hay

1. HUYẾT HỌC NHI KHOA
NGUYỄN THỊ HƯƠNG MAI
Bộ môn Nhi

2. BÀI GIẢNG
WWW.HMU.EDU.VN
1. Đặc điểm sự tạo máu và máu ngoại vi ở trẻ em
2. Hội chứng thiếu máu
3. Hội chứng xuất huyết

3. TÀI LIỆU HỌC TẬP
WWW.HMU.EDU.VN
- Bài giảng Nhi Khoa Tập 2
Bộ Môn Nhi
- Bài giảng Nhi Khoa
(Sách đào tạo sau Đại học)
Bộ Môn Nhi

4. TÀI LIỆU HỌC TẬP
WWW.HMU.EDU.VN
- Huyết học lâm sàng
Nhi khoa
GS. TS Nguyễn Công Khanh (2008)
- Bài giảng Kĩ năng y khoa
Trường đại học Y Hà Nội
- Manual of Pediatric
Hematology and Oncology
Lanzkowsky Phillip. MB. (2005)

5. ĐẶC ĐIỂM SỰ TẠO MÁU VÀ MÁU
NGOẠI VI Ở TRẺ EM

6. MỤC TIÊU
WWW.HMU.EDU.VN
1. Trình bày được đặc điểm sự tạo máu trong thời kỳ
bào thai và sau khi sinh.
2. Vận dụng đặc điểm máu ngoại vi ở trẻ em để phân
tích được XN công thức máu.
3. Trình bày được sự thay đổi thành phần Hb và tỷ lệ
prothrombin ở trẻ sau khi sinh.

7. PHẦN 1:
ĐẶC ĐIỂM SỰ TẠO MÁU Ở TRẺ EM

8. SỰ TẠO MÁU Ở TRẺ EM
WWW.HMU.EDU.VN
TRONG SAU KHI
PHÔI THAI SINH

9. Cơ quan tạo máu được hình thành, biệt hóa dần từ trung bì
cùng sự hình thành và phát triển thai nhi
http://madmnemonics.blogspot.com/2015/06/the-three-primary-germ-layers.htm
THỜI KÌ PHÔI THAI
WWW.HMU.EDU.VN

10. (*)https://healtheappointments.com/chapter-6-third-to-eighth-weeks-essays/2
(**) Margaret H. Baron,Joan Isern, Stuart T. Fraser. The embryonic origins of erythropoiesis in mammals. BLOOD, 24 MAY 2012 VOLUME
(*) Trung bì túi noãn hoàng
Tế bào trung mô
(chưa biệt hóa)
Đảo máu Tế bào tạo máu nguyên thủy
Tế bào nội mô mạch máu
Đảo máu
(blood island)
Túi noãn hoàng là vị trí tạo máu đầu tiên ở phôi thai
Bắt đầu từ tuần thứ 3 thai kỳ (**)
THỜI KÌ PHÔI THAI
WWW.HMU.EDU.VN

11. THỜI KÌ PHÔI THAI
WWW.HMU.EDU.VN
Tuần thứ 3: túi noãn hoàng .
Tuần thứ 5 và thời kì giữa thai:
gan (HC, ít BC và TC)
Tuần thứ 6, mạnh dần từ tháng thứ 4-5:
tủy xương.
Tháng thứ 3, 4: lách (LP, ít HC)
Tháng thứ 5,6: hạch lympho, 1 phần
tuyến ức

12. THỜI KÌ PHÔI THAI
WWW.HMU.EDU.VN
 Có từ rất sớm
 Hình thành, biệt hóa dần từ mô giữa (trung bì)
 Song hành với sự hình thành và phát triển thai nhi
 Được thực hiện ở nhiều bộ phận

13. THỜI KÌ SAU SINH
WWW.HMU.EDU.VN
TỦY XƯƠNG là cơ quan tạo máu chủ yếu

14. THỜI KÌ SAU SINH
WWW.HMU.EDU.VN
QUÁ TRÌNH TẠO MÁU tại tủy xương diễn
ra như thế nào ???

15. TBG toàn năng
(pluripotential stem cell)
TB máu trưởng thành
HC, BC, TC
THỜI KÌ SAU SINH
WWW.HMU.EDU.VN
QUÁ TRÌNH TẠO MÁU
THUYẾT MỘT NGUỒN
Tăng sinh
Biệt hóa
Trưởng thành

16. SLTB tủy 30 – 100 G/l
Dòng BC hạt: 50-60 %
Nguyên tủy bào (Myeloblast)
Tiền tủy bào (Promyelocyte)
Tủy bào (Myelocyte)
Trung tính, ưa acid, ưa kiềm
Hậu tủy bào Metamyelocyte)
Trung tính, ưa acid, ưa kiềm
Bạch cầu đũa (Brand)
Trung tính, ưa acid, ưa kiềm
Bạch cầu đoạn (Segment)
Trung tính, ưa acid, ưa kiềm

17. Dòng Lympho: 5-15 %
Nguyên lympho bào (Lymphoblast)
Tiền lympho (Prolymphocyte)
Lympho ( Lymphocyte)
Dòng mono: 5 %
Nguyên mono bào (Monoplast)
Tiền mono bào (Promonocyte)
Mono (Monocyte)

18. Dòng HC : 20-30 %
Nguyên tiền hồng cầu (Proerythroblast)
Nguyên HC ưa bazo (Erythroblast bazophil)
Nguyên HC đa sắc (Erythroblast polycromatophil)
Nguyên HC ưa a xít (Erythroblast acidophil)
Hồng cầu lưới
Dòng TC:
Nguyên mẫu tiểu cầu (Megakaryoblast)
MTC ưa bazo (Megakaryocyte bazophil)
MTC hạt chưa sinh TC
(Megakaryocyte granular)
MTC hạt đang sinh TC
(Megakaryocyte mature)
MTC nhân tự do (nhân trơ)

19. TẠO MÁU
MẠNH
• Trẻ nhỏ: tất cả
các xương
(TỦY ĐỎ)
• Trẻ lớn và người
lớn: xương dẹt
(cột sống, sườn,
chậu, ức, sọ, bả
vai), đầu x dài
(TỦY ĐỎ → VÀNG)
KHÔNG ỔN
ĐỊNH
• Nhiều nguyên
nhân gây bệnh
dễ ảnh hưởng
đến sự tạo máu
• Sự tạo máu có
khả năng hồi
phục
DỄ LOẠN SẢN
khi bị bệnh máu
• Các cơ quan tạo
máu ngoài tủy
(gan, lách, hạch)
to phản ứng và
sản sinh các tế
bào máu loạn
sản.
• TỦY VÀNG → ĐỎ
ĐẶC ĐIỂM TẠO MÁU THỜI KÌ SAU SINH
WWW.HMU.EDU.VN

20. ĐẶC ĐIỂM TẠO MÁU TRẺ EM
WWW.HMU.EDU.VN
- Hai thời kì tạo máu : PHÔI THAI và SAU SINH
- Mỗi thời kì có những đặc điểm riêng
- Vị trí tạo máu tùy thuộc:
 Giai đoạn phát triển: phôi thai - sau sinh
trẻ nhỏ - trẻ lớn
 Tình trạng bệnh lý

21. PHẦN 2:
ĐẶC ĐIỂM MÁU NGOẠI VI Ở TRẺ EM

22. XN Tủy đồ
XN máu ngoại vi:
- Tổng phân tích máu (Công thức máu)
- Huyết đồ

24. HỒNG CẦU
BẠCH CẦU
TIỂU CẦU
THÀNH PHẦN TẾ BÀO MÁU NGOẠI VI
WWW.HMU.EDU.VN

25. RBC (x 1012/L = T/L)
Số lượng Hồng cầu thay đổi tùy theo tuổi
 Sơ sinh đủ tháng: 4,5 - 6 x 1012/L
 Hết thời kì sơ sinh: 4 - 4,5 x 1012/L
 6-12 tháng: 3,2 - 3,5 x 1012/L
(Thiếu máu sinh lý)
 Trên 1 tuổi: ổn định dần > 4,0 x 1012/L
HỒNG CẦU (RED BLOOD CELL)
WWW.HMU.EDU.VN

26. Nồng độ Hemoglobin: là lượng Hb hay khối lượng hồng
cầu trong một đơn vị thể tích máu
(g/L, g/dL)
 Trẻ mới sinh: 17 - 19 g/dL
 6 – 12 tháng: 10 - 12 g/dL
 Trên 1 tuổi tăng dần
 Trên 3 – 6 tuổi ổn định từ 12 -14 g/dL
► Tiêu chuẩn chẩn đoán THIẾU MÁU dựa vào Hb
NỒNG ĐỘ HUYẾT SẮC TỐ
WWW.HMU.EDU.VN

27. CÁC CHỈ SỐ HỒNG CẦU
WWW.HMU.EDU.VN
MCV MCH MCHC
• Huyết sắc tố trung
bình hồng cầu
• Mean Corpuscular
Hemoglobin
 Sơ sinh: 36 pg
 6 – 12 tháng: 28 pg
 Trên 1 tuổi: 30 pg
• Thể tích trung
bình hồng cầu
• Mean
Corpuscular
Volume
 Mới sinh: 100 fl
 Bình thường:
80-100 fl
• Nồng độ huyết
sắc tố trung bình
hồng cầu
• Mean
Corpuscular
Hemoglobin
Concentration
 30-33 g/dL
Nhỏ < 80 fl, to >100 fl Nhược sắc < 28 pg Nhược sắc < 30g/dl
Dải phân bố kích thước hồng cầu: RDW (Red cell distribution width)
11,5-14,5%

28. Hồng cầu lưới (Reticulocyte - RET)
 Trẻ sơ sinh 1 - 3 ngày: 8 - 10 %
 Trẻ sơ sinh 4 ngày: 0,5 – 2 %
 Ngoài sơ sinh: 0,5 – 1 %
Nguyên Hồng cầu (Erythroblast)
 Sơ sinh non tháng: 3 – 6 %
 Sơ sinh đủ tháng: 1 – 4 %
HỒNG CẦU
WWW.HMU.EDU.VN
Hai chỉ số tăng → thể hiện sự tăng tạo hồng cầu tại tủy

29. WBC (x 109/L = G/L)
Số lượng Bạch cầu thay đổi tùy theo tuổi
 Trẻ mới sinh: 10 - 100 x 109/L
 7-15 ngày sau sinh: 10 - 12 x 109/L
 Trên 1 tuổi: ổn định dần 6 - 8 x 109/L
BẠCH CẦU (WHITE BLOOD CELL)
WWW.HMU.EDU.VN
Giảm SLBC < 4 G/l
Tăng SLBC > 10 G/l

30. Bạch cầu TRUNG TÍNH
và LYMPHO thay đổi
theo tuổi
CÔNG THỨC BẠCH CẦU
WWW.HMU.EDU.VN
1-2% 0.1-1% 4-8%

31. 60 – 65%
45%
20 – 30%
5 – 7 ngày 9 – 10 tháng 5 – 7 tuổi
Tỷ lệ %
Tuổi
Tỉ lệ BC trung tính (NEUT%) Tỉ lệ BC lympho (LYM%)
CÔNG THỨC BẠCH CẦU
WWW.HMU.EDU.VN

32. BẠCH CẦU TRUNG TÍNH
WWW.HMU.EDU.VN
GIẢM SỐ LƯỢNG TUYỆT ĐỐI:
- Dưới 1 tuổi: BCTT < 1,0 G/l
- Trên 1 tuổi: BCTT < 1,5 G/l

33. PLT (x 109/L = G/L)
Số lượng Tiểu cầu nói chung ít thay đổi
 Trẻ sơ sinh: 100 - 400 x 109/L
 Ngoài sơ sinh: 150 - 300 x 109/L
GIẢM: < 100 G/L
TĂNG: > 800 G/L
TIỂU CẦU (PLATELET)
WWW.HMU.EDU.VN

34. HUYẾT SẮC TỐ
WWW.HMU.EDU.VN

35. THÀNH PHẦN HUYẾT SẮC TỐ
Hb F (α2γ2): huyết sắc tố bào thai
Hb A1 (α2β2): huyết sắc tố người trưởng thành
Hb A2(%) (α2δ2)
BỆNH LÝ Hb: cấu trúc (HbS, E, D…), số lượng chuỗi (α/ β Thalassemia)
WWW.HMU.EDU.VN

36. Tuổi
Hb A1(%)
(α2β2)
Hb A2(%)
(α2δ2)
Hb F(%)
(α2γ2)
Sơ sinh 20 - 40 0,03 - 0,6 60 - 80
2 tháng 40 - 70 0,9 - 1,6 30 - 60
4 tháng 80 - 90 1,8 - 2,9 10 - 20
6 tháng 93 - 97 2,0 - 3,0 1,0 - 5,0
> 1 tuổi 97 2,0 - 3,0 0,4 - 2,0
THÀNH PHẦN HUYẾT SẮC TỐ
WWW.HMU.EDU.VN

37.  Trẻ sơ sinh: 14% trọng lượng cơ thể
 Trẻ lớn: 7-8% trọng lượng cơ thể
KHỐI LƯỢNG MÁU
WWW.HMU.EDU.VN

38.  Lúc mới sinh, các yếu tố II, VII, IX, X, XI, XII đều thấp
hơn bình thường.
 Tỷ lệ prothrombin chỉ bằng 65  20,4%, thấp nhất vào
ngày thứ 3-4 sau sinh, đạt mức bình thường sau 1
tuần (80-100%).
YẾU TỐ ĐÔNG MÁU
WWW.HMU.EDU.VN

39. CASE STUDY
WWW.HMU.EDU.VN
Trẻ nam, 6 tuổi
- HC 2,03 T/L Hb 65 g/L
MCV 59,4 fl, MCH 14,7 pg, MCHC 247 g/L
RDW 23,5%, Hồng cầu lưới 3,2%
- BC 9,31 G/l Acid 12,9%, Bazơ 0,5%
Mono 6,9 %,
BCTT 45,1%, LP 34,6%
-TC 237 G/l
► THIẾU MÁU NẶNG, HỒNG CẦU NHỎ, NHƯỢC SẮC

40. CASE STUDY
WWW.HMU.EDU.VN
 Da xanh, niêm mạc nhợt
 Hoàng đảm
 Lách to ngang rốn
Điện di Hb: HbF 90,2%
HbA1: 5,3%
HbA2: 4,5%
► THIẾU MÁU TAN MÁU DO BỆNH LÝ HEMOGLOBIN
β THALASSEMIA

41. CÂU HỎI ?