Η θέση της γυναίκας στην μεταπολεμική Ελλάδα μέσα από τον ελληνικό κινηματογράφο

2. Στην εργασία συμμετείχαν οι
καθηγήτριες:
Χρυσάνθη Βαγιακάκου ΠΕ06
Συντονίστρια συνολικής εργασίας
Βαρβάρα Αληγιάννη ΠΕ02
Συντονίστρια ηλεκτρονικής παρουσίασης
Παρασκευή Καρδάτου ΠΕ02

3. Ομάδες εργασίας
ΤΑΞΗ Α
Αναγνωστάκη Αγγελική
Βασιλειάδης Βασίλης
Γαβράς Γιάννης
Ιντζιρτζής Γιώργος
Καλλίμαχου Μελίνα
Κωνσταντάκης Γιάννης
Λύτρα Λένα
Μανίκα Σταυρούλα
Ντόκο Νίνο
Παπουτσής Θοδωρής
Περράκης Βαγγέλης
Πιερράτου Εβελίνα
Σαρακιώτης Βασίλης
Στάη Λυδία
Σταθόπουλος Κωνσταντίνος
Τσέα Εβίρα
Φάκου Αιμιλία
Χαραλάμπου Παύλος
ΤΑΞΗ Β
Αθανασάκος Νίκος
Ανδρεόπουλος Φάνης
Άρχος Βασίλης
Γκουβάτσου Ναταλία
Δουδουλακάκη Άννα
Δουδουλακάκη Μαρία
Ηλιαδάκη Ιωάννα
Θεοδόσης Δημήτρης
Καραθανάσης Αλέξιος
Μπάρε Έμι
Νικούλη Δήμητρα
Ντάλα Ειρήνη
Πουλημένου Φωτεινή
Ρεπάι Ντένις
Χριστοδουλάκης Άγγελος

4. Σενάριο 1. Η δε γυνή να φοβείται τον άνδρα
ΕΛΕΝΗ; Ναταλία Γκουβάτσου
ΑΝΤΩΝΑΚΗΣ: Άγγελος Χριστοδουλάκης
ΟΔΗΓΟΣ: Φάνης Ανδρεόπουλος
Σενάριο 2. Νύχτα γάμου
ΙΑΚΩΒΟΣ: Γιώργος Ιντζιρτζής
Σενάριο 3. Αλίμονο στους νέους
ΑΝΔΡΕΑΣ: Βασίλης Βασιλειάδης
ΡΙΤΑ: Λένα Λύτρα
ΚΥΡΙΑ ΕΛΕΝΗ : Αγγελική Αναγνωστάκη
ΑΓΗΣΙΛΑΟΣ: Θοδωρής Παπουτσής
Σενάριο 4. Η Θεία από το Σικάγο
ΕΥΤΕΡΠΗ: Σταυρούλα Μανίκα
ΧΑΡΙΛΑΟΣ: Βασίλης Σαρακιώτης
Σενάριο 5. Ο Θόδωρος και το δίκαννο
ΘΟΔΩΡΟΣ: Βαγγέλης Περράκης
ΑΓΓΕΛΙΚΗ: Αιμιλία Φάκου
ΡΟΥΛΑ: Εβελίνα Πιερράτου
ΧΡΙΣΤΙΝΑ: Εβίρα Τσέα
Σενάριο 6. Μερικοί το προτιμούν κρύο
ΠΑΤΕΡΑΣ: Νίκος Αθανασάκος
ΛΑΚΗΣ: Αλέξιος Καραθανάσης
ΛΕΛΑ: Ιωάννα Ηλιαδάκη

5. Σενάριο 7. Δεσποινίς ετών 39
ΣΤΑΜΑΤΗΣ: Νίνο Ντόκο
ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ: Κωνσταντίνος Σταθόπουλος
Σενάριο 8. Ο Παπατρέχας.
ΓΑΜΠΡΟΣ ΕΤΩΝ 75: Βασίλης Βασιλειάδης
ΠΟΛΥΔΩΡΟΣ: Γιώργος Ιντζιρτζής
Σενάριο 9.Ο Ατσίδας
ΑΝΤΩΝΗΣ: Γιάννης Κωνσταντάκης
ΑΛΕΚΟΣ: Γιάννης Γαβράς
Σενάριο 10. Η Ωραία των Αθηνών
ΝΟΤΗΣ: Ντένις Ρεπάι
ΑΡΙΣΤΕΑ: Ειρήνη Ντάλα
ΚΟΣΜΑΣ: Βασίλης Άρχος
Σενάριο 11. Της Κακομοίρας (Ο μπακαλόγατος)
ΠΡΟΞΕΝΗΤΡΑ: Μελίνα Καλλίμαχου
ΠΑΝΤΕΛΗΣ: Γιώργος Ιντζιρτζής
‘Με κυνηγούν τ ‘άδέλφια σου’
Άννα και Μαρία Δουδουλακάκη
Άγγελος Χριστοδουλάκης
Ντένις Ρεπάι

6. Δράσεις ομάδας
1 . Προβολές στιγμιότυπων από ταινίες για διερεύνηση των
ηθών και εθίμων της εποχής αναφορικά με την γυναίκα
2. Συνεδρίαση της ολομέλειας για τον στόχο της εργασίας, τις
δράσεις, τον τρόπο παρουσίασης και τις ατομικές και
ομαδικές αρμοδιότητες των μελών
3. Σύνταξη Ερωτηματολογίου
4. Συνεντεύξεις από το οικείο περιβάλλον
5. Αποδελτίωση Ερωτηματολογίου και ανάλυση των
αποτελεσμάτων
6. Συλλογή/επιλογή, ταξινόμηση, σύνταξη κειμένων
παρουσίασης
7. Έρευνα κινηματογραφικού υλικού (Υπόθεση, ατάκες,
διάλογοι από ταινίες)
8. Απομαγνητοφώνηση, αποστήθιση, δραματοποίηση,
σκηνοθεσία, στιγμιότυπων από Ελληνικές ταινίες.
9. Δημιουργία Παρουσίασης σε Power Point
10. Παρουσίαση ολικής εργασίας σε ηλεκτρονική μορφή

7. ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ
Αλέξιος
Καραθανάσης

8. ΛΗΨΗ/ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ
Δημήτρης Θεοδόσης

9. ΣΚΗΝΙΚΑ / ΜΑΚΙΓΙΑΖ
Φωτεινή Πουλημένου
Βασίλης Άρχος
σε συνεργασία με
Δήμητρα Νικούλη,
Έμη Μπάρε

10. ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΘΕΡΜΑ
τους γονείς των μαθητών:
ΓΚΟΥΒΑΤΣΟΥ ΝΑΤΑΛΙΑΣ
ΘΕΟΔΟΣΗ ΔΗΜΗΤΡΗ
ΚΑΡΑΘΑΝΑΣΗ ΑΛΕΞΙΟΥ
ΡΕΠΑΙ ΝΤΕΝΙΣ
οι οποίοι παραχώρησαν με προθυμία τους ιδιωτικούς τους χώρους
για τα γυρίσματα
επίσης, ευχαριστούμε τους μαθητές εκτός ομάδας
ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ ΒΑΣΙΑ
ΚΑΡΛΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ
ΜΠΑΓΙΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ
που μας πρόσφεραν την βοήθειά τους

11. ΣΚΟΠΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Η μελέτη της γυναίκας ως:
Σύζυγος, Μητέρα, Θυγατέρα, Αδελφή
μέσα στην οικογένεια της μεταπολεμικής Ελλάδας
και πώς αυτή παρουσιάζεται στις κωμωδίες του ελληνικού
κινηματογράφου της εποχής.

12. Στα πλαίσια της εργασίας μελετήσαμε
τις παρακάτω ταινίες :

13. 1. Η δε γυνή να φοβείται τον άνδρα
(Γιώργος Τζαβέλλας, 1965)

20. 8. Οι γαμπροί της Ευτυχίας
(Σωκράτης Καψάσκης, 1962)

22. 10. Αλίμονο στους νέους
(Αλέκος Σακελάριος, 1961)

24. 12. Ο Ατσίδας
(Γιάννης Δαλιανίδης, 1962)

25. 13. Το Σωφεράκι
(Γιώργος Τζαβέλλας, 1953)

27. 15. Λατέρνα Φτώχεια και Φιλότιμο
(Αλέκος Σακελάριος, 1955)

28. 16. Ο Θόδωρος και το δίκανο
(Ντίνος Δημόπουλος, 1962)

32. 20. Η Κυρά μας η Μαμή
(Αλέκος Σακελάριος, 1958)

33. ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Η διαφορά ανάμεσα στα δύο
φύλα αποτέλεσε ένα
ιστορικό και διαπολιτισμικό
φαινόμενο , τόσο έξω στην
κοινωνία, όσο και μέσα στην
οικογένεια.
Στο πλαίσιο της ελληνικής
οικογένειας, η εξειδίκευση
των ρόλων σε ανδρικούς και
γυναικείους εξυπηρέτησε για
χρόνια τη διατήρηση της
πατριαρχικής οικογένειας.

36. Αγαπητό είδος στον μέσο θεατή αποτελούσε ανέκαθεν η
κωμωδία, η οποία χρησιμοποιούσε πληθώρα εύστοχων
κωμικών ευρημάτων και κατάφερνε να προκαλέσει
ανεξάντλητο γέλιο.
Πολλές φορές, όμως, πίσω από τις αφελείς καταστάσεις
κρύβονταν ιδεολογίες και νοοτροπίες, οι οποίες κέντριζαν το
πνεύμα του ανήσυχου θεατή.

37. Ας εξετάσουμε τους τέσσερις
γυναικείους ρόλους και πώς οι
κωμικές ελληνικές ταινίες
υπερτονίζουν τα συγκεκριμένα
ηθογραφικά στοιχεία της
μεταπολεμικής Ελλάδας:

38. Η ΣΥΖΥΓΟΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΓΑΜΙΚΟΣ ΛΕΒΗΤΑΣ
Ο γάμος αποτελεί
πανάρχαιο θεσμό. Οι
αρχαίοι μας πρόγονοι
πίστευαν στην ιερότητά
του και θεωρούσαν τον
Υμέναιο, και την Ήρα
προστάτες του.

41. Να συζητά τους
προβληματισμούς
του και να
καθησυχάζει τις
ανησυχίες του.
Πρέπει να είναι
πιστή και
αφοσιωμένη.
Να φροντίζει για
την διατροφή του
συζύγου της και
την καλή ψυχική
και σωματική
του υγεία.

43. η σύζυγος πρέπει να
βρίσκει χρόνο να
φροντίζει τον εαυτό
της.

44. Σε σχεδόν
απαξιωτική θέση
μέσα στον
κοινωνικό ιστό
βρίσκονται, αφ’
ενός η άγαμη
γυναίκα, αφ’
ετέρου η γυναίκα
που συζεί με έναν
άντρα.

46. Η μητέρα
Ο σημαντικός ρόλος της γυναίκας ως μητέρα
αναγνωριζόταν από την αρχαιότητα. Η Γαία, η
μητέρα Γη, υπήρξε από τις σημαντικότερες
θεότητες. Η προσωποποίηση της φύσης, που
γεννά όλο τον κόσμο.

48. Παρόλη την υποταγή που
παρουσίαζε απέναντι στο
σύζυγο της, η συμβολή της μητέρας
στην οικογένεια ήταν
ιδιαίτερα σημαντική, ενώ η κοινότητα την
περιέβαλλε με σεβασμό και εκτίμηση.

50. Επί πλέον όμως, ο ρόλος της είναι
συντονιστικός και
συνδετικός. Είναι το
σύμβολο αγάπης που
δένει την οικογένεια και
συμπληρώνει το ρόλο
του άντρα.

54. Στην ταινία ‘Αλίμονο στους νέους’ δύο πλούσιοι ηλικιωμένοι
ερωτεύονται ένα νεαρό κορίτσι, τη Ρίτα. Ο Αγησίλαος θέλει να
την κατακτήσει με τα χρήματα, ενώ ο Αντρέας με τα νιάτα, που
όμως δεν διαθέτει. Έτσι, με τη βοήθεια του διαβόλου, ως νέος
Φάουστ, ξανακερδίζει τη νεότητα αλλά ….είναι πλέον φτωχός
και άνεργος. Η κοπέλα ερωτεύεται τον «νεαρό» Αντρέα, αλλά η
μητέρα της παρεμβαίνει και την προτρέπει να διαλέξει για
σύζυγο τον γέρο, πλην πλούσιο Αγησίλαο!... (Βίντεο/Σενάριο 3)

57. Η θυγατέρα

58. Αυτή η ηλικία άρχιζε
περίπου στα
δεκαοχτώ, ενόσω το
κορίτσι ήταν δυνατό
και όμορφο.

59. Ο περιορισμός των
κοριτσιών στο σπίτι για
να μη «τους βγεί
τ’ όνομα», ότι ήταν
«ζωηρούλες» ,

62. Η αδελφή

63. Πολλοί νέοι έμεναν
ανύπαντροι, γιατί δεν
μπόρεσαν ν’
αποκαταστήσουν τις
αδελφές τους.
Το κορίτσι
αποτελούσε τον
‘αδύναμο κρίκο’ της
οικογένειας και
ήταν ατιμωτικό για
το αγόρι να
παντρευτεί πρώτο
και ν’ αφήσει
αδελφή,
μεγαλύτερη ή
μικρότερη,
ανύπαντρη.

64. Στην ταινία ‘Μερικοί το
προτιμούν κρύο’, ο
αδελφός, ο Λάκης, πρέπει
να παντρέψει πρώτα τις
αδελφές του και μετά να
παντρευτεί ο ίδιος με την
αγαπημένη του Λέλα.
(Βίντεο/Σενάριο 6)

66. Στις ταινίες ‘Οι γαμπροί της Ευτυχίας’
και ‘Δεσποινίς ετών 39’, ο Βαγγέλης
και ο Τηλέμαχος, αντίστοιχα,
αναζητούν γαμπρούς για τις αδελφές
τους. Ο Τηλέμαχος, μάλιστα,
καταφεύγει σε αγγελία.
(Βίντεο/Σενάριο 7)

67. ‘Ο Παπατρέχας’ , κατά κόσμο Θανάσης Βέγγος, δουλεύει ως
θυρωρός σε πολυκατοικία, ώστε να μαζέψει χρήματα για να
παντρέψει τις έξι αδελφές του. Ακολουθεί ανελέητο κυνήγι
γαμπρών και γάμων, με σκοπό να πάρει και αυτός σειρά.
(Βίντεο/Σενάριο 8)

68. Στην υπερβολή του,
το έθιμο ήθελε τον
αδελφό να πρέπει
να «ξεπλύνει» την
τιμή της αδελφής,
εάν ανακάλυπτε
μια σχέση που δεν
οδηγούσε σε γάμο.

72. Οι γονείς κάθε
κοριτσιού
προσπαθούσαν, από
τα μικρά της χρόνια
μέχρι τη στιγμή που
θα παντρευόταν, να
συγκεντρώσουν την
προίκα.
Η προίκα μπορεί να
ήταν κτήματα, σπίτι,
χρήματα, ρούχα,
κοσμήματα κλπ. Η
νύφη εθεωρείτο
«πολύφερνη» αν είχε
στην κατοχή της
μεγάλη προίκα.

75. Στην ‘Ωραία των Αθηνών’, η Αριστέα είναι η
σπιτονοικοκυρά των εργένηδων φίλων, Νότη
και Κοσμά, οι οποίοι βρίσκονται σε δίλλημα να
της κάνουν πρόταση γάμου ή όχι, γιατί, ενώ η
προίκα της είναι δελεαστική, η εμφάνισή της
είναι αποτρεπτική.
(Βίντεο/Σενάριο 11)

76. Πρηκοσίμφονων
Βασίλειον της Ελλάδος
Εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου
Πνέβματος αμήν.
Σήμερον την 16ην Φεβρουαρίου 1957 προικόνο την
θυγάτηρ μου ΧΧΧΧΧ και της δήνω την κάτωθι
πρήκα:
Πρότον εις Ακήνιτα
Εις θέσιν Ταξιάρχην 100 κιλά ελεοστάσιον εις
θέσιν Λαγκαδιά <ή εις Νερό> και δυο σκάλες με 10
ελεόδενδρα εις θεσιν Μπασαβιά εις κοριφήν, το
ήμιση της Αμπέλου τέσσερις σκάλες εις κοριφήν εις
θέσιν Αμόλενα.
2ον εις Κηνιτά
2 Στρόματα Γεμάτα
4 ζέβγη Μαξιλάρες Γεμάτες
2 ζέβγη Μαξιλαράκια Γεμάτα
Έξ Μαντανίες ….
( Ένα προικοσύμφωνο του 1957)

78. Μέχρι και τις αρχές του 20ου
αιώνα οι γονείς ή οι στενότεροι
συγγενείς έπρεπε να βρουν
γαμπρό στη νέα της
οικογένειάς τους.
Στο θέμα του γάμου, συνήθως,
οι γονείς αποφάσιζαν και η
κοπέλα έπρεπε να δεχτεί χωρίς
αντίρρηση.
ΤΟ ΠΡΟΞΕΝΙΟ

79. Στον ‘Μπακαλόγατο’
διατρανώνεται το
φαινόμενο αυτό:

82. Στην ταινία ‘Της Κακομοίρας’ (γνωστή και ως ‘Ο μπακαλόγατος’)
ο κυρ Παντελής είναι τσιμπημένος με την νεαρή Λίτσα. Η
προξενήτρα όμως του φέρνει προξενιό για μια συνομήλικη του,
την Αρτεμισία:
(Βίντεο/Σενάριο 11)

86. Σιγά, σιγά, κάποια
γραφεία
συνοικεσίων πήραν
την υπόθεση στα
χέρια τους. Έβαζαν
αγγελίες στον Τύπο
για το ταξίδι με
σκοπό το γάμο. Και
μέσα σε λίγο καιρό,
τα «νυφοκάραβα»,
όπως τα ονόμασαν,
γεμάτα με κορίτσια
από την Ελλάδα,
ξεκινούσαν από τον
Πειραιά, με όνειρο
μια ‘Καλή Τύχη’.

88. 0 Πολλές νεαρές κοπέλες ξενιτεύτηκαν για
πάντα. Αρκετές από αυτές έκαναν
επιτυχημένους γάμους με βαρύ τίμημα να
μην ξαναδούν τους δικούς τους ποτέ
ξανά…

89. Πολλές από τις νεαρές Ελληνίδες που μετανάστευσαν
κατάφεραν πράγματι να βελτιώσουν τις συνθήκες της
ζωής τους και τότε συνέβη μια αναπάντεχη ανατροπή:
τώρα πλέον η αδελφή είναι αυτή που υποστηρίζει
οικονομικά τους δικούς της, αποκτώντας έτσι μεγάλο
κύρος μέσα στην πατρική οικογένεια.

90. Ενώ στην ταινία ‘Η Θεία από το Σικάγο’,
η αδελφή, πλούσια χήρα πλέον,
‘καταφθάνει’ από το εξωτερικό με
μοντέρνες αντιλήψεις για να παντρέψει
τις κόρες του αδελφού της.

91. Η αρπαγή της κόρης από έρωτα έχει της ρίζες της στην
ελληνική μυθολογία. Από την αρπαγή της Περσεφόνης
από τον Πλούτωνα έως την αρπαγή της Ευρώπης από τον
μεταμορφωμένο σε ταύρο Δία.
Η ΑΡΠΑΓΗ ΤΗΣ ΚΟΡΗΣ

92. Στην μεταπολεμική
κοινωνία, και πάντα σε
εξαιρετικές
περιπτώσεις, αν οι
γονείς δεν ήθελαν τον
γάμο, ο νέος απήγαγε
την κοπελιά και την
παντρευόταν. Η
απαγωγή όμως, ήταν
επικίνδυνη και
μπορούσε να καταλήξει
σε φονικό.

93. Στο ‘Σωφεράκι’, ο
Βέγγος είναι
ερωτευμένος με τη
Λέλα. Όμως, όταν η
μητέρα της αντιδρά
στη σχέση αυτή, ο
Βέγγος και οι φίλοι
του θα επιχειρήσουν
να απαγάγουν τη
Λέλα.

96. Στην ταινία ‘Η Νύφη το ‘σκασε’, η Τζένη Καρέζη ως Καίτη,
αρνούμενη να παντρευτεί τον ηλικιωμένο άντρα που της
προξενεύουν οι γονείς της, το σκάει και επιβιβάζεται στο φορτηγό
ενός περιπλανώμενου εμπόρου.

97. ΕΠΙΛΟΓΟΣ

99. … μεταβάλλοντας, επί τέλους, και τον ρόλο της
Ελληνίδας, τόσο στον χώρο της δημόσιας, όσο
και της ιδιωτικής ζωής ,εξισώνοντάς την
σταδιακά με τον άντρα...

100. ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ
ΘΕΜΑ: « ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΓΑΜΟΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ (1950-1965»
ΟΝΟ/ΝΥΜΟ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΙΑΣΤΗ/ΣΤΡΙΑΣ:……………………………………………………………………
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΙΑΖΟΜΕΝΟΥ
Α/Α ΤΟΠΟΣ
ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ
ΤΡΟΠΟΣ ΓΝΩΡΙΜΙΑΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ
ΓΑΜΟΥ
ΠΡΟΙΚΑ /
ΠΡΟΞΕΝΙΟ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΝΑΙ ΟΧΙ
ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ
ΓΟΝΕΩΝ
ΑΡΠΑΓΗ ΝΥΦΗΣ
1.
2.
3.
4.
5.

101. ΑΠΟΔΕΛΤΙΩΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ
ΣΤΙΣ 100 ΕΡΩΤΗΘΕΙΣΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΠΑΝΤΡΕΥΤΗΚΑΝ ΜΕΤΑΞΥ
1950-1965:
1. 0ι 78 παντρεύτηκαν με προξενιό.
2. Οι 21 παντρεύτηκαν με γνωριμία.
3. Μία (1) γυναίκα κλέφτηκε
4. Οι 98 παντρεύτηκαν με κάποιο είδος προίκας (Όχι απαραίτητα
έχοντας ακίνητη περιουσία, πάντως οπωσδήποτε με τα λεγόμενα
«προικιά» (Ρουχισμός, έπιπλα, οικιακά σκεύη κ.ά.)
ΣΗΜΕΙΩΤΕΟΝ: Τα ποσοστά μείωσαν οι γυναίκες που ζούσαν σε αστικές
περιοχές, ενώ, αντίθετα, οι γυναίκες που ζούσαν σε χωριά ή κλειστές κοινωνικές
ομάδες είναι η αιτία της αύξησης των ποσοστών, τόσο στο στοιχείο της προίκας,
όσο και στο στοιχείο του προξενιού.

102. 0
20
40
60
80
100
120
Προξενιό 78% Γνωριμία 21% Αρπαγή 1% Προίκα 98%

103. http://www.tainiothiki.gr/v2/filmography/view/1/526
http://aromalefkadas.gr/ ένα-προικοσύμφωνο-του-1957/
http://limassolinhistory.blogspot.gr/2013/10/blog-
post_25.html
http://www.mixanitouxronou.gr
http://fthiotikos-tymfristos.blogspot.gr
https://ekivolosblog.wordpress.com
cinegreece.com
cine.gr
ΠΗΓΕΣ- ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ