More Related Content
More from คุณครูเกตุชัย ปิ่นทอง
More from คุณครูเกตุชัย ปิ่นทอง (11)
กษัตริย์ไทยสมัยอยุธยากับการพัฒนาชาติไทย
- 6. การปกครองส่วนกลาง
(ราชธานี)
จตุสดมภ์
เวียง วัง คลัง นา
การปกครองส่วนภูมิภาค
(หัวเมืองชั้นใน)
การปกครองส่วนภูมิภาค
(หัวเมืองชั้นนอก)
จตุสดมภ์
เวียง วัง คลัง นา
การปกครองส่วนภูมิภาค
(หัวเมืองประเทศราช)
การปกครองสมัยอยุธยาตอนต้น : การปกครองแบบจตุสดมภ์
(พ.ศ. 1893-1991)
Editor's Notes
- ที่ตั้งของกรุงศรีอยุธยามีลักษณะเป็นเกาะมีแม่น้ำไหลผ่าน 3 สาย คือ แม่น้ำลพบุรี แม่น้ำป่าสัก และแม่น้ำเจ้าพระยา มี 5 ราชวงศ์ คือ ราชวงศ์อู่ทอง ราชวงศ์สุพรรณภูมิ ราชวงศ์สุโขทัย ราชวงศ์ปราสาททอง ราชวงศ์บ้านพลูหลวง
- สมเด็จพระนเรศวรมหาราช เป็นโอรสของพระมหาธรรมราชาธิราช แห่งราชวงศ์สุโขทัยที่ครองกรุงศรีอยุธยา พระเจ้าอังวะเป็นกบฏ พระเจ้าหงสาวดีนันทบุเรงจึงยกทัพหลวงไปปราบ พระองค์ได้สั่งให้พระยามอญสองคน คือ พระยาเกียรติและพระยาราม ลงมาคอยต้อนรับทัพไทยที่เมือง และช่วยกันกำจัดสมเด็จพระนเรศวร พระยาเกียรติกับพระยารามเมื่อไปถึงเมืองแครงแล้วได้ขยายความลับนี้แก่พระมหาเถรคันฉ่องผู้เป็นอาจารย์ของตน
- เพื่อป้องกันมิให้ฮอลันดาข่มเหงไทยอีก จึงทรงสร้างเมืองลพบุรีไว้เป็นเมืองหลวงสำรอง และเตรียม สร้างป้อมปราการไว้คอยต่อต้านข้าศึก เป็นเหตุให้บาทหลวงฝรั่งเศสที่มีความรู้ทางการช่าง และต้องการเผยแผ่คริสต์ศาสนา นิกายโรมันคาทอลิก ได้เข้ามาอาสาสมัครรับใช้ราชการจัดกิจการเหล่านี้ ข้าราชการฝรั่งที่ทำราชการมีความดีความชอบในการปรับปรุงขยายการค้าของไทยขณะนั้นคือ เจ้าพระยาวิชเยนทร์ (คอนสแตนติน ฟอลคอน) ต่อมาได้รับยศเป็นถึงสมุหนายก
- หัวเมืองชั้นใน ประกอบด้วยเมืองลูกหลวง หรือเมืองหน้าหน้าด่าน และเมืองชั้นใน(เจ้านาย เชื้อพระวงศ์ ขุนนางปกครอง) หัวเมืองชั้นนอก ให้เจ้าเมืองเดิมปกครอง ประเทศราชให้อิสระในการปครอง
- ยกเลิกเมืองหน้าด่าน หรือเมืองลูกหลวง 4 เมือง เหลืองเมืองพิษณุโลก
- หัวเมืองชั้นใน มีผู้รั้งดูแล ขึ้นตรงกับสมุหนายก หัวเมืองชั้นนอกจัดเป็นเมืองชั้นเอก โท ตรี ตามขนาดของเมือง มีเจ้านาย หรือเชื้อพระวงศ์มาปกครอง
- ผู้แทนทางการทูต นำโดย ดูอาร์เต เฟอร์นันเดส (Duarte Fernandes)
- สมัยสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 (อู่ทอง) จนถึงแผ่นดินสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ นิยมสร้างพระสถูปแบบลพบุรี เช่น วัดพระปรางค์วัดพุธไธสวรรย์ พระศรีรัตนมหาธาตุ วัดราชบูรณะ จังหวัด ต่อมารับศิลปะแบบสุโขทัย พระสถูปเจดีย์ทรงลังกา เช่น พระเจดีย์ใหญ่ 3 องค์ ในวัดพระศรีสรรเพชญ์ พระเจดีย์ใหญ่วัดชัยมงคล
- ในสมัยอยุธยาส่วนใหญ่จะเกี่ยวเนื่องกับพระพุทธศาสนา
ในระยะแรกได้รับอิทธิพลมาจากศิลปะลพบุรี สุโขทัย และลังกา เป็นภาพวาดเกี่ยวข้องกับ เรื่องไตรภูมิพระร่วงซึ่งเป็นภาพพุทธประวัติ ต่อมา มีการเขียน
ภาพต้นไม้ และการปิดทองบนภาพวาดโดยได้รับอิทธิพลมาจากจีน
- ลายรดน้ำฝีมือครูช่างวัดเชิงหวาย
- จินดามณี เป็นวรรณคดีประเภทร้อยแก้ว แต่งโดยพระโหราธิบดี ในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช เป็นหนังสือแบบเรียนเล่มแรกของไทย สอนอ่านเขียนไวยากรณ์ และการแต่งคำประพันธ์ การใช้คำศัพท์ต่าง ๆ เป้าหมายเพื่อจูงใจประชาชนให้เรียนหนังสือเป็นแบบเรียนที่ใช้มาจนถึงสมัยรัชกาลที่ 5 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
- สมุทรโฆษคำฉันท์ ยอดวรรณคดีประเภทฉันท์ ดีทั้งเนื้อเรื่อง ลักษณะการประพันธ์ การใช้ถ้อยคำ วรรณคดีฉบับนี้ มีผู้แต่งถึง 3 ท่าน ได้แก่ พระมหาราชครู สมเด็จพระนารายณ์มหาราช สมัยอยุธยา และสมัยรัชกาลที่ 3 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ เวลาที่ใช้แต่งกว่า 150 ปี
- พระราชพิธีสิบสองเดือน เป็นประเพณีที่เกี่ยวข้องกับประชาชนและชาติบ้านเมืองมีทั้งศาสนาพุทธ และศาสนาพราหมณ์พระราชพิธีนี้มีความผูกพันกับเกษตรกรรม ความอุดมสมบูรณ์ ขวัญและกำลังใจของราษฎร เดือนอ้าย พระราชพิธีไล่เรือ คือไล่น้ำที่ท่วมข้าวในนาให้ลดลง เดือนห้า พระราชพิธีสงกรานต์ เป็นพระราชพิธีขึ้นปีใหม่ เดือนหก พระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ คือพระราชพิธีทำขวัญพืชผลให้เป็นมงคล เดือนแปด พระราชพิธีถวายเทียนพรรษา เดือนเก้า พระราชพิธีพิรุณศาสตร์ หมายถึง พระราชพิธีขอฝน เพื่อให้ฝนตกต้องตามฤดูกาล เป็นพิธีบำรุงขวัญประชาชนที่มีอาชีพทำนา และต้องพึ่งพาธรรมชาติ เดือนสิบ พระราชพิธีสารท มีการกวนข้าวทิพย์และข้าวยาคู เดือนสิบเอ็ด พระราชพิธีแข่งเรือ เดือนสิบสอง พระราชพิธีลอยพระประทีป หรือลอยกระทง
- พระราชพิธีสิบสองเดือน เป็นประเพณีที่เกี่ยวข้องกับประชาชนและชาติบ้านเมืองมีทั้งศาสนาพุทธ และศาสนาพราหมณ์พระราชพิธีนี้มีความผูกพันกับเกษตรกรรม ความอุดมสมบูรณ์ ขวัญและกำลังใจของราษฎร