1. A crise do Antigo Réxime e as revolucións
políticas liberais
Unha economía de base agraria,
pouco produtiva e de
subsistencia.
● A maioría da poboación era
campesiña, pero non eran
propietarios
● Diferenciación entre o dereito de
uso e o dereito de propiedade
● A aristocracia eo clero eran
rendistas e beneficiados polo
sistema
Características do Antigo Réxime
s. XVIII
Monarquía
absoluta
Unha sociedade señorial de tipo
estamental
●
Dous estamentos privilexiados:
nobreza e clero:
Exención fiscal
Xulgados especiais
Monopolio de cargos na Corte
Dereitos feudais e señoriais

Poder por
gracia
diviña

●
Concentración de
poderes:
executivo,
lexislativo,
xudicial, militar
Liberdade
de
produción
Un non privilexiado que sostiñan
o sistema: Terceiro Estado
Grupo socialmente moi
heteroxéneo: campesiñado,
artesáns, comerciantes, alta
burguesía
Contractualismo
Igu
a
lda
de
c
ivil
A Ilustración critica e ataca
O Antigo Réxime

2. A Ilustración
Definición
Movemento de tipo filosófico e científico, propio do s. XVIII, que
critica o Antigo Réxime e defende un novo modelo de sociedade
baseado na razón e no progreso das artes e as ciencias.
Características
●
●
●
●
●
Defensa na explicación
racional fronte á superstición e
o dogma da relixión.
O avance científico baseado no
racionalismo conducirá ao
progreso do ser humano e ao
descubrimento das leis da
natureza.
Amor pola Natureza. Obxecto
de estudo
Ese análise racional tamén se
leva a o terreno socio-político:
crítica á sociedade estamental,
crítica á monarquía absoluta,
crítica ás trabas que limitan a
liberdade de produción
A fe no progreso conducirá á
felicidade dos pobos.
Precedentes de explicación racional do poder do Estado:
Hobbes : Xustifica o absolutismo para evitar o caos e a
desorde. “O home é un lobo para o home”
Locke: O poder do Estado procede dun pacto entre a cidadanía
e os gobernantes para preservar os dereitos individuais entre
os que está o da propiedade privada. Igualdade xurídica.
Pensadores ilustrados:
Montesquieu: Busca leis universais por riba dos condicionantes
de cada país, defende a monarquía constitucional e a
separación de poderes
Rosseau: Introduce o concepto de soberanía popular ao falar
de que a sociedade debe reflectir a vontade xeral como a suma
das vontades individuais. Contractualismo. O pobo é soberano.
Adam Smith: Defende a liberdade de produción e de mercado.
O valor das mercadorías procede do traballo. Ataca aos
rendistas.
Voltaire: divulgador das ideas de liberdade política,
modernidade e tolerancia

3. Conceptos básicos do liberalismo
Liberalismo
Definición
Cren
Ideoloxía burguesa
●
●
Liberalismo
doutrinario
Liberalismo
democrático
●
●
●
Ideoloxía política que defende as liberdades individuais, a
igualdade civil e xurídica da cidadanía e a propiedade
privada. O Estado debe salvagardar os dereitos individuais e
a seguridade da integridade e a propiedade.
Soberanía Nacional
Separación de poderes: Executivo, lexislativo e xudicial
A Constitución regula os poderes do Estado e a súa relación coa
ciddadanía.Estado de Dereito: O imperio da lei
O poder lexislativo é o depositario da soberanía nacional:
Unicameral ou bicameral
Os representantes políticos deben ser elixidos
Sufraxio
Sufraxio
censatario Universal
Sistema de goberno
●
●
●
●
Monarquía constitucional:Soberanía: Rei+ Parlamento
Monarquía parlamentaria :Rei figura simbólica
República presidencialista: Presidente executivo
República parlamentaria: Presidente, cargo de honra.
Organización territorial do Estado
Estado unitario e centralista. Estado- Nación
Estado federal: Plurinacional

4. Variantes políticas no s.XVIII
Monarquías absolutas influídas polas ideas de
progreso da Ilustración.
Despotismo Ilustrado
Reformas
Modernizar o país
Exército, fomentar a manufactura nacional, obras públicas,
loitar contra o analfabetismo, impulsar o sector primario,
reformas da Administración.
Sen mudar as estruturas sociais e políticas:
“Todo para o pobo , pero sen o pobo”.
Monarquía parlamentaria británica
Comparte soberanía co Parlamento
A monarquía ten que aceptar o control do
Parlamento. Pacto entre ambos
Bicameral
Lores: aristocracia
Comúns: representativa
da sociedade
República Federal de USA
Trece Estados
Presidente elixido cada catro anos
Congreso + Senado
Respecto pola Constitución

5. A revolución americana
Causas
Gran Bretaña pretende compensar os gastos da Guerra dos
Sete anos con Francia a costa de subir taxas nas colonias:
Stamp act (1765).
Sentimento agraviado nos colonos americanos. Non
participan dos asuntos políticos. Motín do té (1773)
Influencia das ideas ilustradas: John Locke. Tiranicidio
Proceso
Guerra da Independencia (1775-83). Rebeldes apoiados
por Francia e España
Declaración de Virxinia (1776). Dereito dun pobo a elixir aos
seus gobernantes. Función do Estado: salvagardar os dereitos
individuais dos cidadáns.
Resultado
Sociedade polarizada
entre o norte, industrial
e o sur agrícola
escravista
En 1787 : Constitución liberal democrática
Forma de goberno: República presidencialista. Presidente elixido cada
catro anos.
Separación de poderes: Lexislativo: Congreso+ Senado. Executivo:
Presidente de USA. Xudicial: Tribunais de Xustiza.
Forma de organización territorial: Federal. Cada Estado ten
competencias propias

6. A revolución francesa (I)
Situación de crise de subsistencias por malas colleitas. Carestía da
vida agravada pola acaparación de gran dos estamentos privilexiados
Causas
Déficit crónico da Facenda real. Só poderá solventarse cunha
reforma fiscal que acabe cos privilexios da nobreza e clero
A influencia das ideas da Ilustración e os desexos da burguesía de
acadar o poder para defender mellor os seus intereses
Un monarca pouco resolutivo e unha corte despilfarradora
Revolta dos privilexiados
Rexeitan a reforma fiscal proposta polos sucesivos
ministros de Facenda: Brienne, Calonne, Necker: Os
privilexiados deberían pagar.
1789
Convocatoria dos Estados Xerais
Reunións por
estamentos,
separados
Votacións por
estamento non por
cabeza
Luís XVI convoca esta cámara estamental
para debater a reforma fiscal
Cadernos de
queixas ao rei:
3º Estado
quere o final
dos privilexios
Os deputados do 3º Estado piden reunión
conxunta e voto por cabeza.
Convidan aos deputados das outras ordes a
formar unha Asamblea Nacional.

7. Revolución francesa (II)
Obxectivo: darlle a Francia unha Constitución
Asamblea Nacional
Fin do A. Réxime
Revolta pacífica e legal da burguesía
Toma da Bastilla
+
La Grande Peur
1789
Presión sobre a
Asamblea Nacional
A revolución pasa á rúa.
Asalto ao cárcere, símbolo do
absolutismo. O pobo en armas.
No campo queima de listas feudais e
destrución de castelos
4 de agosto: Supresión dos dereitos feudais e xustizas señoriais
26 de agosto: Declaración dos dereitos do Home e do Cidadán
26 de novembro: Nacionalización dos bens do clero
Constitución de 1791
●
●
●
●
●
Para calmar
os ánimos
Salvar a Facenda pola vía
da venda dos bens do clero
Monarquía constitucional
Soberanía Nacional
División de poderes
O monarca ten dereito de veto
Sufraxio censatario

8. Revolución francesa (III)
Asamblea lexislativa (1791-1792)
●
●
●
Composición da
cámara
●
●
●
Luís XVI
Xacobinos
●
●
●
●
●
●
Deputados da dereita.
Maioría na cámara
Apoiados pola nobreza
liberal e a alta burguesía
Xirondinos
Republicanos demócratas
Centralistas
Reforzar a revolución no interior
Apoiados polos sectores
populares
●
Contexto no
país
Monárquicos
constitucionais
745 deputados.
Cordeliers
●
Medidas liberalizadoras na economía
Lei Chapelier: Prohibe o asociacionismo obreiro
Descentraliación administrativa
●
●
●
●
Moderados. Sufraxio censatario
Descentralizadores
Exportar a revolución
Apoiados pola burguesía media
Usa o dereito de veto para bloquear as reformas
Considérase prisioneiro da revolución. Vese obrigado a xurar a Constitución
Intriga coas potencias absolutistas para recuperar o absolutismo
Tenta escapar. Foi descuberto en Varennes. Prisioneiro.
Guerra exterior contra as potencias absolutistas.
Clero francés dividido en refractarios e xuramentados.
Carestía, caos. O pobo radicalizado asalta as Tullerías

9. Revolución francesa (IV)
I República francesa. (1792-1804)
Etapas
Convención xirondina
(1792-1793)
●
●
●
●
●
●
Convención xacobina
(1793-1794)
●
●
●
●
Convención Thermidoriana
(1794- 1799)
●
●
●
●
Consulado (1799-1804)
●
●
●
A Convención asume os poderes do Estado.
Xuízo ao rei. Execución da familia real
Guerra Civil na rexión de La Vandee. Acción dos curas refractarios
Guerra exterior contra as potencias absolutistas
Carestía. Milicia Nacional. Creazón dos Comités de Saúde Pública
Etapa de terror revolucionario. Dictadura de Robespierre
Redacción dunha nova Constitución:sufraxio universal
Decreto de prezos máximos e salarios
Leva en masa. Exército revolucionario. Primeiros éxitos
Novo calendario revolucionario
Laicización do Estado. Instrucción pública. Supresión da
escravitude
Reacción da burguesía moderada: Constitución de 1795. Réxime
do Directorio. Sufraxio censatario. Cámara dos 500 e dos Anciáns.
Éxitos militares no exterior
Recurso constante ao exército para garantir a orde interior
Enfróntase aos contrarrevolucionarios e aos xacobinos.
Napoléon dá un golpe de Estado. Imaxe de pacificador
Constitución do ano VIII.Sufraxio universal. Ficción democrática.
Código Civil: Híbrido revolucionario e conservador

10. Revolución francesa (V).
O Imperio napoleónico (1804-1815)
1804
Napoleón autoproclámase emperador.
Constitución do ano XII: “O goberno da República confíase a un Emperador que toma o título
de emperador dos franceses”
Éxitos militares exteriores, estabilidade social, reorganización das finanzas,
paz interior, reforma educativa, reforma fiscal
1804- 1807
●
●
●
Conquistas no exterior que amplian as fronteiras de Francia polos
Países Baixos, parte occidental de Alemania, Norte de Italia.
Napoléon é o amo de Europa. Divide os territorios en estados
vasalos, nos que sitúa familiares, e estados aliados.
O seu gran inimigo, animador de 7 coalicións militares, foi Gran
Bretaña, pero non por motivos ideolóxicos senón pola pugna polo
dominio económico de Europa e do comercio colonial.
Obsesionarse coa destrución de Gran Bretaña. Fracasa no seu
intento de invadila. Erro do bloqueo continental
Portugal non secunda o bloqueo (1807). Invade a P. Ibérica. Fracasa
contra unha guerra de guerrillas nunha loita de liberación nacional.
Os erros de Napoleón
O Vaticano tampouco secunda o bloqueo. A súa ocupación enfada aos
católicos franceses.
En 1812 decide atacar a Rusia. Fracaso polo inverno ruso
6ª coalición derrota a Napoleón en Leipzig (1813). Abdica. Imp 100 días, Waterloo (1815) derrota final.

11. A Restauración absolutista
Principios que deben presidir as relacións políticas en Europa:
● Volta ao A. Réxime e o absolutismo. Unión trono-altar.
● Lexitimismo: devolver os tronos ás casas reais lexitimadas pola historia
● Equilibrio internacional: novo mapa europeo. Política de congresos.
● Intervencionismo cando sexa preciso para acabar cun brote revolucionario
Congreso de Viena de 1815.
Potencias vencedoras sobre Napoléon.
●
Novo mapa de Europa
Gran Bretaña dona dos mares.
Non ten interese territorial en
Europa
●
●
●
●
Tratado de Santa Alianza
Francia queda reducida ás fronteiras naturais. Rodeada de
Estados- Tapón.Saboia e Niza pasan ao Piamonte.
Non se atenderon as aspiracións nacionais. Prima a
conservación de imperios plurilingües: Austria, Rusia e
Turquía.
Bélxica queda unida a Holanda.
Espazos moi fragmentados: Italia, con forte presencia
austríaca, e Alemania.
Rusia amplia o seu territorio a costa de Finlandia, Polonia e
a Besarabia
Asinado entre os emperadores de Prusia, Austria e
Rusia. Ton providencialista.
Colaboración militar para acabar cos brotes revolucionarios. Ex: Intervención en 1823,
en España, para acabar co réxime de Riego.

12. As revolucións liberais(I)
A revolución dos anos 20
●
●
●
●
Oleada en contra da restauración do absolutismo. No caso español mestúrase con proceso de
independencia das colonias americanas e o déficit do Estado.
Piden a instauración dun réxime constitucional (Constitución de Cádiz de 1812)
O Trienio Liberal foi esnaquizado pola intervención de tropas francesas en 1823.
En Grecia foi unha revolución con tintes de liberación nacional fronte a Turquía que atopou o
apoio interesado de Gran Bretaña, Rusia e Francia. Triunfa en 1830.
A revolución de 1830
●
●
●
●
●
España, Nápoles, Grecia,Portugal, Piamonte e Rusia
Francia, Bélxica, Estados de Italia e Alemania,
España, Portugal, Polonia
Comezan a mesturarse as proclamas de tipo liberal con demandas de tipo nacionalista alí
onde exista un problema de definición territorial.
Iníciase en Francia: Acaban coa monarquía absolutista de Carlos X e aparece o réxime
constitucional de Luís Felipe de Orleáns. Triunfo do liberalismo doutrinario. Sufraxio
censatario. Dominio da gran banca.
Triunfa en Bélxica onde se produce a independización deste país respecto de Holanda.
Monarquía constitucional.
Forte represión das forzas absolutistas rusas e austríacas no centro de Europa e Italia.
En España: problema sucesorio: guerra carlista. Rexencia apoiada nas forzas liberais.

13. Revolucións liberais (II)
A revolución de 1848
Causas
●
●
●
●
Francia
Dificultades económicas derivadas dunha crise financieira sumadas a unha crise
de subsistencias por un período de malas colleitas da pataca e cereais.
Aumento do protagonismo da clase obreira que pide sufraxio universal e unha
maior participación política nun sistema dominado pola alta burguesía.
Descrédito do sistema político burgués e influenza das ideas socialistas.
Forte corrente nacionalista que desacredita o mapa de 1815
●
●
●
Resto de
Europa
●
Francia, Estados italianos e alemáns, Imperio austríaco
Fin do Antigo Réxime, salvo Rusia.
Derrócase a Luís Felipe de Orleáns nunhas xornadas de alianza entre
manifestantes e o exército. Proclámase a II República
Un goberno provisional toma medidas de carácter socializante para acabar co
paro: Talleres nacionais, ideas cooperativistas.Sufraxio universal, abolición da
pena de morte.
O medo a unha radicalización do proceso derivou nun refluxo conservador
que acabará na creazón do II Imperio con Luís Napoléon
Austria e Prusia encargaríanse de anular as reivindicacións de tipo liberal e
nacionalista nos territorios ocupados por estes países e no seu propio territorio.
Con todo Austria creará un sistema de monarquía constitucional. Os desexos de
unificación italiana e alemana terán que esperar ata a década dos 60.