Luận án Nghiên cứu tình trạng nhiễm rubella ở phụ nữ mang thai có nguy cơ và hội chứng rubella bẩm sinh tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương.Rubella được phát hiện cách đây hơn 150 năm, được tìm ra bởi người Đức, De Bergen năm 1752 và Orlow năm 1758. Đến năm 1962, Parkman mới phân lập được vi rút rubella là nguyên nhân gây bệnh. Ở Hoa Kỳ, theo McElhaney và cộng sự, tỷ lệ phụ nữ bị nhiễm 25%, theo Amy Jonhson và Brenda Ross, tỷ lệ nhiễm từ 10- 20%. Rubella có thể gây ra nhiều biến chứng, yếu tố liên quan đến sức khỏe cộng đồng được đặt ra là rubella gây ra thai dị tật bẩm sinh. Phụ nữ mang thai bị nhiễm rubella càng sớm thì hậu quả đến thai nhi càng nặng nề, đặc biệt trong 3 tháng đầu của thai nghén. Hội chứng rubella bẩm sinh có thể bao gồm 1 hoặc nhiều triệu chứng: khiếm khuyết ở mắt, các dị tật về tim, động mạch, khiếm khuyết về hệ thống thần kinh, ban xuất huyết, bệnh về xương

1. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y
HỌC,TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH0915.558.890
Luận án Nghiên cứu tình trạng nhiễm rubella ở phụ nữ mang thai có nguy cơ
và hội chứng rubella bẩm sinh tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương.Rubella
được phát hiện cách đây hơn 150 năm, được tìm ra bởi người Đức, De Bergen năm
1752 và Orlow năm 1758. Đến năm 1962, Parkman mới phân lập được vi rút
rubella là nguyên nhân gây bệnh. Ở Hoa Kỳ, theo McElhaney và cộng sự, tỷ lệ phụ
nữ bị nhiễm 25%, theo Amy Jonhson và Brenda Ross, tỷ lệ nhiễm từ 10- 20%.
Rubella có thể gây ra nhiều biến chứng, yếu tố liên quan đến sức khỏe cộng đồng
được đặt ra là rubella gây ra thai dị tật bẩm sinh. Phụ nữ mang thai bị nhiễm
rubella càng sớm thì hậu quả đến thai nhi càng nặng nề, đặc biệt trong 3 tháng đầu
của thai nghén. Hội chứng rubella bẩm sinh có thể bao gồm 1 hoặc nhiều triệu
chứng: khiếm khuyết ở mắt, các dị tật về tim, động mạch, khiếm khuyết về hệ
thống thần kinh, ban xuất huyết, bệnh về xương.
MÃ TÀI LIỆU BQT.YHOC. 00068
Giá : 50.000đ
Liên Hệ 0915.558.890
Ở Việt Nam nói chung và ở khu vực miền Bắc nói riêng, chưa có nghiên cứu nào
về tình hình nhiễm rubella trong thời kỳ thai nghén và ảnh hưởng đến thai nhi của
người mẹ bị nhiễm rubella trong thời kỳ mang thai. Xuất phát từ thực tiễn trên, tôi
nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu tình trạng nhiễm rubella ở phụ nữ mang thai
có nguy cơ và hội chứng rubella bẩm sinh tại Bệnh viện Phụ sảnTrung ương”,
với hai mục tiêu: (1) Xác định tỷ lệ nhiễm mới rubella, các dấu hiệu lâm sàng,
miễn dịch và một số yếu tố liên quan ở những phụ nữ mang thai có nghi ngờ nhiễm
rubella trên lâm sàng tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương năm 2009- 2011.(2) Mô tả
các dấu hiệu bất thường của thai nhi và trẻ sơ sinh ở phụ nữ mang thai nhiễm
rubella.
NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
1. Điểm mới trong nghiên cứu này là đã xác định tỷ lệ các bà mẹ mang thai có triệu
chứng sốt, phát ban và nổi hạch bị nhiễm mới rubella rất cao. Nguy cơ thai nhi và
trẻ sơ sinh bị hội chứng rubella bẩm sinh rất cao khi các bà mẹ mang thai bị nhiễm
rubella trong vòng 12 tuần đầu lần đầu tiên được phát hiện và nghiên cứu một cách
hệ thống tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương.
2. Áp dụng phương pháp chọc ối để chẩn đoán sớm thai nhi bị nhiễm rubella bằng
kỹ thuật PCR, giúp các nhà sản khoa tư vấn cho người bệnh và xử trí phù hợp, hạn
chế ĐCTN không hợp lý và làm giảm hội chứng rubella bẩm sinh ở trẻ sơ sinh.
BỐ CỤC CỦA LUẬN ÁN
Luận án có 122 trang, 40 bảng, 3 hình và 10 biểu đồ, 1 sơ đồ, 179 tài liệu tham

2. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y
HỌC,TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH0915.558.890
khảo (8 tài liệu tiếng Việt, 169 tài liệu tiếng Anh và 2 tài liệu tiếng Pháp). Ngoài
đặt vấn đề và kết luận, luận án có 4 chương:
Chương 1. Tổng quan tài liệu 33 trang
Chương 2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu 18 trang
Chương 3. Kết quả nghiên cứu 30 trang
Chương 4. Bàn luận
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN 3
1.1. Một số đặc điểm của vi rút rubella 3
1.1.1. Đặc điểm sinh vật học 3
1.1.2. Đặc điểm quá trình phát triển của vi rút 4
1.1.3. Chẩn đoán trong phòng xét nghiệm 9
1.2. Một số đặc điểm dịch tễ học nhiễm rubella 16
1.2.1. Nguồn truyền nhiễm 16
1.2.2. Đường truyền nhiễm 16
1.2.3. Phân bố nhiễm rubella trên thế giới. 17
1.3. Cơ chế bệnh sinh của hội chứng rubella bẩm sinh 21
1.4. Đặc điểm lâm sàng, xét nghiệm và chẩn đoán nhiễm rubella. 21
1.4.1. Triệu chứng lâm sàng 21
1.4.2. Xét nghiệm 22
1.4.3. Chẩn đoán tình trạng nhiễm rubella ở phụ nữ mang thai 25
1.4.4. Chẩn đoán thai nhi bị nhiễm rubella 25
1.5. Hội chứng rubella bẩm sinh và các thay đổi bất thường của thai nhi 27
1.5.1. Hội chứng rubella bẩm sinh 27
1.5.2. Các thay đổi bất thường của thai nhi 27
1.6. Các công trình nghiên cứu 28
1.7. Thái độ xử trí phụ nữ mang thai bị nhiễm rubella 33
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 36
2.1. Nghiên cứu mô tả cắt ngang 36
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu 36
2.1.2. Phương pháp nghiên cứu 37
2.2. Nghiên cứu mô tả tiến cứu 39
2.2.1. Đối tượng nghiên cứu 39
2.2.2. Phương pháp nghiên cứu 40
2.3. Quy trình nghiên cứu 43
2.3.1. Quy trình xét nghiệm định lượng kháng thể kháng rubella 43
2.3.2. Quy trình chọc ối 44

3. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y
HỌC,TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH0915.558.890
2.3.3. Quy trình lấy máu cuống rốn thai nhi và trẻ sơ sinh: 47
2.3.4. Quy trình siêu âm phát hiện dị tật 47
2.3.5. Cách thức thăm khám và thu thập số liệu một số dị tật trên lâm sàng. 48
2.3.6. Chỉ định đình chỉ thai nghén ở phụ nữ mang thai nhiễm rubella. 50
2.4. Phân tích số liệu 52
2.5. Các biện pháp hạn chế sai số 52
2.6. Đạo đức trong nghiên cứu 53
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 54
3.1. Một số đặc trưng cá nhân 54
3.1.1. Đặc trưng cá nhân 54
3.1.2. Tiền sử sinh sản 55
3.1.3. Tuổi thai 56
3.1.4. Tiền sử sốt phát ban và nhiễm rubella 56
3.2. Tỷ lệ nhiễm mới rubella, các dấu hiệu lâm sàng, cận lâm sàng và một số yếu tố
liên quan 58
3.2.1. Các triệu chứng lâm sàng và miễn dịch 58
3.2.2. Tỷ lệ nhiễm mới rubella 64
3.2.3. Mối liên quan giữa tỷ lệ nhiễm mới rubella và một số yếu tố liên quan 64
3.3. Một số thay đổi bất thường của thai nhi và trẻ sơ sinh trên thai phụ nhiễm
rubella 69
3.3.1. Hình ảnh siêu âm bất thường của thai nhi 69
3.3.2. Đình chỉ thai nghén 71
3.3.3. Thay đổi trên trẻ sơ sinh 75
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN 84
4.1. Đặc trưng cá nhân 84
4.2. Tỷ lệ nhiễm mới rubella, các dấu hiệu lâm sàng, cận lâm sàng và một số yếu tố
liên quan 86
4.2.1. Các triệu chứng lâm sàng và miễn dịch của nhiễm rubella 87
4.2.2. Tỷ lệ nhiễm mới rubella trên phụ nữ mang thai và một số yếu tố ảnh hưởng
93
4.3. Một số thay đổi bất thường của thai nhi và trẻ sơ sinh trên thai phụ nhiễm
rubella 101
4.3.1. Thay đổi trên siêu âm thai và thai nhi 101
4.3.2. Đình chỉ thai nghén 103
4.3.3. Thay đổi trên trẻ sơ sinh 105
4.3.4. Chậm phát triển thai nhi 114
4.3.5. Thay đổi trên trẻ sơ sinh có nhiễm rubella 116
4.4. Một số điểm mới và khả năng áp dụng 119

4. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y
HỌC,TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH0915.558.890
KẾT LUẬN 120
KIẾN NGHỊ 122
NHỮNG CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1. Phân loại dị tật bẩm sinh của thai nhi do mẹ bị nhiễm rubella trong vòng
12 tuần đầu của thời kỳ mang thai 28
Bảng 1.2. Tỷ lệ mới mắc dị tật bẩm sinh và sự có mặt của rubella ở phụ nữ có thai
31
Bảng 3.1. Phân bố một số đặc trưng cá nhân của đối tượng nghiên cứu 54
Bảng 3.2. Phân bố tiền sử sản khoa của đối tượng nghiên cứu 55
Bảng 3.3. Phân bố các triệu chứng lâm sàng riêng rẽ 58
Bảng 3.4. Phối hợp các triệu chứng lâm sàng 58
Bảng 3.5. Mối liên quan giữa sự phối hợp 3 triệu chứng lâm sàng và một số đặc
trưng cá nhân 59
Bảng 3.6. Mối liên quan giữa sự phối hợp 3 triệu chứng sốt, phát ban, nổi hạch và
tiền sử sinh sản 60
Bảng 3.7. Mối liên quan giữa sự phối hợp 3 triệu chứng lâm sàng và tuổi thai 61
Bảng 3.8. Phân bố sự phối hợp 3 triệu chứng sốt, phát ban, nổi hạch và một số yếu
tố ảnh hưởng 61
Bảng 3.9. Nồng độ IgM và IgG trung bình 63
Bảng 3.10. Phân bố nhiễm rubella theo một số đặc trưng cá nhân 64
Bảng 3.11. Phân bố nhiễm rubella theo tiền sử sinh sản 65
Bảng 3.12. Phân bố nhiễm rubella theo triệu chứng lâm sàng 66
Bảng 3.13. Phân bố nhiễm rubella theo tuổi thai 67
Bảng 3.14. Phân tích đa biến mối liên quan giữa tình trạng nhiễm rubella và một số
yếu tố ảnh hưởng 68
Bảng 3.15. Phân bố các bất thường của thai nhi 69
Bảng 3.16. Phân bố bất thường của thai trên siêu âm theo tình trạng nhiễm rubella
70
Bảng 3.17. Phân bố đình chỉ thai nghén theo tuổi thai nhiễm rubella 71
Bảng 3.18. Phân bố tuổi thai đình chỉ thai nghén 72
Bảng 3.19. Phân bố đình chỉ thai nghén theo các triệu chứng lâm sàng 72
Bảng 3.20. Phân bố đình chỉ thai nghén theo sự có mặt của kháng thể IgM và IgG
73
Bảng 3.21. Tỷ lệ thai nhi đình chỉ thai nghén trên 18 tuần xét nghiệm máu cuống
rốn 74

5. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y
HỌC,TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH0915.558.890
Bảng 3.22. Kết quả xét nghiệm dịch chọc ối bằng kỹ thuật PCR 75
Bảng 3.23. Chỉ số apgar của trẻ sơ sinh 75
Bảng 3.24. Tỷ lệ trẻ cần được hồi sức sơ sinh 76
Bảng 3.25. Tỷ lệ trẻ sơ sinh có dị tật bẩm sinh 76
Bảng 3.26. Phân bố trẻ sơ sinh có dấu hiệu bất thường theo tuổi thai nhiễm rubella
76
Bảng 3.27. Phân bố các bất thường về mắt của trẻ sơ sinh 77
Bảng 3.28. Phân bố các bất thường về tim mạch và gan của trẻ sơ sinh 78
Bảng 3.29. Phân bố các bất thường trên da của trẻ sơ sinh 78
Bảng 3.30. Phân bố các bất thường về nhân trắc của trẻ sơ sinh 79
Bảng 3.31. Phân bố kháng thể IgG và IgM của trẻ sơ sinh 79
Bảng 3.32. Phân bố kháng thể IgG và IgM của trẻ sơ sinh 80
Bảng 3.33. Phân bố kháng thể IgM của trẻ sơ sinh nhiễm rubella và dị tật bẩm sinh
81
Bảng 3.34. Phân bố giữa tuổi thai phụ nữ mang thai nhiễm rubella và trẻ sơ sinh
nhiễm rubella 81
Bảng 3.35. Phân bố các bất thường của thai nhi có dị tật bẩm sinh 82
Bảng 3.36. Phân bố đa dị tật bẩm sinh ở trẻ sơ sinh có dị tật bẩm sinh 83
Bảng 4.1. Giá trị chẩn đoán của kháng thể kháng rubella 92
Bảng 4.2. Các bất thường do nhiễm rubella trên trẻ sơ sinh 119
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1. Phân bố tuổi thai khi xét nghiệm 56
Biểu đồ 3.2. Phân bố tiền sử sốt phát ban của phụ nữ mang thai 56
Biểu đồ 3.3. Phân bố tiền sử nhiễm rubella của phụ nữ mang thai 57
Biểu đồ 3.4. Phân bố tiền sử tiêm phòng rubella của phụ nữ mang thai 57
Biểu đồ 3.5. Tỷ lệ phụ nữ mang thai có cả 3 triệu chứng sốt, phát ban và nổi hạch
59
Biểu đồ 3.6. Sự có mặt của kháng thể kháng rubella IgG 62
Biểu đồ 3.7. Sự có mặt của kháng thể kháng rubella IgM 62
Biểu đồ 3.8. Sự có mặt của kháng thể kháng rubella IgG và IgM 63
Biểu đồ 3.9. Tỷ lệ nhiễm mới rubella của phụ nữ mang thai có nguy cơ cao 64
Biểu đồ 3.10. Tỷ lệ thai phụ bị đình chỉ thai nghén 71
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt
1. Nguyễn Quảng Bắc (2009), “Một số nhận xét phụ nữ mang thai bị lây nhiễm
rubella trong nửa đầu thời kỳ thai nghén tại BVPSTW”, Tạp chí Y học thực hành,
số 8/ 2009, tr 16 – 17.

6. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y
HỌC,TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH0915.558.890
2. Trần Danh Cường (2010), Thực hành siêu âm tim thai, Nhà xuất bản y học, Hà
Nội, tr 84 -155.
3. Phan Dẫn và cộng sự (2004), “Võng mạc”, Nhãn khoa giản yếu tập 1, Nhà xuất
bản y học, Hà Nội, Tr 470- 588.
4. Phan Dẫn và cộng sự (2004), “Glôcôm”, Nhãn khoa giản yếu tập 2, Nhà xuất
bản y học, Hà Nội, Tr 219 – 303.
5. Phan Trường Duyệt (2007), “Sự phát triển của thai”, Lâm sàng sản phụ khoa,
Nhà xuất bản Y học, Hà Nội, tr 10 – 20.
6. Phạm Thị Thanh Hiền (2011), “Nhiễm vi rút rubella”, Các bệnh lý nhiễm khuẩn
trong thời kỳ mang thai, Nhà xuất bản Y học, Hà Nội, tr 7 – 15.
7. Lê Diễm Hương, Dương Thị Lệ, Phạm Văn Ánh và cộng sự (2004), “Nhận xét
sơ bộ tình hình nhiễm rubella bào thai trên các bà mẹ có nguy cơ cao trong 3 năm
2001 – 2003 tại Bệnh viện Phụ Sản Quốc Tế Sài Gòn”, Hội nghị Việt – Pháp về
sản phụ khoa vùng Châu á Thái Bình Dương lần 4, tr 103 – 110.
8. Lê Diễm Hương, Lê Quang Tân, Phạm Văn Ánh và cộng sự (2005), “Nhận xét
một số trường hợp mắc hội chứng rubella bẩm sinh đề xuất biện pháp phòng
ngừa”, Hội nghị Việt – Pháp về sản phụ khoa vùng Châu á Thái Bình Dương lần 5,
tr 101 – 106.
9. Vũ Xuân Nghĩa, Phạm Đức Minh, Nguyễn Quảng Bắc và cộng sự (2011),
“Nghiên cứu thiết kế Nested PCR phát hiện virus rubella trong dịch ối thai phụ”,
Tạp chí y học thực hành, số 11/2011, tr 55-57.
10. Hoàng Thị Thanh Thủy (2011), Nghiên cứu tình hình đình chỉ thai nghén vì
nhiễm rubella tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương 6 tháng đầu năm 2011, Luận văn
tốt nghiệp nội trú, Trường Đại học Y Hà Nội, Hà Nội, tr 48 – 54.
11. Nguyễn Vũ Trung (2007), “Virus rubella”, Vi sinh vật y học, Nhà xuất bản Y
học, Hà Nội, tr 304-307.