2. «Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΑΓΡΙΟΤΕΡΟ ΑΠΟ ΟΛΑ ΤΑ
ΖΩΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ, ΑΝ ΟΜΩΣ ΛΑΒΕΙ ΣΩΣΤΗ ΠΑΙΔΕΙΑ,
ΓΙΝΕΤΑΙ ΤΟ ΗΜΕΡΟΤΕΡΟ ΚΑΙ ΤΟ ΠΛΕΟΝ ΘΕΙΟ »
(ΠΛΑΤΩΝ)

4. ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ

5. ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ (BULLING)
• Οι όροι «εκφοβισμός και βία στο σχολείο» χρησιμοποιούνται
για να περιγράψουν μια κατάσταση κατά την οποία
ασκείται εσκεμμένη, συστηματική και επαναλαμβανόμενη βία
και επιθετική συμπεριφορά με σκοπό την επιβολή και την
πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου σε μαθητές από
συμμαθητές τους, εντός του σχολικού χώρου.
• Ο εκφοβισμός και η βία στο σχολείο είναι κυρίως ομαδικό
φαινόμενο, καθώς δεν αφορά μόνο το μαθητή που εκφοβίζει και
εκείνον που εκφοβίζεται, αλλά και όσους είναι παρόντες ή γνωρίζουν
την ύπαρξή του, δηλαδή τους παρατηρητές

6. ΟΙ ΜΟΡΦΕΣ ΤΗΣ
• Σωματική: Εκδηλώνεται με σπρωξίματα, σκουντήματα, αγκωνιές, γροθιές και
κλοτσιές, τρικλοποδιές, χτυπήματα με αντικείμενα, τσιμπήματα και δαγκωνιές. Η
σωματική μαζί με την λεκτική και ψυχολογική βία υπερτερούν στη σύγχρονη
κοινωνική πραγματικότητα.
• Λεκτική: συστηματική χρησιμοποίηση υβριστικών εκφράσεων, φραστικών
επιθέσεων, προσβολών και απειλών, αγενών σχολίων και ειρωνείας. Είναι η βία
που παρατηρείται περισσότερο από τις υπόλοιπες.
• Βία με εκβιασμό: εκούσια απόσπαση προσωπικών αντικειμένων, η οποία
συνοδεύεται από απειλές ή και τον εξαναγκασμό
• Κοινωνική: προσπάθεια για κοινωνική απομόνωση ή αγνόηση ατόμου, για
άσκηση επιρροής στην ομάδα των συνομηλίκων ώστε να αισθανθούν αντιπάθεια
για κάποιο συγκεκριμένο συμμαθητή τους, διάδοση κακόβουλων φημών και
ψευδών.

7. • Ηλεκτρονική: αποστολή απειλητικού ή υβριστικού υλικού μέσω του ηλεκτρονικού
ταχυδρομείου, των κινητών τηλεφώνων και των διαδικτυακών τόπων κοινωνικής
δικτύωσης, χρήση ή παραποίηση των προσωπικών δεδομένων.
• Ρατσιστική: διάδοση αρνητικών σχολίων εξαιτίας της καταγωγής, της κοινωνικής
τάξης, της οικονομικής κατάστασης, της διαφορετικότητας και πολλά άλλα.
• Σεξουαλική: υβριστικά σχόλια με σεξουαλικό περιεχόμενο, ανήθικες χειρονομίες,
ανεπιθύμητο άγγιγμα, μέχρι και σοβαρές -ανεπιθύμητες σεξουαλικές επιθέσεις.

9. ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ…
• Οι 8 στους 10 μαθητές δέχονται
λεκτική βία. Ωστόσο δεν υπάρχει
μεγάλη διαφορά συχνότητας
μεταξύ λεκτικής και
ψυχολογικής βίας.
• Στη συνέχεια, 6 στα 10 θύματα
ασκείται σωματική βία.
• Η σεξουαλική, η κοινωνική και η
ηλεκτρονική μορφή βίας
παρατηρούνται σε μικρό
ποσοστό σε σχέση με τις
υπόλοιπες.
• Τέλος, η σεξουαλική και η
ηλεκτρονική μορφή βίας δεν
καταγγέλλονται εύκολα από το
θύμα.
0
2
4
6
Λεκτκή
Σωματική
Σεξουαλική
Ψυχολογική
Κοινωνική
Ηλεκτρονική
Σειρά 1
Σειρά 1

10. ΟΙ ΡΟΛΟΙ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟ
Ποιο είναι το προφίλ του θύτη..
1. Εκφοβιστής λόγω εκτόνωσης εσωτερικών ψυχικών συγκρούσεων που τον τυραννούν
2. Εκφοβιστής λόγω ανακούφισης του αφόρητου συναισθήματος της αναξιότητας που νιώθει
3. Είναι σωματικά ογκώδης
4. Παρουσιάζει χαμηλές σχολικές επιδόσεις
5.Κυρίωςαγόρια,μεμονωμένα είτε σε ομάδες
6.Διακρίνεται από επιθετικότητα
7.Έχει την ανάγκη της εξουσίας
8.Εμμένει στην επίθεση μέχρι τον τελικό εξευτελισμό των θυμάτων
9.Τρέφει συναισθήματα χαμηλής ενσυναίσθησης και θετικής αυτοεικόνας
10.Δεν παραδέχεται την παραβατική του συμπεριφορά
11.Διαχειρίζεται τα προβλήματα με αντεπίθεση
12.Στη μετέπειτα ζωή του καταφεύγει σε παραπτωματικές πράξεις

12. ..και ποιο του θύματος
1. Δεν είναι σωματικά ογκώδης(συνήθως) ή αντίθετα είναι
υπέρβαρος
2. Είναι καλός μαθητής
3. Είναι ευαίσθητος και συμπονετικός
4. Είναι ντροπαλός
5. Έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση
6. Έχει σωματική ανωμαλία
7. Ανήκει σε μειονότητα (διαφορετική θρησκεία ή η εθνικότητα ή
αναπηρία)

16. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ
Οι επιπτώσεις που παρατηρούνται από την εκτέλεση κάθε μορφής βίας είναι οι
εξής:
Για τα θύματα:
• Έντονο άγχος, αισθήματα ανασφάλειας, συχνές φοβίες, διαταραχές ύπνου και
γενικότερα ψυχοσωματικά προβλήματα.
• Σχολική άρνηση και αποτυχία, μαθησιακές δυσκολίες.
• Κοινωνικά και οικογενειακά προβλήματα.
Για τους θύτες:
• Κίνδυνος απομάκρυνσης από το σχολείο- διακοπή σχολικής φοίτησης.
• Ενδοοικογενειακοί διαπληκτισμοί- τάσης φυγής από το σπίτι.
• Αντικοινωνική και παραβατική συμπεριφορά.

17. Ορισμένες ενδείξεις που πιθανόν να υποδηλώνουν ότι το παιδί έχει πέσει θύμα βίας και
εκφοβισμού στο σχολείο είναι:
• η μειωμένη διάθεσή του ή η άρνησή του να πάει στο σχολείο με πρόσχημα κάποια αδιαθεσία,
• οι αδικαιολόγητες απουσίες του,
• η απροσδόκητη μαθησιακή του πτώση που αποτυπώνεται με βαθμούς που πέφτουν,
• το γεγονός ότι περνά το χρόνο του στα διαλείμματα κοντά στους εκπαιδευτικούς και τα
γραφεία,
• το ότι καθυστερεί να πάει στο σχολείο ή αργεί να επιστρέψει στο σπίτι,
• το ότι τα ρούχα του είναι συχνά σκισμένα και κατεστραμμένα,
• το ότι έχει σημάδια και μελανιές στο σώμα ή άλλες ενδείξεις επίθεσης και αποφεύγει να
εξηγήσει πώς συνέβησαν,
• το ότι χάνει συχνά τα πράγματά του,
• το ότι ζητάει συχνά χρήματα από τους γονείς του γιατί χάνει αυτά που του δίνουν,
• το ότι υπάρχουν ξαφνικές αλλαγές στη διάθεσή του που επιμένουν,
• το ότι παραπονιέται για ψυχοσωματικά προβλήματα
ΠΩΣ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΘΥΜΑ ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗΣ
ΒΙΑΣ

19. • διαμόρφωση καλού σχολικού κλίματος και επικοινωνίας, διαλόγου και εμπιστοσύνης
ανάμεσα σε εκπαιδευτικούς και μαθητές
• δημιουργία ξεκάθαρων κανόνων, που θα συνοψίζονται στο Σχολικό Κανονισμό. Ο
Κανονισμός θα είναι προϊόν της συνεργασίας εκπαιδευτικών, μαθητών και γονέων.
Μέσω του Σχολικού Κανονισμού θα προβλέπονται μεταξύ άλλων και οι βασικοί
τρόποι διαχείρισης βίαιων συμπεριφορών στην καθημερινή σχολική ζωή.
• αξιοποίηση του θεσμού των μαθητικών συμβουλίων έτσι ώστε να επιτευχθεί η
κατανόηση, η διαμόρφωση και η τήρηση των σχολικών κανόνων.
• δημιουργία σε κάθε σχολική μονάδα «ομάδας εκπαιδευτικών συμβούλων», που με
κατάλληλη εκπαίδευση, ειδικές γνώσεις και δεξιότητες θα παρεμβαίνουν ύστερα από
την εκδήλωση βίαιων ενεργειών, με σκοπό τη συμφιλίωση των μαθητών.
• δημιουργία «ομάδας μαθητών φιλίας» που αντιμετωπίζει περιστατικά ενδοσχολικής
βίας
• αύξηση της επίβλεψης του σχολικού χώρου
• ευαισθητοποίηση και συνεργασία με τους γονείς, προκειμένου να σταματήσει ο
κύκλος αναπαραγωγής και ενθάρρυνσης της ενδοσχολικής βίας
• συμμετοχή υποστηρικτικών μηχανισμών (ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών κλπ),
για την επίλυση σοβαρών ζητημάτων που σχετίζονται και με παράγοντες εξωτερικούς
των σχολείων, όπως προσωπικά ή οικογενειακά προβλήματα.
Τρόποι πρόληψης και αντιμετώπισης της ενδοσχολικής
βίας και εκφοβισμού:

21. ΝΑ ΘΥΜΑΣΤΕ……………….

26. Αφού γεννήθηκα και εγώ σ’ αυτή τη γη
γιατί να μην έχω όσα έχουνε κι άλλοι ;
Γιατί να ξεχωρίζουμε μαύροι και λευκοί,
αφού όλοι γεννηθήκαμε σ’ αυτή τη γη;
____________
Τα σύνορα του κόσμου ποιος τα φτιάχνει;
Ποιος είναι ο αρχισυντάκτης αυτής της γης;
Ποιος είναι ο ζωγράφος της, θέλω να μου πεις,
να του ζητήσω να μου αλλάξει χρώμα.

27. Μια γραμμή χώρισε ζωές και πολιτείες,
Μια γραμμή έσπειρε διχόνοιες , κακουχίες
Μια γραμμή καταραμένη υπηρετώ
Μια γραμμή με χωρίζει απ’ το Θεό
_____________
Σηκώνω το κεφάλι μου ψηλά
Με πλησιάζουν να με φαν άσπρα κοράκια
Φωνάζω το γιατί πιο δυνατά
Και βοήθεια καταφτάνει μια πολύχρωμη βάρκα.
__________
Όλοι μαζί τα καταφέρναμε παλιά
Όλοι μαζί μπορούμε όμως και τώρα,
Ας σφίξουμε τα χέρια μας γροθιά,
Κι ας δώσουμε ένα τέλος σ’ αυτή την κατηφόρα!
ΜΑΘΗΤΗΣ: ΔΗΜΟΥ ΘΑΝΑΣΗΣ Β1

29. o Ο ρατσισμός είναι η διάκριση καθώς και η μεροληπτική και άδικη
αντιμετώπιση που υφίστανται κάποιες φυλές, κοινωνικές ομάδες ή
μεμονωμένα άτομα από άλλους που θεωρούν τους ίδιους
«ανώτερους», τόσο σε βιολογικό (φυλετικός ρατσισμός) όσο και σε
κοινωνικό, πολιτικό, πολιτιστικό (κοινωνικός ρατσισμός) επίπεδο.
o Τα φαινόμενα του ρατσισμού γίνονται σε βάρος ανθρώπων με
κριτήρια το χρώμα, την εθνικότητα, την κοινωνική τους θέση, το
φύλο ή κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που τους διαφοροποιούν
απ’ την πλειοψηφία των πολιτών και ενδεχομένως τους εντάσσουν
σε περιθωριακές ομάδες.
o [< ισπανικά raza, πορτογαλικά raca = ράτσα = φυλή < φύω =
γεννώ]

30. .

31.  • Φυλετικός ρατσισμός (φυλετικές διακρίσεις): Η
διάκριση και ο διαχωρισμός των ανθρώπων ανάλογα με
το χρώμα του δέρματός τους. (π.χ. τρίτος κόσμος,
Αφρική)
 • Εθνικός ρατσισμός: Ο διαχωρισμός των ανθρώπων
ανάλογα με την καταγωγή τους ταυτίζεται με τον
εθνικισμό. (π.χ. Τσιγγάνοι, Εβραίοι)
 • Κοινωνικός ρατσισμός:
Διακρίσεις πολιτικό-ιδεολογικές: η λευκή φυλή
είναι ανώτερη των άλλων φυλών και πρέπει να τις
εξουσιάζει, π.χ. ναζισμός, φασισμός
Διακρίσεις οικονομικές: διαφορά βιοτικού επιπέδου
(π.χ. λαϊκές γειτονιές - ακριβά προάστια μιαςπόλης)

32. •Διακρίσεις κοινωνικές: διακρίσεις που αφορούν ιδιαίτερα
χαρακτηριστικά ατόμων που τα διαφοροποιούν από την πλειοψηφία των
πολιτών και τα εντάσσουν σε περιθωριακές ομάδες (πρώην φυλακισμένοι,
άτομα που μειονεκτούν σωματικά ή πνευματικά, ναρκομανείς,
ομοφυλόφιλοι).
•Διακρίσεις πολιτιστικές: κατάταξη των ανθρώπων σε «υψηλό» ή
«χαμηλό» πνευματικό επίπεδο ανάλογα με τις προτιμήσεις τους στο
μουσικό χώρο, στο θέατρο , στον κινηματογράφο, στη διασκέδαση, στη
μόδα, στην τέχνη.
Θρησκευτικός ρατσισμός: διάκριση ανθρώπων και λαών ανάλογα με το
θρησκευτικό δόγμα που πρεσβεύουν (π.χ. χριστιανοί, μουσουλμάνοι)

33.  • Ψυχολογικά αίτια Η τάση για διάκριση. Όμως συχνά, επειδή
δεν υπάρχουν οι αντικειμενικές προϋποθέσεις που απαιτούνται,
θεωρούν τους άλλους κατώτερούς τους. Αποκτούν έτσι ένα
αίσθημα προσωπικής υπεροχής, με αποτέλεσμα να υποτιμούν
ανθρώπους, ομάδες και λαούς.
 • Βιολογικά αίτια Σύμφωνα με τις ρατσιστικές θεωρίες που
εμφανίστηκαν το 18ο αιώνα, το ανθρώπινο γένος χωρίζεται σε
πέντε φυλές, από τις οποίες η λευκή φυλή είναι η ανώτερη.
 • Πολιτικά αίτια Η επιθυμία ορισμένων να επιβάλλουν στους
άλλους τη δική τους ιδεολογία, η διάθεση ελέγχου των μαζών
και ο αποπροσανατολισμός της κοινής γνώμης από φλέγοντα
κοινωνικά προβλήματα(π.χ. φασιστικές θεωρίες του Χίτλερ,
άνοδος ακροδεξιών κομμάτων στην Ευρώπη)
 • Πνευματικά αίτια έλλειψη αγωγής και καλλιέργειας, αμάθεια,
άκριτη αποδοχή στερεότυπων αντιλήψεων, που μεταβιβάζονται
από το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον (π.χ. οικογένεια,
σχολείο)

34.  • Κοινωνικά αίτια:
 η ανομοιογένεια στη σύνθεση της κοινωνίας (πολυεθνική σύνθεση)
 το φαινόμενο της αστυφιλίας (προβλήματα συνύπαρξης)
 η αλλοτρίωση και η αποξένωση του ανθρώπου από το συνάνθρωπό του
 η υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής
 η έξαρση της βίας και της εγκληματικότητας
 η κοινωνική αδικία και ανισότητα
 αυταρχισμός της εξουσίας
 ο αμοραλισμός που χαρακτηρίζει τη σύγχρονη εποχή ενθαρρύνει την
υιοθέτηση αντικοινωνικής συμπεριφοράς και καλλιεργεί το φθόνο και το
μίσος
 • Εθνικιστικά αίτια
 η ανάγκη που αισθάνονται οι λαοί για εθνική ανεξαρτησία οδηγεί στη
συσπείρωση των ομοεθνών τους
 η τάση που έχουν ορισμένοι λαοί να πιστεύουν ότι είναι ανώτεροι
 • Θρησκευτικά αίτια θρησκευτικός φανατισμός

35.  • Κοινωνικές συνέπειες
 η περιθωριοποίηση ορισμένων ατόμων και λαών παρεμποδίζει τη
δημιουργική τους συμμετοχή στο «κοινωνικό γίγνεσθαι»
 πρόκληση κοινωνικών αναταραχών, εξεγέρσεων
 εκμετάλλευση ανθρώπων και υποδούλωση λαών
 τροφοδότηση της βίας και της εγκληματικότητας, φαινόμενα
αντιβίας: ο αδικημένος αντιδρά στη συνεχή υποτίμησή του
 προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας
 παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
 η έλλειψη συνεργασίας των μελών μιας κοινωνίας εμποδίζει την
πρόοδο και τη δημιουργία.

36.  • Εθνικές συνέπειες
 τίθεται σε κίνδυνο η αυτοδιάλυσή ή εμπλοκή του
έθνους σε πόλεμο με γειτονικούς λαούς
 • Παγκόσμιες συνέπειες
 προβλήματα στις σχέσεις των λαών
 απειλή της παγκόσμιας ειρήνης

37. ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ ΣΤΙΣ ΜΕΡΕΣ ΜΑΣ
o Μεροληπτική αντιμετώπιση έγχρωμων από τους λευκούς.
o Εθνικιστικές αντιλήψεις.
o Αντιμετώπιση μειονοτήτων ή ομάδες ατόμων που μένουν προσωρινά σε
ένα τόπο. Π.χ. τσιγγάνοι, άτομα από τριτοκοσμικές χώρες.
o Αναβίωση ναζιστικών θεωριών.
o Ρατσιστική αντιμετώπιση γυναίκας.
o Στοχοποίηση κοινωνικών ομάδων με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Π.χ.
ομοφυλόφιλοι, ναρκομανείς, άτομα με AIDS , άτομα με ειδικές ανάγκες.
o Μεροληπτική αντιμετώπιση που πηγάζει από την επαγγελματική θέση,
την οικονομική κατάσταση, την θρησκευτική πίστη, την καταγωγή των
ατόμων.

38. ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ…
Να πιστεύεις ότι γεννήθηκες ανώτερος
Να απαξιώνεις όσους δεν είναι ίδιοι με
σένα
Να κολλάς στους άλλους ταμπέλες
Να νιώθεις ασφάλεια μόνο μαζί με «τους
δικούς σου»
Να σε ενοχλεί ό,τι φαίνεται διαφορετικό
Είναι επικίνδυνο να μη βλέπεις που
πηγαίνεις,
Επειδή η προκατάληψη σε κάνει να
βλέπεις θολά.
ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ ΝΑ ΦΟΒΑΣΑΙ
ΤΟ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΌ.
ΓΙΑΤΙ Ο ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ ΕΊΝΑΙ
ΑΣΘΕΝΕΙΑ
ΠΟΥ ΜΕΤΑΔΙΔΕΤΑΙ ΜΕ ΤΟ ΦΟΒΟ
« Όταν γεννιέμαι, είμαι μαύρος
όταν μεγαλώσω, είμαι μαύρος
όταν κάθομαι στον ήλιο,
είμαι μαύρος
όταν φοβάμαι, είμαι μαύρος
όταν αρρωσταίνω, είμαι μαύρος
κι όταν πεθαίνω, ακόμα
είμαι μαύρος
κι εσύ λευκέ άνθρωπε
όταν γεννιέσαι, είσαι ροζ
όταν μεγαλώνεις,
γίνεσαι λευκός
όταν κάθεσαι στον ήλιο,
γίνεσαι κόκκινος
όταν κρυώνεις, γίνεσαι μπλε
όταν φοβάσαι, γίνεσαι κίτρινος
όταν αρρωσταίνεις,
γίνεσαι πράσινος
κι όταν πεθαίνεις, γίνεσαι γκρι
και λες εμένα έγχρωμο;»

39.  • Σε ατομικό επίπεδο
 ανθρωπιστική καλλιέργεια και παιδεία
 ευαισθητοποίηση των πολιτών
 αίσθημα ευθύνης των πολιτικών
 • Σε συλλογικό επίπεδο
 απόκτηση κοινωνικής συνείδησης
 σωστή λειτουργία των κυριότερων φορέων της παιδείας(σχολείο,
οικογένεια)
 επικράτηση του διαλόγου ως το μοναδικό μέσο επίλυσης των
προβλημάτων ανάμεσα στα άτομα και τους λαούς
 σεβασμός στις μειονότητες
 δικαιότερη κοινωνική πολιτική
 ανάγκη οικονομικής και ηθικής στήριξης των θυμάτων του
ρατσισμού
 καταγγελία και κυρώσεις εναντίον των ρατσιστών

40.  • Σε διεθνές επίπεδο
 ανάπτυξη των διεθνών σχέσεων σε επίπεδο
κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό θα
συμβάλλει στην ειρηνική συνύπαρξη των λαών
 ενίσχυση του ρόλου και του έργου των
Διεθνών Οργανισμών
 επιβολή κυρώσεων σε κράτη που ανέχονται
αλλά και υποθάλπουν ρατσιστικά φαινόμενα και
εκδηλώσεις

41.  «Κοίτα, εγώ δεν είμαι ρατσιστής, αλλά οι ξένοι παίρνουν
τις δουλειές μας»
 «Εγώ δεν είμαι ρατσιστής, αλλά … το κακό με τους
ξένους έχει παραγίνει, όλη η εγκληματικότητα σε αυτούς
οφείλεται»
 «Εγώ δεν είμαι ρατσιστής, αλλά δεν καταλαβαίνω τι
προσφέρουν όλοι αυτοί οι ξένοι που είναι εδώ».
 «Πάντως, όπως και να το κάνουμε δεν είμαστε όλοι
ίδιοι»
 «Εγώ δεν είμαι ρατσιστής, αλλά … δεν ανέχομαι να
διαμαρτύρονται! Μια χαρά περνάνε εδώ. Αν δεν τους
αρέσει, να πάνε στα σπίτια τους».