2. Η φάρμα των ζώων γράφτηκε από τον George Orwell
και εκδόθηκε το 1945. Πρόκειται για την δυστυχισμένη
ζωή των ζώων λόγω του ανεύθυνου ιδιοκτήτη της
φάρμας. Τα ζώα προκείμενου να απαλλαχθούν από την
άθλια και γεμάτη βασανιστήρια ζωή τους αποφασίζουν
να αντιδράσουν και να επαναστατήσουν για να
διεκδικήσουν την ελευθερία τους. Αποτέλεσμα της
επανάστασης αυτής είναι η αυτονομία της φάρμας, η
δημιουργία κανόνων από τα μέλη της καινούριας
κυβέρνησης και η ομαδική εργασία που αποσκοπεί στην
παραγωγικότητα καλύπτοντας τις ανάγκες των ζώων ,
δημιουργώντας το αίσθημα της κοινωνικής και ατομικής
ικανοποίησης και της ανεξαρτησίας από τους
ανθρώπους. Παρόλα αυτά, με το πέρασμα των καιρών
το κλίμα δικαιοσύνης που επικρατούσε
καταστρατηγείται, και αντικαθίσταται έμμεσα και ομαλά
από ένα άδικο και ταπεινωτικό για τα ζώα σύστημα.
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ...
3. Πρόκειται για ένα αλληγορικό μυθιστόρημα που βασίζεται στα
γεγονότα της Ρωσικής Επανάστασης (1917) και της μετέπειτα Σταλινικής
Περιόδου της Σοβιετικής Ένωσης. Γράφτηκε σε μία εποχή όπου η
Σοβιετική ένωση ήταν στο απόγειό της και ο Στάλιν κατείχε άκρως
τιμητική θέση.
Ο Όργουελ σκέφτηκε να γράψει το μυθιστόρημα αυτό μετά από μία
τραυματική για αυτόν εμπειρία που απέκτησε πολεμώντας στον Εμφύλιο
της Ισπανίας. Καταδιώχθηκε από κομμουνιστές που τον θωρούσαν
τροτσκιστή, και από θαύμα (όπως αναφέρει ο ίδιος) έφυγε ζωντανός.
Αποτέλεσμα αυτού ήταν η αφήγηση του μύθου της σοβιετικής ένωσης
μέσω ενός εύκολα αντιληπτού και ¨εύπεπτου¨ μυθιστορήματος,
χρησιμοποιώντας τα ζώα ως υποδείγματα εκμετάλλευσης.
4. Αρχικά παρουσιάζεται η φάρμα , με ζώα κουρασμένα που φαίνεται να
μην θυμούνται μέρες ελευθερίας και ξεγνοιασιάς εκτός από τα
γηραιότερα. Είναι υποταγμένα στον ιδιοκτήτη της φάρμας κ. Τζόουνς, ο
οποίος δεν τα ταΐζει και τα βασανίζει.
Τα ζώα πριν την
επανάσταση
5. Την αφορμή της αλλαγής θα
δώσει ο γέρο-ταγματάρχης, ένα
από τα γηραιότερα γουρούνια
που επέζησαν, θυμίζοντάς τους
τα « Ζώα της Αγγλίας », ένα
επαναστατικό τραγούδι με
σκοπό να τα αφυπνίσει. Ο γέρο-
ταγματάρχης πεθαίνει και τα
ζώα αναλαμβάνουν δράση,
επαναστατούν και
ανεξαρτητοποιούνται από τους
ανθρώπους, φτιάχνουν νόμους·
τα μορφωμένα ζώα ή έστω αυτά
που ξέρουν ανάγνωση και γραφή
διδάσκουν τα υπόλοιπα.
Η επανάσταση
6. Ό, τι έχει δύο πόδια είναι εχθρός.
Ό, τι έχει τέσσερα πόδια ή φτερά είναι φίλος.
Κανένα ζώο δεν επιτρέπεται να φοράει ρούχα.
Κανένα ζώο δεν επιτρέπεται να κοιμάται σε κρεβάτι.
Κανένα ζώο δεν επιτρέπεται να πίνει αλκοόλ.
Κανένα ζώο δεν επιτρέπεται να σκοτώσει άλλο ζώο.
Όλα τα ζώα είναι ίσα.
7. Ο Χιόνης ήταν το γουρούνι-ηγέτης. Αυτός
κατάφερε την επιτυχή διεξαγωγή της
επανάστασης καθώς και την σωστή οργάνωση
των ζώων. Ωστόσο, ο αντίπαλος του Χιόνη,
Ναπολέοντας, διαφωνεί συνεχώς μαζί του και
προσπαθεί να καταλάβει την απόλυτη εξουσία.
Προκειμένου να τα καταφέρει αναλαμβάνει την
εκπαίδευση και την πλήρη φροντίδα για τα
νεογέννητα κουταβάκια της φάρμας. Τα
κουταβάκια εξαφανίζονται για χρόνια.
Μεγαλώνουν με αυστηρές αρχές και
μετατρέπονται σε επιθετικά και άγρια σκυλιά
έτοιμα να σκοτώσουν. Έτσι όταν έρχεται η
διαδικασία ψηφοφορίας για το χτίσιμο ενός πολύ
σημαντικού έργου, του Ανεμόμυλου, που θα
διοχέτευε στην φάρμα νερό και ρεύμα
παρατηρείται πλειοψηφία υπέρ του χτισίματος.
Φοβούμενος ο Ναπολέων πως θα χάσει την
εξουσία βγάζει ένα ουρλιαχτό και εμφανίζονται τα
σκυλιά για να επιτεθούν στον Χιόνη που τελικά
ξεφεύγει και εξαφανίζεται από την φάρμα.
8. Ο Ναπολέοντας ηγείται της φάρμας
και αναθεωρεί τους νόμους , επιβάλει
την άποψή του με κύρια απειλή τα
σκυλιά. Όποιος διαφωνούσε βρισκόταν
αιτία για τον θανατώσει. Φρόντιζε να
πείθει τα ζώα για τις άδικες και
αυθαίρετες αποφάσεις του μέσω του
Σκουήλερ (ενός άλλου γουρουνιού,
αρκετά εύγλωττου(προπαγάνδα))
Μέσα στα πλαίσια της προπαγάνδας
είναι και η παρουσίαση των σχεδίων
του εξαφανισμένου και γενναίου Χιόνη
σαν δικά του . Το αποκορύφωμα της
απολυταρχίας του γίνεται με την
πώληση για σφαγή του Μπόξερ, ενός
γέρικου αλόγου που είχε συνεισφέρει
όσο κανένα άλλο ζώο στην
επανάσταση αλλά και μετά με την
εργατικότητα του και την πίστη του
στον Ναπολέοντα.
9. Κανένα ζώο δεν πρέπει να κοιμάται σε κρεβάτι με
σεντόνια.
Κανένα ζώο δεν πρέπει να πίνει υπερβολικό αλκοόλ.
Κανένα ζώο δεν πρέπει να σκοτώσει άλλο ζώο χωρίς
αιτία
10. Το μυθιστόρημα τελειώνει με τα
ζώα να βλέπουν τα γουρούνια να
γευματίζουν με τους ανθρώπους
ντυμένα με γραβάτες και
κουστούμια . Η φάρμα γίνεται
όπως ήταν αρχικά. Κλείνει
λέγοντας: Τα ζώα απέξω
κοιτάζοντας από γουρούνι σε
άνθρωπο και από άνθρωπο σε
γουρούνι δεν μπορούσαν πια να
ξεχωρίσουν και να αποφανθούν
ποιος ήταν ποιος! Τα γουρούνια
περπατούν στα δυο τους πόδια
πια.
11. Όλα τα ζώα είναι ίσα, αλλά μερικά ζώα είναι πιο ίσα
από τα άλλα
Τέσσερα πόδια καλά, δύο πόδια καλύτερα
12.
13. Η Ρωσία πριν την
Επανάσταση του 1917
κυριαρχούνταν από τον
τσάρο ο οποίος είχε
συγκεντρώσει όλες τις
εξουσίες και τον πλούτο
στα χέρια αυτού και της
κυρίαρχης τάξης. Ο λαός
υπέφερε , η πείνα και η
φτώχεια θέριζε.
Με επικεφαλή τον Λένιν
ο λαός επαναστατεί κατά
του Τσάρου διεκδικώντας
τα δικαιώματά τους.
Καταφέρνουν να διώξουν
τον Τσάρο και τους γύρω
του και να κερδίσουν την
αυτονομία τους .
14. Ο Λένιν πεθαίνει και
δημιουργείται κλίμα
αντιπαράθεσης ανάμεσα
στους δύο διαδόχους του.
Τον Στάλιν και τον
Τρότσκι . Επικρατεί ο
Στάλιν και εκδιώκεται ο
Τρότσκι .
Ως αδιαμφισβήτητος
ηγέτης πια ο Στάλιν
«στήνει» το κράτος ,όχι
και με τα πιο θεμιτά
μέσα. Η προπαγάνδα
είναι το κυριότερο όπλο
του, που μέσω του
εύγλωττου Μολότοφ
υλοποιείται.
15. Ο Στάλιν με τις αυταρχικές μεθόδους που ακολουθεί βρίσκεται στο
απόγειο της δύναμης του ενώ ο λαός του γίνεται όλο και πιο
αποδυναμωμένος . Η κατάσταση για τους απλούς ανθρώπους είναι
παρόμοια με την αρχική .
16.
17. Ο γέρο-στρατηγός: Το γηραιότερο όλων των γουρουνιών. Πεθαίνει
στην αρχή, αφού πρώτα διδάξει την θεωρία και τις ιδεολογίες που
οδήγησαν στην επανάσταση . Συμβολίζει τον Λένιν και οι θεωρίες δεν
είναι τίποτα άλλο από τις θεωρίες του Μαρξ.
Ο Χιόνης: (γουρούνι) Ο αρχηγός της φάρμας και ο πιο μισητός εχθρός
του Ναπολέοντα. Έχει οράματα και πολύ καλό λόγο. Αποβλέπει
έμπρακτα στο καλό της φάρμας και προσπαθεί να διαδώσει τις ιδέες τις
επανάστασης με κάθε τρόπο. Πρόκειται για τον Λέων Τρότσκι.
Ναπολέων : (γουρούνι) Ο δεύτερος αρχηγός της φάρμας μετά τον
Χιόνη. Είναι βίαιος, απόλυτος και διεκδικεί την εξουσία χωρίς να έχει
προθέσεις για την τήρηση της ισότητας και της δικαιοσύνης. Ίσως είναι
είναι η προσωποποίηση του Στάλιν αλλά και κάθε άλλης τυραννικής
φιγούρας.
Σκουήλερ: (γουρούνι)Το δεξί χέρι του Ναπολέοντα. Αυτός ευθύνεται για
την εξάπλωση της προπαγάνδας και για την εκτέλεση των αποφάσεων
του Ναπολέοντα αλλά και την δικαιολόγηση τους. Αντανακλά την
προσωπικότητα του Μολότοφ καθώς και των ΜΜΕ.
18. Μπόξερ: (άλογο) Το πιο εργατικό και καλοπροαίρετο ζώο της φάρμας.
Ακολουθεί πιστά τις διαταγές του Ναπολέοντα, κάτι που τον καθιστά
αφελή καθώς γίνεται θύμα εκμετάλλευσης. Πιστεύει ότι όσο πιο πολύ
δουλεύει τόσο πιο εύκολα θα γίνονται τα πράγματα και θα λύνονται οι
δυσκολίες. Αντιπροσωπεύει την εργατική τάξη .
Βενιαμίν: (γάιδαρος) Το γηραιότερο ζώο στην φάρμα. Είναι
σκεπτικιστής σοφός και καθόλου αισιόδοξος για την πορεία της
ανθρωπότητας. Θεωρείται πως σκιαγραφεί την προσωπικότητα του
συγγραφέα. Αγαπημένες του φράσεις : «Η ζωή συνεχίζεται όπως πάντα -
άσχημα» και «Τα γαϊδούρια ζουν πολλά χρόνια» .
Τα σκυλιά: Η αστυνομία του κόμματος.
Τα πρόβατα : Αντιπροσωπεύουν την τυφλή υποταγή στις αποφάσεις,
την άγνοια και την αμάθεια .
Κος Τζόουνς: Ο προηγούμενος ιδιοκτήτης της φάρμας. Μέθυσος
ανεύθυνος, φροντίζει μόνο τον εαυτό του, έχει φαλιρίσει. Ίσως να
πρόκειται για τον Τσάρο της Ρωσίας (πριν την επανάσταση).
Κος Φρέντερικ: Γειτονικός, αυστηρός και σκληρός κτηματίας.
Συμβολίζει τον Χίτλερ που αρχικά υπέγραψε ουδετερότητα και τελικά
επιτέθηκε αιφνιδιαστικά.
19. Η φάρμα των ζώων αποτέλεσε αντικείμενο έντονου
σχολιασμού . Η εύρεση εκδότη ήταν πολύ δύσκολη υπόθεση
καθώς το βιβλίο θεωρήθηκε ότι θα προκαλούσε διαταραχές
ανάμεσα σε Αγγλία και Σοβιετική Ένωση. Πέντε εκδότες
αρνήθηκαν την έκδοση του βιβλίου και τελικά εκδόθηκε το
1945 από τους Σέκερ και Βάρμπουργκ χωρίς τον πρόλογο
που είχε αρχικά στο νου του ο Όργουελ «Το μελανό σημείο
της λογοκρισίας του Τύπου στην Αγγλία είναι ότι είναι
εθελούσια... Γεγονότα αποσιωπώνται από τον Βρετανικό Τύπο,
όχι λόγω κυβερνητικών παρεμβάσεων, αλλά εξαιτίας μίας
γενικής σιωπηρής συμφωνίας». Το Ανατολικό μπλοκ
θεώρησε απαγορευμένο το βιβλίο μέχρι το τέλος το
κουμμουνισμού το 1989 .
20.
21.
22. Προκειμένου να μην υπάρξουν παρεξηγήσεις θα ήθελα να
ξεκαθαρίσω ότι η παρουσίαση αυτή δεν έγινε για να παρουσιάσει
απόλυτα τις δικιές μου προσωπικές απόψεις. Μέσω της
Σταλινιστικής περιόδου και με αφορμή το βιβλίο του Όργουελ
επιδίωξα να δημιουργήσω προβληματισμούς, όχι για το γεγονός
αυτό καθεαυτό, αλλά για την γενικότερη συμπεριφορά των
ανθρώπων που εξουσιάζουν και εξουσιάζονται. Αυτό που
πραγματικά έγινε αιτία ενασχόλησης μου με το βιβλίο είναι η
τρομερή αντίθεση που προβάλει με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί
το παρακάτω ερώτημα : Πως είναι δυνατόν μία κατεξοχήν τόσο
θαυμαστή θεωρία (όπως του Μαρξ και άλλων) να έχει τόσο
καταστροφικά αποτελέσματα και η ιστορία να καταλήγει σχεδόν
πάντα με το ίδιο άδικο και στρεφόμενο προς το συμφέρον κλίμα;
Ίσως τελικά να είμαστε εμείς οι φταίχτες;