Themapagina over de filosofie van de Cittaslowbeweging, waar Vaals als enige Limburgse gemeente bij is aangesloten.

1. Donderdag 19 september 2013
www.limburger.nl
regio
B3
Themapagina Cittaslow
Cittaslow staat voor het goede, duurzame leven. Zo’n twee jaar
geleden kreeg ook de gemeente Vaals dit keurmerk toebedeeld,
dat haar oorsprong vindt in de slowfoodbeweging. Een hele eer,
want in Nederland behoren maar vijf gemeenten tot deze
categorie. De vraag is: wat betekent Cittaslow nu echt voor de
Vaalsenaar in het dagelijks leven? Wat merk je eigenlijk van
Cittaslow?
Op deze pagina brengen we mensen in beeld die Cittaslow in
praktijk brengen.
Tekst Merel Visscher Foto’s Luc Lodder
‘Het gaat niet om
de schil, maar om
de hele vrucht’
Voor veel Vaalsenaren is
Cittaslow misschien vaag of
ongrijpbaar. Heel erg is dat
niet, vindt burgemeester
Reg van Loo. Veel burgers
zijn al Cittaslow zonder dat
ze het zelf weten.
D
e kunstroute. Carnaval.
Het Vaalser dialect. Het
beschermen van de hazelmuis. Heemkundekring
Sankt Tolbert. Het activiteitenplein
bij de brede school. Duurzame klinkers op de Maastrichterlaan. Allemaal Cittaslow.
De voorbeelden schudt burgemeester Reg van Loo eenvoudig uit zijn
mouw. De gemeente Vaals is al
heel lang Cittaslow bezig. In alle
keuzes die ze maakt wordt gekeken: is het wel duurzaam, is het
met respect voor mens en natuur?
Overigens werden al veel van deze
keuzes gemaakt vóór Vaals het
Cittaslow-keurmerk kreeg toebedeeld, zegt Van Loo. „Het is er en
we hebben het altijd al gehad,
maar we brengen het nu wat meer
onder de aandacht.”
Cittaslow is het internationale keurmerk voor gemeenten die op het
gebied van leefomgeving, landschap, streekproducten, gastvrijheid, milieu, infrastructuur, cultuurhistorie en behoud van identiteit tot de top behoren, is de uitleg
op de Nederlandse website. Sinds
2011 heeft de gemeente Vaals ook
het Cittaslow-logo met een oranje
slakje op haar briefpapier laten zetten. Maar tot dusver worden geen
grote Cittaslow-evenementen georganiseerd. „Je kunt Cittaslow natuurlijk heel goed vermarkten, commercieel maken”, aldus de burge-
meester. „Dan heb je echter alleen
de schil te pakken. Een vrucht mag
er van buiten mooi uitzien, maar
als het binnen niet goed is dan heb
je niets.”
Voor Van Loo is Cittaslow een permanent bewustzijn dat de kwaliteit van leven direct te maken heeft
met de inrichting van de leefgemeenschap en het landschap. Door
als gemeente te laten zien hoe belangrijk dit is, groeit het bewustzijn
bij de mensen. En dat is een langzaam - de naam Cittaslow zegt het
al - proces.
Veel Vaalsenaren weten ook niet
precies wat Cittaslow inhoudt,
beseft Van Loo. „Het is voor velen
wat ongrijpbaar. Het zit meer in
gedrag, dat je op een respectvolle
manier omgaat met je omgeving.”
Stel dat iemand hem zou vragen:
Cittaslow, wat moet ik daarmee?
„Als wij hier in mijn kamer zouden zitten, zou ik de stoel naar het
Von Clermontplein draaien en
zeggen: ‘Kijk eens wat u daar ziet
op het plein. De mooie historische
huizen, die prachtige boom die er
staat. Vindt u dat mooi, neemt u
dit waar, draagt het bij aan uw
levensvreugd? Vindt u het belangrijk dat de harmonie bij de processie is, bent u blij met de verscheidenheid aan bloemen die hier in
de lente bloeien, geniet u van een
wandeling door het Vijlenerbos?
Kijk, als iemand op deze vragen
‘nee’ zegt, staak ik mijn poging.
Maar eigenlijk denken al heel veel
mensen Cittaslow.”
Sinds korte tijd bestaat er ook een
genootschap Cittaslow, van mensen die in hun werk laten zien hoe
je een redelijk vaag begrip als kwaliteit van leven in praktijk brengt.
„We hebben een aantal goede, lichtende voorbeelden. Op die manier
hopen we het Cittaslow-gevoel onder de mensen langzaam aan te
wakkeren.”
De allereerste gemeente van Nederland die zich
Cittaslow mocht noemen, is Midden-Delfland.
Tineke van Nimwegen-Van Wieringen is daar de
bevlogen wethouder en ‘Cittaslow-fan’.
Slak tussen de oren
Vaals heeft sinds enkele maanden een genootschap Cittaslow. Dit genootschap bestaat uit plaatselijke ondernemers
die op de een of andere manier heel Cittaslow te werk
gaan. Tot nu toe maken acht stichtingen of bedrijven deel
uit van dit gezelschap. Hieronder doen enkelen van hen uit
de doeken wat Cittaslow voor hen betekent.
‘Foto’s maken van de zonsondergang’
‘Succes ondernemers maakt dorp leefbaar’
Wie: Mariska en Gerard
van der Werf
Wat: Hoeve Rott
Wie: Ingo Bulles en
Viktor Terpstra
Wat: horeca-ondernemers
Als er twee mensen zijn die iedere dag Cittaslow leven, zijn
het Marika en Gerard van der
Werf wel. Hun vakantiehoeve
Rott biedt niet alleen bed and
breakfast, maar ook diverse vitaliteitscursussen. Gerard
wijst op het uitzicht vanaf de
tuin. „Kijk eens hoe mooi het
landschap is, hoe ver je kunt
kijken. Voor ons is het heel belangrijk dat mensen die hier
komen de natuur beleven. Dat
is voor ons Cittaslow. Dat onze gasten hier ’s avonds foto’s
staan te maken van de zonsondergang. Dat ze een beetje
wieden in de tuin, verse munt
plukken voor de thee.”
Maar ook zelf leven ze Cittaslow. Gerard geeft cursussen
bierbrouwen en broodbakken.
Ze serveren streekproducten
en werken nauw samen met
andere ondernemers uit de
buurt. Met buurman Stan
Beurskens, van Wijngaard St.
Martinus. Met de Ecohut (ook
lid van het genootschap),
waar gasten QI-therapie en
Als een week acht dagen zou
hebben, zouden Ingo Bulles
en Viktor Terpstra ook die helemaal vol plannen. Niet helemaal Cittaslow, maar dat is nu
eenmaal het leven van een
horeca-ondernemer. Bulles is
eigenaar van hotel-restaurant
Vijlerhof, Terpstra van hotel-restaurant Cuba Libre. Ze
zijn elkaars overburen in Vijlen. In plaats van te concurreren, werken ze nauw samen,
ook met de andere ondernemers in het ‘Bergdorpje Vijlen’. Kort nadat Vaals het keurmerk Cittaslow had gekregen,
sprongen ze er als ondernemers op in met een Cittaslowdag en de stichting Traag Heuvelland. Terpstra: „Dat is een
soort groene denktank waarin een paar van ons dingen bedenken om de duurzaamheid
te verbeteren. Hieruit is bijvoorbeeld de biologisch afbreekbare zak gerold. Deze delen we uit aan wandelaars die
het Vijlenerbos in gaan: een
volle zak is goed voor een con-
massages kunnen krijgen. Of
kapster Angie uit het dorp,
die de gasten aan de buitenkant een metamorfose geeft.
Mariska: „Tot de buurjongen
die ons gras maait. We zoeken
de samenwerking altijd in de
buurt.” Nog niet veel mensen
weten wat Cittaslow is. Gerard: „Wij krijgen er vaker vragen over. Ik denk dat het een
lang proces is voor het bekendheid heeft, maar tot die tijd
geeft het richting en houvast.”
sumptie.” De ondernemers in
Vijlen kopen zo veel mogelijk
plaatselijk in. Bulles begon
vorig jaar een ijscafé in OudVijlen, zodat de verenigingen
niet dakloos werden. Bulles:
„Als het niet rendabel was
zou ik het niet doen, maar het
was niet de eerste opzet.”
Het succes van ondernemers
draagt ook bij tot de leefbaarheid in het dorp, vinden ze.
„En dus tot een bloeiende Cittaslow- gemeenschap.”
‘Cittaslow is heel concrete levenswijze’
‘Tegenwicht tegen zakelijke maatschappij’
Wie: Jos Prevoo en Deborah
Vanhouttem
Wat: organisatie wandeltochten
Wie: Cecilia en Clemens
Kollerics
Wat: De Unicaten Lemiers
Eigenlijk zijn Jos Prevoo en
Deborah Vanhouttem Cittaslow avant la lettre. Begin jaren
tachtig begonnen ze in hun
toenmalige woonplaats Cottessen een zogenoemd educatief
wandelcentrum. Van daar uit
organiseerden ze excursies,
arrangementen en wandelweken. Nu ze in Vaals wonen,
doen ze dat nog steeds, maar
dan op kleinere schaal. Zelf lopen ze toch zo’n tweeënhalf
uur per dag. „Wandelen is onze eigen levensfilosofie. Wij
blijven wandelen, ook al gaat
er niemand meer mee. Wanneer je wandelt, wordt je
geest rustig en komt er ruimte vrij om problemen op te
lossen.”
„Wij zijn al Cittaslow: we hebben respect voor de natuur,
zijn hier heel bewust mee bezig. Dat proberen we aan anderen over te brengen.” Maar
ook in zijn dagelijks werk Prevoo is architect - maakt hij
duurzame keuzes. „Ik werk
met lokale bedrijven, gebruik
Als Clemens en Cecilia Kollerics zouden willen, konden ze
veel meer verdienen met hun
Unicaten-winkel in Lemiers.
In plaats daarvan leven ze
heel bewust van een minimuminkomen. Ze voorzien
vaandels en kleding van speciaal ontworpen borduursels.
Deze worden vooral door lokale verenigingen en bedrijven
afgenomen en daarom proberen ze zo min mogelijk in rekening te brengen. „Wij komen van de christelijke kant.
Voor ons staat de mens centraal. Door korting te geven
aan een plaatselijke vereniging leveren we op onze manier onze bijdrage aan een sociale behoefte. Daarnaast
doen we veel vrijwilligerswerk in de kerk.”
Voor het echtpaar is respect
voor de schepping een levenswijze. „Je let erop dat je dieren, planten en mensen goed
behandelt. We proberen zo
veel mogelijk ecologisch te
eten, al zijn we niet al te
duurzame materialen en
maak zo veel mogelijk gebruik van warmte van buitenaf. Duurzaam ben je, niet alleen als wandelgids.”
Om deel uit te maken van het
Cittaslow-genootschap heeft
Prevoo een zeer uitgebreide
sollicitatiebrief geschreven.
„Ik las erover en dacht: dat
zijn wij. Voor veel mensen is
Cittaslow wat zweverig, maar
in werkelijkheid is het een
heel concrete levenswijze.”
‘Liever op e-bike
dan met de auto
naar een afspraak’
Ik heb begrepen dat u de
gemeente Vaals op het
Cittaslow-spoor heeft gezet?
„Als klein meisje ging ik altijd op
vakantie naar Gulpen met mijn
ouders. We logeerden dan altijd in
een klein pensionnetje tegenover
de Gulperberg. Ik ben ondernemersdochter en mijn vader was altijd heel erg druk. Het was een leuke vader, maar heel veel tijd had hij
niet voor ons. Maar tijdens de
vakanties ontspande hij, bloeide hij
helemaal op. Vijftien jaar geleden
zei ik tegen mijn man dat ik wel
weer eens terug wilde naar ZuidLimburg. We vonden toen een heel
leuke camping, De Rozenhof, waar
we nu al jaren komen voor korte
en lange vakanties. In 2009, het
jaar dat Midden-Delfland Cittaslow
werd, liep ik met mijn man door
het Geuldal. En ik zei tegen hem:
‘als er één gebied Cittaslow is, dan
is het dit wel’. ‘Tineke, doe er wat
aan’, zei mijn man. Later kwam ik
op een PvdA-bijeenkomst
wethouder Juliëtte Verbeek uit
Vaals tegen, die me uitnodigde
eens mijn verhaal te komen doen
in Vaals. Daar ben ik op ingegaan
en toen ik daar klaar was met
praten, zei de burgemeester meteen: ‘Wanneer kunnen we inhaken?’ Zo is het gekomen. Uiteraard
na een certificering waar ook onze
burgemeester Arnoud Rodenburg
bij betrokken was. Maar Vaals heeft
vooral veel aan zichzelf te danken.
Met haar toekomstvisie, die ze met
de bevolking heeft opgesteld, voldeed ze al aan veel criteria van Cittaslow.”
Wat hebben Midden-Delfland en
Vaals gemeen?
„Vaals is uniek met haar uitzicht en
ruimte. Jullie stad en dorpen zijn
mooi, de monumenten heel krachtig, de bevolking heel leuk. Vooral
de ondernemersgeest in het dorpje
Vijlen vind ik geweldig, wat ze daar
allemaal doen. Vaals is een boeiende stad qua bevolkingsopbouw en
de samenwerking met Aken. Maar
wat we delen is dat we beiden een
streng in de leer. De kleding
die we inkopen moet zijn gemaakt zonder dat daar mensen voor zijn uitgebuit. Dat is
niet het goedkoopste, we proberen dat ook aan klanten uit
te leggen. Wat Cittaslow kan
HL-B02R
klein ‘dorp’ zijn in de dynamiek
van de grote steden om ons heen.
Wij liggen tussen Rotterdam en
Den Haag, jullie tussen Aken en
Maastricht. Daarin moeten we zorgen dat we onze identiteit behouden, maar niet door alles op slot te
gooien. Je moet openstaan voor
ontwikkelingen. Dus is het vreselijk belangrijk dat je de boeren in
de regio behoudt, dat je fiets-, wandel- en ruiterpaden aanlegt, dat je
ruimte geeft aan bedrijven die nieuwe ontwikkelingen willen, attent
blijft op de regionale economie.
Daar kun je als gemeente in sturen.
Wij hebben bijvoorbeeld ingezet
op bed- and breakfast - voor jullie
niet nieuw, voor ons wel - en daar
zijn er nu veel meer van.”
Plukt u op toeristisch gebied al
vruchten van de Cittaslow-status?
„Ik vind van wel. We hebben veel
meer toeristische routes uitgezet,
de horeca floreert en we profileren
ons als erg gastvrij. Het bezoek
neemt toe.”
Wat betekent Cittaslow voor u?
„We hebben hier een kunstenares,
Tineke van Gils, die het volgens mij
het mooist heeft verwoord: ‘slow is
the speed that brings serenity’. Wanneer je de rust bij jezelf behoudt en
koestert kun je zoveel meer. Ik heb
een heel druk leven, maar probeer
wel altijd te genieten van ons landschap. Dan plan ik een afspraak
wat ruimer en ga ik op mijn e-bike,
in plaats van met de auto. Ook
koop ik producten zo veel mogelijk
in mijn eigen gemeente en probeer
ik als bestuurder veel met de bevolking in contact te komen. Mijn
man houdt erg van slow-cooking.
Dus nodigen we regelmatig mensen uit aan tafel. Van Jos, de kok
van De Rozenhof, heeft mijn man
nu zuurvlees leren maken. En als
toetje maken we vaak griesmeel
met volle melk van de boer uit het
dorp. Gasten zeggen dan vaak: ‘Oh
lekker, dat at ik vroeger ook altijd’.
Ik zou zeggen: kom eens langs als
je in de buurt bent.”
opleveren? Hopelijk zien mensen dat het leven ook anders
kan dan individualistisch en
zakelijk. Wij proberen een tegenwicht te bieden. Als christen ben je je hele leven bezig
om daarvoor te zorgen.”
Tineke van Nimwegen-Van Wieringen.
foto Gemeente Midden-Delfland