Luận Văn Người Tình Sputnik” Của Haruki Murakami Từ Góc Nhìn Biểu Tượng Nghệ Thuật.

DỊCH VỤ VIẾT THUÊ ĐỀ TÀI TRỌN GÓI ZALO
TELEGRAM : 0934.573.149
TẢI FLIE TÀI LIỆU – LUANVANTOT.COM
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
ĐỀ TÀI : NGƯỜI TÌNH SPUTNIK”
CỦA HARUKI MURAKAMI TỪ
GÓC NHÌN BIỂU TƯỢNG NGHỆ
THUẬT.
TPHCM - 2023

TELEGRAM : 0934.573.149
Phần I: MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Việc khám phá thế giới biểu tượng nghệ thuật của tác phẩm
luôn là thao tác thú vị nhất để đi vào tìm hiểu những tư tưởng mà nhà
văn muốn thể hiện.
Haruki Muarakami là một hiện tượng văn học thú vị của
Nhật Bản, có thể nói, ông là nhà văn đại diện cho thời đại của nền
văn học xứ sở “mặt trời mọc”. Khám phá hệ thống biểu tượng nghệ
thuật trong tiểu thuyết Haruki Muarakami là giải mã thế giới đa
nghĩa, siêu thực, giàu tính ẩn dụ của nhân loại, và góp phần hiểu
thêm về nghệ thuật tiểu thuyết bậc thầy của Haruki Murakami - tác
gia đương đại nổi tiếng Nhật Bản và thế giới.
Con người tư duy bằng biểu tượng, truyền đạt thông điệp qua
biểu tượng. Biểu tượng là một loại siêu ngôn ngữ, có sức khái quát
sâu rộng đời sống xã hội và tinh thần con người.
Khám phá thế giới biểu tượng chính là con đường đi tìm
những chân lí bí ẩn, sâu thẳm, huyền ảo mà rất chân thực trong
Người tình Sputnik của Haruki Muarakami Từ những lí do trên, tôi
chọn đề tài cho luận văn là: “Người tình Sputnik” của Haruki
Murakami từ góc nhìn biểu tượng nghệ thuật.
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
2.1. Tình hình nghiên cứu chung về sáng tác của Haruki
Murakami
2.1.1. Tình hình nghiên cứu về Haruki Murakami ở nước
ngoài

TELEGRAM : 0934.573.149
2
Vấn đề nghiên cứu về Haruki Murakami và các sáng tác của
ông ở nước ngoài khá phong phú, đa dạng và sôi nổi. Hầu hết các
nhà nghiên cứu đều khẳng định những sáng tác của Haruki
Murakami đã thể hiện tài năng kể chuyện, nghệ thuật tự sự bậc thầy
của ông. Có thể kể đến một số công trình nghiên cứu nổi bật: Thế
giới thơ và tiểu thuyết từ “Truyện Genji” đến Murakami Haruki của
Numano; Will Slocombe trong bài Haruki Murakami và đạo đức của
sự thông dịch; Thế giới chuyện kể của Murakami của Welch…
2.1.2. Tình hình nghiên cứu về Haruki Murakami ở Việt Nam
Cùng với sự lan tỏa rộng rãi trên thế giới, các tác phẩm của
Haruki Murakami không còn là cái tên xa lạ đối với độc giả Việt
Nam trong khoảng mười năm trở lại đây. Gây được sự chú ý và đạt
hiệu quả nhất có lẽ là Hội thảo về Murakami và Banana Yoshimoto
được tổ chức tại Hà Nội, do Công ty văn hóa truyền thông Nhã Nam
và Trung tâm giao lưu văn hóa Việt – Nhật phối hợp tổ chức, vào
năm 2007. Nhà nghiên cứu Nhật Chiêu trong bài Thực tại trong ma
ảo đã đưa ra những nhận định khái quát về phong cách tiểu thuyết
Haruki Murakami. Tác giả Cao Việt Dũng, trong bài Bí ẩn như là thủ
pháp của cách kể chuyện phân tích về nghệ thuật tự sự của Haruki
Murakami, tìm ra nét độc đáo trong cách kể chuyện của Murakami.
Tác giả Đào Thị Thu Hằng trong Truyền thống và hậu hiện đại trong
truyện ngắn Murakami Haruki (Tạp chí Nghiên cứu Văn học, số
12/2015) đã có những nhận định gợi mở về biểu tượng trong sáng tác
của Murakami. Trong bài nghiên cứu Cấu trúc tự sự trong Kafka bên
bờ biển theo cách nhìn phân tâm học (Tạp chí Nghiên cứu Văn học,

TELEGRAM : 0934.573.149
3
số 9 năm 2010), tác giả Lê Nguyên Cẩn đã vận dụng nhiều lí thuyết
hiện đại để nghiên cứu cấu trúc tự sự và kết cấu nhân vật trong tiểu
thuyết Kafka bên bờ biển của Haruki Murakami.
2.2. Tình hình nghiên cứu về tiểu thuyết Người tình Sputnik
Thời gian gần đây, trong xu thế mở cửa và hòa nhập vào nền
văn hóa chung của nhân loại thì văn học Nhật Bản mới được giới
thiệu một cách rộng rãi đến bạn đọc Việt Nam. Tác phẩm của Haruki
Murakami xuất bản đã nhận được sự đón nhận nồng nhiệt của độc
giả Việt Nam. Ông trở thành hiện tượng được bàn luận nhiều.
Có thể kể đến một số công trình, bài viết về Murakami như
Murakami - hiện tượng cùng thời đại (Công ty Văn hóa và Truyền
thông Nhã Nam và Đại sứ quán Nhật Bản), Murakami - một hiện
tượng văn học tại Việt Nam (Đào Thị Thu Hằng, Tạp chí Nghiên cứu
Đông Bắc Á, số 5/2009), Nhà văn Murakami Haruki - Cuộc đời và
sự nghiệp (Lưu Thị Thu Thủy, Tạp chí Nghiên cứu Đông Bắc Á, số
6/ 2008), Cuộc tìm kiếm bản thể con người hiện đại (Nguyễn Hoài
Nam), Murakami Haruki và sự xóa nhòa ranh giới giữa văn học
thuần túy và văn học đại chúng Nhật Bản (Nguyễn Thị Bích Thủy -
Nguyễn Bích Nhã Trúc, Tạp chí nghiên cứu văn học, số 1/2013). Bài
Cách kể hỗn độn trong truyện ngắn Murakami Haruki (Tạp chí Khoa
học Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, số 10/2016) cũng là những
gợi mở quan trọng với chúng tôi. Tác giả Trần Tố Loan có bài Kiểu
con người đa ngã trong tác phẩm “Người tình Sputnik” của
Murakami, đăng trên Tạp chí Văn học nước ngoài, số tháng 3 năm

TELEGRAM : 0934.573.149
4
2010. Bài viết cũng đã gợi ra cho chúng tôi hướng khám phá ý nghĩa
tư tưởng của vấn đề nghiên cứu.
Với tình hình nghiên cứu về tác phẩm này còn khá ít ỏi,
người viết gặp nhiều khó khăn trong quá trình nghiên cứu sâu tác
phẩm. Điều đó càng thôi thúc bản thân tìm hiểu, khám phá để mong
đóng góp được những cách tiếp cận một tác phẩm có giá trị của
Haruki Murakami.
3. Đối tượng và nhiệm vụ nghiên cứu
- Đối tượng: chúng tôi lấy biểu tượng làm đối tượng nghiên
cứu chính, tức là đi vào nghiên cứu sự tồn tại và ý nghĩa của những
biểu tượng trong tác phẩm Người tình Sputnik.
- Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài:
Tìm ra những hình tượng mang tính biểu tượng trong tác
phẩm Người tình Sputnik. Đi sâu khám phá giá trị thẩm mĩ, ý nghĩa
của các biểu tượng nghệ thuật trong tác phẩm này.
4. Phạm vi nghiên cứu
Tác phẩm tiểu thuyết Người tình Sputnik của nhà văn
Murakami, bản dịch của Ngân Xuyên, Nhà xuất bản Hội nhà văn ấn
hành năm 2008, tái bản năm 2016.
5. Phương pháp nghiên cứu
- Sử dụng các phương pháp: so sánh, đối chiếu, thống kê, phân
loại hệ thống, liên ngành…
- Thao tác: phân tích, bình giá, so sánh…
6. Cấu trúc của luận văn

TELEGRAM : 0934.573.149
Sau phần Mở đầu, luận văn được triển khai theo ba chương:

TELEGRAM : 0934.573.149
5
Chương 1: Biểu tượng nghệ thuật – lí luận và thực tiễn tác
phẩm của Murakami.
Chương 2: Hệ thống biểu tượng trong tiểu thuyết Người tình
Sputnik – sức hấp dẫn kì bí của tác phẩm
Chương 3: Nghệ thuật xây dựng biểu tượng trong Người tình
Sputnik – phương thức như là tư tưởng
Cuối cùng là phần Kết luận, Tài liệu tham khảo.
Chương 1. Biểu tượng nghệ thuật – lí luận và thực tiễn
tác phẩm của Murakami
1. Khái niệm biểu tượng
Biểu tượng hiểu là những hình ảnh sự vật chứa đựng nhiều
tầng lớp ý nghĩa, giàu sức nặng biểu trưng trong đời sống văn hóa
con người. Ví dụ đơn giản, chúng ta có thể nói sư tử cá là biểu tượng
của Singapo, lá phong là biểu tượng của Canada, núi Phú Sĩ là biểu
tượng của người Nhật Bản,... Trong văn hóa nói chung và văn học
nói riêng, các biểu tượng ít nhiều ảnh hưởng bởi hệ quy chiếu dân
tộc vùng miền và quan điểm cá nhân của mỗi nhà văn. Quá trình tạo
dựng tác phẩm của nhà văn cũng là quá trình họ xây dựng các biểu
tượng và cũng như vậy, đồng hành cùng với họ, độc giả cũng tham
chiếu vào quá trình khám phá và giải mã các biểu tượng khi tiếp
nhận tác phẩm văn học. Với vấn đề biểu tượng này quá trình giải mã
đồng sáng tạo của độc giả hứa hẹn nhiều bất ngờ thú vị.
Bản thân các nhà nghiên cứu cũng có rất nhiều nhận định,
góc nhìn, hướng tiếp cận khác nhau về vấn đề biểu tượng. Trong tác

TELEGRAM : 0934.573.149
6
phẩm văn học, đa số các biểu tượng đều hiển hiện và biểu hiện cho
một cho một ý tưởng, hình ảnh mà tác giả muốn gửi gắm, vậy nên
đọc văn bản qua biểu tượng chính là con đường ngắn nhất để nắm
bắt tâm tưởng tác phẩm. Và hơn cả như thế, biểu tượng, dưới góc độ
văn hóa, còn là tiềm thức ông cha – mà không thông qua tác phẩm –
nhiều khi chúng ta bị bỏ lỡ mà không hề hay biết. Xem xét biểu
tượng như một phần của văn hóa con người sẽ thấy nó đóng vai trò
quan trọng như thế nào với đời sống tinh thần của họ.
Tham khảo các công trình nghiên cứu về biểu tượng, bước
đầu tư duy độc lập về biểu tượng, chúng tôi nhận thức, từ biểu tượng
đến biểu tượng nghệ thuật cũng là một quá trình nhận thức, vì vậy,
để tiếp cận tác phẩm văn học thì tìm hiểu về biểu tượng nghệ thuật là
một hướng đi đúng đắn.
2. Biểu tượng nghệ thuật
Biểu tượng là những hình ảnh sự vật cụ thể cảm tính bao hàm
trong nó nhiều ý nghĩa gây được ấn tượng sâu sắc đối với người đọc.
Biểu tượng nghệ thuật được coi là kí hiệu thẩm mĩ đa nghĩa bao gồm
cái biểu đạt và cái được biểu đạt. Nó chính là sự mã hoá cảm xúc ý
tưởng của nhà văn. Biểu tượng trở thành phương tiện diễn đạt cô
đọng hàm súc có sức khai mở rất lớn trong sự tiếp nhận của độc giả.
Những tác phẩm sử dụng nhiều biểu tượng thể hiện sự chối từ cách
viết trực tiếp giãi bày tâm tư tình cảm (nhất là đối với thơ ca). Những
tác phẩm viết theo lối viết biểu tượng không hề dễ đọc chút nào.
Biểu tượng mang bản chất kí hiệu nhưng nó khác với kí hiệu thông
thường.

TELEGRAM : 0934.573.149
7
3. Về biểu tượng trong Người tình Sputnik
Trong các sáng tác của mình Murakami xây dựng hệ thông
biểu tượng mang dấu ấn cá nhân rất đậm nét, đồng thời lại thể hiện
bản sắc văn hóa Nhật Bản rõ rệt. Hệ thống biểu tượng của Murakami
đa dạng và phức tạp, nó trải dài trên các bình diện không gian, thời
gian, nhân vật đến cấu trúc, kết cấu. Murakami khai thác huyền thoại
của nhân loại rất hiệu quả qua việc vận dụng biểu tượng cổ mẫu để
phản ánh thực tại phức diện của con người hiện đại. Bởi theo ông,
những điển tích và các giai thoại văn học là nguyên mẫu cho mọi nhà
văn, chúng là kho chất liệu để sáng tạo.
Tác giả Đào Thị Thu Hằng cho rằng, thế giới biểu tượng
trong sáng tác của Murakami, dù là vật hay con vật thì vẫn luôn gắn
liền với hình ảnh con người hậu hiện đại với nhiều đổ vỡ nghiêm
trọng trong đời sống tinh thần. Nó là biểu trưng cho những mất mát,
những vấn đề ai cũng có thể một lần trong đời phải đối mặt. Hãy tự
tìm cách xoay xở để vượt lên chính mình, đó chính là thông điệp mà
tác giả gửi gắm qua các biểu tượng.
Hệ thống biểu tượng trong Người tình Sputnik của Murakami
được xây dựng trong mối quan hệ chặt chẽ, có tính chỉnh thể nghệ thuật
cao. Mỗi biểu tượng dù là nhỏ nhất đều gắn liền với tính cách, số phận
của các nhân vật được nhắc tới, đặc biệt là các nhân vật chính như
Sumire hay Miu. Người tình Sputnik của Murakami đã khai thác một
trong những đề tài ít được đề cập đến, là đề tài nhạy cảm, cũng là khó
thể hiện: đồng tính nữ. Trong cách nhìn của nền văn hóa phương Đông,
đồng tính, nhất là đông tính nữ là vấn đề nhạy

TELEGRAM : 0934.573.149
8
cảm, khó nói. Ở đâu đó vẫn còn nhiều định kiến khắt khe về hiện
tượng này. Ngay cả với người trong cuộc, những người mà tạo hóa
đã buộc họ bị quyến rũ bởi người đồng giới, họ cũng không thể thể
hiện ra tất cả những suy nghĩ của mình về khát vọng tình yêu, đam
mê xác thịt với người đồng giới. Murakami đã đi sâu vào khám phá
thế giới nội tâm sâu thẳm của những con người tột cùng cô đơn trong
cõi người bởi những tình cảm, nỗi niềm thầm kín nhất. Ông đã thể
hiện được những giằng xé khủng khiếp trong nội tâm con người giữa
sự đơn côi đáng sợ. Ông cũng thể hiện được những đam mê, khát
khao cháy bỏng, mà suy cho cùng đó là khát vọng sống rất người của
họ. Lấy đề tài đồng tính nữ để khám phá và thể hiện những góc kì
diệu nhất, cũng là đau khổ nhất của tình yêu mà loài người vẫn trải
qua, suy cho cùng, nhà văn đã tìm được một đề tài và một cách thể
hiện thực sự độc đáo và hấp dẫn để khái quát về đời sống nội tâm,
những khát vọng, những cô đơn, bế tắc, tuyệt vọng của kiếp người
nói chung. Cuốn tiểu thuyết này viết về những hành trình khám phá
những chân lí đơn giản, gần gũi nhưng cũng lớn lao và khó nắm bắt
trong đời sống tinh thần của con người trong xã hội hiện đại.
Từ những nhiệm vụ nghiên cứu vấn đề, trên cơ sở những lí
luận khoa học về biểu tượng, đặc biệt là xuất phát từ tình hình nghiên
cứu về tác giả Haruki Murakami, trong đó có tác phẩm Người tình
Sputnik của ông, có thể thấy đây là nhiệm vụ quan trọng trên con
đường nghiên cứu và đánh giá về tác giả này.

TELEGRAM : 0934.573.149
9
Chương 2. Hệ thống biểu tượng trong tiểu thuyết Người tình
Sputnik – sức hấp dẫn kì bí của tác phẩm
1. Vệ tinh Sputnik và sự mất tích – biểu tượng mang tính định
hướng
Nhà văn đã khéo léo lựa chọn sự kiện, sự vật có thật để biến
thành biểu tượng nghệ thuật đa nghĩa của tác phẩm. Nhà văn đã nghệ
thuật hóa sự vật thành hình tượng nghệ thuật độc đáo để người đọc
khám phá. Tác giả dùng danh từ riêng “Sputnik” gắn liền với danh từ
“người tình” để tạo nên một nhan đề đầy sức gợi: Người tình
Sputnik. Chỉ như vậy đã đủ gợi cho người đã liên tưởng đến bao
nhiêu khát khao, ảo vọng, bí ẩn.
Murakami lấy hình tượng này gắn với nhân vật chính của
truyện là Sumire, gắn với sự mất tích bí ẩn của cô – mất tích như một
làn khói – để thể hiện những tư tưởng lớn lao, sâu sắc. Vệ tinh
Sputnik là biểu tượng của số phận cô đơn tận cùng của con người
giữa thế giới đông đúc và chật chội. Nó là biểu tượng của nỗi cô đơn
tận cùng của những người đồng tính (Sumire), là biểu tượng cho tình
yêu đồng tính đơn phương đau đớn tột cùng, cháy bỏng khát khao
mà tuyệt vọng của Sumire. Nó là bi kịch tình yêu, bi kịch cuộc đời,
kiếp người nhỏ bé mà nhà văn đã khám phá và thể hiện sâu sắc. Đây
là biểu tượng cho số phận cô đơn, nhỏ nhoi của kiếp người nói chung
giữa cuộc đời. Biểu tượng này hướng đến tư tưởng giải thoát của con
người khỏi những đau khổ của hiện thực. Biểu tượng cho sự bí ẩn
của con người – thứ bí ẩn nhất trong những thứ

TELEGRAM : 0934.573.149
10
bí ẩn của vũ trụ. Đằng sau những dòng văn là cả tấm lòng thấu hiểu,
cảm thông, chia sẻ, trân trọng của tác giả với con người, nhất là
những khát vọng của họ.
2. Hệ thống biểu tượng về nhân vật
Cùng với nhiều nhân vật trong hệ thống các nhân vật của tiểu
thuyết của Murakami, hệ thống nhân vật trong Người tình Sputnik
cũng mang nhiều nét đặc sắc. Có thể thấy một số kiểu nhân vật như:
con người mất mát, con người cô đơn, con người đa ngã, con người
tìm đường, con người siêu nhiên … trong các tác phẩm nổi tiếng của
Murakami đều hiện hữu trong Người tình Sputnik.
2.1. Biểu tượng Sumire đồng tính
Trong các sáng tác của mình, Haruki Murakami thường
xuyên khai thác đề tài tình yêu. Trong Người tình Sputnik, nhà văn
lại chọn đề tài khó nói nhất, tế nhị, gai góc và phức tạp nhất của tình
yêu là đề tài tình yêu đồng giới, đồng tính nữ để khai thác. Sumire là
cô gái đồng tính. Nhà văn khai thác đề tài này để biến đồng tính nữ
trở thành một biểu tượng nghệ thuật về số phận con người. Con
người đầy bí ẩn. Có những con người số phân chớ trêu, oái oăm,
nghịch cảnh. Hạnh phúc, khổ đau của họ thật là kì bí, huyền ảo.
Cuộc sống có nhiều bí ẩn, con người phải biết thấu hiểu và chia sẻ.
Nhân vật này còn là biểu tượng cho sự giải thoát của con người khỏi
những đau khổ của hiện thực.
Biểu tượng nhân vật Sumire có lẽ không chỉ dừng lại ở
việc thể hiện những vấn đề về tình yêu đồng tính, mà giá trị khái

TELEGRAM : 0934.573.149
11
quát của nó còn cao hơn rất nhiều. Sức khái quát của biểu tượng
này cũng như toàn bộ tác phẩm không chỉ dừng lại ở đó mà nó
bao quát nhiều vấn đề của cuộc sống nói chung. Có thể nói, số
phận Sumire chính là hình ảnh con người luôn vật vã đi tìm ý
nghĩa cuộc sống của mình. Trong cuộc sống vội vã, sôi động,
cuộc sống đầy đủ vật chất, người ta vẫn cố đi kiếm tìm những
hạnh phúc của cuộc sống. Nhưng, cuộc sống luôn là một chuỗi
dài cô đơn vô tận, không cùng mà không dễ gì thoát ra được.
Nhưng, điều đáng trân trọng ở đây là tác giả không chỉ tái hiện
hiện thực nỗi cô đơn tận cùng của con người trong tình yêu và
cuộc sống mà tác giả đã đi vào phân tích, lí giải những nguyên
nhân và đề cập những lối thoát của vấn đề. Có lẽ, nguyên nhân
của những cảm giác cô đơn, bất hạnh trong tâm hồn con người là
khi con người không tìm thấy một sự đồng cảm, chia sẻ của
những người mình thương yêu. Nỗi bất hạnh tình yêu khiến con
người không tìm thấy ý nghĩa cho cuộc sống nữa. Chỉ só sự đồng
cảm, sẻ chia mới lấp đầy được khoảng trống cô đơn trong tâm
hồn con người mà thôi. Như vậy, biểu tượng nhân vật Sumire đã
hướng chúng ta đến suy nghĩ đi tìm ý nghĩa của cuộc sống, xóa đi
nỗi cô đơn vô tận của kiếp sống. Hướng chúng ta đến sự đồng
cảm sâu sắc với mọi người, đồng cảm với những ẩn ức tế nhị
nhất của con người. Có lẽ, chỉ có như vậy mới kéo con người đến
gần nhau hơn, kéo nhưng tâm hồn héo khô, cô đơn trở về với
cuộc sống tươi đẹp hiện tại.

TELEGRAM : 0934.573.149
12
2.2. Biểu tượng nhân vật “tôi” – thầy giáo
Trong tác phẩm, nhân vật “tôi” – người kể chuyện – cũng là
nhân vật có vai trò rất quan trọng trong việc thể hiện tư tưởng chủ đề
của tác phẩm.
Chúng ta xét cả hai mối quan hệ của “tôi” với hai nhân vật
chính là Miu và Sumire, ta sẽ trả lời câu hỏi: tại sao nhà văn cố ý xây
dựng hình tượng nhân vật là một người giáo viên? Nhà văn muốn
dùng điều này dường như để khẳng định dẫu sao con người ta vẫn
phải tồn tại, vẫn phải sống, phải đối mặt với thực tại. Cuộc sống của
một người giáo viên đối với “tôi” không có gì là thú vị, nó bình lặng
trôi đi, nó phẳng phiu, chuẩn mực với tất cả những lo toan của cuộc
đời. Ngày ngày “tôi” vẫn phải đến trường với lũ trẻ, làm tất cả nhiệm
vụ của một người giáo viên. Cuộc sống đó là bề mặt, là cuộc đời, và
đằng sau nó là phần chìm của bao nhiêu uẩn khúc tình cảm con
người. Dường như có một sự tương phản nào đó giữa cái cuộc sống
bề ngoài phẳng lặng và cuộc sống bên trong đầy những biến động.
Cuộc sống của “tôi” kể từ khi hai người phụ nữ biến khỏi cuộc đời
thật là vô nghĩa, nó chỉ là sự “sống sót” giữa một hành tinh hoang
vắng, lạnh lẽo mà thôi.
Tác giả xây dựng nhân vật “tôi”, để thể hiện quan niệm, cách
nhìn nhận về tình yêu đồng tính, tình yêu dị tính và vấn đề tình dục
của con người trong cuộc sống hiện đại khá phức tạp. Quan niệm
tình yêu dị tính của tác giả dường như khá tự do, phóng túng, hiện
đại. Nó không bị ràng buộc bởi những lễ giáo lạc hậu, cổ hủ, khắt
khe. Bên cạnh đó, biểu tượng nhân vật “tôi” cũng thể hiện quan

TELEGRAM : 0934.573.149
13
niệm, tư tưởng của tác giả về lối sống của con người trong xã hội
hiện đại. Cuộc sống con người ẩn chứa nhiều bi kịch, nhiều bí ẩn
không thể giải thích được. Nhiều ngang trái của cuộc sống không dễ
gì chiều theo ý ta. Vậy nên, một cuộc sống chỉ có thể có hạnh phúc,
cuộc sống chỉ có ý nghĩa khi người ta được sống là mình, tìm được
bản ngã của chính mình mà thôi. Tuy nhiên, có lẽ, giá trị biểu tượng
lớn lao nhất của biểu tượng nhân vật “tôi” chính là ở thông điệp về
sự chia sẻ giữa con người với con người. Chúng ta chỉ có thể chia sẻ
với những đau khổ, ẩn ức, trái ngang, chia sẻ với những số phận
quanh ta khi ta hòa vào cuộc sống của họ để thấu hiểu. Không thể có
sự đồng cảm nào nếu không hiểu thật sâu sắc cuộc sống của ạn bè và
những người quanh ta. Khi chúng ta thấu cảm, chúng ta sẽ thấy mọi
người quanh ta đều có thật nhiều điều đáng quý, tất cả đề đáng quý,
đáng trân trọng, đáng được yêu thương. Ai đó quanh ta có thể sống
mọt cuộc sống dị biệt, khác thường, lạnh lùng, tất cả đều có nguyên
do của nó. Bạn hãy gần gũi, hãy thực sự sống với họ để hiểu, khi đó
ta sẽ thấy họ thật đáng để yêu thương. Và tất nhiên, ta sẽ nhận được
yêu thương khi ấy.
2.3. Biểu tượng Miu - người phụ nữ kinh doanh rượu - và biểu
tượng rượu
Trong tác phẩm, Miu – “Người tình Sputnik” của Sumire –
một người phụ nữ kinh doanh rượu là một nhân vật rất thú vị. Chính
sự xuất hiện của nhân vật đặc biệt này là yếu tố then chốt để hai nhân
vật “tôi” và Sumire bộc lộ hết tính cách của mình. Miu và rượu là

TELEGRAM : 0934.573.149
14
biểu tượng cho khát vọng tình yêu tha thiết, nồng nàn trong trái tim
một phụ nữ.
Một trong những ý nghĩ sâu sắc nhất của biểu tượng này có
lẽ điều sâu sắc nhất chính là nhận thức về số phận của con người,
những đau đớn, bi kịch và bế tắc của đời người. Cô là biểu tượng của
những đau khổ, bế tắc, những bi kịch và nỗi cô đơn tận cùng của
kiếp người ngay bên trong cuộc sống vẫn tồn tại của chúng ta. Cái
cuộc sống mà nhìn bề ngoài như viên mãn, đầy đủ, sung túc ấy, thực
ra bên trong có biết bao nhiêu khổ đau và cô đơn. Sự nhận thức sâu
sắc về nỗi cô đơn của kiếp người không chỉ giúp tác giả khơi gợi sự
đồng cảm sâu sắc của người đọc mà còn hướng mỗi người đến
những định hướng tốt đẹp hơn cho cuộc sống của chính mình. Mặt
khác, qua nhân vật Miu, tác giả tiếp tục thể hiện tư tưởng nhân văn
và cách nìn tiến bộ về đồng tính nữ.
2.4. Biểu tượng nhà văn
Sumire có khát khao trở thành một nhà tiểu thuyết nổi tiếng,
và cô luôn có khao khát viết lách để thực hiện ước muốn đó. Cái
khao khát đó khiến cô không còn quan tâm đến bất kì điều gì. Nhà
văn chân chính là biểu tượng của cái đẹp, của sự gom chắt cái đẹp
cuộc đời mà dệt nên tác phẩm – cái đẹp cho đời. Hình ảnh nhà tiểu
thuyết trong khát vọng của Sumire cũng chính là biểu tượng của khát
vọng sống đẹp đẽ, sống vì lí tưởng cao cả. Sumire mong muốn sống
một cuộc sống tự do, được là chính mình, được viết những gì mình
yêu thích. Hay nói khác đi, cô muốn một cuộc sống đẹp đẽ, không
trở thành vô nghĩa như lũ bạn cùng trường. Khát vọng ấy càng đẹp

TELEGRAM : 0934.573.149
15
hơn khi chúng ta biết rằng Sumire phải chịu nhiều thiệt thòi trong
cuộc sống cá nhân. Hình ảnh nhà văn, nhà tiểu thuyết có thể rất rõ,
có thể mờ ảo trong cô, nhưng nó đều chất chứa những khát khao cao
vời, những suy nghĩ về một cuộc sống, một cách sống, một tâm hồn
cao đẹp.
3. Biểu tượng là sự vật, sự việc, hiện tượng
3.1. Biểu tượng mối tình đơn phương của Sumire với Miu
Tình yêu đơn phương của Sumire dành cho Miu (biểu tượng
tình yêu) cũng là biểu tượng đẹp của tác phẩm. Ở góc nhìn nhân văn
nhất, chúng ta thấy, tình cảm đó đích thực là một tình yêu, bởi nó
vừa có sự ngưỡng mộ của lí trí, vừa có khát vọng dục tính trong đó
mà Sumire dành cho Miu. Như đã nói, tình yêu đó không thể được
đền đáp, không thể thành sự thật bởi Miu không thể yêu được
Sumire. Sumire lặng lẽ chấp nhận tình yêu đơn phương đó một cách
đau đớn, rất bình thản, thừa nhận sự thật phũ phàng mà mình không
thể chống lại được. Để rồi cô biến mất như một làn khói. Thông qua
mối tình ngang trái này, trước hết, tác giả phản ánh thực tế phũ
phàng của nhiều mối tình đồng giới. Bên cạnh đó, mối tình đơn
phương của Sumire cũng giúp tác giả khái quát thành những vấn đề
nhân sinh của loài người, đặc biệt là tình yêu. Tác giả đã thể hiện rất
sâu sắc những đau khổ, thất bại, tuyệt vọng trong tình yêu của con
người. Tình yêu luôn là tình cảm diệu kì mỗi khi nó nở hoa. Nhưng
tình yêu cũng là cội nguồn nảy sinh tấn bi kịch của con người khi nó
thất bại và ngang trái. Tình yêu thất bại đã làm cho biết bao nhiêu
cuộc đời tan vỡ trong đau đớn, tuyệt vọng. Tình của Sumire, suy cho

TELEGRAM : 0934.573.149
16
cùng chỉ là một biểu hiện rất nhỏ để biểu tượng cho số phận con
người. Cuộc sống tưởng như đơn giản kia nhưng đâu có phải vậy,
bên trong nó là cả một thế giới nội tâm phức tạp, mà ở đó con người
vùng vẫy thoát khỏi kiếp sống cô đơn nhưng nhiều khi là không thể.
3.2. Biểu tượng tình bạn kì lạ giữa “tôi” và Sumire
Tình bạn giữa "tôi" và Sumire chính là một biểu tượng cho
sự cảm thông, sự thấu hiểu giữa con người với nhau. Hơn nữa, tình
bạn này cũng đem đến thêm cho chúng ta những cách nhìn nhận về
vấn đề tình yêu đồng tính. Dường như nhà văn đang cố gắng dùng
tình cảm bạn bè này để truyền đến chúng ta thống điệp: hãy biết chấp
nhận thực tại. Tình bạn là tình bạn, tình yêu và khát vọng đời thường
của con người lại là chuyện khác. Chấp nhận cái không tốt, cái dị
biệt của người khác, thậm chí cái mà nhiều người coi là đáng sợ, sẽ
là điều cần thiết để chúng ta có thể sống tốt hơn, nhân văn hơn. Với
những ai có tình yêu đồng giới, họ vẫn cần có những người bạn để sẻ
chia, để yêu thương.
3.3. Biểu tượng sex
Trong các tác phẩm của Haruki Murakami, yếu tố sex luôn
hiện hữu. Đó có thể là một phương tiện để tạo sức hút trong chừng
mực nào đó cho tác phẩm, điều đó là không thể phủ nhận. Tất nhiên
sức hút đó chỉ là rất rất nhỏ nếu đặt nó bên cạnh những vấn đề nhân
sinh mà tác phẩm đặt ra. Chúng ta có thể nhận thấy những quan niệm
rộng mở, phóng khoáng về vấn đề này, tuy nhiên những quan niệm
đó vẫn chuẩn mực và thực sự rất đỗi nhân văn. Sex là một biểu tượng

TELEGRAM : 0934.573.149
17
đa tầng nghĩa của tác phẩm. Trước tiên, đó là biểu tượng cho những
nhu cầu, những khát khao đời thường của con người. Mặt khác, sex
trong tác phẩm còn là biểu tượng cho sự đồng cảm, chia sẻ, và ở một
góc nhìn nào đó, sex trong tác phẩm còn là biểu tượng của những sự
giải thoát khỏi những bế tắc, khổ đau, bất hạnh và bi kịch cuộc đời.
Nhà văn đã tận dụng cái khía cạnh nhân văn nhất của sex để thể hiện
sự cảm thông và ủng hộ những khát vọng của con người. Nhất là đối
với những người phụ nữ mà phần thiệt thòi luôn thuộc về họ, thì sự
đồng cảm của nhà văn càng rõ ràng hơn bao giờ hết. Đi sâu hơn nữa
vào thế giới của những khát khao sex trong tác phẩm, nhìn nó trong
toàn bộ hệ thống sáng tác của Hariki Murakami, chúng ta thấy rằng
tác giả dùng sex như là một thủ pháp, một phương tiện để phản ánh
sự cảm thức sâu sắc của con người về bản thân và thế giới. Tác giả
đã chạm đến những câu hỏi tận cùng của nhân loại – những vấn đề
mang tính nhân loại – về bản thân mình: chúng ta sống thực sự có ý
nghĩa không? Tại sao chúng ta cứ phải sống trong cô đơn, đau khổ,
tù túng? Tại sao không được sống là chính mình? Bản ngã thật sự
của con người ở đâu? (...)
3.4. Biểu tượng nước
Trong Người tình Sputnik, Haruki Murakami cũng để cho
nước trở thành biểu tượng nghệ thuật đa nghĩa. Trước hết, chúng ta
có thể thấy, nước trong tác phẩm của Haruki Murakami chính là biểu
tượng cho mạch nguồn của sự sống, tình yêu, tình bạn. Trong cái
cuộc sống đầy những nhàm chán, bế tắc, khổ đau, trong những nỗi
đau tình yêu, tình bạn và cuộc đời mà các nhân vật phải trải qua,

TELEGRAM : 0934.573.149
18
nước gợi cho họ sự mạnh mẽ, bất diệt, sự mát trong của tình yêu.
Tình yêu của cuộc đời cháy bỏng, mải miết kiếm tìm mà không thấy
được khiến những trái tim yêu thương đau đớn. Nước như là tình yêu
bất tận, tình bạn thiết tha mà con người luôn mong muốn. Hình
tượng nước trong tác phẩm cũng giúp người đọc chúng ta nhận ra
những cảm thức sâu sắc của nhà văn về thế giới và cuộc sống. Thế
giới này, vũ trụ này là bao la, vô cùng vô tận. Cuộc sống trong thế
giới ẩn chứa bao nhiêu điều huyền diệu, bí ẩn mà chúng ta không sao
hiểu nổi. Bên dưới cái mặt nước phẳng lặng, thẳm xanh kia là bao
nhiêu điều ta chưa biết. Mà trong thế giới bao la này, con người lại
chính là cái phần phức tạp và khó hiểu nhất.
3.5. Biểu tượng giếng cạn
Giếng nước từ lâu đã trở thành một biểu tượng quen thuộc
trong văn hóa của các quốc gia trên thế giới. Giếng cạn trở thành một
biểu tượng nghệ thuật trong các sáng tác của Haruki Murakami,
trong đó có Người tình Sputnik. Với Murakami, thông thường, giếng
là nơi chứa nước, và nếu giếng không có nước, khi đó, dòng chảy
ngầm đã bị ngưng trệ, nói một cách đơn giản là tắc mạch. Sự tắc
mạch này không chỉ liên quan đến cái giếng – sự vật mà là sự tắc
mạch trong chính cuộc sống của nhân vật – những con người trong
thế giới hiện đại của Murakami. Trong xã hội hậu hiện đại, nơi sự
phù phiếm được tôn vinh, vật chất chiến thắng tinh thần, các giá trị
quy chuẩn đa phần bị đảo lộn,… con người trở nên mất phương
hướng, và tắc mạch là một biểu hiện trầm cảm của đại đa số người
mưu cầu sự quân bình trong cuộc sống. “Giếng” gắn với bóng tối.

TELEGRAM : 0934.573.149
19
Nơi đó vừa là thảm hoạ, đồng thời là nơi để con người chiêm
nghiệm, ngộ ra bao lẽ đời. Cái giếng cạn phải chăng là mạch nguồn
của sự sống, tình yêu, của niềm tin đã cạn kiệt? Sumire có thể kết
liễu cuộc đời mình ở một cái giếng cạn nào đó – như lời Miu nói.
Như thế là cô chết trong sự cạn kiệt của yêu thương, của niềm tin vào
một hạnh phúc nhỏ nhoi mà mình không thể với đến. Cái giếng vốn
là một không gian chật hẹp, hạn chế hay chính là hình ảnh của cuộc
đời chât chội, tù túng mà các nhân vật đã và đang sống. Trong cuộc
đời ấy, họ như không thể được sống là chính mình, không bao giờ
tìm thấy chính bản thân mình nữa. Họ không chỉ bị giam hãm trong
một mớ những quan niệm, những thứ “hành chính quan liêu”, mà
còn luôn phải đối mặt với nỗi cô đơn không cùng không tận của kiếp
người.
3.6. Biểu tượng hòn đảo ở Hi Lạp
Hình ảnh hòn đảo Hi Lạp bắt đầu xuất hiện khi Sumire đi
cùng Miu đến nghỉ vào một dịp hè. Hình ảnh hòn đảo nhỏ chính là
biểu tượng cho cuộc đời của mỗi con người chúng ta. Cuộc đời thật
là nhỏ nhoi giữa biển đời, giữa thế giới mênh mông không cùng.
Người ta nhận thấy sự cô đơn của cả thế gian này từ hình ảnh hòn
đảo nhỏ bé kia.
3.7. Biểu tượng hai tài liệu của Sumire để lại trong đĩa mềm
Sau khi Sumire biến mất, cô chỉ để lại hai đĩa mềm đó cũng
không có gì ngoài hai tài liệu không có nhan đề. Đó là những dòng
tâm sự của Sumire viết cho chính mình, viết những điều quan trọng

TELEGRAM : 0934.573.149
20
nhất đối với cô kể từ khi cô ở bện cạnh Miu. Có thể coi hai tài liệu
mà Sumire để lại trong máy vừa như những trang nhật kí, vừa như
những bức tâm thư mà cô gửi cho chính mình. Cái giấc mơ kì lạ cô
được gặp người mẹ đã chết ấy không chỉ nói lên một khát khao cháy
bỏng về tình mẫu tử, khát khao được mẹ yêu thương. Qua biểu tượng
này những tư tưởng hướng đến những câu hỏi và câu trả lời quan
trọng nhất của cả loài người chúng ta được đặt ra rất tha thiết: cuộc
sống của chúng ta là thật hay hư ảo? Sự sống và cái chết, sự tồn tại
và biến mất của con người có liên hệ như thế nào? Chúng ta tồn tại
hay không tồn tại? Cuộc sống con người có ý nghĩa không, có đáng
tồn tại không? Hay chí ít, hai tài liệu kia cũng nói lên một cuộc tranh
đấu cật lực của loài người, nhất là của những con người trong thế
giới tri thức, trí tuệ nhân tạo này: đi tìm bản ngã của chính mình, tìm
ý nghĩa đích thực cho cuộc sống của mình. Chúng ta đang lạc giữa
một thế giới mà mọi thứ đều không có ranh giới, cái thế giới phẳng
không cùng, giữa một cuộc sống, một thế giới mà vạn vật đều có thể
kết nối với nhau. Chúng ta có được tồn tại là chính mình hay không?
Làm cách nào để có thể tìm thấy ý nghĩa cuộc sống cho mình?
3.8. Biểu tượng ban nhạc bí ẩn trên hòn đảo ở Hi Lạp
Sử dụng những chi tiết huyền ảo thường xuất hiện trong
nhiều sáng tác của Haruki Murakami, trong đó có Người tình Sputnik
và đây chỉ là một tình tiết đầy màu sắc huyền ảo như thế. Nó là một
thủ pháp nghệ thuật, một phương tiện để gửi gắm những tư tưởng về
thực tại. Tiếng nhạc kia, ban nhạc bí ẩn kia là biểu tượng của một thế
giới, một cuộc sống đẹp đẽ mà chúng ta đều khát khao tìm đến. Cuộc

TELEGRAM : 0934.573.149
21
sống đẹp đẽ đó như một sức mạnh thần kì luôn kéo chúng ta theo,
khiến ta luôn mải mốt đi tìm. Nhưng, cũng như tiếng nhạc huyền ảo,
quyến rũ kia, “tôi” nghe thấy rất rõ, rất gần, nhưng cứ đến gần thì nó
lại càng xa hơn, và khi đến tận cùng thì nó tắt ngấm và biến mất mà
không để lại bất kì một dấu tích gì cả, hạnh phúc, tình yêu của cuộc
sống hiện tại của con người cũng mong manh, liêu trai, xa xăm mờ
ảo như vậy. Những gì tốt đẹp nhất của tình yêu và hạnh phúc cũng
lại là những thứ mong mạnh nhất, dễ tan vỡ nhất như tiếng nhạc tan
vào thinh không.
Chương 3. Nghệ thuật xây dựng biểu tượng
trong Người tình Sputnik – phương thức như là tư tưởng
1. Thực tại và huyền ảo đan xen
Trong Người tình Sputnik, cái thực và huyền ảo đan xen nhau
một cách tự nhiên trong số phận các nhân vật. Điều đó giúp nhà văn
dường như thâm nhập sâu hơn vào thế giới muôn màu và thể hiện
những tư tưởng của mình một cách hấp dẫn. Cái huyền ảo thể hiện rõ
nhất là ở sự biến mất của Sumire. Một chi tiết huyền ảo khác cũng
rất li kì, đó là sự xuất hiện của một ban nhạc bí ẩn trên ngọn đồi
hoang ở Hi Lạp mà “tôi” bắt gặp trong đêm trên đảo. Anh nghe được
âm thanh phát ra, rồi như có một ma lực nào đó kéo anh đi, anh cứ
theo tiếng nhạc mà tìm đến ngọn đồi. Càng đến càng nghe rõ tiếng
nhạc, thấy cả ánh sáng tưng bừng như đang có một lễ hội tại nơi đó.
Nhưng đến nơi thì mọi thứ đề biến mất hoàn toàn, chỉ còn lại là ánh
trăng đẹp đến ma quái trên đồi mà thôi. Giấc mơ của Sumire về

TELEGRAM : 0934.573.149
22
người mẹ đã mất cũng là một tình tiết huyền ảo rất đẹp. Có lẽ, trong
tác phẩm, yếu tố huyền ảo thể hiện rõ nhất, cũng là nghệ thuật nhất
chính là trải nghiệm khủng khiếp của Sumire khi lạc trên đu quay ở
Thụy Sĩ. Nhà văn gắn những cái huyền ảo, siêu thực với những chất
liệu khác, những phương pháp khác để tạo nên dấu ấn. Đó là sự gắn
kết cái ảo với cái hài hước, dí dỏm trong cách kể. Nhiều nhà nghiên
cứu cho rằng, làm nên vẻ đẹp trong văn của ông đó chính là giải
pháp ẩn dụ và cách thức lý giải chúng của ông trong các tác phẩm
của mình.
2. Tạo biểu tượng đa nghĩa và con người đa ngã
Hệ thống biểu tượng trong Người tình Sputnik của Haruki
Murakami mang tính đa nghĩa. Bên cạnh đó, hệ thống biểu tượng đa
nghĩa của tác phẩm còn gắn liền với nghệ thuật xây dựng nhân vật
theo kiểu con người đa ngã. Nghệ thuật xây dựng kiểu nhân vật đa
ngã trong Người tình Sputnik chính là một phương pháp để thể hiện
những vấn đề nhân sinh rộng lớn đặt ra trong tác phẩm. Những kiểu
nhân vật này làm cho tư tưởng của tác giả vượt khỏi phạm vi biên
giới địa lí hay là văn hóa Nhật Bản, để đến được với tất cả bạn đọc
trên thế giới.
3. Điểm nhìn trần thuật từ nhân vật “tôi”
Trong tiểu thuyết Người tình Sputnik, giả Haruki Murakami
chọn điểm nhìn từ nhân vật “tôi”, ngôi kể thứ nhất. Murarkami
thường kể chuyện từ ngôi “tôi”, hẳn ông muốn khẳng định dấu ấn
của riêng mình trên trang sách, song có lẽ đúng hơn là ông giới hạn

TELEGRAM : 0934.573.149
23
sự kể trong tầm quan sát của “tôi”. Như chúng ta biết thì “tôi” là một
trong ba nhân vật chính của tác phẩm. Cách mà tác giả dùng điểm
nhìn trần thuật từ một người trong cuộc đang trực tiếp trải nghiệm và
chứng kiến sẽ là cho mọi cung bậc của cảm xúc trôi chảy một cách
tự nhiên nhất. Một tác dụng nữa của việc chọn điểm nhìn trần thuật
từ nhâ vật “tôi”, ngôi kể thứ nhất chính là làm cho câu chuyện vừa
chân thực lại vừa khách quan. Nhân vật “tôi” trải nghiệm cùng các
nhân vật, chứng kiến những câu chuyện, chia sẻ mọi điều với hai
nhân vật trong mối tình đồng tính, nhưng anh lại là một người đàn
ông và hoàn toàn ngoại đạo ở lĩnh vực này.
4. Cốt truyện kép
Trong tiểu thuyết Người tình Sputnik, nghệ thuật xây dựng
các biểu tượng của Haruki Murakami cũng rất độc đáo ở thủ pháp sử
dụng cốt truyện kép. Toàn bộ tác phẩm có một cốt truyện xuyên suốt
mà “tôi” thuật lại về những điều xảy ra giữa anh với Miu và Sumire
cùng hàng loạt sự kiện của riêng cuộc đời anh. Đây là cốt truyện cơ
bản tạo nên bộ khung cho tác phẩm. Bên cạnh đó, trong diễn biến
câu chuyện, còn có rất nhiều những cốt truyện bộ phận, như những
cành nhánh được tạo lập.
5. Lối kể chuyện hóm hỉnh, hài hước
Từ nhiều sáng tác trước đây cho đến Người tình Sputnik, chất
giọng hài hước, hóm hỉnh, dí dỏm đầy trí tuệ của tác giả luôn phát
huy hiệu quả. Từ ngôn ngữ trần thuật đến ngôn ngữ miêu tả, rồi đến
cả những lời thoại của các nhân vật, tất cả đều có chất hóm hỉnh,

TELEGRAM : 0934.573.149
24
chút khôi hài. Cái hóm và hài hước trong ngôn từ, giọng điệu của tác
giả vừa có cái thâm thúy của phương Đông, vừa có cái trừu tượng và
trí tuệ của phương Tây.
KẾT LUẬN
Có thể nói, hệ thống biểu tượng đặc sắc của tiểu thuyết
Người tình Sputnik đã giúp tác giả đề cập đến những vấn đề nhân
sinh mang tình thời đại lớn lao, những vấn đề nhân loại. Thông qua
việc thâm nhập và khám phá hệ thống biểu tượng của tác phẩm,
chúng ta càng khẳng định tầm vóc về cả phương diện tư tưởng và
nghệ thuật của Haruki Murakami qua những sáng tác của ông. Ông
xứng đáng là nhà văn của thời đại.

Luận Văn Người Tình Sputnik” Của Haruki Murakami Từ Góc Nhìn Biểu Tượng Nghệ Thuật.

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Luận Văn Người Tình Sputnik” Của Haruki Murakami Từ Góc Nhìn Biểu Tượng Nghệ Thuật.

Similar to Luận Văn Người Tình Sputnik” Của Haruki Murakami Từ Góc Nhìn Biểu Tượng Nghệ Thuật. (20)

More from Dịch Vụ Viết Thuê Đề Tài 0934.573.149 / Luanvantot.com

More from Dịch Vụ Viết Thuê Đề Tài 0934.573.149 / Luanvantot.com (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Luận Văn Người Tình Sputnik” Của Haruki Murakami Từ Góc Nhìn Biểu Tượng Nghệ Thuật.