1. Ασήμου Κωνσταντίνα, φιλόλογος στο
Πιλοτικό 10 Γυμνάσιο Θήβας
Η ΕΤΕΡΟΤΗΤΑ ΣΤΗ
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Β΄ Γυμνασίου
Σεμινάρια φιλολόγων Γυμνασίων: «Ομαδοσυνεργατική
διδασκαλία και μάθηση στα φιλολογικά μαθήματα.
Διδακτικές προτάσεις και δοκιμές».
23-1-2013, Θήβα/ 20-1-2013 και 1-2-2013 Λιβαδειά
Διοργάνωση: Στρατής Μαϊστρέλλης
Σχολικός Σύμβουλος Φιλολόγων Ν. Βοιωτίας

2. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
 Να κατανοήσουν οι μαθητές την έννοια της ετερότητας στις







διάφορες μορφές της.
Να κατανοήσουν ότι μπορούμε να συνυπάρχουμε παρά την
ετερότητά μας.
Να ευαισθητοποιηθούν απέναντι στην ετερότητα ,να την
αποδεχτούν ως ιστορική ,φυσική και κοινωνική αναγκαιότητα.
Να κατανοήσουν τις έννοιες ρατσισμός ,κοινωνικός
αποκλεισμός,προκαταλήψεις στερεότυπα.
Να κατανοούν και να αποδέχονται τις ομοιότητες και διαφορές
θρησκειών,λαών, νοοτροπιών ζωής.
Να αποδεχτούν την ύπαρξη κάποιων ομάδων με δυσκολίες και να
κατανοούν τις ανάγκες τους.
Να καλλιεργήσουν την ενσυναίσθηση.
Να αναγνωρίσουν τις δικές τους προκαταλήψεις.

3. ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ(4 ώρες)
1η ώρα
 Οι μαθητές παίρνουν ένα φύλλο εργασίας
που σκοπό έχει να τους εισάγει στην
έννοια της ετερότητας και να τους κινήσει
το ενδιαφέρον να ασχοληθούν με τα
κείμενα της επόμενης φάσης.

4. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1
1η ώρα
 Tι σας έρχεται στο μυαλό όταν ακούτε τη λέξη
ετερότητα;
 Παρακολουθείστε το βίντεο του you tube «Είμαστε όλοι
ίσοι. Είμαστε όλοι διαφορετικοί» για να κατανοήσετε τις
έννοιες που θα χρησιμοποιήσουμε στην ενότητα.
 http://www.youtube.com/watch?v=PD6MoTY-jRA
 Ποιες είναι οι παράμετροι που καθορίζουν τη
διαφορετικότητα;

5. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1
 Τι σας έρχεται στο μυαλό ακούγοντας τη
λέξη ετερότητα;

6. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1
2η ώρα
Αφού διαβάσετε το ποίημα του Εγγονόπουλου
« Ξεχνιέται ο Αδόλφος Χίτλερ;», απαντήστε στις
παρακάτω ερωτήσεις:
 Αιτιολογείστε τον τίτλο του ποιήματος.
 Ο ποιητής μιλά για κάποια «όντα». Γιατί νομίζετε
ότι διάλεξε τη συγκεκριμένη λέξη κι όχι κάποια
άλλη;
 Το ποίημα αναφέρεται μόνο στο Χίτλερ ή έχει
κάποιο γενικότερο στόχο και ποιος είναι αυτός;

7. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2
Αφού διαβάσετε το comic «Εγώ ρατσιστής;», απαντήστε στις
παρακάτω ερωτήσεις:
 Ποιο είναι το θέμα του παραπάνω κειμένου;
 Ο ρατσισμός δεν εκδηλώνεται μόνο απέναντι σε άτομα διαφορετικής
εθνικότητας ή θρησκεύματος αλλά και σε άλλες κατηγορίες
ανθρώπων. Αφού διαβάσετε το comic απαντήστε στις ερωτήσεις:
 Υπάρχει δηλαδή ο λεγόμενος «κοινωνικός ρατσισμός». Μπορείτε να
αναφέρετε κατηγορίες ανθρώπων που υφίστανται το ρατσισμό;
 «υπέφερε από το ρατσισμό όταν έφτασε εδώ και τώρα να που αυτή
…» Τι είναι αυτό που προκαλεί έκπληξη στη νεαρή κοπέλα σχετικά
με τη συμπεριφορά της μητέρας της; Μπορείτε να αιτιολογήσετε τη
συμπεριφορά της αυτή;
 Το κείμενο ανήκει στην κατηγορία των πολυτροπικών κειμένων.
Πως η χρήση των σκίτσων συνέβαλε στην καλύτερη κατανόηση του
κειμένου;

8. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1
3η ώρα
Αφού διαβάσετε το κείμενο από την Ιστορία του
Ελληνικού έθνους να απαντήσετε στις
παρακάτω ερωτήσεις:
 Σε ποιο κειμενικό είδος εντάσσεται το
παραπάνω απόσπασμα;
 Τι είναι η φυλή σύμφωνα με το κείμενο ;
 Πώς απαντά ο συγγραφέας στο ερώτημα για το
αν υπάρχουν ανώτερες ή κατώτερες φυλές; Με
ποιους τρόπους τεκμηριώνει την απάντησή του;

9. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2
Αφού διαβάσετε το κείμενο «Ένα σχολείο για όλους. Το
δικαίωμα στη διαφορά» απαντήστε στις ερωτήσεις:
 Τι είδος κειμένου είναι το παραπάνω και ποιο είναι το
θέμα του;
 Ποια είναι συνήθως η στάση των ανθρώπων απέναντι σε
ένα άτομο με ειδικές ανάγκες;
 Ο οίκτος που συνήθως αισθανόμαστε για τα άτομα για
τα άτομα με ειδικές ανάγκες είναι μια αντίδραση θετική ή
αρνητική;
 Τι χρειάζεται να αλλάξει στη στάση μας απέναντι στα
άτομα με ειδικές ανάγκες , ώστε να ενταχθούν στην
κοινωνία μας ως ισότιμα μέλη και να μην τα οδηγούμε με
την συμπεριφορά μας στην απομόνωση και στην
περιθωριοποίηση;

10. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1
4η ώρα
Αφού διαβάσετε το κείμενο του Λεό Μπουσκάλια «Η πικρή
γνωριμία με το ρατσισμό» ,να απαντήσετε στις
παρακάτω ερωτήσεις:
 Ποιο είναι το θέμα του παραπάνω κειμένου;
 Πως συμπεριφέρονται οι μαθητές του αμερικανικού
σχολείου στο μετανάστη συμμαθητή τους;
 Ποια στοιχεία διαφορετικότητας τους ωθούν σ’ αυτή τη
συμπεριφορά;
 Πώς αντιδρά ο συγγραφέας στην επιθετικότητα των
συμμαθητών του;
 Με ποια επιχειρήματα προσπαθεί ο πατέρας να
ανατρέψει τα αρνητικά συναισθήματα που τείνει να
δημιουργήσει ο γιος για την ταυτότητά του;

11. Β΄ΦΑΣΗ:Ανάγνωση
ΚΕΙΜΕΝΑ ΠΟΥ ΘΑ ΜΕΛΕΤΗΘΟΥΝ:
Α. Θρησκευτική ετερότητα:
 Γκότχολτ Έφραϊμ Λέσινγκ, « Η ιστορία του δαχτυλιδιού» ΚΝΛ β΄Γυμνασίου
 (παράλληλο κείμενο) Γιασίν Μεχμέτ «Οι συμπατριώτες μου»
Β. Ο εθνικός άλλος:
 Γιάννης Μαγκλής, «Γιατί;» ΚΝΛ Β΄Γυμνασίου
 (παράλληλο κείμενο) Εριχ Μαρία Ρεμάρκ «Ουδέν νεώτερον από το δυτικόν
μέτωπον»
Γ. Μετανάστης:
 Θανάσης Βαλτινός , «Η καλή μέρα από το πρωί φαίνεται» ΚΝΛ Α΄ Γυμνασίου
 (παράλληλο κείμενο) Θανάσης Βαλτινός «Δυο γράμματα της Χαράς» ΚΝΛ
Β΄Γυμνασίου
Δ. Άτομα με ειδικές ανάγκες
 Μαρία Πυλιώτου, «Λεώνη» ΚΝΛ Α΄Γυμνασίου
 (παράλληλο κείμενο) Μαρούλα Κλιάφα, «Ο δρόμος για τον παράδεισο είναι
μακρύς»
ΚΝΛ Α΄Γυμνασίου

12. ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΕΤΕΡΟΤΗΤΑ
Γκότχολτ Έφραϊμ Λέσινγκ, « Η
ιστορία του δαχτυλιδιού»

13. Γκότχολτ Έφραϊμ Λέσινγκ, « Η ιστορία του
δαχτυλιδιού»
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Παρακολουθείστε το βίντεο
http://www.youtube.com/watch?v=BArryOL8gvk
 Ποιο είναι το θέμα του;
 α) Τι γνωρίζετε για τη θρησκεία γενικά; Πόσες
διαφορετικές θρησκείες γνωρίζετε;
http://www.livepedia.gr/index.php/%CE%98%CF%81%CE
%B7%CF%83%CE%BA%CE%B5%CE%AF%CE%B1
β) Τι γνωρίζετε για την ανεξιθρησκία;
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BD%CE%B5%CE%B

14.  Ποια απορία έχει ο Σουλτάνος Σαλαντίν και γιατί
ζητά τη γνώμη του Νάθαν του σοφού;
 Να σχολιάσετε τη φράση του Σαλαντίν «ένας
άνθρωπος …..επέλεξε». Τι είναι αυτό που τονίζει
ο Σαλαντίν ως κάτι σημαντικό;
 Ποια άποψη εκφράζει ο Σαλαντίν για την αλήθεια
και πώς τη συμπληρώνει ο Νάθαν να ;
ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ: Σ’ ένα κείμενο να
παρουσιάσετε την άποψή σας για την αξία της
αλήθειας . Υπάρχουν άνθρωποι σήμερα που
εκτίθενται σε κινδύνους για την υπεράσπισή της;

15.  «Η ιστορία του δαχτυλιδιού» είναι αλληγορική. α)Τι σημαίνει η λέξη
αλληγορία ως λογοτεχνικός όρος;
http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triant
=
β) Τι συμβολίζουν στην ιστορία : ο πατέρας , τα δαχτυλίδια ,οι τρεις
γιοι;
 Γιατί ο πατέρας βρέθηκε σε δύσκολη θέση όταν ήρθε η στιγμή να
κληροδοτήσει το δαχτυλίδι σ’ έναν από τους τρεις γιους του; Τι
συμπέρασμα βγάζετε από την αναποφασιστικότητα του;
 Γνωρίζοντας την αλληγορική της ιστορίας πώς ερμηνεύετε το τέλος
της , ό,τι δηλαδή κανένας από τους γιους δεν μπορεί να ισχυριστεί
ότι κατέχει το αληθινό δαχτυλίδι;

16.  Με τη βοήθεια του καθηγητή των θρησκευτικών
να συγκεντρώσετε στοιχεία για τις τρεις
θρησκείες που αναφέρονται στο κείμενο.
(χριστιανισμός, ιουδάϊσμός, ισλαμισμός)
 ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ: Να αναφέρετε τα
χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει κάποιος
άνθρωπος για να είναι σε θέση να σεβαστεί και
να αποδεχτεί κάποιον που πιστεύει σε
διαφορετική θρησκεία απ’ αυτόν.

17. Παράλληλο κείμενο
Γιασίν Μεχμέτ «Οι συμπατριώτες μου» εδώ
 Τι είναι εκείνο που χωρίζει και τι αυτό που
ενώνει τους δύο συμπατριώτες ; Η
διαφορά αυτή αποτελεί εμπόδιο στις
σχέσεις τους; Ποια στοιχεία από το ποίημα
δικαιολογούν την απάντησή σας ;
 Ακολουθώντας την ποιητική φόρμα του
Γιασίν Μεχμέτ να γράψετε δικούς σας
στίχους μέσα από τους οποίους να
αναδεικνύεται η ιδέα της συμφιλίωσης.

18. ΕΘΝΙΚΟΣ ΑΛΛΟΣ
Γιάννης Μαγκλής, «Γιατί;»

19. Γιάννης Μαγκλής, «Γιατί;»
Φύλλο εργασίας


1.
2.
3.
4.
Ακούστε το τραγούδι των Χαϊνηδων «Ο
θάνατος του Παλικαριού»
http://www.youtube.com/watch?v=rfRGq27EhV8
.Επίσης εδώ διαβάστε τους στίχους του.
Το κείμενο είναι διήγημα. Ας προσπαθήσουμε
να καταλάβουμε τι είναι ένα διήγημα
,προσέχοντας στο «Γιατί;» τα εξής:
Έχει μεγάλη ή μικρή έκταση;
Έχει πολλούς ή λίγους ήρωες;
Έχει πολλά, λίγα ή ένα επεισόδιο;
Έχει ενότητα υπόθεσης, χώρου, χρόνου;

20.  Σε ποιο θέμα αναφέρεται το κείμενο; Πώς θα το
αποκαλούσατε με κριτήριο το περιεχόμενό του;
Ποιες αξίες πολλαπλασιάζουν μέσα μας τέτοια
έργα;
 Ποια κοινά γνωρίσματα έχουν οι δύο στρατιώτες;
 Ποιες είναι οι συναισθηματικές διακυμάνσεις του
πρώτου στρατιώτη όπως αυτές παρουσιάζονται
από την αρχή ως το τέλος του διηγήματος; Να
τις επισημάνετε παρακολουθώντας το κείμενο.

21. 
Ποιο από τα δύο πρόσωπα παρουσιάζεται τραγικότερο
και γιατί;
 Ποιος είναι ο στόχος του συγγραφέα και πώς αυτός
συσχετίζεται με τον τίτλο του διηγήματος
 α)Στο κείμενο ακούμε τη φωνή ενός αφηγητή. Σε ποιο
γραμματικό πρόσωπο γίνεται η αφήγηση; Τι πετυχαίνει
ο συγγραφέας επιλέγοντας αυτό τον τύπο της
αφήγησης για να παρουσιάσει την ιστορία του;
β) Στο διήγημα δεν ορίζεται ο τόπος κι ο χρόνος των
γεγονότων ούτε δίνονται τα ονόματα των στρατιωτών
.Τι θέλει να πετύχει μ΄αυτό ο συγγραφέας;

22.  ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ:
Επιλέξτε μία από τις παρακάτω εργασίες:
1.Γράψτε ένα διαφορετικό τέλος για το
διήγημα χωρίς να ανατρέπετε το
αντιπολεμικό του μήνυμα.
2.Δημιουργήστε ένα δικό σας σκίτσο ή
αφίσα με αντιπολεμικό περιεχόμενο.
3.Βρείτε τραγούδια με αντιπολεμικό
περιεχόμενο.

23. Παράλληλο κείμενο :Εριχ Μαρία Ρεμάρκ, «Ουδέν
νεώτερον από το δυτικό μέτωπον»
 Να συγκρίνετε το θέμα του κειμένου με το θέμα
του κειμένου του Μαγκλή.
 α) Πού αποδίδει καθένας από τους ήρωες των
κειμένων την παρόρμησή του να σκοτώσει;
β) Τι τους κάνει να μετανιώνουν για την
παρόρμηση τους αυτή στη συνέχεια;
 «Ο πόλεμος είναι μια Κίρκη που μεταμορφώνει
τους ανθρώπους». Αφού θυμηθείτε ποια ήταν η
Κίρκη στην Οδύσσεια του Ομήρου βρείτε σημεία
στα κείμενα που τεκμηριώνουν την παραπάνω
φράση.

24. ΜΕΤΑΝΑΣΤΗΣ
 Θανάσης Βαλτινός, «Η καλή μέρα
απ’το πρωί φαίνεται»

25. Θανάσης Βαλτινός, «Η καλή μέρα απ’το πρωί
φαίνεται»
 Ακούστε το τραγούδι του Σωκράτη Μάλαμα,
«Στην Αμερική» http://www.youtube.com/watch?
v=a8uxqzokc0w
 Μέσω της μηχανής αναζήτησης Google
μεταβείτε στο ψηφιακό αρχείο της ΕΡΤ. Από την
εκπομπή «περισκόπιο» που ήταν αφιερωμένη
στον Θανάση Βαλτινό παρακολουθείστε από το
9΄έως το 14΄που γίνεται αναφορά στον Ανδρέα
Κορδοπάτη.
http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/pageassetview.aspx?tid=69861&autostart=0

26.  Χαρακτηριστικά της γλώσσας του κειμένου είναι η
λιτότητα, η προφορικότητα και ο ημερολογιακός τόνος.
Μπορείτε να εξηγήσετε γιατί ο συγγραφέας επέλεξε αυτή
τη μορφή γλώσσας στο συγκεκριμένο κείμενο ;
 Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίζει ο ήρωας πριν φύγει για
την Αμερική; Εντοπίστε τις σχετικές αναφορές στο
κείμενο.
 Το βιβλίο από το οποίο προέρχεται το απόσπασμα έχει
τίτλο «Συναξάρι του Ανδρέα Κορδοπάτη». Αφού βρείτε
την έννοια της λέξης «συναξαρι» και μελετήσετε το
περιεχόμενο του κειμένου εξηγήστε τον τίτλο

27.  ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ:
Αφού παρακολουθήσετε το παρακάτω βίντεο
http://www.youtube.com/watch?v=veZqSvNOYrI
Υποθέστε πως είστε και σεις ανάμεσα στους Έλληνες
που στις αρχές του προηγούμενου αιώνα φτάνουν με
πλοίο και αποβιβάζονται στο Ellis island.Περιμένετε την
ολοκλήρωση των διαδικασιών για να σας επιτραπεί η
είσοδος στην Αμερική και γράφετε μια επιστολή σε ένα
αγαπημένο σας πρόσωπο που βρίσκεται στην Ελλάδα.
Θα του αναφέρετε τα συναισθήματα, τις σκέψεις ,τους
προβληματισμούς και τα όνειρά σας λίγο πριν ξεκινήσει
η καινούρια σας ζωή στη νέα σας πατρίδα.

28. Παράλληλο κείμενο
Θανάσης Βαλτινός, «Δυο γράμματα της Χαράς»
 Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της επιστολή
ως κειμενικό είδος;
 Πώς βιώνουν την ξενιτιά α) η Χαρά, β) ο
Γεράσιμος , γ) η Άννα;
 Πώς θα αντιμετωπίζατε εσείς μια
ενδεχόμενη μετανάστευση σε χώρα του
εξωτερικού; Με ποιους από τους
χαρακτήρες του μυθιστορήματος
συμφωνείτε περισσότερο;

29. ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ
 Μαρία Πυλιώτου, «Λεώνη»

30. Μαρία Πυλιώτου, «Λεώνη»
Φύλλο Εργασίας
 Παρακολουθείστε το παρακάτω βίντεο:
 http://www.youtube.com/watch?v=h5UErykzKmY&feature=related






Φανταστείτε ότι είστε ένα άτομο με κινητικά προβλήματα και περιγράψτε μια
μέρα από τη ζωή σας.
Ποιο πρόβλημα αντιμετωπίζει η Λεώνη και πόσο επηρέασε αυτό το
πρόβλημα τη συμπεριφορά της;
Ποια στάση κράτησε η Λεώνη απέναντι στο πρόβλημα υγείας που
αντιμετωπίζει; Εντοπίστε τα σημεία που δείχνουν την αγωνιστική της
διάθεση.
Γιατί είναι σημαντική η απόφαση της Λεώνης να εμφανιστεί στο πάρτι που
διοργανώνουν οι φίλοι της ;
Πως αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της Λεώνης τα μέλη της οικογένειας της;
Στηριζόμενοι σε στοιχεία του κειμένου να σκιαγραφήσετε την
προσωπικότητα της Λεώνης .
Ποιο είναι το μήνυμα που θέλει να περάσει το κείμενο στους ακροατές ;

31. Παράλληλο κείμενο,
Μαρούλα Κλιάφα, «Ο δρόμος για τον παράδεισο είναι μακρύς»
 Εντοπίστε τα προβλήματα που
αντιμετωπίζουν τα δύο κορίτσια;
 Αν ήσαστε στη θέση των δύο κοριτσιών τι
θα κάνατε και πώς θα αντιμετωπίζατε την
κατάσταση;

32. Γ΄φάση
 Δημιουργείστε μια έκθεση φωτογραφιών με θέμα
την ετερότητα.
 Δημιουργείστε μια αφίσα εμπνεόμενοι από τα
κείμενα που διδαχθήκατε.
 «Είμαστε όλοι ίσοι, είμαστε όλοι διαφορετικοί».
Λαμβάνοντας υπόψη σας όσα συζητήθηκαν
κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας της θεματικής
ενότητας ,γράψτε ένα κείμενο στο οποίο θα
εκφράζετε τις σκέψεις για την ετερότητα και τη
στάση μας απέναντι σ’ αυτή.