UNIDADE 5 - A CULTURA E A ARTE NA IDADE MEDIA

1. A CULTURA E A ARTE NA IDADE
MEDIA

2. 01. Relixión e cultura
01.1. A relixión como centro de vida.
• Papa cabeza da Igrexa Católica.
• Clero secular: integrados na sociedade.
Desempeñan funcións pastorais.
 Sacerdotes ou curas parroquias.
 Alto clero: bispos (dioceses) e arcebispos (arquidioceses).
• Clero regular Comunidade relixiosa. Siguen unha
regra. Congregábanse en ordes:
 Ordes monásticas: viven en mosteiros no medio rural.
– Orde de Cluny
– Orde do Cister
 Ordes mendicantes: predicaban nas cidades, vivían da esmola.
– Franciscanos
– Dominicos

3. • As peregrinacións na Idade Media.
– Viaxes para venerar lugares sagrados obteñen
indulxencias (Xerusalén, Terra Santa, Roma, Santiago).
– Actividade comercial ao redor dos peregrinos.
– Difusión de estilos artísticos e correntes culturais
crecemento das cidades nas rotas de peregrinación.
• As cruzadas.
– 1095-1270 expedicións militares para tomar Terra Santa.
Inspiradas polos papas e integradas por reis, nobres,
cabaleiros, pobres…
– Fórmanse reinos (Xerusalén) que logo se perden.
– Fundación das ordes militares monxes/guerreiros
(Templarios, Hospitalarios).
• A relixiosidade popular.
– Costumes pagáns cristianizados pola Igrexa.
– Culto aos santos (procesións, reliquias, ofrendas).
– Herexías interpretacións relixiosas que se desvían da
doutrina da Igrexa (albixenses, husitas…).

4. 01.2. A cultura na Europa medieval
Os mosteiros.
• Guardiáns da cultura ata o s. XII os monxes
sabían ler e escribir.
• Copiaban obras dos pensadores cristiáns so
aceptaban o compatible coa doutrina cristiá.

5. 02. A arte europea na Idade Media
02.1. A arte románica.
Arquitectura:
•Orixinouse en Francia e propagouse por Europa grazas a
orde de Cluny e ao Camiño de Santiago.
•Fundamentalmente no campo e nos camiños de
peregrinación.
•Características:
–Os templos tiñan planta de cruz latina e normalmente tres
naves.
–As naves estaban separadas por piares.
–No cruceiro podía levantarse un ciborio e, aos pés, torres.
–Cuberta con bóveda de canón.
–Muros de cadeirado reforzados con contrafortes.
–Cabeceira rematada cunha ábsida.
–Escasos vans abucinados. Exterior macizo e interior escuro.

7. As imáxes no románico: pintura e escultura
• Función educativa poboación analfabeta.
• Non busca beleza nin perfección técnica (sen
proporcións, perspectiva, realismo ou movemento).
• Escultura nas portadas e capiteis das columnas:
– Pantocrátor na portada das igrexas (tímpano).
– Milagres demos e animais fantásticos nos capiteis.
– Tallas en madeira (Virxe co neno e Cristo crucificado).

8. • Pintura ao fresco (muros no interior dos templos)
ou sobre taboa (altares). Temas:
– Pantocrátor (Cristo en maxestade dentro dunha
mandorla, en actitude de xulgar).
– Virxe co neno.
– Vidas de santos.

9. 3.2. A arte gótica.
• Tivo orixe en Francia e se estendeu por Europa entre os
s. XIII e XV.
• Unido á expansión das cidades e á burguesía
edificios civís.
• Edificios relixiosos catedrais. Nova visión de Deus
harmonía e luz.
• Arquitectura:
– Catedrais grandes nas cidades.
– Planta de cruz latina. O transepto non destaca en planta.
Cabeceira de maior tamaño Absidiolos.
– A bóveda descarga o seu peso nos arcobotantes.
– Verticalidade torres e agullas (pináculos).
– Arcos apuntados e bóveda de crucería.
– Muros altos e finos abertos con vidreiras luz e cor.
Rosetóns.
– Espazo interior amplo e compacto.

11. • Escultura:
– Independencia do marco arquitectónico.
– Expresividade e movemento. Máis humana.
– Cristo crucificado que sofre. Virxe nai afectuosa.
– Temas relacionados con María nas portadas.
– Escultura funeraria estatuas xacentes.

12. • Pintura:
– Independente da arquitectura pintura sobre táboa.
– Encargos da nobreza, clero e burguesía retratos.
– Dípticos, trípticos e retablos.
– Dous focos:
• Italia (Siena e Florencia) Giotto.
• Escola flamenca Jan Van Eyck.

13. 03. A arte medieval na Península Ibérica
03.1. A arte románica
Arquitectura
• Catedral de Santiago de Compostela deambulatorio.

14. • San Martiño de Fromista

15. Escultura
• Pórtico da Gloria, catedral de Santiago.
Pintura
• Frescos de Santo Isidoro de León

16. 03.2. A arte gótica
Arquitectura
Catedral de Burgos Catedral de León

17. Escultura
• Catedral de León