2. Proclamación de república
Amplo apoio político
Sectores liberais contrarios a ditadura que ven imposible
o manteñemento da monarquía
Republicanos de dereitas, centro e esquerda
Socialistas
Ven nunha república democrática un sistema que
permite avanzar cara os seus obxectivos
Posición ambigua de CNT.
Mellor república que ditadura.
Exisencia de rápidas reformas.
Maior liberdade permite gañar máis apoio e prepara a
revolución
3. Proclamación de república
Amplo apoio social
Clases medias cansadas da ditadura e que rexeitan a
volta a monarquía.
Esperan unha democratización da vida política e
unha reformas económicas e sociais que permitan a
modernización do país
Clases populares
Esperan da república reformas profundas ou a
revolución que melloren a súa condición de vida
Obreiros: reformas laborais
Xornaleiros: a reforma agraria que lles permita
dispor de terras (grandes esperanzas)
Intelectuais e estudiantes:
Laicismo, modernización
4. Oposición á República
Oligarquía.
Teme perder a súa posición dominante. De feito perde o poder
político e teme perder o control social e económico.
Non acepta o modelo democrático porque non garantiza que
o poder siga nas súas mans.
Teme as reformas sociais e económicas (temor confirmado
polas primeiras medidas do goberno provisional).
Pretende que se identifique república con revolución.
Sectores das clases medias.
Influencia da Igrexa.
Desconfianza ante as reformas.
Medo á revolución acrecentado por certos feitos (folgas, queima
igrexas, etc), polo vocabulario de sectores da esquerda e sobre
todo pola propaganda da dereita antirrepublicana)
5. Oposición á República
Sectores do exército.
Fidelidade á monarquía:non aceptan ben o xuramento de
fidelidade á República.
Rexeita a reforma militar.
Rexeita a posibilidade de autonomía para Cataluña
Rexeita as reformas sociais
A Igrexa.
Teme perder influencia social
Rexeita o laicismo, a reforma educativa, divorcio, etc.
Sigue a ser unha institución con moita influencia social.
Os argumentos da igrexa serán moi importantes para os
que se opoñen a república
6. Goberno provisional: Primeiras medidas
Cortes Constituíntes para
Reforma educativa
elaborar uha nova Creación de escolas
constitución Coeducación
Convocatoria por sufraxio Ensino laico (a relixión deixa
universal masculino de ser obrigatoria)
Inicio do debate territorial Reforma do exército
e das autonomías. Reducción número de
Acordo para recoñecer a oficiais
autonomía a Cataluña Supresión academia militar
Arranque da Reforma Agraria. de Zaragoza
Mellorar as condicións dos Xuramento fidelidade á
xornaleiros República
Decreto de laboreo Supresión lei de
forzoso xurisdiccións
Lei de termos municipais Creación da Garda de Asalto
7. CONSTITUCIÓN DE 1931
Constitución democrática: recolle todos os elementos para considerala democrática:
clara separación de poderes, ampla declaración de dereitos, sufraxio universal, etc
Goberno
Cortes Presidente de goberno
Unicamerais nomeado polo presidente da
Elexidas por sufraxio universal República e ratificado polas
Exercen o poder lexislativo Cortes
Exerce o poder executivo
Ratifican ou rexeitan ó xefe de
goberno proposto polo Presidente de República
presidente de república Elexido polas Cortes
Poden destituir o xefe de Promulga as leis
goberno Pode disolver ás cortes e
Elixen ó presidente da convocar eleccións en
república e o poden destituir circustancias especiais
Nomea e destitue ó presidente
de goberno
8. CONSTITUCIÓN DE 1931
Dereitos e liberdades:
Amplia declaración de dereito
con moitas novidades
Igualdade home-muller Pretende impulsar a reforma
Voto femenino social
Divorcio
Dereitos sociais e laborais
Salario digno, sanidade, vacacións, educación, etc
Dereitos culturais
Lingua propia
Patrimonio cultural
Cuestión da propiedade
Recoñece a propiedade privada como un dereito
Pero queda limitado polo interés xeral
Establece a posilidade de expropiación sen indemnización e de
colectivización da propiedade
9. CONSTITUCIÓN DE 1931
Cuestión relixiosa
Liberdade de cutos
Separación igrexa-estado
Estado laico
Nega calquer preferencia ou privilexio para a Igrexa
católica (nin sequera a nomea)
Elimina a financiación pública da Igrexa
Divorcio
Matrimonio civil
Organización territorial
Establece a posibiliade de formación de comunidades
autónomas
Non estado federal
10. DOC 1: Igualdade home-muller
Artículo 36
Los ciudadanos de uno y otro sexo, mayores de
veintitrés años, tendrán los mismos derechos electorales
conforme determinen las leyes.
Todos los españoles, sin distinción de sexo, son
admisibles a los empleos y cargos públicos según su
mérito y capacidad, salvo las incompatibilidades que las
leyes señalen.
Artículo 43
La familia está bajo la salvaguardia especial del Estado.
El matrimonio se funda en la igualdad de derechos para
ambos sexos, y podrá disolverse por mutuo disenso o a
petición de cualquiera de los cónyuges, con alegación
en este caso de justa causa.
11. DOC 2: Dereitos sociais e laborais
El trabajo, en sus diversas formas, es una obligación
social, y gozará de la protección de las leyes.
La República asegurará a todo trabajador las
condiciones necesarias de una existencia digna. Su
legislación social regulará los casos de seguro de
enfermedad, accidentes, paro forzoso, vejez, invalidez y
muerte; el trabajo de las mujeres y de los jóvenes y
especialmente la protección a la maternidad; la jornada
de trabajo y el salario mínimo y familiar; las vacaciones
anuales remuneradas; (..); la participación de los obreros
en la dirección, la administración y los beneficios de las
empresas, y todo cuanto afecte a la defensa de los
trabajadores.
12. DOC 3: Dereitos culturais
Artículo 4
El castellano es el idioma oficial de la República.
Todo español tiene obligación de saberlo y derecho de
usarlo, sin perjuicio de los derechos que las leyes del Estado
reconozcan a las lenguas de las provincias o regiones.
Artículo 45
Toda la riqueza artística e histórica del país, sea quien fuere
su dueño, constituye tesoro cultural de la Nación y estará
bajo la salvaguardia del Estado, que podrá prohibir su
exportación y enajenación y decretar las expropiaciones
legales que estimare oportunas para su defensa. El Estado
organizará un registro de la riqueza artística e histórica,
asegurará su celosa custodia y atenderá a su perfecta
conservación.
El Estado protegerá también los lugares notables por su
belleza natural o por su reconocido valor artístico o histórico.
13. DOC 4: A educación na constitución
El servicio de la cultura es atribución esencial del
Estado, y lo prestará mediante instituciones educativas
enlazadas por el sistema de la escuela unificada.
La enseñanza primaria será gratuita y obligatoria.
Los maestros, profesores y catedráticos de la
enseñanza oficial son funcionarios públicos. La libertad
de cátedra queda reconocida y garantizada.
La República legislará en el sentido de facilitar a los
españoles económicamente necesitados el acceso a
todos los grados de enseñanza, a fin de que no se halle
condicionado más que por la aptitud y la vocación.
La enseñanza será laica, hará del trabajo el eje de su
actividad metodológica y se inspirará en ideales de
solidaridad humana.
Se reconoce a las Iglesias el derecho, sujeto a
inspección del Estado, de enseñar sus respectivas
doctrinas en sus propios establecimientos.
14. DOC 5: Cuestión da propiedade
Artículo 44
Toda la riqueza del país, sea quien fuere su dueño, está
subordinada a los intereses de la economía nacional y afecta al
sostenimiento de las cargas públicas, con arreglo a la
Constitución y a las leyes.
La propiedad de toda clase de bienes podrá ser objeto de
expropiación forzosa por causa de utilidad social mediante
adecuada indemnización, a menos que disponga otra cosa una
ley aprobada por los votos de la mayoría absoluta de las
Cortes.
Con los mismos requisitos la propiedad podrá ser socializada.
Los servicios públicos y las explotaciones que afecten al interés
común pueden ser nacionalizados en los casos en que la
necesidad social así lo exija.
El Estado podrá intervenir por ley la explotación y coordinación
de industrias y empresas cuando así lo exigieran la
racionalización de la producción y los intereses de la economía
nacional.
15. DOC 6: Relixión na constitución
Artículo 26
Todas las confesiones religiosas serán consideradas como
Asociaciones sometidas a una ley especial.
El Estado(…), no mantendrán, favorecerán, ni auxiliarán
económicamente a las Iglesias, Asociaciones e Instituciones
religiosas.
Una ley especial regulará la total extinción, en un plazo máximo de
dos años, del presupuesto del Clero.
Artículo 27
La libertad de conciencia y el derecho de profesar y practicar
libremente cualquier religión quedan garantizados en el territorio
español(…)
Los cementerios estarán sometidos exclusivamente a la jurisdicción
civil. No podrá haber en ellos separación de recintos por motivos
religiosos.
Todas las confesiones podrán ejercer sus cultos privadamente. Las
manifestaciones públicas del culto habrán de ser, en cada caso,
autorizadas por el Gobierno.
16. BIENIO REFORMISTA 1931-33
Goberno formado por republicanos de esquerdas e socialistas.
Política de reformas moderadas
Dificultades económicas
Poucos recursos económicas para levalas adiante
Crise económica que xenera moita conflictividade social
Dificultades políticas
Para a dereita, a igexa a oligarquía as reformas son excesivas e
inaceptables
Maís que reformas as consideran unha autentica revolución
Farán todo o posible por entorpecelas e frealas, incluso recurrir ó
pronunciamento.(Sanjurjo)
Para un sector da esquerda especialmente para a CNT e algúns sectores
da UGT as reformas son insuficentes nos seus obxectivos e aínda máis na
súa aplicación
Recurriran a movilización, a folgas ocupacións de terras, etc para presionar e
acelerar os cambios
Goberno de coalición
Non hai unha unidade de criterio clara entre republicanos e socialista en canto a
profundidade e ritmo das reformas
Socialistas presionados polas suas bases piden medidas mís radicais
17. REFORMAS: Política relixiosa
Obxectivo: reducir a influencia da igrexa na sociedade
Liberdade de cultos
Fin da financiación da igrexa polo estado (non se
chegou a aplicar)
Pohibición de exercer o ensino ás congregacións
relixiosas
Lei de divorcio
Secularización dos cemiterios
Provoca a oposición radical e activa da igrexa que
moviliza todos os seus recursos contra o goberno
A “persecución” convértese no arguemento central da
oposición, pois é o que pode unir a xentes de diferentes
condicións sociais, pero católicos fieis
18. REFORMAS A Reforma educativa
Obxectivo: Lograr unha
Oposición da Igrexa.
educación laica, de calidade e Privada dun instrumento
que chegase a todos. fundamental para influir
Coeducación
na sociedade.
Aumento do presuposto
Medo a difusión de
dedicado o ensino
Creación de escolas e novas ideas e costumes
institutos contrarios as ensinazas
Cambios nos programas da igrexa
de estudios Oposición da Oligarquía.
Melloras na formación do
Medo a difusión do
profesorado
Misións pedagóxicas saber e a instrucción e a
Foi unha das reformas nas cultura entre as clases
que se puso máis empeño e populares
das que tivo mellores
resultados.
19. REFORMAS Reformas laborais
Obxectivo:
Melloraras condicións de traballo da clase obreira e
campesiña
Reducir a conflictividades social
Convenios colectivos (Lei de contratos de
Traballo forzaba a negociación das condicións
entre patróns e sindicatos), xurados mixtos,
legalización de sindicatos. Lei de termos
municipais no campo, etc
Forte oposición da patronal
Para a CNT e sectores da UGT insuficientes.
O ministro era Largo Caballero, lider da UGT .
20. REFORMAS Estatutos de Autonomía
Resolver o problema das integración de Cataluña e o Pais
Vasco
Cataluña
Elaboración do Estatuto de Nuria
Aprobabado con moitos reortes polas Cortes en setembro de
1932
Non satisface plenamente as demandas do nacionalismo
catalán
Pais Vasco
Non se chega a aprovar nesta lexislatura
Rexeitado en Navarra
Rexeitado pola esquerda polo seu carácter conservador e
católico
Galicia
Nesta etapa anon se chega nin a elaborar un proxecto de
estatuto
21. A REFORMA AGRARIA
Problemas do campo: o latifundismo
Problema económico
Atraso técnico: grandes propietarios contan cunha
man de obra barata e non invisten en novas técnicas
Agricultura de baixos rendementos
Moitas terras mal explotadas
Non xenera demanda de productos industriais:
Xornaleiros pobres que non teñen capacidade de consumo
Non hai demanda de maquinarias, material para regadío,
transporte, etc
Problema social
Masa de labregos sen terras e con escasos medios
de vida. Nivel de vida miserable
Fonte continua de tensións sociais
22. A REFORMA AGRARIA
Obxectivos
Redistribuir terras dos grandes propietarios entre
campesiños sen terras
Mellorar o nivel de vida dos xornaleiros
Diminuir a tensión social e os conflictos no campo
Favorecer as innovacións técnicas, a
modernización da agricultura
Incrementar a demanda de productos industriais
dende o campo (mellorando o nivel de vida e a
capacidade de consumo dos labregos)
23. A REFORMA AGRARIA
Lei de reforma Agraria
Expropiación de terras
Expropiación con indemnización de terras dos grandes
propietarios (non todas)
Despois do golpe de Sanjurjo se expropian sen
indemnización as terras dos Grandes de España
Distribución das terras
Propiedade estatal
Entregarasne ós campesiños que decidirán como as
explotan
De xeito colectivo (proposta socialista)
Reparto para a súa explotación individual (proposta
republicanos)
24. A REFORMA AGRARIA
Resultados moi pobres,
So se repartiron terras para unhas 12.000
familias
Dificultades de aplicación
Lei complexa, con moitos trámites burocráticos
Escaso presuposto
Oposición radical dos grande propietarios que
van poñer todas as trvas posibles para relentizar
o proceso
División entre socialistas e republicanos e
escaso convencemento destes últimos
Aplicación moi lenta
25. A REFORMA AGRARIA
Consecuencias
Radicalización dos grandes
propietarios que ven na
república unha ameaza
inmediata
Favorecera a unificación da
dereita para paralizar esta e
as demais reformas
Radicalización de sindicatos
labregos de CNT e a UGT
(FETT) que ven a reforma
lenta e insuficientee
Incremento dos conflictos no
campo: folgas, insurreccións
O goberno perde apoios
entre os xornaleiros
26. A conflictividade social
Causas Consecuencias
Fustración entre as clases
Para un sector do populares
movemento obreiro as
reformas, sobre todo a
O goberno perde apoio
entre xornaleiros e obreiros
reforma agraia son
insuficientes e lentas
División entre republicanos
e socialistas
Incremento dos conflictos O goberno con ministros
sobre todo no campo socialista e da UGT
impulsados pola CNT e reprime con extrema
pola FETT (UGT) dureza a xornaleiros de
Insurreccións, ocupacións de UGT)
terras No PSOE gaña peso a
Frecuentes enfrontamentos idea de romper a coalición
coa Garda Civi: Castilblanco,
Arnedo
Dura represión por parte do
goberno Casas Viejas
27. Reorganización da dereita
Formación da CEDA Formación da extrema
Obxectivos: dereita
Paralizar e dar marcha atrás Claramente antirepublicana e
as reformas antidemocrática
Non deixa claro se acepta ou Carlistas: Comunión
non o sistema republicano: Tradicionalista
reformar a constitución Monarquicos alfonsinos de
Aglutinantes principais tendencias fascistas: Renovación
Política relixiosa: defensa Española
do catolicismo, do papel Fascistas: Falanxe Española
tradicional de Igrexa
A reforma agraria: defensa
da propiedade privada Golpe de estado
Fracaso do golpe de Sanjurjo:
Apoios sociais: masas
católicas de diferente clase
Apoiado por sectores da extrema
dereitsa e a oligarquía
social, propietarios rurais,
clases medias urbanas,
terrateneintes. A Igrexa
28. BIENIO DE DEREITAS: Circustancias que
favorecen o triunfo electoral de dereita
Partidos da dereita non republicana (CEDA, Renovación
española, carlistas, etc.) presentan candidaturas
conxutas
Socialistas e republicanos preséntanse por separado
Campaña a prol da abstención da CNT
Desencanto de sectores das clases populares
(xornaleiros sobre todo) coa actuación do gobeno
republicano-socialista: aumenta a abstención
Rexeitamento das clases medias á conflictividade social
do primenra etapa da república favorece ás posturas da
dererita
Forte movilización da Igrexa a prol das candidaturas da
dereita
Voto femenino?
29. BIENIO DE DERITAS: Política de
Contrarreformas
Ata outubro de 1934 goberno formado por Radicais con apoio
parlamentario da CEDA
En outubro de 1934 entra no goberno a CEDA. A pertir dese momento
acelérase a política de desmantelamento das reformas do Bienio
Rermista
Política Relixiosa
Mantense o presuposto do clero
Non se aplica a Lei de congregacións: continúan
exercendo o ensino
Preténdese a reforma dos artigos da constitución que
abordan a cuestión relixiosa
Reformas militares
Amnistía para os implicados na intentona de Sanjurjo
Promociónase a mandos de dubidosa fidelidade á
República
30. Política de Contrarreformas
Autonomías
Paralízase a proposta de estatuto Vasco
Conflictos coa Generalitat de Cataluña
Contrareformas sociais e laborais
Paralízase a reforma agraia
Suprímense os xurados mixtos
Réstase capacidade de actuación ós sindicatos
A lei de Termos Municipais queda sen
aplicación práctica
31. Reaccións sociais
Reación dos propietarios.
Agora, amparados polo goberno, endurecen as
condicións de traballo, baixan salarios, etc. Sobre todo
no campo
Despois da derrota da folga xeral de outubro de 1934
esta reacción será aínda mais radical
Reacción movemento obreiro
Movilización e folgas no campo impulsadas por CNT e
UGT (FETT) ó longo do ano 1934.
Represión: detidos, mortos… sindicatos agraios debiitados.
Na UGT e na CNT gañan peso a postura revolucionaria
radical.
32. Revolución de outubro de 1934
Causas Fracaso en casi toda España
Política de contrarreformas Non participa CNT nin FETT moi
do goberno radical debilitadas polas folgas dos
meses anteriores
Endurecemento da posición Cataluña
dos propietarios agrícolas e A Generalitat aproveita para
industriais proclamar o estado Catalan:
Radicalización da UGT. Non conta con apoio da CNT.
A entrada da CEDA no Asturias
Unidade entre UGT e CNT:
goberno: actúa como Formaciónde comites que asumen
detonante. o poder, colectivizacións:
Interpretada como un risco revolución
para a existencia mesma Dura represión
da República Garda Civil
Medo un desmantelamento Tropas de Marrocos (lexión e
total das reformas regulares) dirixidas por Franco
Mil mortos entre os folgistas e
case 300 entre Garda civil e
exército
33. Consecuencias
Prohibición de sindicatos, detención dos
seus dirixentes… casi 30.000 presos
Esquerda debilitada: acabará buscando
acordos para recuperar o poder nuha
eleccións
Aceleración das contrarreformas:
Desmantelamento reforma agraria
Nomeamentos militares afíns á CEDA
Reacción dos propietarios: despidos,
endurecemeto condicións de traballo
34. Formación da Fronte Popular
Republicanos de esquerda, socialistas, PCE, POUM,
Partido Sindicalista.
CNT no entra, pero tampouco fai campaña en contra,
(moitos dos presos nas cadeas son da CNT. )
Acordo electoral
Amnistía para os detidos dende decembro do 33
Continuar o programa de reformas do Bienio (rexeitanse
propostas mais redicais de nacionalización da Banca, etc que
propón o sector mais radical do PSOE)
Goberno estará formado por republicanos de esquerdas.
Socialistas rexeitan entrar no goberno
O acordo electoral non responde os obxectivos socialistas:
moderado
Sector radical liderados por Largo Caballero quere ter as mans libre
para actuar e a prol dunha maior radicalización das reformas
35. División da Dereita
A CEDA
Posicións máis autoritarias
Non acaba de aceptar abertamente o réxme republicano
Bloque Nacional
Renovación Española e Tradicionalistas (Carlistas).
Liderados por Calvo Sotelo.
Autoritario e antidemocrático
Cada vez máis cerca do fascismo
Rexeita e república
Acepta o uso da forza (golpe militar) para derrubala.
Conspiración
Falanxe Española
Antidemocrática
Fascista
Acepta a violencia para derrubar a República e a
pronunciamento militar
36. O Goberno da Fronte Popular
Retoma o programa de reformas do Bienio reformista
Autonomías
Restablécese a autonomía de Cataluña e se inicia a
tramitación do estatuto vasco e galego
Lexislación social e laboral.
Obrigase a readmitir ós obreiros despedidos, se
restablecen os convenios colectivos, xurados
mixtos, etc
Reacción patronal nalguns casos: peche empresas,
fuga capitais, etc
Política militar
Militares pouco seguros son apartados de postos : Franco
desrtituido como xefe do Estado Maior e enviado a
Canarias, Mola a Navarra, Goded a Baleares. Problemas,
pois son mñáis difíciles de controlar
37. O Goberno da Fronte Popular
Novo impulso a Reforma educativa
Recuperación da lexislación en materia relixiosa do
Bienio
Reforma agraria
Retómase a reforma agraria e acelérase
Casi 500.000 hectáreas nuns meses fronte as apenas
80.000 do Bienio
Prohibición de expulsión de arrendatarios
Agora o goberno vai aceptar a ocupación de terras
expropiables por parte dos campesiños,
Acelerar a reforma ante a lentitude burocrática
Manter o apoio das masas campesiñas e que non pase o
do Bienio
38. Conflictividade e crise da república .
Incremento, sobre todo nos primeiros meses da conflictividade social
•Folgas, ocupacións de terras
Radicalización da dereita
•Atentados
Triunfan as posturas
antidemocráticas e autoriatrias
Radicalización dun sector Crise da CEDA
da esquerda: Crecemento do Bloque
CNT aposta por unha Nacional.
dinámica revolucionaria Aboga claramente pola
insurrección.
UGT e o sector do PSOE Falanxe.
liderado por Largo Gaña apoio entre a
Caballero aposta polas xuventude de dereitas
posturas revolucionarias. Usa a violencia e o
Linguaxe radical terrorismo contra o goberno
Trata de crear un clima de
inestabilidade e violencia
que xustifique unha
intervención militar
39. Reaccións sociais
Xornaleiros e obreiros industriais (parte deles)
Hai que acelerar e radicalizar as reformas.
Pasar das reformas a revolución
Clases Medias
Móvense entre o apoio as reformas que
modernicen ó país e o temor a revolución
Un sector, máis influído pola Igrexa e a prensa
de dereitas asume a idea de que se vai cara a
revolución e acepta a idea de freala aínda a
costa de acabar co sistema democrático
Outro sector confía en que se leven a adiante as
reformas.
40. Reaccións sociais
Igrexa, a oligarquía, sectores do exército
Estas medidas son inaceptables.
Entenden que non se trata dunha simple
reforma senón do inicio dunha revolución
Asumen a idea de que hai que frealas de
calqueira xeito.
Non parecen dispostos a esperar a unha eleción
para facelo
A República democrática non é para eles un
sistema válido, poi pode dar lugar de novo a
situación con estas (cono xa pasara no Bienio
Reformista)
41. A conspiración militar
Conspiradores
Militares: Mola, Goded, Sanjurjo, Franco
Falanxe
Tradicionalistas (carlistas)
Monarquicos de Bloque Nacionalapoio da oligarquía
Punto de acordo: acabar coas reformas do Frente
Popular e instarurar un goberno autoritario
Discrepancias en como e que debe formar ese goberno
Planteado como un pronunciamento simultaneo ee
varias provincias
Apoio civil: milicias de Falanxe e Requetés
Ante unha previsible resistencia se usará unha extrema
violencia
42. Instrucción reservada nº 1, firmada por Mola en Madrid el
25 de mayo de 1936 :
Se tendrá en cuenta que la acción ha de ser en extremo
violenta para reducir lo antes posible al enemigo, que es
fuerte y bien organizado. Desde luego, serán
encarcelados todos los directivos de los partidos
políticos, sociedades o sindicatos no afectos al
movimiento, aplicándoles castigos ejemplares a dichos
individuos para estrangular los movimientos de rebeldía
o huelgas.
El 19 de julio de 1936, iniciado el golpe, decía también
Mola:
Hay que sembrar el terror... hay que dejar la sensación
de dominio eliminando sin escrúpulos ni vacilación a
todos los que no piensen como nosotros.