SẢN PHỤ KHOA

1. SIEÂU AÂM ÑAÀU DOØ AÂM ÑAÏO
TRONG HOÃ TRÔÏ SINH SAÛN
BS. VÖÔNG THÒ NGOÏC LAN

2. GIÔÙI THIEÄU
• Sieâu aâm coù vai troø quan troïng trong hoã trôï sinh
saûn: chaån ñoaùn, theo doõi ñieàu trò, thöïc hieän moät
soá coâng ñoaïn kyõ thuaät hoã trôï sinh saûn
• SA aâm ñaïo vaø SA buïng boå sung cho nhau
trong chaån ñoaùn vaø ñieàu trò. Söï choïn löïa tuøy
thuoäc vaøo chæ ñònh vaø tình huoáng laâm saøng.

3. Öu ñieåm cuûa sieâu aâm aâm ñaïo
• Hình aûnh cô quan vuøng chaäu roõ
• Hình aûnh chuaån do khoaûng caùch töø ñaàu doø
ñeán cô quan ñích khoâng thay ñoåi
• Quan saùt roõ ôû nhöõng beänh nhaân maäp
• Beänh nhaân khoâng caàn nhòn tieåu

4. Ñònh höôùng trong sieâu aâm buïng vaø aâm ñaïo
Maët caét doïc
Tröôùc
Sau
Ñaàu Chaân
Chaân
Ñaàu
Buïng Löng
SA buïng SA aâm ñaïo

5. Ñònh höôùng trong sieâu aâm buïng vaø aâm ñaïo
Maët caét ngang
Tröôùc
Sau
Phaûi Traùi
Chaân
Ñaàu
Phaûi Traùi
SA buïng SA aâm ñaïo

6. Chuaån bò beänh nhaân
• Laøm troáng baøng quang: baøng quang ñaày seõ
ñaåy cô quan ñích ra ngoaøi khoaûng quan saùt
ñöôïc cuûa ñaàu doø aâm ñaïo
• Tö theá beänh nhaân: tö theá khaùm phuï khoa,
moâng hôi cao

7. KHAÛO SAÙT CÔ BAÛN
Töû cung
– Kích thöôùc, vò trí, caùc baát thöôøng ôû töû cung
– Goùc töû cung – coå töû cung: hoã trôï cho thuû
thuaät ñöa catheter vaøo buoàng töû cung (bôm
TT, chuyeån phoâi)

8. Buoàng tröùng
– Khoái u buoàng tröùng, LNMTC
– Buoàng tröùng ña nang
– SA trong khaûo saùt döï tröõ buoàng tröùng

9. Hoäi chöùng buoàng tröùng ña nang
• Roái loaïn noäi tieát thöôøng gaëp nhaát ôû phuï nöõ: 20 – 22% phuï
nöõ tuoåi sinh saûn; 75% phuï nöõ VS khoâng phoùng noaõn.
• Chaån ñoaùn:
– Laâm saøng: beùo phì, voâ kinh / thieåu kinh, raäm loâng
– Noäi tieát: LH taêng cao, Testosterone taêng, LH/FSH > 2
– Sieâu aâm (tieâu chuaån vaøng): hình aûnh BTÑN: theå tích
buoàng tröùng to; moâ ñeäm buoàng tröùng daøy, taêng saùng;
coù > 15 – 20 nang / maët caét sieâu aâm; phaân boá nang ôû
ngoaïi vi buoàng tröùng (Adam vaø cs.), hay khoâng caàn
tieâu chuaån phaân boá (Rotterdam consensus, 2003).

10. Khaûo saùt döï tröõ buoàng tröùng
• Döï tröõ BT: khaùi nieäm chæ soá löôïng vaø chaát
löôïng quaàn theå noaõn coøn laïi ôû buoàng tröùng
• Chæ ñònh khaûo saùt döï tröõ buoàng tröùng
– > 35 tuoåi
– Voâ sinh khoâng roõ nguyeân nhaân
– Phaãu thuaät hay nghi ngôø toån thöông treân BT
– Tieàn caên ñaùp öùng keùm vôùi KTBT
– Thöïc hieän kyõ thuaät HTSS

11. Khaûo saùt döï tröõ buoàng tröùng
• Noäi tieát (chuû yeáu): FSH, LH, E2 ngaøy 2 hay ngaøy 3
voøng kinh
• Sieâu aâm:
– Ño theå tích buoàng tröùng (> 3 ml)
– Ñeám soá nang noaõn thöù caáp ôû 2 buoàng truùng ôû
ñaàu chu kyø (bình thöôøng > 3-4 nang)

12. Voøi tröùng
• Bình thöôøng: khoù quan saùt do ñöôøng kính nhoû, loøng oáng
heïp, nhu ñoäng
• Ñoâi khi quan saùt ñöôïc khi coù dòch ôû cuøng ñoà, quanh thôøi
ñieåm ruïng tröùng
• Quan saùt ñöôïc: öù dòch, öù muû voøi tröùng
– Khoái daøi, khoâng ñeàu, caïnh töû cung, vaùch daøy, daáu
lamda
– Phaân bieät vôùi nang cô naêng buoàng tröùng: troøn, ñeàu,
vaùch moûng

13. THEO DOÕI ÑIEÀU TRÒ
• Theo doõi söï phaùt trieån nang noaõn
• Phoùng noaõn
• Quaù kích buoàng tröùng
• Ña thai

14. THEO DOÕI SÖÏ PHAÙT TRIEÅN NANG NOAÕN

15. – Ñaàu chu kyø: nang nhoû # 5mm ñöôøng kính treân sieâu aâm
– Ngaøy 7 cuûa chu kyø: söï choïn loïc cuûa nang noaõn, nang
# 10-12mm
– Ngaøy 8-10 cuûa chu kyø: nang vöôït troäi hôn haún caùc nang
khaùc
– Moãi ngaøy nang taêng tröôûng khoaûng 2mm veà kích thöôùc
– Ngaøy 14: nang # 18-23mm laø nang tröôûng thaønh
Söï phaùt trieån nang noaõn trong chu kyø töï nhieân

16. Theo doõi söï phaùt trieån nang noaõn raát caàn thieát
trong caùc chu kyø coù kích thích buoàng tröùng
– ñaùnh giaù söï ñaùp öùng cuûa buoàng tröùng ñoái vôùi kích
thích buoàng tröùng  quyeát ñònh taêng hay giaûm lieàu
thuoác
– phaùt hieän nguy cô quaù kích buoàng tröùng
– quyeát ñònh tieán haønh caùc kyõ thuaät hoã trôï sinh saûn
ñuùng thôøi ñieåm

17.  Ño kích thöôùc nang noaõn: ño nang noaõn treân maët caét sieâu aâm naøo
cho hình aûnh nang troøn ñeàu nhaát. Ño ñöôøng kính nang töø 2 bôø
trong cuûa nang. Neáu khoâng tìm ñöôïc maët caét ñeå nang troøn, ño 2
ñöôøng kính lôùn nhaát cuûa nang roài laáy trung bình coäng.
 Soá löôïng nang noaõn, vaø toác ñoä phaùt trieån nang noaõn thay ñoåi tuøy
thuoäc vaøo
 loaïi thuoác söû duïng: CC, hMG, uFSH, rFSH
 phaùc ñoà kích thích söû duïng
Söï phaùt trieån nang noaõn trong caùc chu kyø coù kích
thích buoàng tröùng

18. • Keát hôïp xeùt nghieäm noäi tieát E2, LH, ñoâi khi PRG vôùi
sieâu aâm ñeå ñaùnh giaù söï phaùt trieån nang noaõn
• E2
– cho khaùi nieäm veà chaát löôïng nang noaõn
– trong moät soá tröôøng hôïp coù theå giuùp chaån ñoaùn phaân
bieät giöõa nang cô naêng vaø nang noaõn
– thoâng thöôøng noàng ñoä E2 taêng gaáp ñoâi noàng ñoä ngaøy
hoâm tröôùc  nang phaùt trieån toát
– neáu noàng ñoä E2 taêng khoaûng 20-30% noàng ñoä ngaøy
hoâm tröôùc  hoaøng theå hoùa?
• LH
– theo doõi coù ñænh LH sôùm, hoaøng theå hoùa sôùm laøm
giaûm chaát löôïng nang

19. Ñoä daøy noäi maïc töû cung
Ño ñoä daøy NMTC treân maét caét doïc giöõa thaân töû cung, töø
choã tieáp giaùp cuûa lôùp ñaùy NMTC vôùi lôùp cô töû cung 2 beân
(ngoaøi – ngoaøi)
Ñaùnh giaù noäi maïc töû cung

20. • Ñoä daøy noäi maïc töû cung thay ñoåi tuøy theo phaùc ñoà
kích thích buoàng tröùng ñöôïc söû duïng
• AÛnh höôûng cuûa ñoä daøy NMTC leân khaû naêng thuï
thai: trong caùc chu kyø sinh saûn coù hoã trôï, tæ leä thuï thai
cao hôn ôû nhöõng phuï nöõ coù noäi maïc töû cung daøy vaø
phaùt trieån nhanh
• Ngöoõng thaáp nhaát cuûa ñoä daøy noäi maïc töû cung:
hieám coù thuï thai khi ñoä daøy noäi maïc töû cung < 6mm

22. – Ñaàu chu kyø, tröôùc khi kích thích buoàng tröùng:  5mm
– Phaùt trieån chaäm trong vaøi ngaøy ñaàu cuûa chu kyø kích
thích
– Phaùt trieån nhanh khoaûng 1-2mm/ngaøy vaøo 2 - 3 ngaøy
tröôùc ruïng tröùng
Söï phaùt trieån noäi maïc töû cung

24. • Daïng 1: coù söï phaân chia roõ reät cuûa 3 ñöôøng taêng
aâm vôùi 2 vuøng giaûm aâm (hình haït caø pheâ), nieâm
maïc thuaän tieän cho quaù trình laøm toå
• Daïng 2: taêng aâm toaøn boä, khoâng thaáy vuøng giaûm
aâm, nieâm maïc khoâng thuaän tieän cho quaù trình laøm
toå
• Daïng 3: coù hình aûnh 3 ñöôøng taêng aâm nhöng söï
khaùc bieät vôùi vuøng giaûm aâm khoâng roõ (daïng trung
gian giöõa 1 vaø 2)
Hình aûnh noäi maïc töû cung

28. – Vaùch nang môø ñi
– Söï thu nhoû hay bieán maát cuûa nang
– Dòch quanh buoàng tröùng
– Dòch cuøng ñoà
– Hình thaønh hoaøng theå: vaùch daøy taêng saùng, nhieàu neáp
gaáp, echo keùm hay echo daøy beân trong
Phoùng noaõn

29. Quaù kích buoàng tröùng
1-10%: IUI 25%: IVF (naëng < 2%)
Cô cheá beänh sinh chöa roõ, coù söï gia taêng
tính thaám thaønh maïch, traøn dòch ña maøng
Coù lieân quan vôùi thuoác KTBT, hCG

30. Gonadotrophin Buoàng tröùng
Ruïng tröùng
Hoaøng theå
Yeáu toá gaây QKBT
Taêng tính
thaám thaønh maïch
Hoäi chöùng traøn dòch
Maát albumin
 V loøng maïch
Thuyeân taéc maïchThieåu nieäu, suy thaän Coâ ñaëc maùu
hCG

31. Trieäu chöùng quaù kích buoàng tröùng
2 buoàng tröùng to leân
Baùng buïng
Traøn dòch maøng phoåi, traøn dòch maøng tim
Coâ ñaëc maùu
Roái loaïn ñieän giaûi
Roái loaïn ñoâng maùu vaø thuyeân taéc maïch
Roái loaïn chöùc naêng gan
Roái loaïn chöùc naêng thaän
Xoaén buoàng tröùng
Tai bieán maïch maùu naõo
ARDS

32. Ñoä Daáu hieäu LS & CLS
Nheï
1 ñau, caêng buïng
2 (1) + buoàn noân/noân; tieâu chaûy, BT to
Trung bình
3 nheï + ascites treân sieâu aâm
Naëng
4 trung bình + ascites chaån ñoaùn treân LS
vaø/hay traøn dòch loàng ngöïc, thôû khoù
5 (1) tôùi (4) + coâ ñaëc maùu, beänh lyù ñoâng maùu,
giaûm töôùi maùu & chöùc naêng thaän

33. Ña thai
 Ña thai xuaát hieän vôùi tæ leä cao hôn bình
thöôøng trong caùc chu kyø ñieàu trò voâ sinh.
 Chuû yeáu laø song thai
 Moät tæ leä nhaát ñònh tam thai trôû leân
 Myõ (2000): ña thai >35%;  3 thai >11%
 Chaâu AÂu (2001): ña thai 42,7%;  3 thai 0,2-5,3%
 BVPS Töø Duõ (2001): ña thai 22,4%;  3 thai 8,4%

34.  Ña thai ( 3 thai):  beänh suaát vaø töû suaát chu
sinh,  bieán chöùng thai kyø
 Sanh non laø bieán chöùng chuû yeáu: tam thai (66-
86%)
 Nhieàu bieän phaùp ñaõ ñöôïc thöïc hieän ñeå giaûm ña
thai , ñaëc bieät laø giaûm tam thai trôû leân:
– Phaùc ñoà KTBT
– Giaûm phoâi chuyeån ôû nhöõng tröôøng hôïp nguy cô cao
 Khoâng giaûm ñöôïc hoaøn toaøn ña thai
 Giaûm thai thöïc hieän ñaàu tieân 1986 (Dumez vaø
Oury)

35. KYÕ THUAÄT GIAÛM THAI

37. CHOÏC HUÙT TRÖÙNG LAØM THUÏ TINH TRONG
OÁNG NGHIEÄM

39. KEÁT LUAÄN
• Sieâu aâm coù vai troø quan troïng trong hoã
trôï sinh saûn
• Trong theo doõi ñieàu trò, sieâu aâm caàn ñöôïc
thöïc hieän nhieàu laàn ñeå coù theå coù nhöõng
ñaùnh giaù ñuùng ñaén veà söï phaùt trieån nang
noaõn vaø phoùng noaõn.