1. VEKTÖRLERLE BULAŞAN
HASTALIKLARIN
EPİDEMİYOLOJİSİ
Yrd. Doç. Dr. İskender GÜN

2. Vektör
• Mekanik olarak (karasinek) ya da
• Biyolojik olarak (sivrisinek) hastalık
etkenini sağlıklı kişilere bulaştıran
aracılardır.

3. Tarihçe
• Hastalıkların bazı vektörlerle
bulaşabileceği ilk olarak 1893 yılında
saptanmıştır.
• Bu tarihte Teksas hummasının sığırdan
sığıra kene ile bulaştığı gösterilmiştir.
• 1895 yıllında uyku hastalığının
• 1898 yılında sıtmanın vektörlerle
bulaştığı tespit edilmiştir.

4. Başlıca vektörler:
• Sivrisinekler
• Tatarcık
• Bit
• Pire
• Karasinek
• Fare
• Diğer vektörler

5. Sivrisinek
• Malaria (anofel türü ile
bulaşır)
• Filariazis (elefantiazis)
• Dang (En son 1929
yıllarında ülkemizde
salgın yapmıştır)
• Sarı humma (Tropikal
Afrika, Amerika ve
Karayib adalarında
görülür)

6. Tatarcık
• Şark çıbanı (deri layşmanyozu)
• Kalaazar (visceral layşmanyoz)
• Tatarcık humması

7. Bit
• Tifüs (riketsiya)
• Humma-i racia (relapsing fever)

8. Pire
• Veba (yersinia)
• Endemik tifüs (riketsiya)

9. Kara sinek
• Tifo
• Paratifo
• Dizanteri
• Kolera

10. Fare
• Salmonella
• Shigella

11. Kene
• Kırım-Kongo Kanamalı hastalığı
• çeşitli virus ve riketsiya hastalıkları,
• tularemi

12. Diğer vektörler
• Tahtakurusu • Hamam böceği

13. Vektörlerle bulaşan hastalıklar
• Kişi özellikleri
– Yaş
– Cinsiyet
– Ekonomik durum

14. Vektörlerle bulaşan hastalıklar
• Yer özellikleri
– Coğrafi bölge
– Kent-Kır
– Konut tipi

15. Vektörlerle bulaşan hastalıklar
• Zaman özellikleri
– Mevsimler
– Özel durumlar
• Sel baskınları
• Depremler
• Savaş

16. Vektörlerle bulaşan hastalıklarla savaş
• Kaynağa yönelik
• Vektöre yönelik
• Sağlam kişilere yönelik

17. Kaynağa yönelik
• Vakaların bildirimi
• Hastaların vektör ile temasının
kesilmesi
• Kesin tanı
• Tedavi
• Portör ve semptomsuz olgu aranması
• Filyasyon arama

18. Vektöre yönelik önlemler
• Sakınma
• Vektörleri kovma
• Öldürme
– Klorlu bileşikler
– Fosforlu bileşikler
– Karbamatlar
– Doğal ve sentetik piretrinler
• Çoğalmalarını önlemek

19. Sağlam kişiye yönelik önlemler
• Aşılama (sarı humma ve epidemik tifüs)
• Kemoproflaksi

20. TEŞEKKÜRLER