Voices of Panchayat Presidents - Newsletter - Issue No.31

jÄHf Cuh£á murh§f¥ bg© jiyt®fË‹ T£lik¥ò
cŸsh£á murh§f¥
ãuâÃâfË‹ Fuš
Courtesy: http://www.indiawaterportal.org
No. 31- 2014

FOCUS
2cŸsh£á murh§f¥ ãuâÃâfË‹ Fuš - 31 2cŸsh£á murh§f¥ ãuâÃâfË‹ Fuš - 31
cŸsh£á murh§f¤ijí« nj®ªbjL¡f¥g£l jÈ¤ k‰W« bg©
ãuâÃâfisí« tY¥gL¤Jtj‰fhd njáa fyªJiuahlš
11 kh®¢ 2014, òJâšÈ
Ó
dh, ïªâah, ïªnjhndÎah M»a ehLfËš
ntfkhd bghUshjhu ts®¢á V‰g£LŸsJ
F¿¤J«, 1990fËÈUªJ tWik msî FiwªJ
tU« ngh¡»š mJ ãuâgÈ¥gJ F¿¤J«
m © i k ¡ f h y k h f V u h s k h d M Œ î f Ÿ
nk‰bfhŸs¥g£LŸsd. mâš, 2013M« M©L¡fhd
cyf nk«gh£L¡ F¿pLfŸ MŒî 2009-10M«
M©oš ÓdhÉš 11.8%, ïªnjhndÎahÉš 18.1%
k‰W« ïªâahÉš 32.7% tWik ïUªjjhfî« mªj
MŒt¿¡if¡ TW»wJ. ïâš, xU ehS¡F, xU jÅ
kÅjU¡F 1.25 lhy® v‹gij r®tnjr tWik¡nfhL
msthf vL¤J¡bfhŸs¥g£LŸsJ. ïUªjnghâY«,
ghÈd« rh®ªj Mjha§fŸ v‹W gh®¤jhš khWg£l
á¤âu«jh‹»il¡»wJ.
ghÈd¥ ghFghL F¿pLfis¥ bghW¤jtiuÆš
Máa, gáã¡ ehLfŸ Äf¥ ã‹dilªj ÃiyÆnyna
cŸsd. bj‰F Máa ehLfis¥ bghW¤jtiuÆš,
Rfhjhu«, taJtªnjh® fšÉ, bghUshjhu¢
brašghLfËš g§nf‰ò M»at‰¿š ghÈd
ï i l b t Ë ¡ F ¿ p L f Ÿ r A h u h g h i y t d
ehLfS¡F rkkhf mšyJ mijÉl¡ Fiwthf
ïU¡»‹wd. ÓdhÉY« ïªâahÉY« “ïšyhkš
nghd bg©fŸ” 9 nfho¡F« nk‰g£nlh® v‹W xU
MŒî bjÇÉ¡»wJ. m›tsî bg©fŸ ïšyhkš
nghdj‰F¥ bgÇJ« fhuz« M© FHªijfns
njit v‹W FL«g§fns Ãid¥gJ«, ghÈd¤ nj®î
mo¥gilÆš eilbgW« fU¡fiy¥òfS«, áR¡
bfhiyfS«jh‹.
ïªj¥ gFâfis¥ bghW¤jtiuÆš bg©fË‹
gŸË¡ fšÉÆš Xusî K‹nd‰w« ïU¡»wJ.
Vuhskhd bg©fŸ å£o‰F btËna ntiy brŒa¢
brš»‹wd®. Éa¡f¤j¡f tifÆš, Äf mâfkhd
bg©fŸ Kiwrhuh JiwÆš cŸs bjhÊšfËš
<Lg£LŸsd®. mt®fËš 70 Kjš 80 rjåj¤âd®
tiu Étrha ntiyfËš <LgL»wh®fŸ. “Étrha
ntiyfis bg© kakh¡FtJ” v‹gjhf ïJ
á ¤ j Ç ¡ f ¥ g L » w J . M d h š ï ª â a h i t ¥
bghW¤jtiuÆš, Étrha c‰g¤âÆš <Lg£LŸs
b g © f Ë š 1 0 r j å j ¤ â ‰ F «
Fiwthdt®fS¡F¤jh‹ Vnjh xU tifÆš
Ãy¤â‰fhd cilik cÇikí«, f£L¥gh£L
cÇikí« ïU¡»‹wd. bg©fË‹ cilik
c Ç i k i a ¥ b g h W ¤ j t i u Æ š Ó d h î «
ï ª n j h n d Î a h î « V n j h x U t i f Æ š
K‹nd¿ÆU¡»‹wd. MdhY« mJ xU áW
msî¡F¤jh‹. bghUshjhu Ã®thf¤âY«, muáaš
Ã®thf¤âY« bg©fË‹ g§nf‰ãš Äf¥bgÇa
ïilbtËfŸcŸsd.
ïUgjh« ü‰wh©o‹ ikakhd bfhŸif
Éthj§fËš x‹whf bg©fË‹ brh¤JÇik¡F«
mt®fsJ Ãy cilik cÇik¡Fkhd nghuh£l§fŸ
ïUªJ tªJŸsd. ï‹wsî« ïªj cÇikfŸ
ï ª â a h É Y « ï j u g y M á a e h L f Ë Y «
ÃiwntwÉšiy. m©ikÆš el¤j¥g£l áy
MŒîfŸ, thÇR cÇikfËš M©fS¡nf
bg©fS« Ãy« bjhl®ghd nfŸÉí«
cÇik vD« _LgÅ
Ãy¤ânyh, c‰g¤â rh®ªj Éõa§fËnyh cÇikÆšyhj bg© ÉtrhÆfË‹
mDgt§fŸ g‰¿a MŒî ïJ. Étrha Ãy¤âš »uhk¥òw bg©fS¡F cŸs
cÇikfS¡F K£L¡f£ilahf ïU¡F« gšntW ÃiyikfŸ F¿¤J« ïJ
MuhŒ»wJ. nkY«, thÇRÇik eilKiwfŸ v¥go bg©fS¡F rhjfkhf
ïšiy v‹gijí«, Ãy¤â‰F cÇiknfhU« bg©fŸ v¥go gšntW
ÃWtdkakh¡f¥g£l á¡fšfisí«, ÃWtdkakh¡f¥glhj á¡fšfisí«
vâ®bfhŸ»wh®fŸ v‹gJ g‰¿í« ïªj MŒî myR»wJ. Kothf, bg©fË‹
bghUshjhu mâfhu¤â‰fhd bfhŸiffisí« eilKiwfisí« ïªj
MŒt¿¡if gÇªJiu¡»wJ. mªj gÇªJiufŸ brašgL¤j¥gLkhdhš mJ
ghÈd¥ghFgh£o‰FKoîf£lcjt¡TL«.
Ãy¤ânyh, c‰g¤â rh®ªj Éõa§fËnyh cÇikÆšyhj bg© ÉtrhÆfË‹
mDgt§fŸ g‰¿a MŒî ïJ. Étrha Ãy¤âš »uhk¥òw bg©fS¡F cŸs
cÇikfS¡F K£L¡f£ilahf ïU¡F« gšntW ÃiyikfŸ F¿¤J« ïJ
MuhŒ»wJ. nkY«, thÇRÇik eilKiwfŸ v¥go bg©fS¡F rhjfkhf
ïšiy v‹gijí«, Ãy¤â‰F cÇiknfhU« bg©fŸ v¥go gšntW
ÃWtdkakh¡f¥g£l á¡fšfisí«, ÃWtdkakh¡f¥glhj á¡fšfisí«
vâ®bfhŸ»wh®fŸ v‹gJ g‰¿í« ïªj MŒî myR»wJ. Kothf, bg©fË‹
bghUshjhu mâfhu¤â‰fhd bfhŸiffisí« eilKiwfisí« ïªj
MŒt¿¡if gÇªJiu¡»wJ. mªj gÇªJiufŸ brašgL¤j¥gLkhdhš mJ
ghÈd¥ghFgh£o‰FKoîf£lcjt¡TL«.
Ãy¤âš bg©fË‹ thÇRÇik
- nfhÉª¤ nfšf®

3cŸsh£á murh§f¥ ãuâÃâfË‹ Fuš - 31
K ¡ » a ¤ J t « m Ë ¡ f ¥ g L « g h u « g Ç a
eilKiwfisí«, Ãy ÉÃnahf« bjhl®ghd muR¤
â£l§fŸ M©fS¡F rhjfkhfnt ïU¥gijí«,
Ãy¢ rªij V‰ghLfŸ M©fŸ rh®ªnj ïU¥gijí«
fh£L»‹wd. ïªj ÃiyikfË‹ fhuzkhf c‰g¤â
rh®ªj bjhÊšE£g§fis¥ ga‹gL¤Jtâš
bg©fŸ ã‹D¡F¤ jŸs¥gLtijí« mªj
MŒîfŸ fh£L»‹wd (gh£yh 2006, nfšf® 2007,
nfšf®-»UZzuh{ 2013, õh¥ãnuh – cš~¥ 2001,
cyf t§» m¿¡if 2008). FL«g¤â‹ x£Lbkh¤j
Ãiyí«, jÅ kÅj Ãiyí« x‹whf¤jh‹ ïU¡f
nt©L« v‹w mtáa« ïšiy v‹gijí« ïªj
MŒîfŸ fh£L»‹wd. fšÉ, kU¤Jt nritfŸ
M»at‰iw¥ bgWtâš bg©fS« bg©
FHªijfS« ï‹D« ã‹dilªj ÃiyÆnyna
it¡f¥g£LŸsd®. ïJ FL«g¤â‹ gšntW
cilikfS¡fhd f£L¥gh£oY« V‰w¤jhœthd
Ãiyikia V‰gL¤J»wJ. cilikfËš f£L¥ghL
ïšiy v‹gJ bg©fS¡fhd TÈ Fiwthf
ïU¥gj‰F ï£L¢ brš»wJ; mt®fsJ bghUshjhu
tÊfis¢ RU¡F»wJ; cilikfŸ bjhl®ghd
KobtL¡F« mâfhu¤âÈUªJ mt®fis Éy¡»
it¡»wJ.
Ãy Ã®thf¤âY«, cŸq® rªij rh®ªj t®¤jf
thŒ¥òfËY« bghU¤jkhd v©Â¡ifÆš
bg©fŸ g§nf‰f nt©oaj‹ mtáa¤ij
nk«gh£L MŒt¿¡iffŸ R£o¡fh£oíŸsd.
Étrha ntiyfËY« Kiwrhuh bjhÊšfËY«
bg©fË‹ ïU¥ò mâfÇ¤J tU« NHÈš, bg©fŸ
j § f S i l a t h œ ¡ i f i a b t ‰ ¿ f u k h f
ifahŸtj‰F« Étrha c‰g¤â¤ âwid
mâfÇ¡f¢ brŒtj‰F« mt®fS¡F cÇa âwikfŸ
njit¥gL»‹wd. Ãy¤âY« Ãy« rh®ªj
c‰g¤âÆY« ïil¤ juF V‰ghLfŸ ïšyhj
M S i k b g © f S ¡ F ¤ n j i t ¥ g L » w J .
Étrha¤âš Ãyî»w ghÈd ghFgh£il Koî¡F¡
bfh©L tUtJ, Ãy¤âY« Ãy« rh®ªj c‰g¤â
V ‰ g h L f Ë Y « b g © f Ë ‹ t h Œ ¥ ò f i s
cWâ¥gL¤JtJ M»a elto¡iffË‹ _ykhf,
bg©fshš el¤j¥gL« g©izfËš 20 rjåj«
Kjš 30 rjåj« tiu c‰g¤â mâfÇ¤JŸsJ v‹W
czî k‰W« Étrha mik¥ò (v~¥.V.X.) jdJ
rÛg¤âa m¿¡ifÆš rÇahf¡ F¿¥ã£LŸsJ.
ïjdhš, tsU« ehLfË‹ x£Lbkh¤j Étrha
c‰g¤âÆš 2.5 rjåj« Kjš 4 rjåj« tiu ts®¢á
V‰gl¡TL«; nkY«, cy»š g£oÅahš thL«
kÅj®fË‹ v©Â¡if 12 rjåj« Kjš 17 rjåj«
tiuFiwa¡TL«(v~¥.V.X.2011:5).
Ãy¤âY« Ãy« rh®ªj c‰g¤â thŒ¥òfËY«
bg©fË‹ â£lt£lkhd cÇikia Ãiyeh£LtJ,
ghÈd rk¤JtÄ‹ikia kh‰Wtj‰fhd xU
ikakhd elto¡ifahF«. Mªâuh, AÇahdh,
kAhuhZouh, c¤ju¥ãunjr« M»a khÃy§fË‹
»uhk¥ gFâfis¢ nr®ªj bg©fS¡F mt®fsJ
bga®fËnyna Ãy¥ g£lh tH§f¥g£lJ. mj‹
M¡f¥ó®tkhd gy‹fis mªj¥ bg©fŸ
btË¥gL¤âíŸsd® (bg© ÉtrhÆfŸ kheh£L
m¿¡if-2013,nfšf®m¿¡if-2012):
l bg©Â‹ bgaÇnyna Ãy¥g£lh tH§FtJ
mtuJ RakÇahijia ca®¤J»wJ; xU
ÉtrhÆahf bg© kâ¡f¥gL»wh®. Ãy¤ij¥
g©gL¤Jtj‰F«, c‰g¤âia mâfÇ¥gj‰F«,
t§» cŸË£l ÃWtd« rh®ªj fl‹ trâfŸ
bg©Q¡F¡»il¡»‹wd.
l bg©Â‹ brhªj¥ bgaÇnyna Ãy« ïU¥gjhš
mtuJ fztÇlÄUªJ«, ãŸisfËlÄUªJ«,
r_f¤âlÄUªJ«TLjškÇahij»il¡»wJ.
l jdJ brhªj¥ bgaÇnyna Ãy« gâî
brŒa¥gL»wnghJ t‹KiwfËÈUªJ
j¥ã¡F« thŒ¥ò bg©Q¡F¡ »il¡»wJ.
â U k z « r h ® ª j c w î f Ë š V ‰ g L «
nkhjšfËÈUªJ«mt®j¥ã¡fKo»wJ.
l bg©Â‹ bgaÇnyna Ãy¥g£lh tH§f¥gL»w
nghJ, fztÇ‹ FL«g¤jhuhš btËna‰w¥gL«
mgha«Fiw»wJ.
l jdJ bgaÇnyna Ãy« gâî brŒa¥gL»wnghJ,
bg© mªj Ãy¤ij v›thW ga‹gL¤JtJ
v‹gJ F¿¤J Koî brŒa¡Toatuhf
ïU¡»wh®. jdJ ftd¤â‰F tuhkš, jdJ
x¥òjš ïšyhkš Ãy« É‰f¥gLtij
jL¡f¡Toatuh»wh®.
l t U k h d ¤ i j k h ‰ ¿ ¡ b f h L ¥ g i j É l
b g © f S ¡ F Ã y k h f ¤ j u ¥ g L t J j h ‹
nkyhdjhf ïU¡»wJ. rªij¢ brašghLfËš
cŸs V‰w¤jhœîfis rÇgL¤Jtj‰F«, mJ
xU mo¤js¤ij V‰gL¤â¡ bfhL¡»wJ.
b r h ¤ J Ç i k , b j h Ê š E £ g § f i s ¡
ifahŸtj‰fhd thŒ¥ò, Rfhjhu«, cŸsh£á
Ã®thf« ngh‹wt‰¿š V‰bfdnt cŸs ghÈd«
rh®ªj Ãiyikfis kh‰¿aik¥gj‰F Ãy
ÉÃnahf« tÊ brŒ»wJ. Ãy cilik
c Ç i k f S « Ã y ¤ i j ¡ f £ L ¥ g L ¤ J «
cÇikfS« rKjha¤âš ghÈd« rh®ªj
g§fË¥òfŸ F¿¤j bghJ¡ fU¤JfËš
kh‰w¤ij¡ bfh©Ltu¡ TL«. FL«g¤â‰FŸ

ntiy¥ ãÇÉid, bghJ ïl§fËš bg©
ngRtj‰F, elkh£l¤â‰F Éâ¡f¥gL«
f£L¥ghLfŸ, å£o‰F cŸnsí« btËnaí«
b g © f Ÿ Û J b j h L ¡ f ¥ g L « g h È d
mo¥gilÆyhd t‹Kiw¤ jh¡FjšfŸ
bg©fS¡F vâuhd r_f V‰w¤jhœîfËY«
m o ¥ g i l Æ y h d r _ f ¥ g © g h £ L
eilKiwfËY«kh‰w«V‰gl¡TL«.
mo¥gilahf¥ gh®¤jhš, Ãy¤â‹ _y« »il¡»w
ghJfh¥ò v‹gJ c¤juthjkhdjhf ïU¡»wJ.
bjhÊyhs® rªijÆš V‰gL« V‰w ïw¡f§fshš mJ
ghâ¡f¥gLtâšiy. tUkhd¤â‰F tÊ brŒtJ
bg©Â‹ Ef®î thŒ¥òfis nk«gL¤J»wJ. mnj
n t i s Æ š , b g © Â ‹ Ã y c Ç i k i a
cWâ¥gL¤JtJ Ú©lfhy â£lÄLjÈš bg©
j‹id <LgL¤â¡bfhŸtj‰F« tÊtF¡»wJ.
brh¤JÇikfŸ, bjhÊšE£g thŒ¥òfŸ, kU¤Jt
ftÅ¥òfŸ, ts Mjhu§fis Ã®t»¥gâš
j‹dhSik, ngh‹wt‰¿š ghÈd« rh®ªj
j‰nghija f£lik¥òfis kh‰¿aik¥gj‰F Ãy
ÉÃnahf« tÊ brŒ»wJ. bg© jdJ brhªj
cliyí« ciH¥igí« jdJ f£L¥gh£onyna
it¤âU¥gj‰F«ïJï£L¢brš»wJ.
bg©Â‹ Ãy cÇik, brh¤JÇik: cyf
m§Ñfhu«
m©ik¡ fhykhf Ãy cÇik, Ãy« rh®ªj ïju
cilikfS¡fhd cÇik, Ãy¤â‹ ga‹ghL,
f£L¥ghL M»at‰¿š bg©fË‹ K¡»a¤Jt«
F¿¤J TLjyhf m§ÑfÇ¡f¥g£L tU»wJ.
kÇahijí«, bghUshjhu¢ RjªâuK« cŸs xU
thœ¡if¡fhd mo¥gilahf Ãy« gh®¡f¥gL»wJ.
ïj‹ _y« rk thŒ¥òfŸ, czî, kU¤Jt trâ, å£L
trâ, j©Ù®, Ä‹rhu« cŸË£l vÇ r¡â, fšÉ
M»at‰¿š x›bthU jÅ¥g£l bg©Q¡F«
MQ¡FkhdcÇikcWâ¥gL¤j¥gL»wJ.
ïªj¡ f©nzh£l¤âš, Ãy« k‰W« ïju c‰g¤â
rh®ªj Mjhu§fËš bg©Â‹ rk cÇikfis
cyf msÉš Ãy cÇikÆY« ïju c‰g¤â
eilKiwfËY« Ãyî»w ghÈd« rh®ªj
rk¤Jtk‰w Ãiyik¡F« bg©fË‹ tWik
r k ¤ J t Ä ‹ i k b g h U s h j h u - m u á a š
Ã®thf¤âÈUªJ bg© Éy¡» it¡f¥gLjš
M»at‰W¡F« ïilna beU§»a bjhl®ò c©L.
bg©fË‹ Ãy cÇik xU rjåj« Kjš 9 rjåj«
tiu vd Äf Äf rk¤Jtk‰w ÃiyÆnyna ïU¥gJ
f©l¿a¥g£LŸsJ.
cWâ¥gL¤Jtâš cyf ehLfË‹ muRfŸ
cWâaË¤âíŸsd. gšntW g‹dh£L kÅj cÇik
cl‹ghLfŸ, bfhŸif cl‹ghLfŸ _ykhf cyf
ehLfŸ ïj‰F cWâaË¤JŸsd. cyf kÅj cÇik
ãufld«, bg©fS¡F vâuhd mid¤J tif
ghFghLfisí« xÊ¥gj‰fhd khehL, FHªij
cÇikfS¡fhd khehL, kh‰W¤ âwdhËfË‹
cÇikfS¡fhd g‹dh£L khehL, òy«bga®ªj
bjhÊyhs®fŸ k‰W« mt®fsJ FL«g¤âdÇ‹
cÇikfŸ ghJfh¥ò¡fhd g‹dh£L khehL,
b g h U s h j h u « , r _ f « k ‰ W « g © g h £ L
cÇikfS¡fhd FG, elto¡if¡fhd bgŒÍ§
nkil, k¡fŸ bjhif k‰W« nk«gh£L¡fhd
g‹dh£L khehL M»ait mªj cl‹ghLfËš
F¿¥ãl¤j¡fitahF«.
njáa czî ghJfh¥ò v‹w f©nzh£l¤âš Ãy«,
Û‹ts«, tdts« bjhl®ghd bghW¥òŸs Ã®thf«
bjhl®ghd tÊfh£lšfis cyf czî¥ ghJfh¥ò¡
FG 2012 nk khj« mâfhu¥ó®tkhf m§ÑfÇ¤jJ.
2013 #]‹ khj« eilbg‰w òJ¥ã¡f¤j¡f nk«ghL
bjhl®ghd I.eh. khehL (Çnah) Ãy¤âY« ïju
cilikfËY« bg©Q¡F cŸs K¡»a¤Jt¤ij
nkY«tÈíW¤âaJ.
2015¡F¥ ãwF V‰g£l Ãfœ¢á¥ ngh¡FfŸ Ãy¤âY«
ïju cilikfËY« bg©fS¡F cŸs cÇik
bjhl®ghf cÇa ftd« brY¤j¥gl nt©L«, cyf
msÉY« cŸeh£oY« nk‰bfhŸs¥gL»w tWik
xÊ¥ò elto¡iffË‹ xU gFâahf mJ ïU¡f
nt©L« v‹gij tÈíW¤J« tifÆš mikªjd.
ïâš A&thŒ % fÄõ‹, g‹dh£L Ãy T£lik¥ò,
ny©£rh, ÓdhÉY« ïªâahÉY« cŸs cyf¥
bg©fS¡fhd Ãy cÇik ika«, v«.v°.
RthÄehj‹ MuhŒ¢á ÃWtd«, bg©fS¡fhd
r£l« k‰W« nk«gh£L Máa gáã¡ ika«, Ãy
mik¥òfS¡fhd kfË® elto¡if mik¥ò,
á.ï.o.V.lãŸí. ngh‹w kfË® mik¥òfS« muRrhuh
mik¥òfS« áy F¿¥ãl¤j¡f Ka‰áfis
nk‰bfh©LŸsd. bg©fS¡F vâuhd ghFghLfŸ
bjhl®tj‰F tÊtF¡F« mid¤J r£l§fisí«
kuòfisí« eilKiwfisí« mid¤J ehLfË‹
muRfS« xÊ¤J¡f£l nt©L« v‹W ïªj
mik¥òfŸ tÈíW¤âíŸsd. bg©fS¡F vâuhd
mid¤J tif ghFghLfisí« xÊ¤jš bjhl®ghd
r®tnjr kheh£oš (á.ï.o.V.lãŸí.) g§nf‰w
mid¤J ehLfË‹ muRfS« x¥gªj§fŸ, cilik
Ã®thf« M»at‰¿š bg©fS¡F« M©fS¡F«
rkcÇikfis m§ÑfÇ¡f nt©L«, brh¤Jfis
cilikah¡Fjš, bgWjš, Ã®t»¤jš, É‰gid

brŒjš ngh‹wt‰¿š thœ¡if¤ JizfŸ
ïUtU¡Fnk rkcÇikfis tH§f nt©L« v‹W
n f h Ç a J . y ¤ Ô ‹ m b k Ç ¡ f e h L f i s ¥
bghW¤jtiuÆš, ïªj kheh£L cl‹go¡ifÆš
ifbaG¤â£lJ åL rh®ªj cilikfËY« r_f
cilikfËY« bg©fS¡F cŸs cÇikfis
Ãiyeh£Ltij neh¡»¢ brštâš K¡»akhd
g§fh‰¿aJ. FL«g¤âš ïUtU¡Fnk T£L¤
jiyik¥ bghW¥ò v‹w V‰gh£il bgU«ghyhd
y¤Ô‹ mbkÇ¡f ehLfŸ V‰W¡bfh©LŸsd.
vÅD« ïªj ehLfËš bg©fË‹ brh¤JÇik
bjhl®ghd r£l§fS¡F« c©ik el¥ò¡F«
ïilna bgÇa ïilbtË ïU¡»wJ (Ônu, jh°-
2006). ïªâahÉY«, Étrha Ãy« cŸgl bg©fË‹
b r h ¤ J Ç i k f i s m § Ñ f Ç ¡ F « r £ l «
bfh©Ltu¥g£LŸsJ. Mdhš, ghu«gÇa¤ijí«
gH¡ftH¡f§fisí« mo¥gilahf¡ bfh©l r_f
e i l K i w f Ÿ b g © f S ¡ F g h j f k h f n t
mikªJŸsd. bghUshjhu ßâahf bg©fŸ
M©fis¢ rh®ªâU¡F« Ãiyikia nkY« bjhlu
it¥gjhf ïU¡»‹wd. bg©fË‹ Ãy cÇikfis
e i l K i w ¥ g L ¤ J t j ‰ f h d r £ l ¥ ó ® t
elto¡iffis nk‰bfhŸtj‰F«, mªj r£l§fË‹
mo¥gilÆš Úâk‹w§fis ehLtj‰F« bgÇJ«
ja¡f« fh£l¥gL»wJ. bg©fŸ j§fS¡fhd
r£l¥ó®t V‰ghLfis ga‹gL¤â¡bfhŸsÉlhkš
r_f eilKiwfŸ f£L¥gL¤J»‹wd. giHa r_f
eilKiwfËÈUªJ khW»wt®fS«, mt‰iw
b j h l ® ª J b r a š g L ¤ j k W ¥ g t ® f S «
j©lidfS¡F c£gL¤j¥gL»wh®fŸ (cyf t§»
m¿¡if2012:169).
g h È d ¥ g h F g h L f S « Ã y ¤ â ‰ f h d
thÇRÇikí«
Ó d h É š x U ò w « É t r h a Ó ® â U ¤ j § f Ÿ
nk‰bfhŸs¥g£ld. mnj ntisÆš, Étrha
t s § f Ë š b g © f S ¡ F m â f ¥ g § F
c W â ¥ g L ¤ j ¥ g £ l j ‹ É i s t h f b g ©
FHªijfË‹ ïw¥ò É»j« FiwªJ, cÆnuhL thG«
É » j « m â f Ç ¤ â U ¡ » w J ( F a h ‹ - 2 0 0 8 ) .
ïªâahÉš, nk‰F t§f¤âš »uhk¥ òw bg©fË‹
kid cÇik cWâ¥gL¤j¥g£lJ. ïJ bg©
FHªijÆ‹ gŸË¡ fšÉÆš TLjyhf KjäL
brŒa¥gLtj‰F ï£L¢ br‹wJ. bg©fS¡F Ãy
cilik cWâ¥gL¤j¥g£ljhš FL«g§fË‹
thœ¡if¤ ju« ca®ªJŸsJ v‹W mt®fsJ
fzt‹kh®fns bjÇÉ¤JŸsd® (fyh¥, nutâ-
2013). ïâš K¡»akhdJ v‹dbt‹whš,
M©fisÉl bg©fŸ j§fsJ brh¤JÇikfis
kfŸfS¡F kh‰¿¡bfhL¡f¡Toa mšyJ
kf‹fisí« kfŸfisí« j§fsJ thÇRfshf
m¿É¡f¡Toa thŒ¥ò mâf« v‹gj‰F rh‹WfŸ
cŸsd (Ônu, Ènah‹, 2009; fyh¥, nutâ 2013, nfšf®,
ehj‹, 2003, nfšf® F¿¥òfŸ, 2013). ï›thwhf Ãy
c Ç i k a h s ® f s h f b g © f Ë ‹ Ã i y i a
cWâ¥gL¤JtJ, mid¤J¥ ghÈd¤jtiuí«
cŸsl¡»a ts®¢á¡F Mjuthf xU rk¤Jt
g©gh£ilts®¡»wJ.
F L « g Ã y ¤ â ‹ c Ç i k a h s ® f s h f î «
Ã®th»fshfî« bg©fŸ cÇik bgW»wnghJ,
j‰nghJ Ô®khÅ¡F« m«r§fshf cŸs r_f
be¿fS« g©gh£L be¿fS« j§fsJ tÈikia
ïH¡»‹wd. g§fshnjZ, ïªâah, neghs« M»a
ehLfË‹ »uhk¥ gFâfËš eh§fŸ nk‰bfh©l fs
MŒîfŸ Ãy¤âY« ïju cilikfËY« bg©fŸ
mâfhu« bgWtJ tWik¡F« Mzhâ¡f
ÉâfS¡F« k‰W« fšÉÆ‹ik¡F« v¢.I.É.
ghâ¥ò cŸË£l clšey¥ ãu¢ridfS¡F«
ïilnaahd bjhl®òfisí« J©o¡»wJ (2008). Ãy
cÇikfŸ j§fSila bgaÇnyna gâth»wnghJ,
bg©fshš M©fË‹ Mâ¡f¥ ãu¢ridia
vâ®bfhŸsKo»wJ.
2005š, ïªâa muR 1956‹ ïªJ thÇR¢ r£l¤âš
âU¤j« bfh©LtªjJ. ïJ ghÈd rk¤Jt¤ij
c a ® ¤ â ¥ ã o ¡ » w x U ò u £ á f u k h d r £ l
e l t o ¡ i f a h F « . T £ L ¡ F L « g « v ‹ w
fU¤jh¡f¤ij j¡f it¤J¡bfh©l mªj
r£l¤âU¤j«, FL«g¢ brh¤âš kfŸfS«
rkcÇikahs®fns v‹W TW»wJ. Étrha
Ãy¤âY« ïju cilikfËY« kf‹fS¡F
ïizahf kfŸfS¡F« ãw¥ãnyna cÇik c©L
v‹W«mªj¢r£l¤âU¤j«cWâgL¤J»wJ.
m©ik¡ fhykhf Ãy¤âš bg©fS¡F cŸs T£L
cÇikfŸ bjhl®ghf MHkhd nfŸÉfŸ K‹D¡F
tªJŸsd. 12tJ Iªjh©L â£l¤ij jahÇ¥gâš
<Lg£l â£l¡FG gšntW Foik¢ r_f
m i k ¥ ò f S l D « , k f Ë ® b g h U s h j h u
mik¥òfSlD« bfhŸif rh®ªj Mnyhrid¡
T£l§fis bjhl®¢áahf el¤âaJ. T£L cÇik
t H § F t j ‰ F n k ‰ b f h Ÿ s ¥ g £ l K a ‰ á f Ÿ
gydË¡fÉšiy, bg©fË‹ r_f - bghUshjhu
mâfhu¤ij cWâ¥gL¤Jtâš mJ bgUksÉ‰F¥
g§fË¡fÉšiy v‹w Koî¡F â£l¡FG tªjJ.
mªj Mnyhrid¡ T£l§fË‹ Éisthf 12tJ
Iªjh©L â£l¤âš ã‹tUkhW Tw¥g£LŸsJ:
“òâa Ãy ÉÃnahf« eilbgW»wnghJ mšyJ

6
Kiw¥gL¤j¥gL»wnghJ, fzt‹ kh®fSl‹ T£L
cÇik v‹gj‰F gâyhf, bg©fË‹ bgaÇnyna
j Å ¥ g £ l c Ç i k f i s t H § F t J F ¿ ¤ J
gÇÓÈ¡f¥glyh«. bg©fË‹ FG¡fS¡fhd FG
cÇik tH§FtJ F¿¤J« muRfŸ gÇÓÈ¡fyh«.
mªj¡ FG¡fis r£l¥ó®t Ãy cÇikahs®fshf
m§ÑfÇ¡fyh«”.
ïªâahÉš Ãy Ã®thf« v‹gJ khÃy¢ r£l¤â‹ Ñœ
tU»wnja‹¿ njáa r£l¤â‹ Ñœ mšy. gy
khÃy§fŸ bg©fS¡F Ãy cÇikfis mË¡F«
â £ l § f i s ¢ b r a š g L ¤ â í Ÿ s d . m i t
bg©fS¡F KG f£L¥gh£ilí« cilik
cÇikiaí« tH§F»‹wd. mj‹_y« bg©fË‹
bghUshjhu mâfhu« nk«gL¤j¥gL«, Étrha¤âš
c‰g¤â¤ âw‹ mâfÇ¡F« mšyJ KjäLfŸ
mâfÇ¡F« v‹w fU¤Jl‹ mªj¤ â£l§fŸ
b r a š g L ¤ j ¥ g L » ‹ w d . t h Ç R Ç i k f Ë š
bg©fS¡F rkkhd thŒ¥òfis mË¥gJ,
mt®fsJ fzt‹kh®fË‹ FL«g§fËnyna
mt®fsJ j‹dhSikia nk«gL¤J»wJ v‹W
n j á a F L « g e y M Œ t ¿ ¡ i f i a
mo¥gilahf¡bfh©L R£o¡fh£L»wh® rŠrhÇ
uhŒ (2008). I¡»a ehLfŸ kfË® nk«gh£L
Ãâaik¥ã‹ (UNIFEM) rh®ãš ïªj MŒths® 2004
- 05š ïªâahÉš gšntW »uhk§fËš R‰W¥gaz«
nk‰bfh©lh®. mt® rªâ¤j bg©fS« M©fS«,
bg©fË‹ brhªj¥ bgaÇnyna Ãy¤ij¥ gâî
brŒtij tunt‰gjhf¤ bjÇÉ¤jd®. M©fŸ
msî¡F Û¿¡ Fo¤JÉ£L ãwF xU m‰g¤
bjhif¡F Ãy¤ij É‰WÉL»w ngh¡if¤
jL¥gj‰F ïJ cjî« v‹W mt®fŸ T¿d®. (ehj‹,
nfšf® 2005). 1997 Kjš 2010 tiuÆš Mªâu khÃy
muR cyf t§»íl‹ ïizªJ tWik¡ Fiw¥ò¤
â£l« x‹iw brašgL¤âaJ. j§fsJ Ãy§fis
É‰gj‰F¤ jahuhf ïUªj Ãy cÇikahsÇlÄUªJ
Ãy¤ij th§»a khÃy muR, mjid Ãyk‰w
FL«g§fis¢ nr®ªj bg©fË‹ bga®fS¡F
kh‰¿aJ (Ä£¢nrš, v°ãndhrh - 2009). Rkh® 5,000
bg©fS¡F mt®fsJ bgaÇnyna Ãy« »il¤jJ.
F#uh¤, f®ehlf«, nfsu«, Õfh®, jÄœehL, xorh
M»a khÃy§fË‹ muRfS« ïnj ngh‹W
bg©fË‹bgaÇšÃy« tH§F»‹wd.
gh»°jhÅ‹ áªJ khfhz muR 2008« M©oš xU
Ãy ÉÃnahf¤ â£l¤ij m¿É¤jJ. Ãy
cilikÆÈUªJ bg©fis Éy¡» it¤j
ghu«gÇa eilKiwfËÈUªJ Éy»a mªj¤ â£l«,
murh§f¤â‰F¢ brhªjkhd gÆ® Ãy§fis, Ãyk‰w
k¡fS¡F xJ¡»aJ. mâš bg©fS¡F áw¥ò
ftd« brY¤j¥g£lJ. Ãyk‰wt®fshf ïUªj Rkh®
6,000 ngU¡F Ãy« ÉÃnah»¡f¥g£lJ (fh‹ 2013).
mij¤ bjhl®ªJ Ãy ÉÃnahf¤ â£l¤â‰fhd 2tJ
f£l elto¡iffŸ nk‰bfhŸs¥g£ld. gh»°jh‹
#dhâgâ bg©fS¡fhd áw¥ò Ãy xJ¡Ñ£il
m¿É¤jh®. “bg©fËlÄUªJ É©z¥g« tuhj
gFâfËš vªj ÃyK« ÉÃnah»¡f¥glkh£lhJ,”
v‹W«mt®m¿É¤jh®(fh‹2013).
ï¤jifa â£l§fŸ bg©fË‹ thœ¡ifÆY«
mt®fis¥ g‰¿a kâ¥ÕLfËY« V‰gL¤âa
j h ¡ f § f Ÿ F ¿ ¤ j x U M Œ î 2 0 1 3 š
nk‰bfhŸs¥g£lJ. bg©fË‹ bgaÇš Ãy«
xJ¡f¥gLtjhš (1) FL«g¤â‰F cŸnsí«
r_f¤âY« bg©fË‹ kÇahij mâfÇ¤JŸsJ; (2)
b g © f Ÿ j § f s J r £ l ¥ ó ® t c Ç i k f i s
m¿ªJbfhŸ»wh®fŸ, FL«g¤â‰FŸ jd¡fhd
ïl¤ij TLjš tÈikíl‹ tÈíW¤j Ko»wJ,
F L « g ¤ â È U ª J m ª j ¥ b g © f Ÿ
btËnaWth®fshdhš ÃyK« mt®fSl‹
n g h Œ É L « v ‹ g i j f z t ‹ k h ® f Ÿ
òÇªJbfh©oU¡»wh®fŸ; (3) FL«g§fËš K¡»a
Koîfis nk‰bfhŸtâš bg©fË‹ g§F
â£lt£lkhf mâfÇ¤âU¡»wJ; (4) bghJ btËÆš
bg©fË‹ elkh£l« mâfÇ¤âU¡»wJ; bjU
r h ® ª j ò ¤ â r h È ¤ j d ¤ J l ‹ m t ® f Ÿ
brašgL»wh®fŸ, cŸq® rªij, kU¤Jtkid
ngh‹w ïl§fS¡F¤ Jiz ïšyhkš bg©fshš
br‹WtuKo»wJ.
FW¡nf Ã‰F« m«r§fŸ
2011 br¥l«g®, m¡nlhg® khj§fËš Mªâuh, Õfh®
M»a khÃy§fËš ny©orh k‰W« I.eh. kfË®
MŒî mik¥ã‹ rh®ãš 'ïªâahÉš bg©fsJ Ãy
cÇikÆ‹ K‹DŸs rthšfS« K£L¡f£ilfS«'
v‹w MŒî el¤j¥g£lJ. »il¤j Étu§fŸ ï§F
Éthj¤â‰F vL¤J¡bfhŸs¥gL»‹wd. mªj
MŒÉšã‹tU«jftšfŸ»il¤jd:
l bg©fS¡F¢ brhªjkhf ïUªj kidfŸ
thÇRÇikahfî« (40 rjåj«), rªij _ykhfî«
(34 rjåj«), murh§f xJ¡ÑL _ykhfî« (26
rjåj«)tªjitahF«.
l nfŸÉfS¡F gâš mË¤j bg©fËš 12
r j å j ¤ â d ® k £ L n k j § f S i l a
bg‰nwhÇlÄUªJ thÇRÇikahf Ãy¤ij¥
bg‰WŸsd® mšyJ j§fS¡F thÇRÇikahf
Ãy«»il¡F«v‹We«ò»‹wd®.
cŸsh£á murh§f¥ ãuâÃâfË‹ Fuš - 31

7
l
mË¡f¥g£l kidfËš 4 rjåj« k£Lnk
bg©fË‹ bga®fËš cŸsd. ÕfhÇš m¥go
cÇikaË¡f¥g£l Ãy« vJî« bg©fË‹
bgaÇšïšiy.
l Mªâuh, Õfh® M»a ïu©L khÃy§fËY«
Ãy¤â‰fhd T£L cÇik v‹gJ eilKiwÆš
ïšiy.
l fzt®fËlÄUªJ kzK¿î bg‰whnyh,
FL«g¤âÈUªJ ãÇa neÇ£lhnyh, FL«g¤â‰F
fl‹ Rik V‰g£lhnyh Ãy cilikÆš
j§fS¡FŸs cÇikjh‹ gÈÆl¥gL»wJ v‹W
bg©fŸfUJ»wh®fŸ.
l kid É‰gid, thlif¡F ÉLjš, mlF
it¤jš, cÆš vGJjš ngh‹w K¡»akhd Ãy
Étfhu§fËš KobtL¡F« eilKiwfËš,
j§fŸ bgaÇnyna Ãy« gâth»íŸs bg©fŸ
TLjyhf¥g§nf‰fKo»wJ.
thÇRÇik F¿¤J Fiwthd ÉÊ¥òz®î
ïªJ thÇR¢ r£l« (v¢.v°.V.)-1956 ïªJ¡fS¡fhd
xU ÉÇthd thÇRÇik V‰gh£o‰F tÊtF¡»wJ.
vÅD«, T£L¡ FL«g§fË‹ brh¤JfËš
M © f S ¡ F ï U ¥ g J n g h ‹ w t h Ç R Ç i k
bg©fS¡F¡ »ilahJ v‹W ïªj¢ r£l«
TW»wJ. T£L¡ FL«g brh¤JfŸ ïiz
thÇRjhu® vd¡ Tw¥gLnthU¡nf nghŒ¢ nrU»wJ.
ïiz thÇRjhu®fshf M© thÇRfŸ k£Lnk
m§ÑfÇ¡f¥g£oU¡»wh®fŸ. vdnt, mªj
cÇikÆš kfŸfŸ g§F nfhu Kotâšiy. 2005š
mªj¢ r£l¤âš âU¤j« bfh©Ltu¥g£L ïªj¤
jtW rÇ brŒa¥g£lJ. mj‹ _y« bg©fS« ïiz
thÇRjhu®fshf m§ÑfÇ¡f¥g£ld®. g§F nfhU«
cÇikkf‹fis¥nghyntkfŸfS¡F«»il¤jJ.
MŒî¡F c£gL¤j¥g£l ïªJ¡ FL«g§fËš ïªj¢
r£l« F¿¤j ÉÊ¥òz®î Äf¡ Fiwthfnt ïUªjJ.
22 rjåj¡ FL«g§fŸ k£Lnk ïªj¢ r£l« g‰¿
m¿ªâUªjd. ïªj r£l« g‰¿ nfŸÉ¥g£oUªj 59
rjåj ïªJ¡ FL«g¤âd®, thÇRÇikahf Ãy¤ij¥
bgWtâš M©fS¡F« bg©fS¡F« rkkhd
cÇikia ïªj¢ r£l« mË¡»wJ v‹W rÇahf gâš
brh‹dh®fŸ. r£l« F¿¤J¤ bjÇªJ it¤âU¥gâš
ïªj ïu©L khÃy§fS¡FÄilna F¿¥ãl¤j¡f
ntWghL ïU¡»wJ. Õfhiu¢ nr®ªj M©fS¡F«
b g © f S ¡ F « ï ª j ¢ r £ l « F ¿ ¤ J
bjÇªâU¥gijÉl Mªâuhit¢ nr®ªj M©fS«
b g © f S « Ä f ¡ F i w t h f n t b j Ç ª J
K°ä« FL«g§fËš Kiw¥go cÇik it¤âU¡»wh®fŸ. (ÕfhÇ‹ M©fËš 82
rjåj¤âdU« bg©fËš 69 rjåj¤âdU« ïªj¢
r£l« F¿¤J m¿ªâU¡»wh®fŸ. MªâuhÉš 36
rjåj M©fS« 39 rjåj bg©fS«jh‹ bjÇªJ
it¤JŸsd®).
fzt‹kh®fŸ ïil¡fhy¤âš kuzkil»wnghJ
j§fsJ thÇRÇik F¿¤J vªj msÉ‰F bg©fŸ
b j Ç ª J i t ¤ â U ¡ » w h ® f Ÿ v ‹ w M Œ î «
el¤j¥g£lJ. gâyË¤j bg©fËš 62 rjåj¤âd®,
m¤jifa Ãiyik V‰gLkhdhš ïwªjt®fË‹
kidÉfS¡F« FHªijfS¡F« rkkhd KiwÆš
cÇik thÇRÇik ïU¡»wJ v‹W T¿dh®fŸ.
K ¡ » a k h f , n g £ o f h z ¥ g £ l t ® f Ë š
mâfkhdt®fŸ rÇahd gâiy¡ TwÉšiy.
fzt‹ ïwªJ nghF« ÃiyÆš bg©fS¡F
fztÅ‹ Ãy¤âš ghâ g§»id¥ bgw cÇik
ïU¡»wJ v‹W mt®fŸ gâyË¤jh®fŸ. mªj gâš
r£l¥go rÇahdJ mšy v‹w nghâY« Tl,
fztÅ‹ kuz¤â‰F¥ ãwF bg©Q¡F cŸs
thÇRÇikia òÇªJbfh©ljhf ïªj gâš
ïU¡»wJ. kzK¿it¥ bghW¤jtiuÆš fztÅ‹
brh¤âš ghâ¥ g§»id¥ bgW« cÇik bg©Q¡F
c©L v‹W 34 rjåj¤âd® rÇahf gâyË¤jd®. 58
rjåj¤âd®, kzK¿î bgW« bg©fS¡F j§fsJ
K‹dhŸ fztÇ‹ Ãy« mšyJ brh¤âš g§F
nfhU«cÇikïšiyv‹Wbrh‹dh®fŸ.
ïªâa K°ä«fË‹ õÇa¤ r£l« m§ÑfÇ¡f¥g£L
K°ä« jÅeg® r£l« - 1937 v‹w bgaÇš cŸsJ.
ï§F xU Ritahd jftš - ïªJ M©fËš 25
rjåj¤âd® k£Lnk ïªJ thÇR¢ r£l« F¿¤J
bjÇªJ it¤JŸsnghJ, K°ä« M©fËš
»£l¤j£l 50 rjåj¤âd® K°ä« jÅeg® r£l«
F¿¤J nfŸÉ¥g£oU¥gij btË¥gL¤âíŸsd®.
n f Ÿ É f S ¡ F g â y Ë ¤ j K ° ä « f Ë š 7 0
rjåj¤âd®, K°ä« jÅeg® r£l¤â‹ Ñœ
bg©fS¡F Xusî brh¤J thÇRÇik ïU¡»wJ
v‹gij¥ òÇªJ it¤JŸsd®. vÅD«, mt®fËš
bgU«ghY« kidÉfS¡F« kfŸfS¡F« ju¥gl
nt©oa g§F F¿¤J jtwhfnt bjÇªJ
it¤JŸsd®. (K°ä« M©fËš 18 rjåj¤âd®
kidÉkh®fS¡F« kfŸfS¡F« thÇRÇik c©L
v‹W bjÇªJ it¤JŸsd®). kzK¿it¥
b g h W ¤ j t i u Æ š â U k z ¤ â ‰ F K ‹ ò « ,
âUkz¤â‰F ã‹ò« bg©Q¡F tªj jÅ¥g£l
brh¤J cÇik bjhl®tj‰F K°ä« jÅeg® r£l«
tÊ brŒ»wJ. Mdhš, fztÅ‹ brh¤âš kidÉ
g§F nf£f KoahJ. »£l¤j£l 10 rjåj K°ä«
ïj‹ bjhl®¢á g¡f« 26š....

iHa}® gŠrha¤J f£ol¤â‹ mU»š
jiyÉ k.v°. òZgh brštuh{ jiyikÆšgJiz¤ jiyt® nf. m©zhkiy k‰W«
b r a y ® â U . g h ò » U Z z F k h ® m t ® f Ÿ
K‹ÅiyÆš eilbg‰wJ. k¡fŸ 20 ng®
fyªJbfh©ld®. áy K¡»a Ô®khd§fŸ
Ãiwnt‰w¥g£ld.
Ô®khd§fŸ
»uhk¤âš TLjyhf xU nkšÃiy¤ bjh£o f£LtJ
v‹W KobtL¡f¥g£lJ. 7 FL«g§fŸ thG«
gFâÆš xU j©Ù® bjh£o f£o, FHhŒ gâ¥gJ
g‰¿ KobtL¡f¥g£lJ. MœJis »zWfis _l
nt©L« vd Ô®khd« Ãiwnt‰w¥g£lJ. Ãy¤jo
Úiu c¿ŠRtjhš fUnty ku§fis mf‰¿ mªj
ïl¤âš ku¡f‹WfŸ (kh, nt«ò, òË, gH§fis)
eLtj‰F td¤Jiw k‰W« ntsh©ik¤Jiwia
mQ» ku¡f‹Wfis el¢brŒtJ. mt®fsJ brhªj
Ãy§fËš cŸs fUnty ku§fis mf‰¿ gHku§fŸ
eLtj‰F Ô®khd« Ãiwnt‰w¡TlhJ. kiHÚiu
nrÄ¥gj‰fhf Ãy§fËš xU gFâÆš Úiu nj¡»
it¤J Ãy¤jo Úiu nk‹ik¥gL¤â, Étrha
Ãy§fis ghJfh¡f¤ Ô®khd« bfh©L tu¥g£lJ.
NÇa r¡âia Kiwahf¥ ga‹gL¤â Ä‹rhu
És¡FfŸ mik¤jš »uhk¤â‰fhd Ä‹rhu«
jahÇ¤jš ngh‹wit g‰¿ jftš bg‰W Kiwahf
ga‹gL¤j Ô®khd« vL¡f¥g£lJ. å£oš fÊtiw¡
f£Ltj‰F MNREGA â£l¤âÈUªJ %ghŒ 4500«
khÃy â£l¤âÈUªJ (òJthœî) 5700 %ghí« â£l
ÃâÆÈUªJ 900%ghí« Mf bkh¤j« - %. 11,100
bfhL¡f¥gL»wJ. ïJtiu ï¤bjhif 80 å£o‰F
bfhL¡f¥g£LŸsJ. 140 ngÇlÄUªJ É©z¥g«
bgw¥g£LŸsJ. bkh¤jkhf 220 ngU¡F bfhL¡f
mDkâ ju¥g£LŸsJ. jFâahd Kânah®fS¡F
XŒñâa« »il¡f tÊtif brŒa gŠrha¤J
bghW¥ng‰F«vdÔ®khd«nghl¥g£lJ.
m§f‹tho ika§fËš Éiythá fhuzkhf
FHªijfS¡F rÇahd r¤Jzî ju ïayÉšiy.
xU FHªij¡F 70 igrh kh‹a« jU»wh®fŸ. ïij
c a ® ¤ â j u Ô ® k h d « Ã i w n t ‰ w ¥ g £ l J .
khzt®fS¡F nghJkhd j£L, l«s® ïšiy
FHªijfS¡F 5 ».»uh« fhŒf¿ th§»dhšjh‹
rÇahf ïU¡F«. Mdhš mJ Kotâšiy. ïJ
F¿¤J gŠrha¤J â£l¤âš ngr KobtL¡f¥g£lJ.
muR, 147 FHªijfS¡F nuõ‹ tH§F»wJ. ïij
167 FHªijfS¡F g§»LtJ Kiwah? ngh‹wit
Éthâ¡f¥g£L â£l« rÇahf¢ bršy Ô®khd«
nghl¥g£lJ. bghJ Ãy§fŸ M¡»uÄ¥ò F¿¤J«
mij jÅah®fŸ M¡»uÄ¥gij jL¡f elto¡if
vL¥gJ F¿¤J« ngr¥g£lJ. ekJ »uhk¤âš 180
V¡f® òw«ngh¡F Ãy§fŸ cŸsJ. ïâš 45 V¡f®
Ãy« É‰f¥g£LŸsJ. vdnt, ïJ gŠrha¤J
k£Lkšyhkš “k¡fŸ ïa¡fkhf” bfh©L bršy
nt©L«. ekJ »uhk Ãy§fis eh« Û£L vL¥gâ‹
thÆyhf k‰w gŠrha¤JfS¡F« K‹ khâÇahf
ïU¥ngh« vd T¿ ïj‰fhd xU FGî« cUth¡f
Ô®khd« nghl¥g£lJ. Ãy M¡»uÄ¥ò mf‰Wtj‰fhf
Û£ò¡ FG mik¡f¥g£lJ. jiyik MáÇa®, “5 Kjš
14 taJ tiu cŸs FHªijfŸ f£lhakhf¥ go¡f
n t © L « . ï š i y b a Å š , b g ‰ n w h ®
j©o¡f¥gLth®fŸ. fšÉ cÇik cÇik¢ r£l¤âš
ïiz¤J FHªijfis¥ gŸËÆš nr®¡f nt©L«.
FHªijfis v§fŸ muR gŸË¡F jaî brŒJ
mD¥ò§fŸv‹WnfhÇ¡ifit¡f¥g£lJ.
âUtŸq® kht£l«, nrhHtu« Cuh£á
x‹¿a« óö® Cuh£á
âUtŸq® kht£l« nrhHtu« Cuh£á x‹¿a«,
óö® Cuh£áÆš Cuh£ák‹w¤ jiyt® âUkâ. R.
R#hjh unkZ mt®fË‹ jiyikÆš »uhkrig¡
T£l« 15.8.14 m‹W btŸË¡»Hik fhiy 11.00
k Â ¡ F ó ö ® C u h £ á x ‹ ¿ a b j h l ¡ f ¥
gŸËtshf¤âš eilbg‰wJ. ïªjT£l¤âš 78
»uhk rig cW¥ãd®fŸ fyªJbfh©ld®. ïâš
7 0 ¡ F « n k ‰ g £ l t ® f Ÿ b g © f Ÿ v ‹ g J
bgUik¡FÇaJ. ï¡T£l¤âš Jiz¤ jiyt®
k‰W« th®L cW¥ãd®fS« fyªJbfh©lh®.
T£l¤âš Kânah® cjÉ¤ bjhif »il¡fÉšiy
v‹W bgU«ghyhd bg©fŸ T¿d®. ã‹ò T£l¤âš
fyªJbfh©l RDO Kânah® cjÉ¤ bjhif¡fhd
tÊKiwfŸ F¿¤J k¡fËl« vL¤Jiu¤jh®. t£lhu
ts®¢á mYtyf¤â‹ ãuâÃâí« ïªj¡ T£l¤âš
fyªJbfh©ld®. T£l¤âš fyªJbfh©l
khu«ngL, Cuh£á x‹¿a Jt¡f¥ gŸËÆ‹ jiyik
MáÇa® mt®fsJ gŸËÆš x‹wh« tF¥òKjš 5«
tF¥òtiu bkh¤j« 46 khzt, khzÉa®
go¡»‹wd®. gŸË¡F nghJkhd Éisah£L
ikjhd« ïšiy. nkY« _‹W g¡fK« R‰W¢Rt®
ïšyhjjhš FHªijfS¡F nghâa ghJfh¥ò ïšiy.
vdnt, gŸË¡F Éisah£L ikjhdK«, gŸËia
R‰¿ R‰W¢Rt® mik¤J¤ jUkhW« »uhk rig
15 Mf°£ 2014 m‹W eilbg‰w »uhk rig¡T£l« -
eh‹F Cuh£áÆ‹ mDgt§fŸ
- Ôgh á‹Ah
8

T£l¤âš kD mË¤jâ‹ bgaÇš T£l¤âš
Ô®khd« Ãiwnt‰w¥g£lJ. T£l¤âš nghl¥g£l áy
K¡»a Ô®khd§fŸ ÑœtUkhW. bghJ k‰W« jÅah®
Ãy§fËš ga‹ghl‰w âwªj ÃiyÆš cŸs
MœJis »zWfshš V‰gL« Ég¤J¡fis
jÉ®¡f mt‰iw¡ f©l¿ªJ _Ljš/kiHÚ®
nrfÇ¥ò mik¥ghf kh‰w nt©L«. Cuh£á¡F
brhªjkhd âwªjbtË¡ »zWfŸ k‰W«
MœJis¡ »zWfŸ ga‹ghl‰w ÃiyÆš ïU¥ã‹
mt‰iw Kiwahf _l nt©L«. jÅah® Ãy§fËš
cŸs ga‹ghl‰w MœJis¡ »zWfŸ k‰W«
âwªjbtË¡ »zWfisí« Kiwahf _Ltij
cWâbrŒa nt©L«, òâjhf MœJis¡ »zWfŸ
mik¡F« nghJ«, Cuh£á¡F¤ jftš bjÇÉ¤J
ghJfh¥ghd KiwÆš mik¡f nt©L« v‹w
Étu§fŸ »uhk rigÆš bjÇa¥gL¤j¥g£L
Ô®khd«Ãiwnt‰w¥g£lJ.
óö® Cuh£áÆš nA©£-ïš-nA©£ ÃWtd¤â‹
_y« CRPC jiyt® jiyikÆš khjhkhj« T£l«
eilbgW»wJ. 0-18 taJKjš 20 taJtiufšÉ
KiwiabjÇÉ¡f¥gL»wJ. gŸË bršyh
FHªijfS« gŸË bršy it¡f¥gL»wJ. 8« tF¥ò
nj®¢á bgwhj khzt®fS¡F gÆ‰á mË¤J nj®¢á
bgw¢ brŒa¥gL»wJ. óö® ÉšÈa® fhtÈš gÆ‰á
ika«Mu«ã¤JfšÉmË¡f¥gL»wJ.
r_f¥ ghJfh¥ò¤ â£l§fŸ rh®ªj
gadhËfË‹ g£oašfS¡F x¥òjš mË¤jš
gšntW r_f ghJfh¥ò¤ â£l§fË‹ gadhËfË‹
g£oašfŸ mjhtJ, Kânah® XŒñâa« k‰W« gy,
»uhk Cuh£á mYtyf¤âY« k‰W« »uhk Ã®thf
m Y t y ® m Y t y f ¤ â Y « b g h J k ¡ f Ë ‹
gh®it¡fhf it¡f¥g£LŸsd. ï¥g£oašfŸ »uhk
rigÆY« it¡f¥gL»wJ. â£l¤â‹ ga‹fis
bgWtj‰FÇa jFâ ÃgªjidfŸ thá¡f¥gl
cŸsd. kW¥ò/jil ïU¥ã‹, mjid vG¥gyh«
mšyJ r«gªj¥g£l rh® M£áa®/tUthŒ nfh£l
mYty®fS¡F vG¤J _ykhf mD¥ã it¡fyh«
vd Ô®khd« Ãiwnt‰w¥g£lJ. Cuf¥ gFâfËš
cŸs f®¥ãÂ¥ bg©fŸ, tsÇs« bg©fŸ k‰W«
FHªijfË‹ C£l¢r¤J k‰W« clš ey«
bjhl®ghf xU§»izªj FHªijfŸ ts®¢á¤
â£l¤âid ga‹gL¤â¡ bfhŸtJ F¿¤J
Éthâ¤J Ô®khd« Ãiwnt‰w¥g£lJ. óö®
Cuh£áÆš cŸs FHªijfŸ midtU« gŸË
brš»‹wd®. gŸË bršyh FHªijfŸ ïšyhj
»uhk« v‹W cWâaË¤J »uhk rghÉš Ô®khd«
Ãiwnt‰w¥g£lJ.
âUtŸq® kht£l¤âš jÄœehL khÃy Cuf
thœthjhu ïa¡f« (TNSRLM) 2013-14M« M©L
Kjš brašgL¤j¥g£LtU»wJ. nkY« óö®
Cuh£áÆš k¡fŸ Ãiy MŒî (PIP) brŒJ
ju¥g£oaš ÑœÃiy mYty® / ïju ïu©lh« Ãiy
rÇgh®¡f¥g£lJ.
óö® Cuh£áÆš cŸs khu«ngL Jt¡f¥ gŸËÆš
gŸË R‰W¢RtU«, Éisah£L ikjhdK« mik¡f
V‰ghL brŒJ jU«go »uhk rghÉš Ô®khd«
Ãiwnt‰w¥g£lJ. ï¤Ô®khd§fŸ Ãiwnt‰w¥g£l¥
ã‹d®»uhkrig¡T£l«Ãiwîbg‰wJ.
fhŠáòu« kht£l« xHÿ® Cuh£á
fhŠáòu« kht£l« xHÿ® Cuh£ák‹w¤ jiyÉ
âUkâ. Ûdh mt®fŸ jiyikÆš »uhkrig¡ T£l«
15.8.2014 m‹W btŸË¡ »Hik fhiy 11.30 kÂ¡F
xHÿ® Cuh£á x‹¿a eLÃiy¥ gŸË tshf¤âš
eilbg‰wJ. ïªj¡ T£l¤âš 100 »uhk rig
cW¥ãd®fŸ fyªJbfh©ld®. ïâš 50 rjåj«
bg©fŸ, ïisnah®, Kânah® fyªJbfh©ld®.
ïJk£L« ïšyhkš ï¡T£l¤âš Jiz¤ jiyt®
k‰W«th®LcW¥ãd®fS«fyªJbfh©ld®.
xHÿ® Cuh£á »s®¡ fUzhfu‹ v‹gt®
flªjkhj« elªj T£l¤â‹ M©l¿¡if
thá¤J¡bfh©oU¡F«nghJ, »uhkrig¡
T£l¤âš th®L cW¥ãd® âU. f‹ÅaFkh®,
fhŠáòu« kht£l M£áaU¡F mD¥ãa kDit¥
g‰¿ vªj Koî« vL¡fhkš vªj¤ Ô®khd§fS«
Ãiwnt‰w¥gl¡TlhJ. ïJtiuÆš jiytuhf
ï U ª J t h ® L c W ¥ ã d ® f Ë l « f y ª J
M n y h á ¤ J Ÿ ç ® f s h , ï J t i u Æ š t h ® L
cW¥ãd®fis it¤J Ô®khd« Ãiwnt‰¿Ü®fsh,
CÇ‹ Ãytu¤ij¥ g‰¿ VjhtJ v§fËl« fyªJngá
xU ešy Koî vL¤JŸç®fsh v‹W nf£L, th®L
cW¥ãdU«, K‹dhŸ Cuh£á jiyÉÆ‹ fztU«
»uhk rig T£l« eilbgwÉlhkš fytu¤ij
V‰gL¤â bfh©oUªjd®. ïjdhš »uhk rig
cW¥ãd®fŸ, ïªj ãu¢ridia f©LfiyªJ
br‹wd®. Ô®khd« go¡fhkš Cuh£á jiytU«
brayhsU« Ô®khd neh£il vL¤J¡bfh©L
br‹WÉ£ld®. Cuh£áÆš »uhk rig T£l«
eilbgwhkš Ô®khd« go¡fhkš br‹wj‰F
K‹dhŸ Cuh£á¤ jiytÇ‹ fzt® th®L
cW¥ãd®jh‹ fhuzkhf ïUªjh®. k¡fË‹
vâ®gh®¥ò Ãiwntwhkš »uhkrig T£l«
fiy¡f¥g£ljhš ïªj Cuh£á brašghLfŸ
jilgL« NHY« cUth» cŸsJ.
ïy¤ö® x‹¿a«, fhŠáòu« kht£l«,
beLku« Cuh£á
ïªj »uhkrigÆš 150 »uhk rig cW¥ãd®fŸ
fyªJbfh©ld®. ïâš bg©fË‹ tUif
9

Fiwthf ïUªjJ. ãoX, td¤Jiwia rh®ªjt®fŸ,
Cuh£á x‹¿a gŸË jiyik MáÇa®, gŸË
MáÇa®fŸ fyªJbfh©ld®. Cuh£á¤ jiyt®
MWKf« jiyikÆš th®L cW¥ãd®fŸ f©z»,
n f h É ª j « k h Ÿ , n y h f e h a » , f U z h f u ‹ ,
n f h g h y f © z ‹ , j a h Ã â , n r f ® , K u Ë ,
Jizjiyt® uÉ ït®fSl‹ Cuh£á bray®
áthdªjK« xU§»iz¤J el¤âdh®. T£l¤âš
K j È š C u h £ á g Ÿ Ë Æ š g Æ Y « k h z t
khzÉaU¡F« Éisah£L ngh£ofËš bt‰¿
bg‰w khzt khzÉaU¡F« gÇRfS« ghuh£L«
tH§f¥g£lJ. bjUÉs¡F guhkÇ¥ò ïšyhkš
ïU¥gjhš áy bjU¡fËš bjUÉs¡F vÇtJ
ïšiy, bjU¡fŸ ïU£lhf ïU¡»wJ v‹W«
å£o‰F tU« Ä‹rhu«Tl Fiwthf ïU¥gjhš
å£oš vÇí« Ä‹rhu És¡»‹ xËí« Fiwthf
ïU¡»wJ v‹wd®. rhiytrâfŸ guhkÇ¥ò ïšyhkš
áy bjU¡fŸ F©L« FÊíkhf cŸsJ v‹W« ïªj
ïl§fŸ rÇ brŒtj‰fhd Ka‰áfŸ vL¡F«goí«
Cuh£á¡F c£g£l »uhk¤âš cŸs òw«ngh¡F
Ãy§fŸ v›tsî, v‹bd‹d tif Ãy§fŸ
ïU¡»wJ. mt‰iw f©Lão¤J bghJ k¡fS¡F
xJ¡f nt©L« v‹W« Cuh£áÆš cŸs jÇR
Ã y § f Ÿ k u ¡ f ‹ W e L t j ‰ F « j Ç R Ã y
nk«gh£o‹Ñœ áy Ãy§fŸ nk«ghL brŒtj‰F«
Éthâ¤jd®. filáahf, Cuh£áÆš thG« k¡fŸ
T£L¡ FL«gkhf ïl beU¡foÆš thœ»wh®fŸ
v ‹ W « C u h £ á ¡ F b r h ª j k h d r ® n t
v©.419/1B2A3-š cŸs nkŒ¢rš Ãy¤âš
å£LkidfŸ xJ¡ÑL brŒa¡nfhÇ 61 eg®fŸ
ifbah¥gÄ£L nfhÇ¡if kDit Cuh£á¤
jiytÇl« x¥gil¡f¥g£L ïªj nfhÇ¡ifia
Ô®khdkhf nghl¢ brhšÈ nf£L¡ bfh©ld®.
kfh¤kh fhªâ njáa Cuf ntiy cWâ â£l« _y«
bfhL¡F« gÂbfhil Ãâ gÂ brŒí« egU¡F
áyrka« »il¥gâš ãu¢rid cŸsJ v‹W« mj‹
KG bjhifiaí« bfhL¡F«go »uhk rig
cW¥ãd®fŸ Éthâ¤jd®. Cuh£á¤ jiyt®
nfhÇ¡if kDit bg‰W¡ bfh©lh®. Cuh£á
bray® áthdªj« Cuh£áÆš k¡fË‹ x¥òjYl‹
jahÇ¤j nfhÇ¡if kDití« kht£l M£áa®
mD¥ãaÔ®khdefiyí«thá¤jh®.
Cuh£á¥ gFâfËš eilbg‰W tU« gšntW
â£l¥ gÂfŸ, K‹nd‰w« k‰W« Ãâ bryåd
Étu§fŸ F¿¤J Éthâ¡f¥g£lJ.
Cuf¥ gFâfËš cŸs f®¥ãÂ¥ bg©fŸ, tsÇs«
bg©fŸ k‰W« FHªijfË‹ C£l¢r¤J k‰W«
clš ey« bjhl®ghf xU§»izªj FHªijfŸ
ts®¢á¤ â£l¤âid ga‹gL¤â¡ bfhŸtJ F¿¤J
Éthâ¡f¥g£lJ. beLku« Cuh£áÆš nfhkhÇ
nehŒf£L¥gh£L¤ â£l« 7tJ R‰W fhŠáòu«
kht£l¤âš cŸs mid¤J Cuh£á gFâfËY« 100
rjåj« 1.9.2014 Kjš 21.9.2014 tiuÆyhd fhy¤âš
fhšeil guhkÇ¥ò JiwÆduhš khLfS¡F jL¥óá
Kfh« nk‰bfhŸs¥gL«. vdnt, mid¤J
ÉtrhÆfS« j§fsJ khLfS¡F¤ jL¥óá
n g h £ L ¡ b f h © L ¥ g a d i l í k h W n f £ L ¡
bfhŸs¥g£lJ.
Ãiwthf
Ÿ »uhk rigfS¡F mâfhu« bfhL¥gj‰fhd
muáašrhrd¢ r£l¤âU¤j§fŸ bfh©Ltu¥gl
nt©L«.
Ÿ »uhk rigfŸ mâfhu§fŸ bfh©ljhf,
KobtL¡f¡Toa mik¥ghf, kht£l M£áaÇ‹
jiypLïšyhjmik¥ghfkhwnt©L«.
Ÿ »uhk rigfŸ ehlhSk‹w« nghš brašgl
n t © L « . k ¤ â a k ‰ W « k h Ã y m u á ‹
vªj¤â£lkhf ïUªjhY« Cuh£á murh§f¤â‹
jilÆ‹ik¢ rh‹¿jœ bg‰W ãwnf brašgL¤j
nt©L«.
Ÿ Cuh£áÆ‹ mDkâÆšyhkš, kht£l Ã®thf¤jhš
brašgL¤j¥g£l brašghLfŸ F¿¤J jÂ¡if
brŒa¥gL«bghGJmj‰FCuh£ábghW¥ghfhJ.
Ÿ C u h £ á Æ š b r Œ a ¥ g L « g u h k Ç ¥ ò ¢
bryÉd§fS¡fhd áw¥òÃâ xJ¡f¥gl
nt©L«. Cuh£áÆš ãw¥ò, ïw¥ò, rhâ¢ rh‹¿jœ
ngh‹wit Cuh£á¤ jiytnu bfhL¡f mDkâ
mË¡f¥glnt©L«.
Ÿ Cuh£áÆš cŸs bghJ Ãy§fŸ Cuh£áÆ‹
neuo¥ bghW¥ãš ïU¥gj‰fhd tÊtif brŒa¥gl
nt©L«.
Ÿ cŸsh£áÆ‹ M©L bryÉd§fŸ F¿¤j
m¿¡if jahÇ¥ãš 5 ng® bfh©l FG
mik¡f¥g£L, mªjªj Cuh£á¡F¤ njitahd
bryÉd§fË‹go m¿¡if jahÇ¡f¥gl
nt©L« ngh‹w K¡»a¤ Ô®khd§fŸ, Cuh£á
k‹w¤ jiyt®fŸ k‰W« cW¥ãd®fshš
K‹bkhÊa¥g£L ïit muR¡F¥ gÇªJiu
brŒa¥glnt©L«v‹WÔ®khÅ¡f¥g£lJ.
Ÿ Cuh£á¡F brhªjkhd nkŒ¢rš òw«ngh¡F
Ãy§fis å£Lkidfshf xJ¡f tWik¡
nfh£L¡F¡Ñ œïU¥gt®fis¡ f©l¿ªJ
mt®fS¡F mªj å£Lkid xJ¡fnt©L«.
Ÿ tWikÆš thG« k¡fË‹ jÇR Ãy§fis
nk«gL¤Jtj‰F tWikÆš thG« k¡fŸ ïd«
f©l¿ant©L«.
Mjhu«: kÅj cÇik nk«ghL k‰W«
MuhŒ¢á mik¥ã‹ xU§»iz¥ghs®fŸ
cŸsh£á murh§f¥ ãuâÃâfË‹ Fuš - 31 10

013 or«gÇš ghÈ efÇš eilbg‰w cyf t®¤jf
mik¥ã‹ (c£nlh) mik¢r®fŸ k£l¤âyhd
29tJ kheh£oš vL¡f¥g£l gy KoîfËš
ïu©L KoîfŸ Äf K¡»akhditahF«. x‹W
t®¤jf trâ (TF) cl‹ghL, ï‹bdh‹W czî
ghJfh¥ò neh¡f¤â‰fhd bghJ ïU¥ò. Kjš
cl‹ghL t®¤jf¤â‰F FW¡nf cŸs Ã®thf¤
jl§fšfis¡ Fiw¥gj‰fhdjhF«. R§f¤Jiw
rh®ªj jilfŸ, Mtz¥gL¤Jjš, btË¥gil¤
j ‹ i k n g h ‹ w i t ï ª j c l ‹ g h £ o š
c£gL¤j¥gL»‹wd. ïu©lhtJ Éõa«, bghJ
ÉÃnahf¤â‰fhf vd muR mik¥òfŸ czî
jhÅa§fis nrfÇ¤J ïU¥ãš it¤J¡bfhŸtJ
r«gªj¥g£ljhF«.
czî¥ ghJfh¥ò¡fhf jhÅa§fis bghJ ïU¥ãš
it¤J¡bfhŸS« ãu¢rid bjhl®ghf xU Ãuªju¤
Ô®îfhz¥gL« tiuÆš, t®¤jf trâ cl‹gh£il
jŸË it¡f nt©L« v‹W ïªâah thâ£lJ.
mij¤ bjhl®ªJ ïªj ïu©L m«r§fS«
cyfshÉa ftd¤ij <®¤JŸsd. t®¤jf trâ
cl‹gh£il Ãiwnt‰Wtj‰fhd filá ehŸ #]iy
31. mªj ïWâ¡bfL flªJbfh©oUªj ÃiyÆY«,
mbkÇ¡fh cŸË£l ts®ªj ehLfŸ fLikahd
Ã®¥gªj« mË¤j nghâY«, ïªâah jdJ
Ãiygh£ošcWâahfïUªjJ.
tsU« ehLfŸ bgU«ghY«, czî¥ ghJfh¥ig
cWâ¥gL¤Jtj‰fhd elto¡iffS¡F bghJthf
MjutË¤jhY« Tl, kheh£oš ïªâahÉ‹ Ãiy¡F
m›tsî vËjhf Mjuî »il¤JÉlÉšiy. »ôgh,
bghÈÉah, btÅRyh M»a ehLfŸ k£Lnk c£nlh
kheh£oš ïªâahî¡F Mjuthf Ã‹wd. ã‹d®,
I¡»a ehLfŸ mik¥ig¢ nr®ªj g‹dh£L Étrha
nk«gh£L Ãâa« ïªâahî¡F Mjuî bjÇÉ¤jJ.
ïªâah ãothjkhf ïij tÈíW¤J»wJ v‹W gy
ehLfŸ btË¥gilahf Ék®á¤jd. ïªâah
nk‰bfh©lÃiyghLÃahakhdjhïšiyah?
“bghJ ÉÃnahf Kiwia ifÉl nt©L« v‹gj‰F
it¡f¥gL« thj§fŸ nkhrkhdit. c©ikÆš
eh£o‹ czî¥ bghUshjhu¤ij bgU« jÅah®
_yjd r¡âfË‹ ifÆš x¥gil¥gj‰fhd âiu
kiwî thj§fns mit. mªj thj§fis
V ‰ W ¡ b f h © l h š É t r h Æ f Ÿ , É t r h a ¤
bjhÊyhs®fË‹ thœ¡if ÃiyikfËš MHkhd
Ó®FiyîfnsV‰gL«.”
g £ o Å ¥ ã u ¢ r i d í « g ‰ w h ¡ F i w
C£l¢r¤J«
ïªâahÉš g£oÅ, C£l¢r¤J¡ FiwghL M»a
ïu©L fLikahd ãu¢ridfS« ïU¡»‹wd.
flªj áy g¤jh©Lfshf, k¡fŸ vL¤J¡bfhŸS«
ruhrÇ fnyhÇ msî«, òuj¢r¤J msî« bjhl®ªJ
FiwªJtªJŸsd v‹W njáa khâÇ MŒî
m¿¡if bjÇÉ¡»wJ. ïªâahÉ‹ »uhk¥
gFâfËš 1983š jÅ kÅj® vL¤J¡bfh©l ruhrÇ
fnyhÇ msî 2,221. mJ 2009-10š 2,020Mf
FiwªJÉ£lJ. ïnj fhyf£l¤âš, x›bthU jÅ
kÅjU«, ruhrÇahf xU ehËš vL¤J¡bfh©l
òuj¢r¤J msî 62 »uhÄÈUªJ 55 »uhkhf
rÇtilªJÉ£lJ. ef®¥òw ïªâahÉY« ïnj
ngh‹w Ãiyikjh‹. efu¥ gFâfËš 1983š jÅ
kÅj fnyhÇ Ef®î 2,089Mf ïUªjJ, 2009-10«
M©oš 1,946 v‹w msÉ‰F FiwªJÉ£lJ. 57
»uhkhf ïUªj jÅkÅj òuj¢r¤J Ef®î 53.5
»uhkhf FiwªJÉ£lJ. ïªâa k¡fËš bgU«
gFâÆd® ï‹dK« fLikahd C£l¢r¤J
Fiwgh£odhšghâ¡f¥g£oU¡»wh®fŸ.
C£lÄ‹ik ÃytuK« ftiyaË¥gjhfnt
ïU¡»wJ. 3 taJ¡F¡ Fiwªj FHªijfËš Rkh®
40-45 rjåj¤âd® vil Fiwthf ãwªjt®fshfî«
ts®¢á F‹¿at®fshfî« ïU¡»wh®fŸ v‹W
njáa FL«gey MŒî (NFHS, 2005-06) m¿¡if
bjÇÉ¡»wJ. 6 Kjš 35 khj§fŸ tiu taJŸs
FHªijfËš »£l¤j£l 80 rjåj« ng®, u¤j
bghJ ÉÃnahf Kiwia ghJfh¤J¡bfh©nl
cyf t®¤jf mik¥òl‹ xU cl‹ghL...
- Ôg§f® ghR, njgh®Î jh°
c y f t ® ¤ j f V ‰ g h L f Ÿ b j h l ® g h d e i l K i w c l ‹ g h £ o š
ifbaG¤âLtj‰F K‹ghf, czî¥ ghJfh¥ò¡fhd bghJ ïU¥ò
ãu¢rid¡F xU Ãuªju¤ Ô®îfhz¥gl nt©L« v‹w nfhÇ¡ifÆš ïªâah
bjhl®ªJ cWâahf Ã‰f nt©L«. bghJ ÉÃnahf Kiwia Ó®Fiy¡F«
Ka‰áfis ïªâah vâ®¡f nt©L«.
c y f t ® ¤ j f V ‰ g h L f Ÿ b j h l ® g h d e i l K i w c l ‹ g h £ o š
ifbaG¤âLtj‰F K‹ghf, czî¥ ghJfh¥ò¡fhd bghJ ïU¥ò
ãu¢rid¡F xU Ãuªju¤ Ô®îfhz¥gl nt©L« v‹w nfhÇ¡ifÆš ïªâah
bjhl®ªJ cWâahf Ã‰f nt©L«. bghJ ÉÃnahf Kiwia Ó®Fiy¡F«
Ka‰áfis ïªâah vâ®¡f nt©L«.
11

nrhifahš ghâ¡f¥g£LŸsd®. mnjnghš, 15 Kjš
49 taJ tiuÆyhd f®¥ãÂ¥ bg©fËš 58
rjåj¤âd® u¤j nrhifahš ghâ¡f¥g£LŸsd®. 15
Kjš 49 taJ tiuÆyhd bg©fËš Rkh® 33
rjåj¤âdU«, M©fËš Rkh® 28 rjåj¤âdU«
ruhrÇ clš vil msî¡F Fiwªjt®fshfnt
cŸsd® v‹W mªj MŒt¿¡if bjÇÉ¡»wJ.
C£lÄ‹ik ãu¢ridia¥ bghW¤jtiuÆš rAhuh
ghiytd, M¥ãÇ¡f ehLfisÉl ïªâahÉ‹
ÃiyiknkhrkhfntïU¡»wJ.
czî¥ ghJfh¥òl‹ nkhâL« Éahghu«
g£oÅí« C£l¢r¤J¡ FiwghL« ïªj msÉ‰F
bgÇjhf ïU¡F« ÃiyÆš czî¥ ghJfh¥ã‰F
ïªâah ca® K‹DÇik mË¥gJ ïašghdJjh‹.
ïªj¥ ãu¢ridia rkhË¥gâš xU K¡»a V‰ghlhf
ï U ª J t U t J b g h J É Ã n a h f K i w .
É t r h Æ f Ë l Ä U ª J c z î j h Å a § f i s
b f h Ÿ K j š b r Œ t J , m t ‰ i w n r Ä ¥ ò ¡
»l§FfS¡F¡ bfh©L br‹W nrÄ¤J it¥gJ,
Ef®nthU¡F mij ÉÃnah»¥gJ M»a _‹W
b r a š g h L f Ÿ ï â š r « g ª j ¥ g L » ‹ w d .
m©ik¡fhy§fËš ÉtrhÆfS¡F mË¡f¥gL«
Fiwªjg£r Mjuî Éiy (MSP) âwªj rªij
ÉiyiaÉl mâfkhf ïUªJ tªâU¡»wJ. nkY«,
Ef®nthU¡F czî jhÅa§fŸ tH§f¥gL«
ÉiyahdJ mjhtJ É‰gid ÉiyahdJ – rªij
ÉiyiaÉlFiwthfïUªJtU»wJ.
Mfnt, bghJ ÉÃnahf Kiw v‹gâš ÉtrhÆfŸ,
Ûdt®fŸ M»a ïUju¥ãdU¡Fnk khÅa«
tH§f¥gL»wJ. ÉtrhÆfS¡F tH§f¥gL«
khÅa«, bkh¤j czî khÅa¤âš 20 rjåj« vd
kâ¥ãl¥g£LŸsJ. ïJ Vœik ÃiyÆš cŸs
Étrha¡ FL«g§fË‹ tUkhd¤â‰F« ïJ
t Ê t F ¡ » w J . m ¤ â a h t á a k h d c z î
jhÅa§fis f£L¥goahF« ÉiyÆš tH§Ftj‹
_y« Ef®nthU¡F¤ ju¥gL« khÅakhdJ ViH¡
FL«g§fË‹ Ef®it mâfÇ¥gj‰F«, gutyhf
cŸs g£oÅ¥ ãu¢ridiaí« C£l¢r¤J¥
g‰wh¡Fiw ãu¢ridiaí« vâ®bfhŸtj‰F«
mtáakhdjhF«. c£nlh mik¥ã‹ cW¥ãd® v‹w
KiwÆš ïªâahthdJ V‰bfdnt mj‹ cW¥ò
ehLfshš ifbaG¤âl¥g£L m§ÑfÇ¡f¥g£l
c l ‹ g h L f S ¡ F f £ L ¥ g £ l j h » w J . m ª j
cl‹ghLfËš ïªâahî« ifbaG¤â£LŸsJ.
Étrha cl‹gh£o‹ 6tJ ciu Étrha Éis
bghUŸfS¡F Fiwªjg£r Mjuî Éiy jUtj‰F
tÊtF¡»wJ. ïJ t®¤jf¤ij Ó®Fiy¥gjhf
ïU¡»wJ v‹W« ïj‰F tu«ò f£l¥gl nt©L«
v ‹ W f U j ¥ g L » w J . t s U « e h L f i s ¥
bghW¤jtiuÆš “Fiwªjg£r Mjuî” v‹gj‰fhf¤
ju¥gL« khÅakhdJ Étrha c‰g¤â kâ¥ãš 10
rjåj¤â‰F nkš nghf¡TlhJ. ïªâahÉš bghJ
ÉÃnahf« Kiw _y« czî jhÅa§fS¡F
Fiwªjg£r Mjuî Éiy¡F«, bghJ k¡fS¡fhf
ïU¥ò it¥gj‰F« tÊ brŒa¥g£LŸsJ. áy
M © L f Ë š É t r h a c ‰ g ¤ â a h s ® f S ¡ F
tH§f¥gL« khÅakhdJ Étrha c‰g¤â kâ¥ãš 10
rjåj¤â‰F nkš nghf¡TL«. m¥gobahU Ãiy
V‰gLkhdhš Étrha cl‹gh£il ïªâah
ÛWtjh»ÉL«. mj‰fhf c£nlh mik¥ãš m§f«
t»¡F« ïju ehLfŸ r£l¥ó®t elto¡if vL¡f
Koí«. ïªj ïl¤âšjh‹ ïªâahÉ‹ t®¤jf
eyD¡F« czî¥ ghJfh¥ò¡F« ïilna nkhjš
V ‰ g L » w J . ï ‹ b d h U g ¡ f ¤ â š g £ o Å ¥
ã u ¢ r i d í « C £ l ¢ r ¤ J ¥ g ‰ w h ¡ F i w
ãu¢ridiaí« ïªâah bghJ ÉÃnahf Kiwia¤
bjhl®ªJ brašgL¤âahf nt©oîŸsJ. ïJ
czî jhÅa¡ bfhŸKjš, ïU¥ãš cŸsij
bghJthf ÉÃnah»¤jš M»a eilKiwfnshL
r«gªj¥g£ljh»wJ. mnj neu¤âš c£nlh mik¥ãš
ïªâah xU cW¥ãduhf ïU¥gJ, khÅa§fŸ
tH§F« Éõa¤âš ïªâahÉ‹ iffis¡
f£o¥ngh£LŸsJ.
òw¡fÂ¡f¥g£l Ô®îfŸ
ghÈ efÇš eilbg‰w Étrha« bjhl®ghd
Éthj¤â‹ xU gFâahf, t®¤jf¤â‰F« czî¥
ghJfh¥ã‰F« ïilnaahd ïªj nkhjš F¿¤J
ÔÉukhf Éthâ¡f¥g£lJ. ïj‰F ïu©L Ô®îfŸ
cŸsd. Kjš Ô®î, 2012 et«gÇš Í-33 mik¥ig¢
n r ® ª j e h L f Ÿ R ‰ W ¡ F É £ l x U
MnyhridÆÈUªJ tU»wJ. Étrha cl‹gh£oš
âU¤j« brŒa nt©L« v‹W«, mj‹ _y«
(bfhŸKjš) ÉtrhÆfS¡F¤ ju¥gL« Mjuî
tu«ã‹¿ mâfÇ¡f¢ brŒa nt©L« v‹W« mªj
MnyhridÆš Tw¥g£LŸsJ. ïu©lhtJ
Ô ® t h d J g h È k h e h £ o š ï ª â a h t h š
K‹it¡f¥g£ljhF«. c‰g¤âahs®fS¡F
tH§f¥gL« khÅa¤ij¡ fz¡»Ltj‰F c£nlh
mik¥ghš j‰nghJ ifahs¥gL« eilKiwahdJ
bfhŸKjš bjhifia bfhŸKjš Éiy¡F« ïWâ
brŒa¥g£l nk‰nfhŸ Éiy¡F« ïilÆyhd
ntWgh£il¡bfh©L bgU¡Ftj‹ _y«
fz¡»Ltjhf ïU¡»wJ. ïªj Ãuªju Éiy v‹gJ
1986-88 fhyf£l¤âš ÃyÉa ruhrÇ ÉiyahF«. ïJ
xU mg¤jkhd eilKiwahF«. VbdÅš, 1986-
88¡F¥ ãwF ÉiyfŸ gy kl§F mâfÇ¤JÉ£ld.
ï›thW fz¡»Ltj‰F¥ ga‹gL¤j¥gL« ïªj
nk‰nfhŸ Éiyia RH‰á mo¥gilÆš K‹D¡F¡

b f h © L b r š y n t © L « v ‹ W ï ª â a h
thâ£LŸsJ. tsU« ehLfshš K‹it¡f¥g£l
ïªj ïu©L Ô®îfisí«, c£nlh mik¥ãš
Mâ¡f« brY¤J« ÃiyÆš cŸs ts®ªj ehLfŸ
ïJtiuÆš òw¡fÂ¤J tªJŸsd. ts®ªj
ehLfis¥ bghW¤jtiuÆš t®¤jf trâfS¡fhd
c l ‹ g h £ o š j h ‹ m ¡ f i w f h £ L » ‹ w d .
ng¢Rth®¤ijfË‹nghJ czî jhÅa§fis bghJ
ïU¥ãš it¤âU¡F« ãu¢ridÆš ts®ªj
ehLfS¡F fU¤J ntWghL ïU¥gij ïªâah
ftd¤âš vL¤J¡bfh©lJ. t®¤jf trâ¡fhd
eilKiw cl‹ghL V‰f¥gLkhdhš, c£nlh
mik¥ã‹ mik¢r®fŸ k£l¤âyhd 11tJ kheh£oš
(mjhtJ mL¤j eh‹F M©LfËš) bghJ ïU¥ò¥
ãu¢rid¡F¤ Ô®îfhQ« thŒ¥ò RU§»ÉL«.
Mfntjh‹, ïªj¥ ãu¢rid¡F Ãuªju¤ Ô®î
fhz¥glhj ÃiyÆš t®¤jf trâ cl‹gh£oš
ifbaG¤âlïªâahkW¤JÉ£lJ.
ïªâahÉš bgU« v©Â¡ifÆš cŸs C£l¢r¤J
Fiwªj k¡fË‹ ey‹fS«, c£nlh mik¥ãš
m§f« t»¡F« ehLfË‹ Ãahakhd ftiyfS«
rªâ¡»w xU òŸË ïU¡»wJ. mij ïªâa muR
f©l¿ªJ brašg£lhf nt©L«. ïªâah j‹Ål«
bgUksî¡F¡ FÉªJŸs czî jhÅa§fis
cyf¢ rªijÆš ïw¡»Él¡TL«, mjdhš czî
jhÅa§fË‹ Éiy btFthf åœ¢áailªJÉL«
v‹gJjh‹ c£nlh cW¥ãd®fŸ gyuJ ftiyahf
ïU¡»wJ. czî jhÅa ïU¥ò ïªj msî¡F¡
FÉªâU¥gj‰F¡ fhuz«, mjid ÉÃnah»¥gj‰F
muR kW¤J tUtJjh‹. cjhuzkhf ntiy¡F
czî â£l§fË‹ _y« czî jhÅa¤ij
ÉÃnah»¡f Koí«. Mdhš, mjdhš czî khÅa
g£b#£ mâfÇ¤JÉl¡ TL« v‹W ïªâa muR
mŠR»wJ. czî jhÅa ïU¥ig bjhl®¢áahd
cŸeh£L¢ rªijÆš k£Lnk btËÆl¥gL«
v‹gj‰fhd rÄ¡iPfis¡ fh£Lkhdhš, mªj xnu
elto¡ifÆ‹ _y« c£nlh cW¥ãd®fË‹
Ãahakhd ftiyiaí« Ô®¡f Koí«, ïªâa
k¡fË‹C£l¢r¤J¤njitiaí«<LbrŒaKoí«.
czî¡F gâyhf gzkh?
czî ghJfh¥ò¤ bjhl®ghd ïªâahÉ‹ ftiyia
gy tšYe®fŸ gÇîl‹ mQF»wh®fŸ. mnj
neu¤âš j‰nghija bghJ ÉÃnahf Kiwia kh‰¿,
gz¥ g£Lthlh Kiwia bfh©L tuyh« v‹w
Mnyhridiaí« mt®fŸ K‹ it¡»wh®fŸ. ïij
eilKiw¥gL¤âdhš czîjhÅa bfhŸKjY«
bghJ ïU¥ò« Koî¡F tªJÉL«. ïašghf mJ
c£nlh kheh£oš vG¥g¥g£l ÉtrhÆfS¡fhd
khÅa¥ ãu¢rid¡F¤ Ô®th»ÉL«. nkY«, j‰nghJ
eilKiwÆš cŸs bghJ ÉÃnahf Kiwia
ifÉ£LÉ£L buh¡fkhfnt tH§F»w V‰gh£il¡
bfh©LtUtJ, gaDŸs KiwÆš khÅa§fis
ÉÃnah»¥gj‰F tÊtF¡F« j‰nghija eilKiw
CHš ÄFªjjhf, khÅa« åzhtj‰F ï£L¢
brštjhf ïU¡»wJ. k¡fS¡F¥ gzkhf
tH§Ftj‹ _y« ïªj¥ ãu¢rid Ô®¡f¥g£LÉL«.
ïnjnghš, bghJ ÉÃnahf Kiwia¡ ifÉl
nt©L«, mnj neu¤âš Ãiya‰w Éiytháia
f£L¥gL¤J« V‰ghlhf bghJ ïU¥ò Kiw bjhlu
nt©L« v‹w fU¤Jfisí« áy tšYe®fŸ
K‹it¡»wh®fŸ.
ï ª j ï U j u ¥ ò t h j § f Ë Y « i k a k h d
tÈíW¤j¥gLtJ j‰nghija bghJ ÉÃnahf
Kiwia¡ ifÉl nt©L« v‹w fU¤Jjh‹.
ï¤jifa thj§fŸ ãu¢rid¡FÇaitahf
ïU¡»‹wd. VbdÅš, ïªj thj§fŸ ïu©L
K¡»a m«r§fis¡ fU¤âš bfhŸs¤ jtW»‹wd.
KjÈš j‰nghJŸs bghJ ÉÃnahf Kiw ï¤jid
M©LfËš vªj msî¡F ÉÇthf, gaDŸs
KiwÆš guÉÆU¡»wJ v‹gJ. ïu©lhtjhf
khÃy¤â‰F khÃy« bghJ ÉÃnahf KiwÆš cŸs
F¿¥ãl¤j¡f ntWghLfŸ ïkh¢ry¥ ãunjr«,
nfus«, jÄœehL ngh‹w áy khÃy§fŸ ïâš
áw¥ghf¢ brašg£LŸsd. r¤â°f®, c¤j®f©£
ngh‹w k‰w khÃy§fŸ F¿¥ãl¤j¡f msÉ‰F
K‹nd¿íŸsd. ï›thwhf, bghJ ÉÃnahf
Kiwia ifÉl nt©L« v‹gj‰F it¡f¥gL«
thj§fŸ nkhrkhdit. c©ikÆš eh£o‹ czî¥
bghUshjhu¤ij bgU« jÅah® _yjd r¡âfË‹
ifÆš x¥gil¥gj‰fhd âiu kiwî thj§fns
mit. mªj thj§fis V‰W¡bfh©lhš
ÉtrhÆfŸ, Étrha¤ bjhÊyhs®fË‹ thœ¡if
ÃiyikfËšMHkhdÓ®FiyîfnsV‰gL«.
cyf t®¤jf V‰ghLfŸ bjhl®ghd eilKiw
cl‹gh£oš ifbaG¤âLtj‰F K‹ghf, czî¥
ghJfh¥ò¡fhd bghJ ïU¥ò¥ ãu¢rid¡F xU
Ãuªju¤ Ô®îfhz¥gl nt©L« v‹w nfhÇ¡ifÆš
ïªâah bjhl®ªJ cWâahf Ã‰f nt©L«. bghJ
ÉÃnahf Kiwia Ó®Fiy¡F« Ka‰áfis ïªâah
vâ®¡f nt©L«. khwhf, bghJ ÉÃnahf Kiwia
tY¥gL¤Jtj‰fhd všyh Ka‰áfisí« ïªâah
nk‰bfhŸs nt©L«. (Ôg§f® ghR mbkÇ¡fhÉ‹
k r h N b r £ ° M « b A ® ° £ g š f i y ¡ f H f
bghUshjhu¤ JiwÆš Jiz¥ nguháÇauhf
cŸsh®. bjghÎ jh° bfsAh¤â efÇš cŸs ïªâa
bjhÊšE£g fšÉ ÃWtd¤â‹ kÅj ts« k‰W«
r_fm¿ÉašJiwïiz¥nguháÇauhfcŸsh®.)
Mjhu«: 'The Hindu' 4.9.2014

013 #]iy 18 Kjš Mf°£ 19 tiuÆyhd
gUtkiH¡ fhy« ïªâahÉ‹ tuyh‰¿š
2ntbwhU K¡»a fhuz¤â‰fhf v‹bw‹W«
ÃidîTw¥gL«. m¥nghJjh‹ eh£onyna Kjš
Kiwahf R‰W¢ NHš ãu¢rid x‹¿š k¡fËilna
fU¤J th¡bfL¥ò el¤j¥g£lJ. xorh khÃy¤â‹
bj‹ nk‰F td¥ gFâÆš cŸs Ãah«»Ç kiyÆš,
á‹dŠáW F¡»uhk§fis¢ nr®ªj k¡fËl«
mt®fSila FoÆU¥ig¢ nr®ªj gFâÆš gh¡ir£
fÅk¢ Ru§f« mik¡f¥gLtij mt®fŸ
tunt‰»wh®fsh v‹W nf£f¥g£lJ. ntjhªjh
ÃWtd¤jhš Ãah«»Ç gFâÆY« mj‹ R‰Wt£lhu¥
gFâfËY« mik¡f¥gL« Ru§f¤â‹ jh¡f¤â‰F
cŸshf¡Toa »uhk§fis¢ nr®ªj k¡fË‹
x¥òjiy¥ bgWkhW mªj M©L V¥uš 18 m‹W
c¢rÚâk‹w« khÃy muR¡F MizÆ£oUªjJ.
Úâk‹w« jdJ MizÆš, td cÇikfŸ r£l« -
2006‹ Ñœ gH§Fo k¡fS¡F« tdthœ k¡fS¡F«
cŸs cÇikfŸ, mâfhu§fŸ g‰¿ c¢rÚâk‹w«
És¡fkË¤jJ. F¿¥ghf gH§Fo k¡fŸ bjhl®ghd
murik¥ò rhrd r£l Éâfis Úâk‹w«
vL¤J¡fh£oaJ. gH§Fo k¡fË‹ kj«, g©ghL
rh®ªj cÇikfËš mªj Úâk‹w Miz ftd«
brY¤âaJ. murik¥ò rhrd¥goahd mªj
cÇikfŸ mt®fsJ thœ¡if KiwnahL ïu©lw¡
fyªjit v‹W« c¢rÚâk‹w« T¿aJ. ïij¤
bjhl®ªJ, uhaflh, fhyAªâ kht£l§fËš
ntjhªjh â£l¤jhš “ghâ¡f¥gl¡Toa” 12
»uhk§fË‹ g£oaiy xoõh muR jahÇ¤jJ. mªj
»uhk§fËš »uhkrig¡ T£l§fŸ el¤j¥g£ld.
mªj¡ T£l§fËš fyªJbfh©l midtU«
ntjhªjhâ£l¤ijÃuhfÇ¤jd®.
Ãah«»ÇÆš ïªj bt‰¿ahš vGªj Muthu«
ï¥nghJ k‰w gFâfËY« xÈ¡»wJ. mªj bt‰¿
»£l¤j£l xU nguiy¤ bjhl®¢á nghš v§F«
guÉaJ. ïªj ïu©L kht£l§fis¢ nr®ªj 122
»uhk§fŸ ï¥nghJ, td cÇikfŸ r£l¤â‹Ñœ
j§fsJ FoÆU¥ò cÇikia¡ nfhÇ kD¤jh¡fš
brŒ»‹wd. ïªj cÇik ghu«gÇakhd r_f¡ FG
rh®ªj td¥ gFâfis m§ÑfÇ¥gjhf mik»wJ.
ïªj td¥ gFâÆY«, R‰¿íŸs gFâfËY« Ru§f«
njh©Ltj‰fhfî« bjhÊš ts®¢á¡fhfî«
K‹it¡f¥g£l fÂrkhd v©Â¡ifÆyhd
â £ l § f Ÿ k h Ã y m u á ‹ x ¥ ò j Y ¡ f h f ¡
fh¤âU¡»‹wd. c¢rÚâk‹w¤â‹ nk‰go
Mizia¤ bjhl®ªJ, gšntW r_f§fS« j§fsJ
FoÆU¥ò cÇikfS¡fhf kD¢ brŒtj‰F
â£lÄ£L tU»‹wd. xorhÉ‹ #f¤á§ó®
k h t £ l ¤ â š g h ° n f h Ã W t d ¤ â ‰ f h f
xJ¡f¥g£LŸs fhªjAh® ïU«ò¡ fÅk¢
Ru§f§fis vâ®¤âL« r_f§fŸ, j§fsJ
tÊgh£L cÇik ãu¢ridia vG¥ò»‹wd®.
mt®fis¥ bghW¤jtiuÆš ïªj kiy¥ gFâ xU
òÅj¤jykhF«.
ï ª j ò u £ á i a ö © o É £ l , » u h k r i g ¡
T£l§fËÈUªJ áy ãuâgÈ¥òfis ï§F eh«
fh©ngh«.
n “Ú§fshf xU tiugl¤ij tiuªJÉ£L,
mªj všiy¡FŸjh‹ eh§fŸ xU áW
FGthf xL§»ÆU¡f nt©L« v‹W
f£lha¥gL¤j KoahJ.”
2013 #]iy 18. uhaflh kht£l«,
nr®¡fhgho »uhk«. Kjš »uhk rig¡
T£l¤âšxUfh£á.
ïªj Cuh£áÆ‹ Kjš »uhk rig¡ T£l« kht£l
Úâgâ xUtÇ‹ f©fhÂ¥ãš, Jiz uhQt¥gil
khÃy fhtšJiw ghJfh¥òl‹ eilbg‰wJ.
T£l¤âš fyªJbfh©l 46 bgÇat®fËš 38 ng®
Ãah«»Ç kiy rh®ªj t£lhu¤âš gh¡ir£ Ru§f«
mik¡F« Koit jŸSgo brŒjd®. T£l Ãfœ¢á
xÇah bkhÊÆš mšyhkš j§fsJ gH§Fo bkhÊÆš
(TŒ) nk‰bfhŸs¥gl nt©L« v‹W »uhk k¡fŸ
nfhÇd®. gy MÆu« M©Lfshf Ãah«»Ç t£lhu«
v§fS¡F¢ brhªjkhdjhf ïUªJ tªâU¡»wJ.
Ãah«»ÇÆÈUªJ xÈ¡F« Ãaha¡ FušfŸ
- rahªj‹ nguh
kiH¡fhy«, Ru§f«, bghJ Úâ njtijahd Ãah«uh#h - ïªj _‹W r¡âfS«
x‹W nru, xorh khÃy¤â‹ 12 »uhk§fis¢ nr®ªj k¡fŸ ntjhªjh
ÃWtd¤â‹ Ru§f¡bfhŸif¡ fdîfS¡F rhîkÂmo¡»wh®fŸ.
kiH¡fhy«, Ru§f«, bghJ Úâ njtijahd Ãah«uh#h - ïªj _‹W r¡âfS«
x‹W nru, xorh khÃy¤â‹ 12 »uhk§fis¢ nr®ªj k¡fŸ ntjhªjh
ÃWtd¤â‹ Ru§f¡bfhŸif¡ fdîfS¡F rhîkÂmo¡»wh®fŸ.

15
mij v§fsJ FybjŒt« Ãah« uh#h ghJfh¤J tªâU¡»wh®.
Ú§fŸ J¥gh¡»fnshL tuyh«. Mdhš, ïªj kiy¥ gFâÆ‹ xU
áW J©L Ãy¤ij¡ Tl eh§fŸ É£L¡bfhL¡f kh£nlh«,”
v‹W cz®¢á¥ó®tkhf¡ TW»wh® ïisP® gh©L n#¡áfh.
thœ¡ifÆnyna Kjš Kiwahf m¥nghJjh‹ mt® xU
xÈth§»¡ fUÉia (ik¡) ifÆš ão¤jh® v‹gJ
f t Å ¡ f ¤ j ¡ f J . T £ l ¤ â ‹ É t h j ¡ F ¿ ¥ ò f Ÿ
thá¡f¥g£lij¤ bjhl®ªJ Úâgâ¡F« nlh§»Çah nfhª¤ r_f
k¡fS¡F« ïilna th¡Fthj« vGªjJ. j§fsJ ghu«gÇa
všiy¥ gFâfisí« FoÆU¥ò cÇikfisí« âU¤â mik¤j
MŒî m¿¡ifia ÃuhfÇ¡f nt©L« vd gH§Fo k¡fŸ
nfhÇd®. “ï§nf xU V¡f® Ãy«, m§nf áy J©L Ãy§fŸ
v‹W ju¥gLtij eh§fŸ V‰f kh£nlh«. ïªj fhL KGtJ«,
ïªj kiy KGtJ« v§fS¡F¤jh‹ brhªj«,” v‹W mt®fŸ
T¿d®.
“v§fŸ nfhÆšfŸ k©Q« ïiyfS« fhLfS«
fyªJ f£l¥g£oU¡»‹wd.”
n
2007
661 bA¡nl® td Ãy¤ij xÇrh Ru§f
ÃWtd¤â‰F (OMC)
Ru§f¥gÂfS¡fhf kh‰¿Él
ntjhªjh ÃWtd¤â‰F k¤âa
R‰W¢NHš mik¢rf«
mDkâaË¡»wJ.
2008
ïªj¤ â£l¤â‰F c¢rÚâk‹w«
x¥òjš jU»wJ.
2009
tdÃy§fis kh‰Wtj‰fhd
mid¤J â£l§fS¡F«
»uhkrigÆ‹ x¥òjš bgw¥gl
nt©L« v‹W mik¢rf« TW»wJ.

16
2010
ntjhªjh â£l¤ij v‹.á. r¡nrdh FG
ÃuhfÇ¡»wJ. mik¢rf« jdJ td Ãy
mDkâia Éy¡»¡bfhŸ»wJ.
2011
mik¢rf« jdJ mDkâia
Éy¡»¡bfh©lij vâ®¤J OMC ÃWtd«
c¢rÚâk‹w¤âš tH¡F¤ bjhL¡»wJ.
2013
V¥uš 18 m‹W c¢rÚâk‹w« ntjhªjh gh¡ir£
Ru§f â£l¤â‹ vâ®fhy¤ij bghJ k¡fË‹
ifÆš ÉL»wJ. 2014 #dtÇÆš mik¢rfK«
â£l¤ij ÃuhfÇ¡»wJ.
nghdâšiy. ï‹W eh‹ cÆnuhL ïU¥gj‰F¡
fhuz« ïªjfhL«, ÚnuhilfS«jh‹.”
xU FL«gK« xU muR«
2013#]iy30
ï#]%gh, fhyAªâ v£lhtJ »uhk rig¡T£l«
rªnjf¤â‰F ïlÄ‹¿ ïªj »uhk¤âš xU khWg£l
fh£áia¡ fhzKoªjJ. kht£l Úâgâ,
m â f h Ç f Ÿ , J i z u h Q t ¥ g i l Æ d ® ,
g¤âÇifahs®fŸ, kÅj cÇik ïa¡f¤âd®
M»nahUl‹ tÇirahf áy thfd§fŸ 80
taJ¡F nk‰g£ltuhd yhg‹ah fîlh å£o‹
K‹dhš tªJ Ã‰»‹wd. å£oš mtuJ
FL«g¤ij¢ nr®ªj _‹W ng® ïU¡»wh®fŸ.
Ãah«»Ç kiyÆ‹ EiHthÆš ïU¥gJ ï#]%gh
»uhk«. c¤njá¡f¥g£LŸs 660 bA¡nl® gu¥ò
gh¡ir£ Ru§f« mika cŸs, gh¡ir£ fÅk ts«
Ä¡f Ãah«»Ç kiy fîlh å£oÈUªJ x‹wiu ».Û.
bjhiyÉšjh‹ ïU¡»wJ. ntjhªjh Ru§f¤
â£l¤ij fîlh FL«g¤âd® xU kdjhf¤ jŸSgo
brŒ»‹wd®. “fhy« KG¡f v‹idí« v‹ ngu¡
F H ª i j f i s í « f h ¥ g h ‰ ¿ t ª â U ¥ g J
Ãah«uh#hjh‹. kiyÆš Ru§f« njh©l¥g£lhš
mj‹ ãwF eh§fŸ v§nf nghf Koí«,” v‹W
cz®¢á¥ bgU¡Fl‹ nf£»wh® yhg©ah fîlh.
Mjhu«: m¿Éaš k‰W« R‰W¢NHš ika«
Down to Earth, 2014
n
2013 #]iy 22. uhafhlh kht£l«,
nfr®gho »uhk«. ïu©lhtJ »uhk rig¡
T£l«
ïu©L eh£fŸ Élhkš bgŒj kiHahš »uhk
k¡fË‹ vG¢áia ml¡»Él KoaÉšiy. ïªj
ïu©lhtJ »uhk rig¡ T£l¤âš xU K¡»a Koî
vL¡f¥g£lJ. td¥ gFâÆš r_f« rh®ªj, kj«
rh®ªj nfhÇ¡iffis gÇÓÈ¥gJ v‹w khÃy
muá‹ Mnyhridia mªj¡ T£l« jŸSgo
brŒjJ. Ru§f¤ â£l¤ijí« ï¡T£l« Vfkdjhf
ÃuhfÇ¤jJ. K‹djhf, #]iy 6 m‹W mâfhÇfŸ
FG x‹W nfr®gho »uhk¤â‰F tªJ, td¥
gFâÆš mªj k¡fS¡F mt®fsJ kj«, r_f«
rh®ªjjhf cŸs nfhÇ¡iffŸ bjhl®ghf xU
m¿¡if jahÇ¡f Ka‹wJ. r_f« rh®ªj
n f h Ç ¡ i f f Ÿ b j h l ® g h f m ª j m ¿ ¡ i f
jh‹njh‹¿¤ jdkhf xJ¡ÑL brŒâUªjJ.
cjhuzkhf, mªj »uhk¤â‹ IªJ t‰whj
Únuhilfis¢ rh®ªJ r_f¤â‰F vd 0.5 V¡f®
Kjš 1.9 V¡f® tiu Ãy« xJ¡f¥g£oUªjJ. »uhk
k¡fË‹ kj« rh®ªJ, mt®fsJ »uhk njtijfsJ
nfhÆšfS¡fhf vd btW« 0.11 V¡f® Ãy« k£Lnk
xJ¡f¥g£oUªjJ. mªj m¿¡ifia ÃuhfÇ¡F«
nlh§»Çah nfhª¤ r_f¤ij¢ nr®ªj ïisP®
nlh©L F¤%fh ï›thW TW»wh®: “Ú§fbsšyh«
c§fŸ MÕáš c£fh®ªJ bfh©L všyht‰iwí«
vGJ»Ö®fŸ. mijbašyh« rÇ gh®¡f v§fSila
»uhk¤â‰F Ú§fŸ tUtnj ïšiy. ï¥nghJ
eh§fŸ v‹d brhš»nwhnkh mij rÇahf
vGâ¡bfh©L, thá¤J¡ fh£L§fŸ. v¥nghJnk
Ú§fŸ v§fis K£lhsh¡»¡ bfh©oU¡f
KoahJ.”
“Ãah«»Çia É£L¡bfhL¡f kh£nlh«.”
2013 #]iy 23, lhon#hyh, fhyAªâ.
_‹whtJ»uhkrig¡T£l«.
gh¡ir£ Ru§f« mik¡F« â£l¤ij, gH§Fo
m š y h j t d ¡ » u h k k ¡ f Ÿ V f k d j h f
Ã u h f Ç ¡ » w h ® f Ÿ . » u h k ¤ â š c Ÿ s 2 2
th¡fhs®fËš 19 ng® »uhk rig¡ T£l¤âš
fyªJbfhŸ»wh®fŸ. mt®fËš xUt® 87 taJ
_jh£oahd R¡Ç fîlh. fhJ nf£fhj, jhdhf
vGªJ Ã‰f Koahj mªj _jh£o TWtJ tUkhW:
“Ãah«»Çia eh‹ É£L¡bfhL¡f kh£nl‹. eh‹
gŸË¡Tl¤âš go¤jâšiy. kU¤Jtkid¡F¥
n

17
»
£l¤j£l flªj g¤jh©L fhykhf muR
Ã®thf¤âš cÇik mo¥gilÆyhd
mQFKiwia ïªâah nrhjid brŒJ
gh®¤J tU»wJ. bghJthf¥ gh®¤jhš ïJ
Fok¡fS¡F cÇa áy mo¥gilahd m«r§fis
r£l¥ó®t cÇikfshf kh‰W»wJ. ïj‹go k¡fË‹
nk«gh£L¤ njitfŸ, gšntW â£l§fË‹ _ykhf
murh§f« nk‰bfhŸS« rYif¢ brašghLfshf
ï š y h k š , F o k ¡ f Ë ‹ c Ç i k f s h f
ifahs¥gL»‹wd. 2004« M©oÈUªJ ïªâa
Fok¡fŸ-jftš, ntiythŒ¥ò, bjhl¡f¡ fšÉ,
czî c¤juthj«, td Ãy§fËš Foak®jš ngh‹w
g y m « r § f S ¡ F r £ l ¥ ó ® t k h f c Ç i k
cŸst®fsh»ÆU¡»wh®fŸ. FoÆU¥gj‰fhd
Fiwªjg£r Ãy«, FoÚ®, muR nritfis cÇa
fhy¤âš bgWjš ngh‹w áy cÇikfŸ tu¡
fh¤âU¡»‹wd.
jftš cÇik¢ r£l«, tdcÇikfŸ r£l«, njáa
czî c¤juthj¢ r£l« ngh‹w, ehlhSk‹w¤jhš
Ãiwnt‰w¥g£l áy F¿¥ghd r£l§fË‹ _ykhf
ïªj cÇikfŸ tªJŸsd. áy mo¥gilahd
trâfS¡F tÊ V‰gL¤â¡bfhL¤âU¥gJ
k£Lkšyhkš ïªj¢ r£l§fŸ k¡fS¡F mâfhu«
cÇikfŸ c©ikahditah?
- Ç¢r®£ kAhg¤uh
ïªâahÉš bfh©Ltu¥g£l áy òâa r£l§fŸ ek¡F czî, ntiy thŒ¥ò,
jftš, fšÉ ngh‹wt‰¿š áy mo¥gilahd thœ¡if cÇikfis
tH§F»‹wd. muR Ã®thf¤ij¥ bghW¤jtiuÆš ïJ áy òâa
mQFKiwfS¡F ï£L¢ brš»wJ. Mdhš, ïjdhš ekJ thœ¡ifÆnyh
thœthjhu§fËnyh VnjD«kh‰w«V‰g£LŸsjh?

18
tH§F»‹wd v‹W« fUj¥gL»wJ. Mdhš, m¥go elªâU¡»wjh ïªj¢
r£l§fŸ eilKiw¡F tªj ãwF k¡fŸ murh§f¤â‹ nritÆš VnjD«
É¤âahr¤ijcz®»wh®fsh?
ïJ v¥nghJ bjhl§»aJ? flªj g¤jh©L fhy¤âš muR Ã®thf«
v‹gj‰F murh§f« TW»w m®¤j« btFthf kh¿ÆU¡»wJ v‹W Twyh«.
muRrhuh j‹dh®t mik¥òfS«, áy g‹dh£L mik¥òfS« k£Lnk
brhšÈ tªj xU fU¤J ï¥nghJ murh§f¤â‹ mâfhu¥ó®t K¤âiu¢
brhšyhf kh¿ÆU¡»wJ: “cÇikfŸ mo¥gilÆyhd nk«ghL” v‹w
fU¤ij, btW« tÊfh£lš bfhŸifahf ïšyhkš murh§f« ï¥nghJ
mo¡fo ga‹gL¤J»wJ. (Kªija) I¡»a K‰ngh¡F¡ T£lÂ (I.K.T.)
muR jdJ ÉÇthd r_f ey â£l§fis nk‰bfhŸtj‰fhf ïªj
mQFKiwia fil¥ão¤JŸsJ. ïªj muá‹ ïu©lhtJ M£á¡ fhy«
Ãiwa CHš Étfhu§fshY«, bfhŸif Kl¡f§fshY« Õo¡f¥g£oUªjJ
v‹w nghâY«, mªj murhš cUth¡f¥g£l mšyJ bjhl§f¥g£l cÇikfŸ
mo¥gilÆyhd gšntW â£l§fŸjh‹ mj‹ c©ikahd milahskhf
Ãiy¤âU¡F«.
K‹nd¿ tU« gy ehLfŸ V‰bfdnt ïªj mQFKiwia¤
bjhl§»É£ld. F¿¥ghf y¤Ô‹ mbkÇ¡f ehLfS« M¥ãÇ¡f ehLfS«
ïªj mQFKiw¡F kh¿É£ld. ïªj mQFKiw¡F 1990fËš,
mbkÇ¡fh-nrhÉa¤ ôÅa‹ gÅ¥ngh® Koî¡F tªjij¤ bjhl®ªJ ïªj
mQFKiw¡F K¡»a¤Jt« »il¡f¤ bjhl§»aJ. 1995š eilbg‰w r_f
nyh¡ghš r£l¤ij
ehlhSk‹w«
Ãiwnt‰W»wJ. 2011š r_f¥
gÂahs® m‹dh Arhnu,
ïªj CHš jL¥ò
mik¥ã‰fhf njáa
msÉyhd nghuh£l¤â‰F¤
jiyik jh§F»wh®. ïªj¢
r£l« g‰¿a fU¤jh¡f« 50
M©LfS¡F K‹
cUthdJ. ehlhSk‹w«
ïJF¿¤J 8 Kiw
Éthâ¤âU¡»wJ. Mdhš,
xUnghJ« mj‰F Mjuthf
Ô®khd« Ãiwnt‰¿aâšiy.
njáa czî c¤juthj¢
r£l¤â‰fhd m¿É¡if
br¥l«g® khj« muájÊš
btËÆl¥gL»wJ. j‰nghJ
eilKiwÆš cŸs gšntW
czî tH§fš â£l§fis
ïJ xU§»iz¡f
Kaš»wJ.
nyh¡ghš r£l¤ij
ehlhSk‹w«
Ãiwnt‰W»wJ. 2011š r_f¥
gÂahs® m‹dh Arhnu,
ïªj CHš jL¥ò
mik¥ã‰fhf njáa
msÉyhd nghuh£l¤â‰F¤
jiyik jh§F»wh®. ïªj¢
r£l« g‰¿a fU¤jh¡f« 50
M©LfS¡F K‹
cUthdJ. ehlhSk‹w«
ïJF¿¤J 8 Kiw
Éthâ¤âU¡»wJ. Mdhš,
xUnghJ« mj‰F Mjuthf
Ô®khd« Ãiwnt‰¿aâšiy.
njáa czî c¤juthj¢
r£l¤â‰fhd m¿É¡if
br¥l«g® khj« muájÊš
btËÆl¥gL»wJ. j‰nghJ
eilKiwÆš cŸs gšntW
czî tH§fš â£l§fis
ïJ xU§»iz¡f
Kaš»wJ.
2013 ã‹ndh£l«
r£l§fËš rÇahdití« jtwhdití«
Ÿ njitfË‹ mo¥gilÆš 100ehŸ ntiy
Ÿ Ú®ÃiyfŸ guhkÇ¥ò¡F K¡»a¤Jt«
Ÿ cŸq® ts®¢á F¿¤J â£lÄLtâš k¡fS¡F
mâfhu«
2013 kh®¢ th¡»š midtU¡F« bjhl¡f¡ fšÉ
thŒ¥ò
Ÿ r_f« rh®ªJ brašgL¤j¥gL»w Kjš mo¥gil
cÇik.
2013 kh®¢ th¡»š xU ».Û. R‰wsî¡FŸ mUfik¥
gŸËfŸ.
Ÿ 81 nfhona 30 y£r« k¡fS¡F czî
jhÅa¤â‰fhd cÇik.
Ÿ 5 khÃy§fŸ V‰bfdnt ïij¢ brašgL¤âíŸsd.
6 taJ¡F¡ Fiwªj FHªijfS¡F ïytrczî
Ÿ tdthœ k¡fŸ td Ãy§fËš FoÆU¥gj‰fhd
cÇik m§ÑfÇ¡f¥gL»wJ.
Ÿ á¿a td¥ bghUŸfS¡fhd cÇik
Ÿ td¤ij Ã®t»¡F« cÇik. tdthœ r_f§fS¡F
mË¡f¥gL»wJ.
r£l«
kfh¤kh fhªâ
njáa Cuf
ntiy cWâ¢
r£l«
(MGNREGA)
fšÉ cÇik¢
r£l«
czî
c¤juthj
cÇik
tdcÇik¢
r£l«
Ÿ 8 rjåj k¡fS¡F¤jh‹ KG¥ gy‹fŸ »il¤JŸsd;
njitfŸ FiwªJtU»‹wd.
Ÿ Ú ® Ã i y f Ÿ b j h l ® g h f 6 0 y £ r « g Â f Ÿ
vL¤J¡bfhŸs¥g£ld. Mdhš, mt‰¿š 60 rjåj¥
gÂfŸ Ãiwtilahkš cŸsd.
Ÿ »uhk rigfË‹ â£l§fŸ mÇjhfnt mâfhÇfshš
V‰f¥gL»‹wd.
Ÿ 80 y£r« FHªijfS¡F ï‹D« ïªj cÇik
»il¡fÉšiy.
Ÿ 32 rjåj¥ gŸËfËš ï‹D« bg‰nwh® <LgL¤j¥gLtJ
v‹gJ ïšiy.
Ÿ ï‹D« bjhiyöu¡ fdthfnt ïU¡»wJ.
Ÿ Óu‰w bghJ ÉÃnahf Kiw fhuzkhf 40 rjåj¥
gadhËfŸ ïj‹ gyid¥ bgw Koahjt®fshf
ïU¡»wh®fŸ.
Ÿ gadhËfŸ f©l¿a¥glhkny r£l« brašgL¤j¥gL»wJ.
Ÿ brašgL¤Jtj‰fhd cŸf£lik¥ò mnefkhf ïšiy.
Ÿ V‰f¥g£l nt©LnfhŸfisÉl ÃuhfÇ¡f¥g£l
nt©LnfhŸfŸjh‹ mâf«.
Ÿ td¤JiwÆ‹ tYthd vâ®¥ò
Ÿ r_f« rh®ªj tdcÇik kW¥ò.
Ÿ á¿a td¥ bghUŸfS¡fhd cÇik
Ÿ td¤ij Ã®t»¡F« cÇik. tdthœ r_f§fS¡F
mË¡f¥gL»wJ.

nk«gh£L¡fhd nfhg‹nAbf‹ c¢á khehL ïij tÈíW¤â¢ brh‹dJ. bghJthf r_f¥
bghUshjhu¤â‰F murh§f§fŸ neuoahf mšyJ murik¥ò rhrd¤â‹ tÊfh£lš bfhŸiffŸ _ykhf
K‹DÇik mË¡»‹wd. murh§f« ïªj tÊfh£lš bfhŸif Kiwia¥ ga‹gL¤â jdJ ÉÇthd
ey¤â£l§fis cUth¡F»wJ, mšyJ totik¡»wJ. kfhuhZouh khÃy¤â‹ ntiy cWâ¤ â£l«
(1970fŸ), k¤âa ãunjr khÃy¤â‹ fšÉ cWâ¤ â£l« (1990fŸ) ngh‹w áy ÉâÉy¡FfŸ jÉ®¤J murh§f«
jdJ ey¤ â£l§fis, gšntW JiwfŸ _ykhf brašgL¤â tU»wnja‹¿ - m§ÑfÇ¡f¥g£l r£l¥ó®t
cÇikfshfbrašgL¤jÉšiy.
or«g® 11: j‰ghÈd ghÈaš cwî r£lÉnuhjkhdJ v‹W
c¢rÚâk‹w« m¿É¡»wJ. j‰ghÈd cwit F‰w« vd¡ TW«
ïªâa j©lid¢ r£l¤â‹ 377tJ ãÇî murik¥ò rhrd¥go
bršy¤j¡fJjh‹ v‹W c¢rÚâk‹w« TW»wJ. j‰ghÈd
cwit r£l¥ó®tkhdjhf m§ÑfÇ¡f nt©Lbk‹whš 377tJ
r£l¥ãÇîâU¤j¥glnt©L«v‹W«Úâk‹w«TW»wJ.
or«g® 9: muR mYtyf f£ll§fËš kiHÚ® nrfÇ¥ò¤ â£l«
V‰gL¤j¥g£oU¡»wjh v‹gij cWâ¥gL¤Jtj‰fhd MŒî
elto¡iffis nk‰bfhŸs¤ jt¿É£ljhf âšÈÆ‹ khR¡
f£L¥ghL FGit njáa gRik¤ Ô®¥gha« f©o¤JŸsJ. jdJ
Miz brašgL¤j¥glÉšiy v‹whš Úâk‹w mtkâ¥ò tH¡F
bjhL¡f¥gL«v‹WÔ®¥gha«v¢rÇ¤JŸsJ.
or«g® 6: nk«gh£L¤ â£l§fS¡fhd R‰W¢NHš mDkâ
eilKiwfis ïyFth¡Ftj‰F I¡»a K‰ngh¡F¡ T£lÂ
muR nk‰bfh©l Ka‰áfŸ c¢rÚâk‹w¤jhš jL¤J
ÃW¤j¥gL»‹wd. gšntW â£l§fis kâ¥ÕL brŒtj‰F«,
mt‰¿‰fhd x¥òjšfis Kiw¥gL¤Jtj‰F« _‹W
khj§fS¡FŸ njáa msÉyhd xU xG§FKiw Mizaiu
ÃaÄ¡f nt©L« v‹W k¤âa R‰W¢NHš k‰W« td¤Jiw
mik¢rf¤â‰F c¢rÚâk‹w« MizÆL»wJ. m¤jifa
Miza® ÃaÄ¡f¥gLtj‰F mik¢rf« vâ®¥ò¤ bjÇÉ¤J
tªJŸsJ.
m¡nlhg® 24: btËehL thœ ïªâauhd lh¡l® Fzhš rhAh
v‹w kU¤JtÇ‹ kidÉ, bfhšf¤jhÉYŸs K‹nd¿a
kU¤Jt MŒî ÃWtd (AMRI) kU¤JtkidÆš á»¢ir
nk‰bfh©lã‹ 1998š kuzkilªjh®. Fzhš rhAhî¡F
%.5.96 nfho ïH¥ÕL tH§f c¢rÚâk‹w« MizÆL»wJ.
ïªâahÉš ïJtiu ÉrhÇ¡f¥g£l kU¤Jt my£áa« bjhl®ghd
tH¡FfËnyna Äf mâfkhf ïH¥ÕL bjhif Ô®¥gË¡f¥g£l
tH¡FïJjh‹.
m¡nlhg®22:2006«M©o‹czî¥ghJfh¥òk‰W«Ã®za¢
r£l ÉâfË‹go, FË®ghd§fis f©fhÂ¥gJ« f£L¥gh£oš
it¤âU¥gJ« ïªâa czî¥ ghJfh¥ò k‰W« ju Ã®za
Miz¡ FGÉ‹ (FSSAI) bghW¥ò v‹W c¢rÚâk‹w« jdJ
Ô®¥ãšTW»wJ.
br¥l«g® 30: òâakUªJfS¡fhdkU¤Jtkidnrhjidfis
Kiw¥gL¤Jtj‰fhd Kiwahd V‰ghLfŸ ïšyhkš mªj
kUªJfis kU¤JtkidfËš nrhjid brŒJ gh®¥gj‰F
mDkâaË¥gâÈUªJ k¤âa muir c¢rÚâk‹w«
f£L¥gL¤J»wJ.
br¥l«g® 23: áy khÃy muRfŸ khÅa Éiy rikaš vÇthí
cŸË£l nritfis¥ bgWtj‰F Mjh® m£il f£lhakhf¤
njit v‹w Éâia¡ bfh©L tu áy khÃy muRfŸ Kaš»w
neu¤âš, Mjh® m£il f£lhakhdjšy, k¡fŸ ÉU«ãdhš
k£Lnk mij it¤J¡bfhŸsyh« v‹W c¢rÚâk‹w«
MizÆL»wJ. “Fok¡fS¡F mo¥gil nritfis
tH§Ftj‰F K‹ghf k¤âa khÃy muRfŸ Mjh® m£ilia
f£lhakhdJ v‹W m¿É¡f¡TlhJ,” v‹W c¢rÚâk‹w«
MizÆL»wJ.
Mf°£ 14: c¤j®f©£ khÃy¤âš fLikahd ghâ¥òfis
V‰gL¤âa btŸs¢Ó‰w¤â‰F V‰bfdnt ÃWt¥g£LŸs Ú®
Ä‹rhu¤ â£l§fS«, j‰nghJ f£l¥g£L tU« Ú® Ä‹rhu¤
â£l§fS«jh‹ fhuzkh v‹gij¡ f©l¿tj‰fhf tšYe® FG
x‹iw ÃaÄ¡FkhW k¤âa R‰W¢NHš k‰W« td¤Jiw
mik¢rf¤â‰F c¢rÚâk‹w« MizÆL»wJ. nkY«, my¡
eªjh, ghÑuâ eâfË‹ FW¡nf f£Ltj‰F c¤njá¡f¥g£LŸs
Ú®Ä‹ â£l§fŸ F¿¤J òâa MŒit nk‰bfhŸtj‰F«
c¢rÚâk‹w« MizÆL»wJ. R‰W¢NHš ïa¡f¤âdU«
tšYe® mik¥òfS« ïªj òâa â£l§fS¡F vâ®¥ò¤ bjÇÉ¤J
tªJŸsJF¿¥ãl¤j¡fJ.
Mf°£ 6: m¤âahtáa kUªJfË‹ Éiyfis Koî brŒtj‰fhf
tF¡f¥g£l òâa njáa kUªJ Éiy¡ bfhŸifia gÇÓyid
brŒac¢rÚâk‹w«x¥ò¡bfhŸ»wJ.
Mf°£ 5: M‰W¥ gLiffŸ rh®ªj kzš FthÇ â£l§fis¤
bjhl§Ftj‰F R‰W¢NHš mik¢rf mDkâ njit v‹W njáa
gRik¤ Ô®¥gha« m¿É¡»wJ. Ru§f§fŸ F¤jif¡F Él¥g£l
ïl§fË‹ gu¥ò v›tsthf ïUªjhY« ïªj mDkâ bgw¥gl
nt©L«v‹WÚâk‹w«TW»wJ.
#]iy 6: f£áfË‹ nj®jš m¿¡ifÆš mË¡f¥gL« ïytr
ÉÃnahf§fŸ bjhl®ghd m¿É¥òfŸ, r£l¤â‹ gÇÓyid¡FŸ
tuhJ v‹W c¢rÚâk‹w« TW»wJ. ï¤jifa brašfis
Kiw¥gL¤JtJ bjhl®ghf nj®jš Miza« muáaš f£áfnshL
fyªjhnyhá¤JxUtÊfh£lšeilKiwiacUth¡fnt©L«
v‹W«Úâk‹w«TW»wJ.
V¥uš 18: xoõh khÃy¤â‹ ntjhªjh gh¡ir£ ÃWtd¤â‹
vâ®fhy¤ij k¡fË‹ ifÆš x¥gil¡»wJ c¢rÚâk‹w«. 12
»uhk rig¡ T£l§fËš fU¤J th¡bfL¥ò el¤j¥gl nt©L«
v‹WkhÃymuR¡FÚâk‹w«MizÆL»wJ.
V¥uš 15: »® td¤âÈUªJ F¿¥ã£l v©Â¡ifÆyhd
á§f§fis 6 khj fhy¤â‰FŸ k¤âa ãunjr¤âš cŸs Fndh-
ghšó® td Éy§FfŸ ó§fhÉ‰F kh‰w nt©L« v‹W F#uh¤
khÃy muR¡F c¢rÚâk‹w« MizÆL»wJ. ïªâa td§fËš
Û©L« áW¤ijfis ÉLtJ v‹w k¤âa R‰W¢NHš k‰W«
td¤Jiwmik¢rf¤â‹â£l¤ijjŸSgobrŒ»wJ.
V¥uš 2: ntjhªjh ÃWtd¤â‹ Jiz mik¥gh»a °bl®iy£
ï‹l°£ß° ÃWtd« jÄHf¤â‹ ö¤J¡FoÆš jdJ br«ò
th®¥ò bjhÊ‰rhiyia _l nt©L« v‹W jÄœehL khR¡
f£L¥gh£L thÇa« MizÆ£l _‹W eh£fS¡F¥ ãwF,
c¢rÚâk‹w«mªjÃWtd¤â‰F,R‰W¢NHiykhRgL¤âaj‰fhf
%.100nfhomguhj«Éâ¡»wJ.
#dtÇ 3: eh£oš bgU« ghâ¥òfis V‰gL¤â tU«, f£L¥ghl‰w
kU¤Jtkid nrhjidfis f£L¥gL¤j¤ jt¿aj‰fhf k¤âa
Úâ¤Jiw jiypLfŸ ÄFªj ï‹bdhU M©L

cÇikfS¡fhd ïªâahÉ‹ njlš
2005« M©oš I.K.T. muR jftš cÇik¢ r£l¤ij bfh©Ltªjj‹ _y«
jdJ òâa gÇnrhjidia¤ bjhl§»aJ. cy»‹ Äf¢ áwªj r£l§fSŸ
x‹whf¡ fUj¥gL« ïªj¢ r£l«, k¡fS¡F mâfhu« tH§f¥gL»wJ v‹w
bghJthd cz®it¤ jU»wJ. mnj M©oš kfh¤kh fhªâ njáa Cuf
ntiy cWâ¢ r£l« bfh©L tu¥g£lJ. ï¤jifa xU r£l« njit v‹W 30
M©LfS¡F« nkyhf tÈíW¤j¥g£L tªJŸsJ. TÈ bjhl®ghd gšntW
â£l§fŸ brašgL¤j¥g£L tªJŸsd. ïªj¥ ã‹dÂÆš tªJŸs ïªj¢
r£l« »uhk§fËš cŸs x›bthU FL«g¤â‰F«, mt®fŸ nfhUtj‹
mo¥gilÆš, M©L¡F 100 eh£fŸ clš rh®ªj ntiy mË¡f¥gLtij
cWâ¥gL¤J»wJ. beL§fhy mÚâ x‹iw¤ âU¤J»w xU tuyh‰W¢
brašghlhf, 2006« M©oš, g£oaš gH§FoÆd® k‰W« ïju ghu«gÇa
tdthœ k¡fŸ (tdcÇikfŸ m§Ñfhu) r£l¤ij ehlhSk‹w«
Ãiwnt‰¿aJ. ïªj¢ r£l« gH§Fo k¡fS¡F« tdthœ k¡fS¡F«
mt®fŸ ghu«gÇakhf rhFgo brŒJ tU« td Ãy¤ij brhªjkh¡»¡
bfhŸsî« ga‹gL¤jî« cÇikaË¡»wJ. á¿a td¥bghUŸfS¡fhd
cÇikiaí« mË¡»wJ. t£lhu« rh®ªj r_f¤â‹ ghu«gÇakhd td
Ã®thf mik¥igí« ïªj¢ r£l« m§ÑfÇ¡»wJ. 2009« M©oš
FHªijfS¡fhd ïytr f£lha fšÉ cÇik¢ r£l« bfh©Ltu¥g£lJ.
ehlhSk‹w
khÃy§fsitÆš 54
r£lK‹tiuîfŸ
Ãiwnt‰w¥glhkš
fh¤J¡»l¡»‹wd.
k¡fsitÆš 72
r£lK‹tiuîfŸ
fh¤J¡»l¡»‹wd. cÇa
fhy¤âš bghJ nritfŸ
»il¡f¢ brŒtj‰fhd
r£lK‹tiuî cŸË£l
K‹tiuîfŸ ït‰¿š
ml§F«. k¡fsitÆš
fh¤âU¡F«
r£lK‹tiuîfŸ
všyhnk, k¡fsit
fiy¡f¥gLtnjhL
fhyhtâah»ÉL«.
2013 ã‹ndh£l«
ïj‹ _y«, murik¥ò rhrd¤âš bgh¿¡f¥g£LŸs
xU mo¥gil cÇik Kjš Kiwahf r£l¥ó®tkhd-
jh»aJ. mªj cÇikia brašgL¤j¡ nfhU«
mâfhu¤ij bg‰nwh®fS¡F ïªj¢ r£l«
tH§F»wJ.
2013« M©oš, bgÇJ« rÇtilªj bghJ k¡fË‹
e«ã¡ifia Û£gj‰F¥ nghuho¡bfh©oUªj
I.K.T. muR, ehlhSk‹w¤âš k‰bwhU r£l¤ij
bt‰¿fukhf Ãiwnt‰¿aJ: mJjh‹ njáa czî
c¤juthj¢ r£l«. ïªj¢ r£l« k¡fS¡F khÅa
É i y Æ š c z î j h Å a « » i l ¥ g i j
cÇikah¡F»wJ. ïj‰F K‹ bghJ ÉÃnahf Kiw
_y« mªj czî jhÅa§fŸ »il¤J tªjd. mnj
M©oš, Ãy« ifaf¥gL¤jš k‰W« kWthœî,
kWFoak®î¢ r£l¤â‹ bgaiu murh§f« Ãahakhd
ïH¥ÕL k‰W« kWthœî, kWFoak®î cÇik¢ r£l«
v‹W kh‰¿aJ. 2013 m¡nlhgÇš ïªj¢ r£l«
ehlhSk‹wx¥òjiy¥bg‰wJ.
cÇikfS¡fhd ghij
ïªj cÇikfŸ r£lkh¡Ftj‰F K‹ Ú©l beL«
k¡fŸ ïa¡f§fS« muáaš nghuh£l§fS«
e l ª J Ÿ s d . m ª j ï a ¡ f § f S ¡ F «
nghuh£l§fS¡F« Jizahf Úâk‹w¤ jiypLfŸ
ÃfœªJŸsd. bghJ ey kD jh¡fš brŒa¡Toa
V‰ghL, Úâk‹w§fËš MÆu¡fz¡fhd kD¡fŸ
jh¡fyhtj‰F¤ ö©Lnfhyhf mikªJŸsJ.
m ª j k D ¡ f Ÿ m u r i k ¥ ò r h r d ¤ â š
bgh¿¡f¥g£LŸs k¡fË‹ cÇikfisna R‰¿
tU»‹wd. 1980« M©LfËÈUªJ c¢rÚâk‹w«
r_f¥ bghUshjhu cÇikfS¡F, ntiy cÇik,
fšÉ cÇik ngh‹wt‰iw murik¥ò rhrd¤âš
cWâaË¡f¥g£LŸs thœtj‰fhd cÇiknahL
xU§»izªjit vd És¡f« mË¤J, Ô®¥òfis
mË¤JtªJŸsJ.
ïªj mQFKiwia I.K.T. muR nk‰bfh©lâš
xU muáaš ã‹dÂ ïU¡»wJ. 2004« M©L
tiuÆš M£áÆÈUªj njáa #dehaf T£lÂ
(nj.#.T.) “xËU« ïªâah,” v‹w nfhõ¤ij
bgÇjhf¡ »s¥ãaJ. Mdhš, mªj xËU« ïªâah
eh£o‹ eÈî‰w, xJ¡f¥g£l k¡fis Äf¤
bjhiyÉš ã‹D¡F¤ jŸË it¤âU¡»wJ. mªj
M£á fhy¤âš »uhk k¡fË‹ Jau§fŸ Äf¥
gutyhf ïUªjJ bjhl®ghf brŒâfŸ tªJŸsd.
ïjid xU thŒ¥ghf¥ ga‹gL¤â¡bfh©l I.K.T.
muR, mnefkhf thœ¡ifÆ‹ mid¤J mo¥gil¤
njitfisí« cŸsl¡»ajhf, cÇikfŸ
mo¥gilÆyhdgšntWr£l§fiscUth¡»aJ.
2014 V¥uÈš I.K.T. muá‹ ïu©L gjÉ¡ fhy§fŸ
Koî¡F tªjnghJ, »uhk nk«gh£L¡F vd 12 y£r«
nfho %ghŒ¡F nkš bryÉl¥g£oUªjJ. ïªj¤
JiwÆš bryÉl¥g£l Äf¥bgÇa bjhif ïJjh‹.

ïâš 55 rjåj« tiu, njáa Cuf ntiy cWâ¢ r£l« ngh‹w cÇik
mo¥gilÆyhd r£l§fŸ rh®ªj elto¡iffS¡F cÇajhF«. ïJ k‰bwhU
jh¡f¤ijí« V‰gL¤âaJ. 2009« M©oš I.K.T. Û©L«
nj®ªbjL¡f¥g£lnghJ, ghuÔa #djh f£á M£á brŒj gy khÃy muRfŸ
cÇikao¥gilÆyhd gy â£l§fis brhªjkhf¤ bjhl§»d. 2013š czî
c¤juthj¢ r£l¤ij KjÈš Ãiwnt‰¿a khÃy« r¤â°f®. ïâš mJ k¤âa
muir¡ Tl ÉŠáaJ. 15¡F« nk‰g£l khÃy§fËš, cÇa fhy
mo¥gilÆyhd r£l¥ó®t nritia cWâ¥gL¤Jtj‰fhd r£l¤ij
bfh©LtªJŸsdmšyJK‹bkhÊªJŸsd.
njhšÉí« fhuz§fS«
Mdhš, ïªj mQFKiw muáaš kh‰w§fS¡F¥ ãwF« bjhlUkh? 2014«
M©L nj®jš KoîfS¡F¥ ãwF ïÅ ïªâah v›thW brašgl¥ ngh»wJ?
filá ïu©L M©LfËš fh§»u° T£lÂ muR CHš F‰w¢
rh£LfËY« nkhrkhd Ã®thf« bjhl®ghd òfh®fËY« muáašthâfŸ
Ûjhd bghJthd mâU¥âfËY« á¡»¡ bfh©lJ. ïjid áy®, k¡fŸ
j§fS¡F¡ »il¤j cÇikfis¥ ga‹gL¤Jtj‹ m¿F¿ahf¥
gh®¡»wh®fŸ. k¡fshš ï¥nghJ FubyG¥g Ko»wJ v‹W«, mªj
cÇikia¥ ga‹gL¤J»wh®fŸ v‹W« TW»wh®fŸ. Mdhš, r£l§fË‹
_y« cÇikfis¡ bfh©LtUtJ k£Lnk öŒikahd, braÿ¡fKŸs
murh§f¤ij cWâ¥gL¤âÉlhJ v‹W ntW áy® TW»wh®fŸ. r£l¤âš
tH§f¥g£LŸs cÇikfŸ gaDŸs KiwÆš brašgL¤j¥g£lhf nt©L«.
k¡fŸbtW«cÇikfS¡F«m¥ghšvâ®gh®¡»wh®fŸ.
muR Ã®thf¤â‰fhd ïªj òâa f£lik¥ig V‰gL¤âa I.K.T. nj®jÈš
njhšÉailªjJ V‹? E£gkhf MuhŒªnjhkhdhš, k¡fS¡F mâfhu«
»il¡»wJ v‹w cz®it murh§f« V‰gL¤âaJ v‹whY« Tl, mj‰fhd
r£l¥ó®t nritfis tH§f¡Toa rÇahd ÃWtd mik¥òfis V‰gL¤j
muR jt¿É£lJ v‹gJ bjÇatU«. ïj‰F rÇahd cjhuz« tdcÇikfŸ
r£l«. mªj r£l cÇikfŸ Kiwahf k¡fS¡F¡ »il¥gij
cWâ¥gL¤j¡Toa V‰ghLfŸ vJî« ïšiy v‹gjhš gH§Fo r_f§fŸ
c¢rÚâk‹w¤ijehlnt©oajhÆ‰W.
ïªj r£l¤â‹ Ñœ Ãy« »il¡f¥bg‰w k¡fŸ, tUthŒ¤Jiw Mtz§fËš
gâî brŒa¥glÉšiy. Mfnt, mt®fshš murh§f â£l§fis¥
ga‹gL¤â¡bfhŸs KoaÉšiy. mnjnghš, czî c¤juthj¢ r£l¤ij¥
bghW¤jtiuÆš Äfî« bray‰wjhf cŸs CHš kÈªj bghJ ÉÃnahf
Kiw _ykhf¤jh‹ mJ brašgL¤j¥gL« v‹gJ mªj¢ r£l¤â‰F FÊ
g¿¥gjh»É£lJ. M« M¤Ä f£á¤ jiyt® muÉª¤ bf{Çthš “jftš
cÇik¢ r£l¤jhš k¡fS¡F mâfhu« »il¤âU¥gJ c©ik. Mdhš, mªj
mâfhu« nkY« gutyh¡f¥g£ljhf ïU¡f nt©L«. Mfntjh‹ eh§fŸ,
muR Ã®thf¤â‹ mo¥gil nkilahf »uhk rigfŸ ïU¡f nt©L« v‹W
nfhU»nwh«,” v‹wh®. cÇik mo¥gilÆyhd â£l§fËš, ïªj
j‹dh£ájh‹ r£l¥ó®tkhdjhf ïU¡»wJ. cÇik mo¥gilÆyhd
r£l§fËY« â£l§fËY« k¡fŸjh‹ K¡»akhdt®fshf ïU¡f
nt©L«.
Mjhu«: m¿Éaš k‰W« R‰W¢NHš ika«
Down to Earth, 2014
njáa å£Lkid cÇik
r£lK‹tiuit
mik¢rf¤â‹
x¥òjY¡fhf k¤âa Cuf
nk«gh£L¤ Jiw mik¢r®
b#Œuh« unkZ
jiyikÆyhd
elto¡if¡ FG
R‰W¡FÉL»wJ.
ifÉl¥g£l
Ãy¢Ó®âU¤j§fis
Ãiwî brŒtj‰F ïªj
r£lK‹tiuî
tÊtF¡»wJ.
»uhk§fËš cŸs
ål‰wt®fS¡F, r£l«
bfh©Ltu¥g£l 10
M©LfS¡FŸ 0.04
bA¡nl® Ãy« tH§f
ïªj r£lK‹tiuî
cWâaË¡»wJ.
Ãy« ifaf¥gL¤jÈš
Ãahakhd ïH¥ÕL cÇik
k‰W« btË¥gil¤
j‹ik k‰W« kW
Foak®î¢ r£l¤â‰fhd
m¿É¡if
btËÆl¥gL»wJ.
K‹djhf c¤ju¥ãunjr
khÃy »uhk§fis¢ nr®ªj
k¡fŸ j§fSila Ãy«
ifaf¥gL¤j¥g£l
Éj¤â‰F« ïH¥ÕL
tH§f¥g£l Kiw¡F«
vâ®¥ò¤ bjÇÉ¤J¥
nghuhodh®fŸ.
2013 ã‹ndh£l«

jªâu¤â‰F¥ ãwfhd Kjš ïUgJ
M©LfËš njáa msÉY« khÃyRmsÉY« bjhiyneh¡F¥ gh®itíl‹ Toa
eh£L Ã®khz¤ â£l§fŸ m®¥gÂ¥òl‹
K ‹ b d L ¡ f ¥ g £ l d . m J î « j Ä H f ¤ â š
m¡fhyf£l¤âš ÃWt¥g£l Ú® Mjhu¤â£l§fS«
Ä ‹ c ‰ g ¤ â ¤ â £ l § f S « b j h Ê š J i w ¤
â £ l § f S n k ï ‹ W t i u ï › t s î
Ó ® n f L f S ¡ » i l Æ Y « j Ä H f ¤ i j ¤ j h § »
Ã‰»‹wd.
jÄHf¤ij kh¿kh¿ M£á brŒJ bfh©oU¡F« ïU
âuhÉl f£áfË‹ M£áfSnk bjhl®ªJ
m¿Kf¥gL¤â tªj btF k¡fŸ â£l§fŸ
mid¤Jnk k¡fË‹ cz®îfis bt‹bwL¤jhš
n g h J « , m t ® f S ¡ f h d c Ç i k f i s
k W j È ¤ J É l y h « v ‹ w n e h ¡ f ¤ â n y n a
m¿Kf¥gL¤j¥g£LtU»‹wd.
br‹w âKf M£á, jh« mâfhu¤â‰F tUtj‰fhd
fhuznk jdJ xU »nyh mÇá ïu©L %ghŒ v‹w
m¿É¥ò«, ïytr t©z¤ bjhiy¡fh£á¥ bg£o
m¿É¥ò«jh‹ vd cWâahf e«ãaJ. mj‹
tÊÆnyna mâKf jiyikí« 20 »nyh mÇá, Ä¡á,
»iu©l®, Ä‹Éá¿ ngh‹wit ÉiyÆšyhkš
tH§f¥gL«vdm¿É¤jJ.
ïªj ßâahd ïytr m¿É¥òfŸ, khÅa§fŸ
v‹git murh§f Ã®thf¢ brašgh£o‹ X® m«rnk
v‹gij¡ flªJ M£áÆ‹ KG milahskhfî«
kh¿tUtJjh‹ bgU« ftiyaË¡»wJ. ïªj Ãâ
M©o‰fhd jÄHf¤â‹ tÇ tUkhd« 91,835 nfho.
ïâš ïªj tif ïytr§fŸ, khÅa§fS¡fhd
bjhif –- 49,068 nfho. muR CÊa®fS¡fhd
r«gs«XŒñâa¤â‰fhdbjhif-–51,740nfho.
ïJtiu th§»a flD¡fhf¤ âU¥ã¢ brY¤J«
t £ o ¤ b j h i f - 1 5 , 4 6 3 n f h o . M f , t Ç
tUkhd¤â‰Fnkš ïj‰nf gz« njit¥gL»wJ.
k¤âa muR jU« Ãâ, nk‹nkY« th§F« fl‹
M»at‰iw¡ bfh©Ljh‹ k‰wt‰iw¢ rkhË¡f
nt©L«. ïªÃiyÆš mo¥gil¡ f£lik¥òfis
ts¥gL¤J«brašâ£l§fS¡FVJÃâ?
ïªj¢ NHÈY« ehS« bghGJkhf¥ òJ¥òJ¡
ft®¢á¤ â£l§fŸ m«kh â£l« v‹w bgaÇš mÂ
tF¤JtªJbfh©nlcŸsd.
m«kh cztf§fŸ, m«kh FoÚ®, m«kh c¥ò, m«kh
ÉLâfŸ, m«kh fhŒfÅ m§fho, m«kh
kUªjf§fŸ, m«kh ÉijfŸ, m«kh ï‹Nu‹°
â£l«, m«kh ntiythŒ¥ò¤ âw‹ k‰W« gÆ‰á¤
â£l«, m«kh âiuau§FfŸ, m«kh ngã»£°,
m«kh áWt® ó§fh¡fŸ, m«kh gÆ‰á tF¥òfŸ,
m«kh khzt® C¡FÉ¥ò¤ â£l§fŸ, m«kh
muR¥gÂ¤ â£l«, m«kh gÂ ghuh£L« â£l«,
m«kh Fil tH§F« â£l«, m«kh â£l Kfh«fŸ...
vd Ú©L bfh©nl ngh»‹wd. ï¤jF â£l§fŸ
Kjšt® b#ayÈjhÉ‹ ÉU¥g¤â‰»z§f khÃy
m u á ‹ m ¿ ¥ g h f î « k h e f u h £ á f Ë ‹
m¿É¥ghfî« ïilawhJ tªj t©zKŸsd.
ïit kf¤jhd k¡fŸ â£l« v‹W«, khbgU«
tunt‰ig¥ bg‰WŸsd v‹W« Clf§fŸ vGâí«
ngáí« tU»‹wd. ïâš xU gFâ c©ik
ïšyhkÈšiy.
xU #dehaf muál« k¡fŸ vâ®gh®¡f
nt©oaJ v‹d?
Fok¡fŸ f©Âakhf ciH¤J thœtj‰fhd NHš,
ne®ikahd Ã®thf«, j§fŸ ãu¢ridfis¤
JÇjkhf¤ Ô®¤J it¡F« Ã®thf mQFiw. fšÉ,
Rfhjhu«, kU¤Jt«, FoÚ®, rhiytrâfŸ, Ä‹rhu«
ngh‹wt‰iw¤ jilÆ‹¿¥ bgW« cÇik.
ïj‰fhf¤jh‹ muá‹ gšntW JiwfŸ Ã®thf¢
brašghLfŸ totik¡f¥g£LŸsd. Mdhš muR
mYtyf§fËš k¡fŸ nritfis¥ bgw bgU«
jilfŸ,miy¢ršfŸ!
m«kh â£l§fŸ
- rhÉ¤âÇ f©z‹
ïªâah RjªâukilªJ 67 M©Lfis¡ flªj ÃiyÆš ï‹iwa ekJ
M£áahs®fŸ k¡fsh£áÆ‹ kh©òis¥ ngz ÉU«ghjt®fshfnt cŸsd®.
#dehaf«, rk¤Jt«, T£L¢brašghL ngh‹w brašfnsTl mt®fis
vÇ¢ryila it¡»‹wd. f£áahdhY«, M£áahdhY« mJ x‰iw mâfhu
ikakhfntï§nfïa§F»‹wJ.
ïªâah RjªâukilªJ 67 M©Lfis¡ flªj ÃiyÆš ï‹iwa ekJ
M£áahs®fŸ k¡fsh£áÆ‹ kh©òis¥ ngz ÉU«ghjt®fshfnt cŸsd®.
#dehaf«, rk¤Jt«, T£L¢brašghL ngh‹w brašfnsTl mt®fis
vÇ¢ryila it¡»‹wd. f£áahdhY«, M£áahdhY« mJ x‰iw mâfhu
ikakhfntï§nfïa§F»‹wJ.

btËÆl¥gL»‹wd. É©z¥gjhuU¡F mtuJ
nfhÇ¡if vªj ÃiyÆš cŸsJ v‹gd cŸË£l
jftšfŸ FWŠbrŒâ thÆyhf m›t¥nghJ
ju¥g£l t©zKŸsJ. ï§nfh jftš bgW«
cÇik, jftš jU« Miza¤jhnyna jfd«
brŒa¥g£LŸsmtyÃiy!
m u R Ã ® t h f ¤ â š ï ¤ j i d m t y § f i s
Ãfœ¤â¡bfh©L Vnjh xUehËš â£l Kfh«
ngh£L mid¤â‰F« Ô®î fhz¥g£L tUtJnghy
Clf§fËš xU njh‰w« cUth¡f¥g£L tU»wJ.
ïªj muá‹ Äf¥bgÇa tunt‰ò¤ â£lkhf ‘m«kh
cztf§fŸ' ngr¥gL»‹wd. kh®¢ 2013š 15
cztf§fshf¤ bjhl§» ï‹W jÄHf« jGÉa
msÉš Rkh® 300 cztf§fshf ts®ªâU¡»wJ.
nkY« 360 cztf§fŸ âw¡f Kjyik¢r®
MizÆ£LŸsh®.
kÈî Éiy cztf« v‹gJ ViH vËa k¡fË‹
gá¥ãÂ Ô®¡F« mw« rh®ªj X® mQFKiw.
czîgil¤jÈš mÔj¡ bfhŸis yhgÛ£L«
MÆu¡fz¡fhd cztf§fË‹ brašgh£il¡
f£L¥gL¤j vªj elto¡ifiaí« muR
n k ‰ b f h Ÿ t j ‰ F x U á ¿ J « K i d ¥ ò ¡
fh£lÉšiy. rÇ, Rjªâu¥ bghUshjhu íf¤âš mJ
rh¤âaÄšiy v‹w g£r¤âš, muR v‹d
brŒâU¡f nt©L«? V‰bfdnt kÈî ÉiyÆš
gyfhu§fisí« kâa czití« tH§»¡
bfh©oU¡F« RabjhÊš Kidnth®fshd
jŸSt©o¡fhu®fŸ, å£L K‰w¤ijna czî
jahÇ¡F« Tlkh¡»íŸs ViH Éjit¥bg©fŸ
ngh‹wt®fisašyth C¡f¥gL¤âÆU¡f
n t © L « . M d h š , m « k h c z t f § f Ÿ
gšyh©Lfshf ïªj vËa nrit brŒJ,
jh§fS« gáah¿ tªj ViH¡ FL«g§fisašyth
ÃiyFiyait¤âU¡»‹wd.....?
m«kh cztf« v‹gJ »£lj£l muá‹ ïytr
cztf«jh‹. ïj‰fhF« bryîfŸ ïâš
bgw¥gL« tUthia¡ fh£oY« 200 rjåj¤â‰F«
mâf« v‹gnj eilKiw c©ik! ïytrkhf¢
rh¥ãLtJ bfsut¡Fiwî vd¡ fUJ« k¡fis¢
rkhjhd¥gL¤j¤jh‹ xU Äf¡ Fiwªj bjhif
bgw¥gL»wJ. rÇ, nghf£L«, tWik¡ nfh£o‰F Ñœ
cŸs k¡fS¡F ïJ tu¥ãurhj« jhnd... ! Mkh«
rªnjfÄšiy m¥goahdhš, jÄHf¤âš cŸs
tWik¡ nfh£o‰F ÑGŸs mid¤J k¡fSnk
gy‹ bgW« Éj¤âš mšyth ïJngh‹w xU â£l«
ÉÇthdjs¤âšâ£lÄl¥g£oU¡fnt©L«?
ït‰iw¡ fistj‰fhf¤jh‹ m«kh â£l
Kfh«fŸ el¤j¥gL»‹wdth«. ïªj¤ â£l
Kfh«fËš tUthŒ¤Jiw mâfhÇfŸ k¡fis eho
tªJ všyh¥ ãu¢ridfisí« xnu ehËš
Ô®¥gh®fsh«! ïJ v¥go eilKiw¢ rh¤âakhF«?
ghâ kD¡fis¤ j£o¡ fÊ¡»wh®fŸ, bgausî¡F¢
áyt‰iwÃiwnt‰W»wh®fŸ.
Mdhš, mâfhÇfŸ k¡fis eho tªJ Fiw
Ô®¡»nw‹ vd¥ ghtid brŒtij¤ jÉ®¤J,
k¡fŸ njo tU«nghJ fÅthf¡ fhJbfhL¤J
nf£L, Û©L« Û©L« miya it¡fhkš j§fŸ
flikia¢brŒjhnynghJ«.
ïªj k¡fŸ nritia cWâgL¤j¤jh‹ k¤âa
muR nritbgW« cÇik¢ r£l¤ij 2011ïš
bfh©L tªjJ. ïªj¢ r£l« nuõ‹ fh®L, ãw¥ò-
ïw¥ò, rhâ¢rh‹¿jœfŸ bjhl§» gh°ngh®£ tiu
x›bthU nrit¡F« F¿¥ã£l fhy¤ij¡ fwhuhf
Ã®zÆ¡f¡ nfhU»wJ. mj‹go m¢nrit
tH§fhÉoš jhkj¥gL« x›bthU ehS¡F«
mguhj« f£l m¤Jiw r«gªj¥g£l muR
mâfhÇfŸ CÊa®fis Ã®gªâ¡»wJ. ïªj¢
r£l¤ij ïªâahÉš nfush, xÇrh, Õfh®,
nk‰Ft§f«, F#uh¤, k¤âa ãunjr«, m°[h«,
#h®f©£, ïkh¢rš ãunjr«, f®ehlfh, r¤Ô°f®,
AÇahdh, c¤juf©£ M»a khÃy§fŸ
m k š g L ¤ â t U » ‹ w d . M d h š f l ª j
_‹wh©LfS¡F nkyhf¢ nrit bgW« cÇik¢
r£l¤ij¤ jÄHf¤âš mkšgL¤j k¡fŸ
mik¥òfŸ, r_f M®ty®fŸ ju¥ãš it¡f¥gL«
nt©LnfhS¡F¤ jÄHf muR ï‹Wtiu brÉ
rhŒ¡fÉšiy.
ïªj¢ nritbgW« cÇik¢ r£l¤â‰F K‹ghfnt
muR Ã®thf¤ jhkj§fis¤ j£o¡ nf£fî« mj‹
brašghLfis btË¥gil¤j‹ik bfh©ljhf
M¡fî« - bfh©L tu¥g£lJjh‹ jftš bgW«
cÇik¢ r£l«. ïªj¢ r£l« vªj y£rz¤âš
jÄHf¤âš mkyh»wJ? jftš jU« Miza«
jftšfis¤ ju kW¡F« j»Lj¤j Mizakhf
cŸsJ vd¥ gy nghuh£l§fis el¤â tU»wh®fŸ
jftš cÇik M®ty®fŸ; MÆD«, gyÅšiy.
Mdhš, f®ehlf« cŸË£l k‰w khÃy§fËš jftš
m¿í« Miza« Äf¢ áw¥ghf¢ brašgL»‹wd.
v¤jid É©z¥g§fŸ tªjd? vt‰W¡bfšyh«
j f t š f Ÿ j u ¥ g £ L Ÿ s d ? v ¤ j i d
junt©oíŸsd? ngh‹wit btË¥gilahf
m Y t y f n g h ® o Y « , ï i z a ¤ â Y «

mJ khbgU« k¡fŸ g§fË¥ãš mšyth mu§nf¿
ïU¡f nt©L«. ï¤bjhÊÈš V‰fdnt á¿a
tifÆš brašg£L¡bfh©oU¥gt®fisí« Ra
c j É ¡ F G ¡ f Ë Y Ÿ s ï y £ r ¡ f z ¡ f h d
bg©fisí« xU§»iz¤J¡ T£Lwî KiwÆš
cztf§fis mt®fns el¤j muR cÇk«, ïl
cjÉ, t§»¡fl‹ cŸË£lt‰iw¢ brŒJ
bfhL¤jhš mâš v¤jidba¤jid ViH¥bg©fŸ
RabjhÊš Kidt®fsh» ïU¥gh®fŸ. mt®fŸ
thœ¡ifí« ts« bg‰¿U¡F«. nfho¡fz¡fhd
ViHfË‹ tÆW« gáah¿ ïU¡F«. ïâš xU
ï£ÈÆ‹ Éiy xU %ghŒ¡F¥ gâš ïu©liu
% g h a h f Ã ® z Æ ¡ f ¥ g £ o U ¡ F « . M d h š ,
rh¥ãLgt®fS¡F Ã¢rakhf mJ xU Rik ïšiy.
nkY« vªj xU â£lK« muir k£Lnk KG¡f, rh®ªJ
ïa§FtJ Ú©l fhy¤â‰F¢ rh¤âaÄšiy. mJ j‹
nritahš j‹id¤jhnd Ãiy ÃW¤â¡ bfhŸtnj
Rj®k«. VbdÅš, x›bthU ehS« xU cztf«
njhuhakhf¥ g¤jhÆu« %ghŒ ïHªJ tU»wJ. ïij
M © L K G t J k h f î « , m i d ¤ J
cztf§fS¡fhfî« fz¡bfL¤J¥ gh®¤jhš
ïH¥ò gy nfhofis¤jh©L«. muR ika¥gL¤j¥
g£l mâfhu«, CHš, KiwnfLfŸ ngh‹wt‰¿‰F«
tÊtF¡F«.
m«kh â£l§fËš fhŒfÅ m§fho KjÈš tunt‰ò¥
bg‰wJ. ã‹d® gLnjhšÉ milªJÉ£lJ. Kªija
M£áÆš cHt® rªijfŸ bg‰w tunt‰ig ïit V‹
bgwÉšiy vd M£áahs®fŸ RagÇnrhjid brŒJ
b f h Ÿ s n t © L « . r « g ª j ¥ g £ l k ¡ f Ë ‹
g§fË¥nghL mu§nf‰w¥g£lJjh‹ m‹iwa cHt®
rªijfŸbg‰wtunt‰ò¡F¡fhuz«.
ïnjnghš %.20 nfho bryÉš #]iy khj¤âš
bfh©Ltu¥g£l 100 m«kh kUªjf§fS« tunt‰ò
bgwÉšiy. V‰fdnt T£Lwî¤ JiwÆš ïa§»¡
bfh©oU¡F« 210 kUªjf§fS« tY nr®¡F«
â£lkhtJ Ô£oÆU¡fyh«. mJîÄšiy. m«kh
kUªjf§fŸ V‹ tunt‰ò¥ bgwÉšiy? m§nf
k¡fŸ nf£F« kUªJfŸ »il¥gâšiy. všyh
kUªjf§fS« mªjªj¥ gFâÆYŸs lh¡l®fŸ
jathš k£Lnk yhgfukhf¢ brašgl Ko»wJ
v‹gnj ajh®¤j«. kUªjf§fS¡F« mU»š cŸs
kU¤Jt® el¤J« »ËÅ¡ k‰W« kU¤Jtkid¡F«
cŸs cwîjh‹ kUªjf§fË‹ jiyÉâia
Ã®zÆ¥gjhfcŸsJ.
ï‹W jL¡» ÉGªjhš kUªJ¡filfns v‹w
msÉš bjUÉ‰F¤ bjU bgU», bgU« ngh£oia¢
rªâ¡F« m¤JiwÆš muR kUªjf§fŸ v‹d
brŒí«? mJî« kUªJ ÉiyÆš 10 rjåj¤ jŸSgo
v‹gJ V‰fdnt áy kUªjf§fŸ ifahS«
m Q F K i w j h ‹ ! ï j ‰ F ¥ g â y h f m u R
kU¤JtkidÆš m¤âahtáa kUªJfis ïU¥ãš
it¡fm¡fiwfh£oÆU¡fyh«...
kUªJ jahÇ¥ãš ï‹W K‹dÂÆš cŸs fh®¥gnu£
ÃWtd§fŸ kUªJÉiyia c‰g¤â Éiiyia¡
fh£oY« g‹kl§F yhg« it¤J bfhŸis yhg«
<£L»‹wd. ïâš kUªJ kh¤âiu th§f ïayhkš
jLkhW« ViH vËa eL¤ju k¡fS¡F –munr kUªJ
c‰g¤â¤ bjhÊ‰rhiyia ÃWÉ, cÆ® fh¡F«
m¤âahtáa kUªJfŸ Ãaha ÉiyÆš k¡fS¡F¡
»il¡f tÊtF¤âU¡fyh«. V‰fdnt brašg£L
ïilÆš _l¥g£LÉ£l muR kUªJ c‰g¤â brŒj
bjhÊ‰rhiyfisahtJòduik¤âU¡fyh«!
ïªj tUl« #]‹ khj« Jt§f¥g£lJ m«kh c¥ò
Éahghu«. ïj‰F Mu«g¤âÈUªj tunt‰ò j‰nghJ
ïšiy. ïnj ÉiyÆY« ïj‰F« Fiwthd
ÉiyÆY« c¥ò »il¡»wJ. c¥ò É‰gidÆš lhlh,
ïªJ°jh‹, I.o.á., Ã®kh ngh‹w fh®gnu£
ÃWtd§fË‹ ãuh©LfnshL x¥ã£lhšTl
Äf¡Fiwthd Éiy É¤âahrnk cŸsJ. V‰fdnt
jÄœehL c¥ò fHf«, tÈneh¡f« v‹w ïl¤âš c¥ò
jahÇ¥ãš <Lg£L¢ rªij brŒ»wJ. ku¡fhz¤âš
ViH MââuhÉl®fŸ ïizªJ el¤J« T£Lwî
c¥gs« Äf eÈªJ cŸsJ. Äf¡ Fiwªj TÈ,
mo¥gil¥ ghJfh¥g‰w bjhÊ‰NHš, ïjdhš V‰gL«
clšghâ¥òfŸ, vâ®fhy« v‹dhFnkh v‹w
nfŸÉ¡F¿.. v‹W cHY« ïªj c¥gs§fis¥
ò¤JÆ%£o, m¤bjhÊyhs®fis thHit¡f v‹d
brŒayh« vd¤ â£lÄ£oUªjhš gaDŸsjhŒ
ïUªâU¡F«.
m«kh gl« ngh£l FoÚ® gh£oš É‰gid ngUªJ
Ãiya§fËš jÅahÇ‹ 15 %ghŒ gh£oiy
x¥ãL«nghJ Éiy kÈîjh‹. Mdhš xU È£l®
j©Ù® R¤âfÇ¥ã‰F MF« bryî xU %ghŒ¡F«
Fiwîjh‹. x›bthU ngUªJ Ãiya¤âY« mªj¢
R¤âfÇ¥ò bkÎid ÃWt mâf brythfhJ. IªJ¡F
Iªjo ïl« nghJkhdJ. gh£oš bfh©L
tUg®fS¡F ïu©L%ghŒjªjhnynghJ«.
xU â£l« vj‰fhf¤ bjhl§f¥gL»wJ? mj‹
r_f¤ njit v‹d? mj‰fhd â£lkâ¥ÕL v‹d?
b r a š â £ l § f Ÿ v ‹ b d ‹ d ? m i j ¢
b r a š g L ¤ J t j ‰ f h d ò â a Ã ® t h » f i s ¤
nj®ªbjL¡f nt©oa mtáa«... ngh‹w K¡»akhd

27
j§fS¡F bg‰nwhÇlÄUªJ thÇRÇikahf
Ãy¤ij¥ bgWtj‰fhd cÇikia j§fSila kj¤
jiyt®fŸ m§ÑfÇ¡fÉšiy v‹W T¿d®. ïªJ¥
bg©fËš Rkh® 20 rjåj¤âd® j§fsJ
fzt®fËlÄUªJ thÇRÇikahf Ãy¤ij¥
bgWtj‰fhd cÇikia j§fsJ kj¤ jiyt®fŸ
V‰fÉšiy v‹W T¿d®. K°ä« bg©fËš Rkh® 5
rjåj¤âdU« ï›thW T¿d®. bg‰nwhÇlÄUªJ
bg©fŸ thÇRÇikahf Ãy« bgW»w cÇikia
cŸq® jiyt®fŸ m§ÑfÇ¡fÉšiy v‹W ng£o
fhz¥g£l ïªJ, K°ä« bg©fŸ ïUju¥ghUnk
T¿d®. ï›thW FL«g¤â‰F cŸns ïUªJ«
r_f¤âÈUªJ« tU»w vâ®¥òfŸ bg©fË‹ Ãy
cÇik nfhÇ¡ifÆY« brh¤JÇik nfhÇ¡ifÆY«
Mœªjjh¡f¤ijV‰gL¤j¡TL«.
bg©fS¡F Jiz brŒahj thÇRÇik
eilKiwfŸ
Ã y ¤ i j t h Ç R Ç i k a h f ¥ b g W » w c Ç i k
kf‹fS¡F¤jh‹ ïU¡»wJ v‹w r_f eilKiw
mo¥gilÆY«, ïªJ thÇRÇik¢ r£l« - 2005¡F¥
ãwF«, bgU«ghyhd FL«g§fŸ FoÆU¥ò
k i d f i s ¥ b g ‰ ¿ U ¥ g J t h Ç R Ç i k
mo¥gilÆšjh‹ v‹W bjÇ»wJ. Rkh® 10
rjåj¤âd® murh§f¤ â£l¤â‹ _y« FoÆU¥ò
Ãy« bg‰WŸsd®. 16 rjåj j«gâa® k£Lnk
FoÆU¥ò Ãy¤ij Éiy¡F th§»íŸsd®.
bg©fË‹ jiyikÆyhd FL«g§fËš ïªj
É»j« TLjyhf ïU¥gJ ftd¤â‰FÇaJ.
ï¤jifa FL«g§fËš Rkh® 29 rjåj« tiuÆš,
j§fsJ FoÆU¥ò Ãy¤ij Éiy¡F th§»ajhf¤
bjÇÉ¤JŸsd. FoÆU¥ò rhuhj Ãy§fË‹
Ãiyikí« »£l¤j£l ïJjh‹. bg©fË‹
jiyikÆyhd FL«g§fËš Tl Rkh® K¡fhš g§F
FoÆU¥ò rhuh Ãy§fŸ thÇRÇik mo¥gilÆnyna
bgw¥g£LŸsd. MŒî¡F c£gL¤j¥g£l Ãy§fËš
Rkh® 7 rjåj« bg©fS¡F brhªjkhditahf
cŸsd. 93 rjåj« mt®fsJ fzt®fS¡F¢
brhªjkhditahf cŸsd. bg©fË‹ Ãy§fŸ
thÇRÇik mo¥gilÆY«, Éiy¡F th§»aj‹
mo¥gilÆY«, muR xJ¡Ñ£o‹ mo¥gilÆY«
bgw¥g£LŸsd. Ãy¢rªij rh®ªJ Éiy¡F
th§»aJ v‹gJ, j«gâa® ïUtÇ‹ T£L¤
jiyikÆš cŸs (mjhtJ fzt‹ kidÉ
ïUtUnk Koîfis vL¡»w) FL«g§fisÉl (17
rjåj«) bg©fË‹ jiyikÆyhd FL«g§fËš
ïUkl§F¡F« r‰W mâfkhfnt (36 rjåj«)
ïU¡»‹wd. bg©fshš Éiy¡F th§f¥g£l
Ãy§fŸ bgU«ghY« rªij rh®ªj Étrha
neh¡f¤â‰nfh (39 rjåj«) mšyJ FoÆU¥ò¤
n j i t f S ¡ f h f n t h ( 3 7 r j å j « )
ga‹gL¤j¥gL»‹wd.
Kiwahd Mtz§fŸ ïšyhik
MŒî¡F c£gL¤j¥g£lt‰¿š 60 rjåj kidfŸ
k£Lnk r£l¥ó®t x¥gªj« mšyJ g£lhthf
Mtz¥gL¤j¥g£LŸsJ. fhš g§F kidfS¡F
v›Éj MtzK« ïšiy. Ûâ cŸs kidfS¡fhd
Mtz§fŸ btW« btŸis¡ fh»j¤âš
v G j ¥ g £ o U ¥ g J c Ÿ Ë £ l K i w a ‰ w
Mtz§fshfnt gâth»íŸsJ. 10 rjåj¤â‰F«
Fiwthd Mtz§fËšjh‹ bg©fË‹ bga®fŸ
cŸsd. 90 rjåj Mtz§fËš fzt‹kh®fsJ
bga®fŸjh‹ ïU¡»‹wd. bg©fS¡F«
M©fS¡F« ïilnaahd ïªj Mtz¥ gâî
ïilbtË khÃy¤â‰F khÃy«, t£lhu¤â‰F
t£lhu« ntWgL»wJ. ïªJ¡ FL«g§fisÉl
K°ä« FL«g§fËš, mnjnghš MªâuhÉš
thœgt®fisÉl ÕfhÇš thœgt®fËilna ïªj
ïilbtË TLjyhf ïU¡»wJ. brhšy¥ nghdhš
ÕfhÇ‹ Kiwahd Ãy Mtz§fŸ vâYnk
bg©fË‹ bga® ïšiy. všyh tifahd Ãy
cÇikfËY« ï¥go Fiwthf¤jh‹ ïU¡»wJ
v‹whY« thÇRÇikahf¥ bgw¥gL« Ãy§fËš
bg©fË‹ bga® ïU¥gJ Äf¡FiwntahF« (6
rjåj«). Éiy¡F th§f¥g£l Ãy§fis¥
bghW¤jtiuÆš ïJ 17 rjåjkhfî«, murh§f
xJ¡Ñ£o‹ _y« bgw¥g£l Ãy§fËš ïJ 77
rjåjkhfî« ïU¡»wJ. cÆšfŸ, btŸis¡
fh»j§fŸ ngh‹w Kiwa‰w Mtz§fËš cŸs
g â î f i s g h ® i t Æ £ l n g h J m t ‰ ¿ Y «
kidÉkh®fË‹ bga®fËš Äf¡Fiwthf (1 rjåj«)
ïU¡»‹wd; fzt‹kh®fË‹ bga®fŸjh‹
bgU«ghyhdt‰¿š(99rjåj«)ïU¡»‹wd.
muR mâfhÇfSl‹ bjhl®ò
ïªâahÉ‹ r_f eilKiwfËY«, Ãy cÇikÆY«
tUthŒ Ã®thf¤âY« M©fË‹ Mâ¡fnk!
»uhk§fis¢ nr®ªj bg©fŸ Ãy« r«gªjkhd
ãu¢ridfŸ F¿¤J muR mâfhÇfSl‹
ngRtj‰fhd e«ã¡if ïšyhjt®fshf cŸsd®.
Ãy cÇik¡fhd mšyJ É‰gid¡fhd Mtz¥
gâîfŸ Kiwahf ïU¡f nt©Lbk‹whš murh§f
mâfhÇfSl‹ bjhl®ò bfhŸs nt©oa ïU¡»wJ.
tUthŒJiw mâfhÇfSl‹ bjhl®òbfhŸ»w
tH¡f« bg©fS¡F ïšiy. ïJî« Ãy§fis¥
bgWtânyh mšyJ mt‰iw¥ guhkÇ¥gânyh
bg©fË‹âwidghâ¥gjhfïU¡»wJ.

25
v ª j n a h r i d f S Ä ‹ ¿ m ª j ¡ f h y ¤ â š
k‹dU¡nfh, kfhuhÂ¡nfh ïuÉš njh‹W«
fdÉ‰nf‰g muritÆš m¿É¡f¥gL« mâuo
m¿É¥òfŸnghy k¡fsh£áÆY« mL¤jL¤J
â£l§fŸ m¿É¡f¥gL»‹wd, mij v¥goahtJ
Ãiwnt‰¿na Mf nt©L«. Vbd‹whš ‘m«kh'
bga® bfh©lJ. m«khthš m¿É¡f¥g£lJ v‹w
xnu MizÆš muR Ã®thf¤ij tU¤â
brašglit¥gj‹ vâ®Éid mt®fŸ V‰fdnt
brŒJtªj muR gÂfis °j«ã¡f it¤JŸsJ
v‹gJ Ãj®rd«. muR mâfhÇfS«, CÊa®fS«
ï‹bw‹d m¿É¥ngh, ehis v‹d tUnkh vd¡
fy§»¤jÉ¡»wh®fŸ.
mâKf M£á¥ gjÉ V‰w ïªj _‹wh©LfËš
br‹idÆš v£L muR¥ gŸËfŸ, khzt®fŸ
tUif¡ Fiwit¡ fhuz« fh£o ïG¤J
_ l ¥ g £ L Ÿ s d . ï ‹ D « á y ¥ g Ÿ Ë f S «
_l¥glîŸsjhf¤ bjÇ»wJ. fšÉ¡ Tl§fŸ
_l¥g£L tUtJ« âiuau§FfŸ âw¡f¥g£L
tUtijí« r«gªj¥gL¤JtJ áyU¡F¥ ão¡fhkš
nghfyh«. Mdhš Äf¥ guªJ ÉÇªJ bfh©oU¡F«
br‹idÆš ü‰wh©LfS¡F K‹ò f£l¥g£l
vG«ó® FHªijfŸ kU¤Jtkid x‹iw¤ jÉu
ï‹W FHªijfS¡fhd cU¥goahd kU¤Jtkid
nt¿šiy. ïªj kU¤JtkidÆš fhz¥gL«
beÇrnyhr»¡f¡Toaj‹W.
nfh£^®òu¤âš âKf M£áÆš f£l¥g£l m©zh
üyf¤ij¤ jf®¤J, m§nf r®tnjr FHªijfŸ
kU¤Jtkid f£l¥ngh»nw‹ v‹wh® b#ayÈjh.
vG¤jhs®fS«, ò¤jf M®ty®fS« Úâk‹w«
br‹W ïj‰F¤ jil bg‰wd®. ïªj üyf«
mU»nyna fhÈahf cŸs bgU« Ãy¥gu¥ig¡
FHªijfŸ kU¤Jtkid f£l¥ ga‹gL¤jyh« vd
M n y h r i d j u ¥ g £ l J . m ª j M n y h r i d
bghU£gL¤j¥glÉšiy. ntW ïl¤âY« FHªijfŸ
kU¤Jtkid f£l¥glÉšiy. ïªÃiyÆš muR
kU¤JtkidÆš ãw¡F« všyh FHªijfS¡F«
MÆu« %ghŒ bgWkhdKŸs ‘m«kh »£°'
tH§f¥gL«vdm¿É¡f¥g£LŸsJ.
nf£gJ »il¡fhJ mšyJ njitahdJ kW¡f¥gL«.
bfhL¥gij¥ bg‰W¡bfhŸ, jUtJ v‹ mâfhu«,
bgWtJ c‹ flik. ïJjh‹ ï‹iwa b#ayÈjh
muá‹ mQFKiw. mJ rÇ, âiuau§FfŸ
f£l¥gLtJ Vnjh ght¢braš ngh‹w m®¤jâš
ngh»wngh¡»šbrhšÈÉ£ljhfÃid¡f¡TlhJ.
kÅj‹ v›tsî tWik, gá, nehŒ, Jau«
v‹¿UªjhY« bghGJngh¡F«, urid rh®ªj yÆ¥ò«
thœÉš ï‹¿aikahj njitahf bjhl®ªJ
bfh©nlïU¡F«.
ï‹D« brhštbj‹whš g‰gy fiyfis,
fiyP®fis thHit¤J¡ bfh©oU¥gnj ViH
vËak¡fË‹uridjh‹!
ïnj ßâÆš j‰nghJ m«kh âiuau§FfŸ
br‹idÆš ïªj M©L ïWâ¡FŸ 15 ïl§fËš
mâuoahf¡ f£l¥g£L k¡fŸ ga‹gh£L¡F tU«
vd¤ bjÇÉ¡f¥g£LŸsJ. FSFS âiuau§f«,
mâš 25 %ghŒ f£lz« v‹gJ vâ®¥ò¡FÇajšy.
xU tifÆš Äfî« tunt‰f nt©oanj. VbdÅš
M©L¡F Rkh® 150 gl§fŸ jahuhF« jÄœ áÅkh
cy»š 50 gl§fS¡F nkš âiuau§Ffis¡
f h z h k š b g £ o ¡ F Ÿ K l § » É L » ‹ w d .
òâat®fË‹ gl«, nrhjid Ka‰áfŸ gy ïjdhš
btËtuhkny Kl§» cŸsd. ïJngh‹w òâa
Ka‰áfis, fiy¥ gil¥òfis, Äf¡Fiwªj
g£b#£ gl§fis MjÇ¡F« âiuau§f§fshf
ïit ïU¡F« g£r¤âš ifT¥ã tz§»
t u n t ‰ f y h « . f i y ¤ J i w V ‰ f d n t
KJbfY«ãšyhjt®fË‹ òfÈlkhf cŸsJ.
V‰fdnt muR nfãŸ Ã®thf¤jhš nr£oiy£
nrdšfË‹ FuštisfŸ be¿¡f¥g£L ïU¥gj‰nf
Éoîfhz tÊÆšiy. ïªj¢ NHÈš cUth¡f¥gL«
â i y a u § F f Ÿ f i y ¤ J i w i a v ¥ g o
M£LÉ¡Fnkh? mJî« muR âiuau§FfŸ v¥go
guhkÇ¡f¥gL« v‹w nfŸÉí« vG»wJ. VbdÅš
V‰fdnt kht£l¤ jiyefu§fËš cŸs m©zh
âiuau§FfË‹ mty¤ij x¥ã£nl ï¥go
nahá¡f¤ njh‹W»wJ. xUntis ‘m«kh' v‹w
bga® V‰gL¤J« ga¤jhš mâfhÇfŸ R¤jkhf¡Tl¥
guhkÇ¡fyh«. Mdhš v¡fhuz¤ij¡ bfh©L«
mšyJ rYif fUâí« fiy¤Jiw muá‹
f£L¥gh£L¡FŸá¡»ÉLtJešyjšy.
ïJ xUòwÄU¡f, vªj xU â£lkhdhY« mj‰fhd
gz« KGikí« k¡fŸ jªj tÇ¥gz¤ij¡
bfh©nl cUth¡»¢ brašgL¤j¥gL»wJ. ïâš
jÅbahUt® j‹id K‹ÃW¤â¡ bfhŸtJ
V‰òilajšy. mJî« m¥go K‹ÃW¤â¡ bfhŸS«
x ‰ i w n e h ¡ f ¤ â ‰ f h f n t â £ l § f Ÿ
cUth¡f¥gLtJ k¡fŸ gz¤ij¤ jtwhf¡
ifahS«mgÑ®¤âÆšjh‹bfh©Lnr®¡F«.
Mjhu«: fhy¢RtL, br¥l«g® 2014

Voices of Panchayat Presidents - Newsletter - Issue No.31

Voices of Panchayat Presidents - Newsletter - Issue No.31

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (18)

Voices of Panchayat Presidents - Newsletter - Issue No.31