Themapagina over een kleine basisschool in Lemiers, die haar deuren gaat sluiten.

1. Vrijdag 5 april 2013
www.limburger.nl
regio
Kijk voor meer regionieuws ook op:
www.limburger.nl
B3
HL-B02R
Ervaring
ouders en
scholieren
„A
an de ene kant was
ik wel blij dat ik
naar de middelbare
school mocht. Ik
wilde nieuwe dingen zien. Aan
de andere kant mis ik daar wel
de vertrouwensband die ik met
mijn lerares had. Ik vertelde
haar alles, nu zeg ik niet zo veel
meer. Elk uur heb je weer een
andere docent.
In Lemiers zat ik in de klas met
vier andere kinderen. Wij waren
heel close. Pesten gebeurde niet
bij ons. Je bent verschillend,
maar als je je niet aanpast aan
elkaar is de sfeer niet goed. Nu
zie ik in de klas wel kinderen
die liever niet opvallen, die onzichtbaar willen blijven. Op De
Cathabel kon dat echt niet. Alhoewel: een jongen uit mijn klas
die altijd wat stil was, is op de
middelbare school helemaal opgebloeid.
Voor mij is een kleine school
goed geweest voor mijn zelfvertrouwen. Naar een grote school
gaan vond ik niet eng. Soms
kom ik nog op De Cathabel, om
een neefje op te halen. Dan
denk ik wel: het is wel een héél
kleine school.”
Oud-scholier Marit Kersten (14) nu
2vmbo-leerling op het Sophianum.
Groep vijf van De Cathabel bestaat slechts uit één leerling.
Themapagina kleine scholen
Wanneer is een kleine school zo klein dat het pedagogisch
niet meer verantwoord is? Moet je een ondergrens van
leerlingenaantallen gaan toepassen? Dat is de discussie die nu
landelijk speelt. Ook in deze regio zijn de afgelopen jaren
basisscholen gesloten omdat ze te klein werden.
Op deze themapagina worden voor- en nadelen van kleine
scholen belicht.
Tekst: Merel Visscher
Foto’s: Diana Scheilen
Onder de honderd
Staatssecretaris Sander Dekker
(VVD) deed onlangs de toezeggen dat er een plan komt voor
kleine scholen die kampen met
dalende leerlingaantallen. In de
onderwijswereld en de Tweede
Kamer is onrust ontstaan over
het advies van de Onderwijsraad
om basisscholen met minder dan
honderd leerlingen te sluiten. Of
het zover komt is nog niet bepaald, maar diverse partijen hebben er op gewezen dat sluiting
van scholen desastreus kan zijn
voor de leefbaarheid in de dorpen. Stel dat het advies toch
wordt overgenomen, welke scholen komen in Maastricht en het
Heuvelland dan in de problemen?
Van de 31 basisscholen in Maastricht zijn er slechts vier scholen
met een leerlingaantal onder de
honderd: Op de Sterkenberg (42),
De Schans (97), De Maaskopkes
(92) en Het Mozaïek (88).
Van de 37 basisscholen in het
Heuvelland komen er (Lemiers
buiten beschouwing gelaten)
meer in de ‘gevarenzone’: Eckelrade (43), Reijmerstok (56), Noorbeek (84), Slenaken (42), Houthem (85), Sint Geertruid (93),
Wahlwiller (92), Vijlen (84), Vilt
(91), Epen (48), St. Josef in Eijsden (90) en Mesch (57).
Bron: Ministerie van Onderwijs,
peildatum oktober 2012.
Voordelen
kleine school
Nadelen
kleine school
¼ Kinderen leren jong zelfstandig werken
¼ Geborgenheid, men kent
elkaar
¼ Pesten valt snel op
¼ Onderwijs kan snel op
niveau worden toegespitst
¼ Geen onzichtbare leerlingen: iedereen krijgt een
beurt
¼ Minder capaciteit voor
extra zorg leerlingen
¼ Scholieren vinden niet
altijd aansluiting met klasgenootjes
¼ Hoge werkdruk voor leerkrachten
¼ De beschermde omgeving bereidt kinderen soms
onvoldoende voor op de
grote middelbare school
¼ Afhankelijk van
vrijwilligers/ouders
Iedereen komt aan de beurt
Een kleine plattelandschool, daar heeft iedereen wel een
idyllisch beeld bij. Toch heeft les krijgen en geven met
weinig leerlingen meerdere dimensies. Een reportage vanuit
De Cathabel in Lemiers, een basisschool met 34 kinderen.
W
at is geluk? Teken maar eens
dingen waar je
dat gevoel bij
krijgt, geeft juf
Nancy als opdracht. Tibor en
Viktor zitten tegenover elkaar
en krijgen elk een groot vel papier voor zich. Kordaat begint
Tibor met liniaal en potlood lijnen te zetten, terwijl Viktor
met zijn potlood op het lege
vlak tikt. Stil kijkt hij toe hoe
zijn enige groepsgenootje al
druk aan het tekenen is, terwijl
hem nog niets invalt. Een paar
minuten later krijgt ook hij een
idee en buigt zich over het papier.
Viktor en Tibor vormen samen
groep 6. Met z’n tweetjes. Ze zitten in een lokaal met de kinderen van groep 4 (vijf kinderen)
en groep 5 (één kind), maar dan
wel aan hun eigen eilandje in de
klas. Ze zijn letterlijk tot elkaar
veroordeeld. Ze wonen twee
straten van elkaar vandaan in
het dorp.
Het is het laatste jaar dat groep
6 van De Cathabel slechts uit
twee kinderen bestaat. De basisschool gaat per komend schooljaar fuseren met de school van
Vijlen. Toen Roel van den
Bosch in 2011 begon als directeur van drie basisscholen, kon
hij zich meteen buigen over de
vraag of De Cathabel wel toekomst had. De school had toen
nog 42 leerlingen. Binnen een
jaar verhuisden twee gezinnen
uit het dorp en wisselden enkelen kinderen daarbij van school.
Acht kinderen minder: een aderlating. Begin dit jaar besloot het
overkoepelende schoolbestuur
Innovo in samenspraak met de
ouders om de deuren in Lemiers te sluiten.
Inmiddels hebben de twee jongens wat op papier staan. Viktor
heeft een tafereel getekend met
cadeautjes en een kerstboom.
Daarnaast heeft hij zichzelf
getekend met een op afstand
bestuurbare helikopter. Tibor
heeft ook een kerstboom getekend, en een radiografisch be-
stuurbaar vliegtuig. Dus kunnen
we eigenlijk wel de conclusie
trekken dat ze van dezelfde dingen gelukkig worden? Nee, corrigeert Viktor. Zijn helikopter kan
namelijk schieten.
Juf José Hawinkels heeft groep
4, 5 en 6 onder haar hoede en
juf Nancy Wouters geeft les aan
de combinatieklas 7 en 8. José
heeft rekenen als specialisme,
Nancy taal. Dus als de oudste
kinderen sommen gaan maken,
wisselen de twee leerkrachten
van klas. De zes leerlingen van
groep 8 zijn braaf hun percentages aan het berekenen, terwijl
juf José met drie kinderen (een
vierde leerling is deze ochtend
afwezig) van groep 7 de sommen doorneemt. Als een havik
houdt ze ook de andere kant
van de klas in de gaten. Niet
spieken. Hou eens op met wippen op je stoel. Leg die liniaal
eens weg.
Het is even stil. Charlotte verheugt zich zó op een klas met
veel meisjes, verzucht ze tegen
haar juf zonder dat haar iets
wordt gevraagd. De dag ervoor
was de tienjarige op een kinderfeestje en daar waren alléén maar
meisjes, zegt ze verrukt. De twee
jongens uit haar groep werken onverstoord door. In de pauze vertelt ze meer over het gemis aan
vriendinnen. Maar ja, babbelt ze
verder, een nádeel van veel meisjes in een klas is dat je ook veel gekibbel krijgt. Dat ziet ze ook wel
in. Met alleen maar jongens heb
je dat niet. Al schreeuwen jongens wél weer in je oor.
Gelukkig heeft ze nog Shanna uit
groep 8, haar beste vriendin. Op
het schoolplein zwaaien ze samen een heel klein meisje tussen
hen in, heen en weer. Juf Kyra
Heunen (groep 1, 2 en 3) heeft
veel hulp aan de oudere kinderen. Als het heeft gesneeuwd, is
het een heel karwei om al die
kleintjes het skipak aan- en uit te
trekken. Als je daar mee klaar
bent, is de pauze alweer om.
Daar helpen de oudste kinderen
haar altijd mee. En het mooie is:
ze hoeft het niet eens te vragen.
De kinderen leren al jong zelfstandig te werken. Als juf José
het enige jongetje in groep 5 een
toets afneemt, heeft juf Nancy er
ook groep 4 en 6 even bij. Op dat
soort momenten springen de
oudere kinderen bij. De elfjarige
Roman uit groep 8 leest samen
met drie jongetjes uit groep 4
een boekje. Om de beurt moeten
ze iets voorlezen. Als een van de
knulletjes brutaal zijn tong naar
hem uitsteekt, steekt Roman zijn
tong ook uit. Rustig instrueert
hij de jongens waar ze verder
moeten lezen. ‘Goed gewerkt,
jongens’, schrijft hij na het sluiten van het boek op een evaluatieformulier.
Dat is wel een elfjarige die dat
doet, zegt directeur Van den
Bosch. Zonder de flexibiliteit van
de kinderen, de leerkrachten en
niet te vergeten de ouders die helpen had de school niet meer kunnen voortbestaan. Kleine school
of niet: de werkzaamheden zijn
hetzelfde als op een grotere
school, maar moeten over minder hoofden worden verdeeld.
De leerkrachten kennen ieder
kind bij naam en weten wie de
ouders zijn. Het is een
ons-kent-onsgevoel, de kinderen
“
Zonder de
flexibiliteit van
kinderen, leraren
en ouders had de
school niet meer
bestaan.
Roel van de Bosch
voelen zich geborgen. Dat is de
blinkende voorkant van de medaille, vertelt de directeur. Als jij
echter geen klik hebt met je leeftijdsgenootjes, als de groep niet
natuurlijk in elkaar valt, kan zo’n
kleine school echter een groot nadeel zijn. Van de kinderen in Lemiers gaat 58 procent naar de
school in het dorp, anderen hebben al gekozen voor andere scholen om wat voor reden dan ook.
Ergens ligt de grens tussen kleinschalig en té kleinschalig, zegt
Van den Bosch. Wat in Lemiers
een school is, is in andere plaatsen een hele klas. Extra aandacht
omdat een kind niet zo snel gaat
als zijn klasgenootje, is voor een
leerkracht juist in een kleine klas
goed op te brengen. Heeft zo’n
kind echter extra zorg nodig omdat het bijvoorbeeld dyslexie
heeft, dan wordt het lastig. Daar
komen de grenzen van de mogelijkheden snel in zicht.
De kinderen van groep 8 staan
bij elkaar in de klas. Ze hebben
zojuist de scores gekregen van de
Cito-toets en delen die met elkaar. Dat de een iets hoger heeft
gescoord dan de ander, is een gegeven en geen reden tot jaloezie.
Het is overduidelijk dat dit een
klas is zonder pikorde of pestkoppen. Dit zijn vrienden.
Toch maakt Juf Nancy zich best
zorgen over haar groep 8 die
straks uitvliegt, vertelt ze na
schooltijd in de lerarenkamer.
„I
Om half drie kan ze eindelijk wat
eten, eerder was ze daar niet aan
toegekomen. Hoe gaan de kinderen er straks mee om dat ze niet
meer zo veel aandacht krijgen?
Ze had ze hier best op willen
voorbereiden, maar hoe?
De veertigjarige onderwijzeres
gaat komend schooljaar naar Vijlen, waar ze alleen maar groep 8
krijgt. Ze kan zich best verheugen op de typische groep-8 dingen die ze straks kan doen, zoals
projecten en het voorbereiden
op de musical. Zonder steeds de
rem erop te houden voor groep
7. Natuurlijk zal ze best een traan
moeten laten als de school echt
sluit. Maar, zo zegt ze maar tegen
zichzelf: als hier een deur sluit,
gaan elders ramen open.
k heb het nooit een nadeel gevonden, een kleine school. In mijn tijd
waren de klassen nog
groot. Maar mijn dochter van 23
jaar en mijn zoon van 21 hebben
in heel kleine klassen gezeten.
Mijn dochter zat met vijf kinderen van hetzelfde leerjaar in een
combiklasje. Het mooie is dat je
zo alvast wat meekrijgt van de
volgende klas. Het is niet allemaal nieuw. Mijn dochter zat in
dezelfde combiklas als haar jongere neefjes, die ze heeft zien leren lezen en schrijven. De kinderen zien elkaar op school, maar
ook bij de verenigingen in het
dorp. Het is een heel vertrouwde, beschermde omgeving.
Het enige dat mijn kinderen wel
eens hebben gezegd is dat ze
graag eens een meester hadden
gehad.”
Bernadette Penders (49) uit
Lemiers, oud-leerling en moeder
van twee oud-leerlingen.
Bij de afwezigheid van juf José is
in groep 4 een klein meningsverschil ontstaan. Een van de
jochies beweert bij hoog en laag
dat hij de politie kan laten komen en dat die zijn klasgenootje
kan opsluiten in de gevangenis
van Vaals. Zijn klasgenootje gelooft er niets van. In Vaals is helemaal geen gevangenis, toch?
De twee jongens van groep 6 komen de klas in gewandeld en Tibor vertelt meteen de waarheid:
er is geen gevangenis, alleen een
politiebureau in Vaals. Hij rolt
met zijn ogen, wendt zich tot de
verslaggever en slaakt een harde
zucht. Kínderen!
Juf Nancy helpt een leerling.