DA LIỄU

1. NHAÂN ÑÔÏT BOÄC PHAÙT VIEÂM DA DÒ ÖÙNG DO PAEDERUS SP.
TRONG SOÁ CAÙC SINH VIEÂN TAÏI KYÙ TUÙC XAÙ TRÖÔØNG COÂNG NHAÂN BÖU ÑIEÄN III,
TIEÀN GIANG, NAÊM 2005
Nhöõ Thò Hoa
TOÙM TAÉT
Tình traïng vieâm da dò öùng do coân truøng taêng cao trong soá caùc sinh vieân löu truù taïi kyù tuùc
xaù tröôøng Coâng Nhaân Böu Ñieän III, Tieàn Giang vaøo cuoái quyù 3/2005. Taùc nhaân gaây beänh ñöôïc
xaùc ñònh coù lieân quan ñeán Paederus sp., loaïi boï caùnh cöùng bò loâi cuoán bôûi aùnh saùng traéng cuûa ñeøn
huyønh quang nhöng khoâng bò taùc ñoäng bôûi aùnh ñeøn vaøng, noùng. Toån thöông laø nhöõng boùng nöôùc,
ngöùa, boûng raùt, xuaát hieän treân vuøng da vieâm ñoû sau khi tieáp xuùc vôùi pederin, ñoäc toá ñöôïc tieát ra
nhö moät phaûn öùng töï veä cuûa Paederus sp. khi bò ñe doïa hoaëc bò taán coâng. Sau khi vôõ, veát loeùt töï
laønh trong voøng 7 – 10 ngaøy neáu khoâng bò boäi nhieãm vi truøng. Beänh ñaùp öùng toát vôùi povidone
iodine boâi taïi choã, antihistamine vaø khaùng sinh neáu caàn. Caùc bieän phaùp döï phoøng bao goàm vieäc
ngaên chaän khoâng cho Paederus spp. bay vaøo phoøng buoåi toái, traùnh baét hoaëc nghieàn chuùng, taém
röûa kyõ neáu bò tieáp xuùc vôùi pederin …
Caàn phoå bieán caùc thoâng tin lieân quan ñeán Paederus spp. ñeå ngöôøi daân bieát caùch xöû trí vaø
phoøng ngöøa beänh.
ON THE OCCASION OF THE OUTBREAK OF ALLERGIC DERMATITIS DUE TO
PAEDERUS SPP. IN 2005 AMONG STUDENTS LIVING IN THE DORMITORY OF THE
SCHOOL FOR POSTAL WORKER III IN TIEN GIANG PROVINCE
Nhu Thi Hoa
ABSTRACT
The incidence of allergic dermatitis due to insects raised sharply among students living in
the dormitory of the School for Postal Worker III in Tien Giang province at the end of the third
quarter of 2005. The causal agent was related to Paederus sp., a beetle that was attracted by
fluorescent light but not by amber light. The skin was inflamed with bullous, itching and burning
lesions after contact with pederin, a toxin secreted by Paederus sp. by self-defence. When broken,
the ulcers will heal spontaneously within 7-10 days if no bacterial contamination occurred. The
lesions responded well to local povidone iodine, antihistamines and antibiotic if needed.
Protective measures included prevention of Paederus spp. to break-in in the evening, withholding
their capture or crushing them, carefully wash after contact with pederin. Information about
Paederus spp. needed to be disseminated to manage and prevent the infection.
ÑAËT VAÁN ÑEÀ
Trong vaøi naêm gaàn ñaây, dòch vieâm da dò öùng ñöôïc baùo caùo töø nhieàu nôi, trong vaø ngoaøi
thaønh phoá Hoà Chí Minh vôùi bieåu hieän vieâm da, ngöùa, boùng nöôùc. Vaøo ñaàu naêm 2004, beänh xuaát
hieän ôû Long An[15]
, thaùng 06/2004 nhieàu tröôøng hôïp töông töï lieân tuïc ñeán khaùm taïi Beänh vieän
Da Lieãu[15]
. Quyù 3/2005, beänh boäc phaùt treân caùc hoïc sinh noäi truù tröôøng Coâng nhaân Böu ñieän III,
Myõ Tho, Tieàn Giang. Gaàn ñaây nhaát, 3 thaùng cuoái naêm 2006, dòch vieâm da tieáp xuùc laïi xuaát hieän
taïi kyù tuùc xaù tröôøng Cao Ñaúng Sö phaïm Maãu giaùo Trung Öông III (cô sôû 2, quaän 9) vaø kyù tuùc xaù
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP. Hoà Chí Minh (quaän Thuû Ñöùc)[16] [17] [18]
. Nguyeân nhaân dò öùng ñeàu ñöôïc
xaùc ñònh do Paederus spp. gaây ra.

2. THOÂNG TIN LIEÂN QUAN ÑEÁN VUÏ DÒCH ÔÛ TIEÀN GIANG
Boä Moân Kyù Sinh – Vi Naám Hoïc (BM KS – VN) , TT Ñaøo Taïo BDCBYT tp. HCM ñaõ
tröïc tieáp khaûo saùt caùc tröôøng hôïp beänh ôû kyù tuùc xaù Coâng nhaân Böu Ñieän III, Tieàn Giang. Toån
thöông laø nhöõng boùng nöôùc, chöùa chaát dòch maøu vaøng, ñuïc nhö muû, noåi goà treân vuøng da vieâm
ñoû, ngöùa; thöôøng xuaát hieän ôû maët, vuøng ngang roán, löng (nhaát laø hoïc vieân nam), neáp döôùi vuù,
vuøng naùch, beïn, maët trong ñuøi (hình 1). Moät soá tröôøng hôïp gaây ñau nhöùc, lan roäng thaønh maûng,
soát nheï. Beänh keùo daøi khoaûng 7 – 10 ngaøy tuøy möùc ñoä toån thöông vaø neáu khoâng bò boäi nhieãm vi
truøng. Tæ leä beänh ôû taàng 2, 3 vaø 4 cao hôn haún so vôùi taàng treät (taàng1). Ñeøn phía tröôùc khu kyù tuùc
xaù cuõng nhö trong caùc phoøng ñeàu phaùt aùnh saùng traéng huyønh quang. Buoåi toái, coân truøng bay vaøo
phoøng raát nhieàu, ñaäu treân töôøng, chung quanh nôi coù aùnh ñeøn. Taát caû hoïc vieân ñeàu nguû muøng.
Caùc ñoái töôïng coù thoùi quen treo quaàn aùo treân maéc aùo deã maùc beänh hôn nhöõng ngöôøi caát vaøo tuû
hoaëc vali.
Khu nhaø taäp theå naèm trong khuoân vieân tröôøng vôùi nhieàu baõi coû; chung quanh tröôøng laø
caùnh ñoàng luùa. Theo nhaän xeùt cuûa BS Phaïm Vaên Huaân, phuï traùch traïm Y Teá Cô Quan, beänh baét
ñaàu xuaát hieän khi kyù tuùc xaù ñöôïc xaây döïng laïi (naêm 2000). Tröôùc ñoù phoøng taäp theå ñöôïc lôïp
tranh phuû maùi toân, vaùch baèng ñaát. Taàn suaát beänh gia taêng vaøo muøa möa, ñaëc bieät sau caùc vuï thu
hoaïch luùa, baép; töông öùng vôùi thôøi ñieåm maät ñoä coân truøng phaùt trieån maïnh.
Moät soá coân truøng xuaát hieän vaøo buoåi toái trong caùc phoøng sinh vieân maéc beänh ñaõ ñöôïc thu
thaäp ñeå khaûo saùt (hình 3). Trong soá caùc loaïi ñöôïc dònh danh, Paederus sp., moät loaïi boï caùnh
cöùng (roove beetle, thuoäc lôùp phuï Pterygota, boä Coleoptera, phuï boä Polyphaga, hoï
Staphylinidae)[6] [7]
ñöôïc nghi ngôø coù lieân quan ñeán tình traïng vieâm da dò öùng naøy (hình 4). Ñeå
khaúng ñònh vai troø gaây beänh cuûa chuùng, taùc giaû ñaõ thöû nghieäm treân 5 ngöôøi tình nguyeän : chaø saùt
Paederus leân da vaø theo doõi caùc daáu hieäu laâm saøng xuaát hieän. Trong voøng 1 ngaøy, vuøng da tieáp
xuùc vôùi coân truøng cuûa 3 ñoái töôïng tình nguyeän baét ñaàu vieâm ñoû, ngöùa, boûng raùt. Hai tröôøng hôïp
coøn laïi, thôøi gian uû beänh keùo daøi 3 ngaøy. Ngaøy keá tieáp, da bò phoàng roäp, chöùa dòch vaøng ñuïc nhö
muû vaø vôõ ra trong 2 – 3 ngaøy. Khi ñöôïc raéc boät bleu methylene, toån thöông khoâ raùo nhanh, ñoùng
maøi vaø laønh haún sau 5 ngaøy. Moät tröôøng hôïp than ñau nhöùc töông öùng vôùi boùng nöôùc lôùn vaø
caêng phoàng treân maûng da roäng bò vieâm ñoû.
Beänh caûnh laâm saøng treân caùc ñoái töôïng tình nguyeän (hình 2) cuõng töông töï nhö ôû caùc
beänh nhaân ñöôïc khaûo saùt (hình 1) ñaõ cho pheùp keát luaän Paederus laø taùc nhaân gaây dòch vieâm da
dò öùng taïi kyù tuùc xaù tröôøng Coâng Nhaân Böu Ñieän III, Tieàn Giang.
BAØN LUAÄN
Taùc nhaân gaây beänh
Paederus spp. laø moät loaïi coân truøng nhoû, 7 – 10mm daøi x 0,5 – 1mm ngang, coù 2 caëp
caùnh ngaén khoâng phuû heát maët löng cuûa buïng[6] [7]
. Caëp caùnh tröôùc cöùng, maøu ñen aùnh xanh laù
caây ñaäm, khoâng coù gaân; khoâng duøng ñeå bay nhöng coù taùc duïng che daáu vaø baûo veä caëp caùnh
maøng trong suoát, xeáp goïn beân döôùi. Ngöïc vaø 4 ñoát buïng tieáp theo maøu cam. Ñaàu vaø 2 ñoát buïng
cuoái maøu ñen. Choùp buïng nhoïn (hình 5) Khoaûng 600 loaøi Paederus ñöôïc phaùt hieän khaép nôi treân
theá giôùi, ñaëc bieät nöôùc coù khí haäu noùng aåm, trong ñoù moät soá loaøi phaân boá chuû yeáu ôû Ñoâng Nam
Chaâu AÙ nhö P. fuscia[9]
.
Thöùc aên cuûa Paederus spp. laø caùc loaøi saâu boï, coân truøng nhoû kyù sinh treân caây troàng neân
chuùng raát höõu ích cho noâng nghieäp vaø vì theá, ban ngaøy, chuùng thöôøng taäp trung vaøo nhöõng ñaàm
laày, caùnh ñoàng troàng nguõ coác, baõi coû ñeå tìm moài. Chuùng truù nguï, sinh saûn trong ñaùm laù caây, voû
caây, goã bò muïc röõa; ñaát caùt 2 beân bôø soâng, döôùi caùc taûng ñaù, nôi ñaát aåm. Khi möa lôùn hoaëc luõ
luït, chuùng di truù ñeán vuøng khoâ hôn [11]
. Maëc duø bay toát nhöng Paederus spp. thích boø vaø coù theå

3. löôùt treân maët nöôùc. Ban ñeâm chuùng bò haáp daãn bôûi aùnh saùng traéng cuûa ñeøn huyønh quang, laø ñieàu
kieän ñeå chuùng tieáp caän gaàn ngöôøi, bay vaøo nhaø vaø ñaäu xung quanh nôi saùng ñeøn. AÙnh ñeøn vaøng,
noùng ít daãn duï ñöôïc chuùng[8]
. Khi ñeøn taét chuùng seõ rôi xuoáng.
Coân truøng gaây beänh ôû kyù tuùc xaù ñöôïc keát luaän laø Paederus spp. vôùi nhöõng ñaëc ñieåm hình
theå neâu treân (hình 4). Tuy nhieân, vì khoâng thu thaäp ñöôïc taøi lieäu veà khoùa ñònh danh loaøi neân taùc
giaû chæ döøng laïi ôû vieäc xaùc ñònh gioáng, do ñoù, chöa theå moâ taû cuï theå ñaëc ñieåm sinh hoïc cuûa taùc
nhaân gaây dòch.
Moâi tröôøng chung quanh kyù tuùc xaù (baõi coû, caùnh ñoàng troáng) phuø hôïp vôùi noâi sinh thaùi
cuûa Paederus spp. Ngöôøi daân phaùt hieän chuùng raát nhieàu ôû ruoäng luùa cuõng nhö raãy troàng maøu,
vôùi teân daân gian laø “kieán khoang” vì maøu saéc vaø khaû naêng boø nhanh cuûa chuùng gioáng loaøi kieán.
Thôøi ñieåm thu hoaïch thöôøng vaøo muøa möa; sau thu hoaïch, rôm raï ñöôïc chaát ñoáng ngoaøi ñoàng
neân deã bò phaân huûy, loâi keùo nhieàu loaïi coân truøng ñeán truù nguï. Paederus cuõng taäp trung vaøo ñoù
ñeå aên moài vaø sinh saûn; daân soá cuûa chuùng, vì theá, ñaït ñeán ñænh cao, maät ñoä Paederus spp. bay
vaøo phoøng taêng leân, daãn ñeán soá tröôøng hôïp beänh gia taêng. Caùc taàng laàu cao deã daãn duï coân truøng
hôn vì aùnh saùng taàng treät coù theå bò caùc nhaø chung quanh che khuaát, trong khi aùnh ñeøn treân cao
deã ñöôïc phaùt hieän töø xa vaø ñònh höôùng cho Paederus spp. bay ñeán. Haäu quaû laø sinh vieân soáng ôû
taàng 2, 3, 4 bò taán coâng nhieàu hôn, töông töï ghi nhaän cuûa caùc taùc giaû khaùc[10]
. Ñaëc ñieåm bò haáp
daãn vaøo ban ñeâm bôûi aùnh ñeøn saùng traéng cuõng giaûi thích phaàn naøo söï phaùt sinh beänh sau khi xaây
döïng laïi khu kyù tuùc xaù. Caáu truùc phoøng troï cuûa sinh vieân tröôùc naêm 2000 chuû yeáu laø vaùch ñaát,
maùi tranh vaø toân neân möùc ñoä traéng saùng cuûa phoøng bò giaûm vaø bò nhieàâu nhaø chung quanh che
khuaát, khoâng daãn duï ñöôïc loaøi boï caùnh cöùng naøy.
Khaû naêng gaây beänh cuûa Paederus spp. vaø bieåu hieän laâm saøng
Maëc duø boä phaän mieäng cuûa Paederus spp. phuø hôïp vôùi chöùc naêng caén vaø nhai nhöng caùc
hoaït ñoäng naøy khoâng phaûi laø nguyeân nhaân gaây toån thöông cho ngöôøi. Tình traïng vieâm da dò öùng
khi tieáp xuùc vôùi Paederus spp. laø do hôïp chaát pederin hieän dieän trong maùu, löu thoâng khaép cô
theå cuûa coân truøng (tröø caùnh) [10]
. Ñaây laø moät phöùc hôïp khoâng coù protein, C24 H45 O9N (hình 4),
ñöôïc toång hôïp bôûi Pseudomonas sp., sinh vaät soáng coäng sinh trong cô theå moät soá Paederus spp.
caùi. Chaát naøy ñöôïc truyeàn vaøo tröùng, duy trì ñeán khi phaùt trieån thaønh con tröôûng thaønh. Con ñöïc
coù theå mang chaát naøy do aên tröùng[1] [12]
. Trung bình moãi con chöùa khoaûng 1g, chieám 0,025%
trong löôïng cuûa cô theå [2]
. Pederin chæ ñöôïc baøi tieát töø choùp buïng khi Paederus spp. bò ñe doïa,
nhö moät phaûn öùng töï veä. Ñoäc löïc cuûa pederin maïnh gaáp 12 laàn so vôùi noïc ñoäc cuûa raén mang
baønh. Hoaït tính cuûa noù vaãn ñöôïc duy trì khi Paederus spp. bò hoùa khoâ sau 8 naêm[10]
. Vôùi lieàu 1g
ñuû ñeå gaây vieâm da vaø hoaïi töû. Tröôøng hôïp moät con ngöïa bò töû vong do nuoát phaûi Paederus spp.
laãn trong coû linh laêng ñaõ ñöôïc baùo caùo ôû Myõ[5]
. Töø xa xöa, ngöôøi Trung Quoác ñaõ phaùt hieän khaû
naêng laøm troùc da sau khi gaây söng roäp cuûa pederin neân söû duïng hôïp chaát naøy nhö moät lieäu phaùp
ñoâng y trong ñieàu trò polyp muõi, haéc laøo [4]
. Gaàn ñaây, nhieàu thöû nghieäm cho thaáy pederin coù theå
ngaên chaän söï phaùt trieån caùc loaïi khoái u aùc tính treân chuoät do taùc duïng öùc cheá toång hôïp protein
vaø AND ôû noàng ñoä 1ng/ml[14]
. Vieãn caûnh öùng duïng hieäu quaû naøy treân ngöôøi ñang ñöôïc caùc nhaø
nghieân cöùu quan taâm.
Hình 6: Caáu truùc hoùa hoïc cuûa pederin

4. Dieãn tieán laâm saøng töï nhieân cuûa beänh bao goàm moät chuoãi caùc giai ñoaïn lieân tieáp[5]
: (1)
sau 12 – 24 giôø, vuøng da tieáp xuùc vôùi pederin trôû neân ñoû, söng nheï, ngöùa, boûng raùt; (2) trong
voøng 1 ngaøy, toån thöông bò roäp leân, chöùa dòch vaøng ñuïc nhö muû, thöôøng laø nhöõng veät daøi; (3)
khoaûng vaøi ngaøy keá tieáp, boùng nöôùc vôõ ra taïo thaønh veát loeùt, sau ñoù ñoùng maøi; (4) 1 – 3 tuaàn
sau, troùc maøi, ñeå laïi veát thaâm ñen, coù theå keùo daøi 4 – 8 thaùng[1] [13]
. Moät soá tröôøng hôïp chæ coù
caûm giaùc ngöùa, boûng raùt nhöng khoâng xuaát hieän toån thöông treân laâm saøng. Soát, nhöùc ñaàu, ñau
khôùp coù theå xaûy ra neáu toån thöông lan roäng hoaëc bò boäi nhieãm vi truøng[4] [12]
. Beänh coù theå xaûy ra
ôû maét, gaây vieâm keát maïc, ñoâi khi phaù huûy maét traàm troïng[1] [12]
.
Trong ñôït dòch boäc phaùt ôû Tieàn Giang, beänh caûnh laâm saøng töông töï nhö y vaên. Paederus
spp. nöông theo aùnh ñeøn bay vaøo phoøng, ñaäu treân töôøng, treân baøn … Khi ñeøn taét, chuùng seõ rôi
xuoáng, coù theå baùm vaøo khaên, quaàn aùo treo treân maéc, rôi leân giöôøng, chaên meàn … Phaûn öùng töï
veä khi bò rôi seõ laøm chuùng tieát ñoäc toá baùm vaøo caùc vaät duïng. Sinh vieân duøng khaên lau maët, maëc
quaàn aùo bò nhieãm seõ tieáp xuùc vôùi pederin. Ñieàu naøy coù theå giaûi thích hieän töôïng caùc hoïc vieân
duøng tuû ñöïng quaàn aùo thì ít bò beänh hôn. Ngoaøi ra, maëc duø nguû muøng, nhöng chieàu ngang cuûa
Paederus spp. raát nhoû, 0,5 – 1mm, giuùp chuùng boø qua caùc loã löôùi, tieáp xuùc tröïc tieáp leân ngöôøi
hoïc vieân, gaây caûm giaùc nhoät vaø ñoái töôïng tieáp xuùc seõ tình côø ñeø beïp hoaëc ñaäp, nghieàn naùt chuùng
trong luùc nguû vì haàu heát caùc tröôøng hôïp ñeàu khoâng bieát laø ñaõ tieáp xuùc vôùi Paederus spp. Vì theá,
toån thöông xaûy ra nhieàu nôi treân cô theå. Thoùi quen ôû traàn cuûa sinh vieân nam ñaõ taïo ñieàu kieän
cho da vuøng löng bò nhieãm ñoäc toá nhieàu hôn.
Bieåu hieän vieâm da do pederin caàn ñöôïc chaån ñoaùn phaân bieät vôùi herpes simplex, herpes
zoster vaø vieâm da tieáp xuùc do caùc nguyeân nhaân khaùc döïa vaøo caùc yeáu toá dòch teã lieân quan ñeán
taùc nhaân gaây beänh cuõng nhö tính taäp theå cuûa beänh.
Ñieàu trò
Vieäc ñieàu trò beänh raát ñôn giaûn. Neáu bieát hoaëc nghi ngôø ñaõ tieáp xuùc vôùi Paederus spp.,
neân taém hoaëc röûa kyõ nhöõng vuøng tieáp xuùc baèng xaø phoøng vaø nöôùc; thay quaàn aùo, giaët muøng
maøn, drap giöôøng bò nhieãm pederin. Tröôøng hôïp toån thöông xuaát hieän, coù theå duøng povidone
iodine chaêm soùc taïi choã vì thuoác coù taùc duïng taåy röûa, phaù huûy hoaït tính cuûa pederin; ñoàng thôøi
söû duïng corticoides, antihistamine ñeå laøm giaûm caùc trieäu chöùng. Khaùng sinh ñöôïc phoái hôïp neáu
boäi nhieãm vi truøng.
Phoøng ngöøa
Döïa treân ñaëc ñieåm sinh hoïc, sinh thaùi cuûa Paederus spp., vieäc phoøng ngöøa beänh bao goàm
caùc bieän phaùp sau ñaây:
− Tröôøng hôïp phaùt hieän Paederus spp. ñang boø treân cô theå, khoâng neân duøng tay baét, chæ
neân thoåi ñi hoaëc ñeå cho chuùng boø vaøo moät mieáng giaáy sau ñoù ñuoåi ñi.
− Ñoùng cöûa vaøo buoåi toái hoaëc duøng cöûa löôùi ñeå ngaên chaän coân truøng bay vaøo nhaø.
− Neân nguû muøng, muøng coù theå ñöôïc taåm permethrine.
− Khoâng ngoài gaàn choã coù ñeøn.
− Kieåm soaùt nhöõng nôi coân truøng ñaäu trong nhaø baèng caùch phun hoùa chaát dieät coân truøng
(pyrethroid (RAD), permethrine …) sau ñoù gom xaùc coân truøng vaøo bao ni loâng vaø ñoát.
− Doïn deïp, phaùt quang nôi coù laù coû, caây goã, rôm raï bò muïc naùt, aåm öôùt.
KEÁT LUAÄN
Vieâm da dò öùng do Paederus spp. laø moät beänh laønh tính, coù theå boäc phaùt thaønh dòch vaø
daãn ñeán nhöõng bieán chöùng do boäi nhieãm vi truøng neáu khoâng ñöôïc chaêm soùc kyõ ngay töø ñaàu. Soá
tröôøng hôïp beänh ngaøy caøng xuaát hieän nhieàu hôn. Caàn tuyeân truyeàn giaùo duïc ñeå ngöôøi daân bieát
caùch xöû trí vaø phoøng ngöøa beänh.

5. Hình 1: toån thöông treân beänh nhaân
Hình 2: toån thöông treân ñoái töôïng tình nguyeän
Hình 3: Maãu coân truøng ñöôïc thu thaäp
Hình 4: caëp caùnh cöùng vaø caëp caùnh maøng cuûa
Paederus spp. thu thaäp taïi kyù tuùc xaù tröôøng Coâng Nhaân
Böu Ñieän III, Tieàn Giang

6. Hình 5: Paederus littoralis
(Bull Soc Pathol Exot. 1994;87(1):45-8)
TAØI LIEÂU THAM KHAÛO
1. ARMSTRONG RK, WINFIELD JL. (1969) Paederus fuscipes dermatitis. an epidemic on Okinawa. Am J Trop
Med Hyg. 18:147-150.
2. BORRONI G, BRAZZELLI V, ROSSO R, et al. (1991). Paederus fuscipes dermatitis. a histopathological study.
Am J Dermatopathol. 13:467-474.
3. DONG-O YOU, JUNG-DAE KANG, NYOUNG-HOON YOUN, SEOK-DON PARK. (2003). Bullous Contact
Dermatitis Caused by Self-Applied Crushed Paederus fuscipes for the treatment of Vitiligo. Cutis. Volume
73;72:385-388
4. FRANK, J.H. & K. KANAMITSU. (1987). Paederus, Sensu Lato (Coleoptera: Staphylinidae): Natural History
and Medical Importance. J. Med. Entomol. 24: 155-191.
5. HELMAN RG, EDWARDS WC. (1997). Clinical features of blister beetle poisoning in equids: 70 cases (1983–
1996). J Am Vet Med Assoc.211:1018-1021.
6. http://www.earthlife.net/insects/orders-key.html#key (Gordon’s key to Insect Orders. htm)
7. http://www.kendall-bioresearch.co.uk/key.htm
8. http://www.beware%20of%20Beetle%20Juice%20-%20Background%20-%20Health%20Services.htm
9. http://www.cnn.com/EARTH/9801/26/kenya.beetle.ap/index.html#top
10. http://www.mpsp.gov.my/rove.htm (info)
11. KIM JO, KIM SW, KIM DS, et al. (1995). Epidemiologic study of Paederus dermatitis prevailing in the
midwest area of Kyungpuk province. Korean J Dermatol.;33:821-829.
12. KIM YP, CHUN IK, HUR SG, et al. (1989). Clinical and entomological studies of Paederus dermatitis. Korean
J Dermatol.;27:402-411.
13. PARSAD D, SAINI R, NAGPAL R. (1998) Repigmentation of vitiligo lesion after beetle dermatitis [letter].
Dermatology.197:398.
14. PIEL, J. (2002). A polyketide synthase-peptide synthetase gene cluster from an uncultured bacterial symbiont
of Paederus beetles. PNAS. 99: 14002-14007.
15. SAØI GOØN GIAÛI PHOÙNG (15/6/ 2004). Vieâm da dò öùng do coân truøng : Beänh laï nhöng deã ñieàu trò
16. SAØI GOØN GIAÛI PHOÙNG (25/11/2006). Gaàn 100 sinh vieân bò dò öùng do coân truøng
17. SAØI GOØN GIAÛI PHOÙNG (09/01/2007). Thuû Ñöùc: Sinh vieân vieâm da dò öùng do coân truøng.
18. SAØI GOØN GIAÛI PHOÙNG (14/01/2007). Veà beänh vieâm da: Theâm 30 sinh vieân nhieãm beänh.