt alleen de e of de i een trema: aaien, buien, glooiing, financiën, knieën. De regels voor het trema gelden niet voor afleidingen op -achtig. Deze woorden krijgen een streepje als twee klinkers naast elkaar als één klank kunnen worden gelezen: zebra-achtig, lila-achtig, maar: rozeachtig, olieachtig. Het trema wordt niet gebruikt tussen delen van een samenstelling. Het was meeëten; in de nieuwe spelling is het mee-eten. Het was naäpen; in de nieuwe spelling is het na-apen. Het was toeëigenen; in de nieuwe spelling is het toe-eigenen.
  • 3. Werkwoordspelling Vul de juiste werkwoordsvorm in. Tegenwoordige tijd 1. Hij (aanraden) mij aan, wél te gaan. 2. Het (gebeuren) maar al te vaak. 3. De hoogte van het bedrag (worden) vastgesteld. 4. (Wenden) jij je maar morgen tot je manager. 5. Hij (spelden) zijn moeder iets op de mouw. Verleden tijd 1. De bouwvakkers (verbreden) de hoofdweg in het dorp. 2. De reis (kosten) die oudere mensen handenvol geld. 3. De leiding van het kamp (tobben) erg over de veiligheid van de kinderen. 4. Op het personeelsfeestje (bereiden) de koks de heerlijkste gerechten. 5. De grote schepen (lossen) hun lading in de haven. Voltooide tijd 1. Voor je het weet, is er een ongeluk (gebeuren). 2. Het poesje was (versuffen) door de val. 3. De oude stoelen zijn prachtig (bekleden). 4. De fabriek heeft de giftige stoffen in de rivier (lozen). 5. De oude vrouw heeft zelf haar kamer (stofzuigen). Bijvoeglijke naamwoorden 1. de (inlijsten) diploma’s 2. de (verlichten) kamer 3. de (bekleden) banken