Esquema Segu

1. SEGUNDA
REPÚBLICA

2. Proclamación de república
Amplo apoio político
 Sectores liberais contrarios a ditadura que ven imposible
o manteñemento da monarquía
 Republicanos de dereitas, centro e esquerda
 Socialistas
 Ven nunha república democrática un sistema que
permite avanzar cara os seus obxectivos
 Posición ambigua de CNT.
 Mellor república que ditadura.
 Exisencia de rápidas reformas.
 Maior liberdade permite gañar máis apoio e prepara a
revolución

3. Proclamación de república
Amplo apoio social
 Clases medias cansadas da ditadura e que rexeitan a
volta a monarquía.
 Esperan unha democratización da vida política e
unha reformas económicas e sociais que permitan a
modernización do país
 Clases populares
 Esperan da república reformas profundas ou a
revolución que melloren a súa condición de vida
 Obreiros: reformas laborais
 Xornaleiros: a reforma agraria que lles permita
dispor de terras (grandes esperanzas)
 Intelectuais e estudiantes:
 Laicismo, modernización

4. Oposición á República
Oligarquía.
 Teme perder a súa posición dominante. De feito perde o poder
político e teme perder o control social e económico.
 Non acepta o modelo democrático porque non garantiza que
o poder siga nas súas mans.
 Teme as reformas sociais e económicas (temor confirmado
polas primeiras medidas do goberno provisional).
 Pretende que se identifique república con revolución.
Sectores das clases medias.
 Influencia da Igrexa.
 Desconfianza ante as reformas.
 Medo á revolución acrecentado por certos feitos (folgas, queima
igrexas, etc), polo vocabulario de sectores da esquerda e sobre
todo pola propaganda da dereita antirrepublicana)

5. Oposición á República
Sectores do exército.
 Fidelidade á monarquía:non aceptan ben o xuramento de
fidelidade á República.
 Rexeita a reforma militar.
 Rexeita a posibilidade de autonomía para Cataluña
 Rexeita as reformas sociais
A Igrexa.
 Teme perder influencia social
 Rexeita o laicismo, a reforma educativa, divorcio, etc.
Sigue a ser unha institución con moita influencia social.
 Os argumentos da igrexa serán moi importantes para os
que se opoñen a república

6. Goberno provisional: Primeiras medidas
 Cortes Constituíntes para
 Reforma educativa
elaborar uha nova  Creación de escolas
constitución  Coeducación
 Convocatoria por sufraxio  Ensino laico (a relixión deixa
universal masculino de ser obrigatoria)
 Inicio do debate territorial  Reforma do exército
e das autonomías.  Reducción número de
 Acordo para recoñecer a oficiais
autonomía a Cataluña  Supresión academia militar
 Arranque da Reforma Agraria. de Zaragoza
 Mellorar as condicións dos  Xuramento fidelidade á
xornaleiros República
 Decreto de laboreo  Supresión lei de
forzoso xurisdiccións
 Lei de termos municipais  Creación da Garda de Asalto

7. CONSTITUCIÓN DE 1931
Constitución democrática: recolle todos os elementos para considerala democrática:
clara separación de poderes, ampla declaración de dereitos, sufraxio universal, etc
Goberno
Cortes  Presidente de goberno
 Unicamerais nomeado polo presidente da
 Elexidas por sufraxio universal República e ratificado polas
 Exercen o poder lexislativo Cortes
 Exerce o poder executivo
 Ratifican ou rexeitan ó xefe de
goberno proposto polo Presidente de República
presidente de república  Elexido polas Cortes
 Poden destituir o xefe de  Promulga as leis
goberno  Pode disolver ás cortes e
 Elixen ó presidente da convocar eleccións en
república e o poden destituir circustancias especiais
 Nomea e destitue ó presidente
de goberno

8. CONSTITUCIÓN DE 1931 Amplia declaración de dereito
con moitas novidades
Dereitos e liberdades: Pretende impulsar a reforma
social
Igualdade home-muller
 Voto femenino
 Divorcio
Dereitos sociais e laborais
 Salario digno, sanidade, vacacións, educación, etc
Dereitos culturais
 Lingua propia
 Patrimonio cultural
Cuestión da propiedade
 Recoñece a propiedade privada como un dereito
 Pero queda limitado polo interés xeral
 Establece a posilidade de expropiación sen indemnización e de
colectivización da propiedade

9. CONSTITUCIÓN DE 1931
Cuestión relixiosa
 Liberdade de cutos
 Separación igrexa-estado
 Estado laico
 Nega calquer preferencia ou privilexio para a Igrexa
católica (nin sequera a nomea)
 Elimina a financiación pública da Igrexa
 Divorcio
 Matrimonio civil
Organización territorial
 Establece a posibiliade de formación de comunidades
autónomas
 Non estado federal

10. DOC 1: Igualdade home-muller
Artículo 36
 Los ciudadanos de uno y otro sexo, mayores de
veintitrés años, tendrán los mismos derechos electorales
conforme determinen las leyes.
 Todos los españoles, sin distinción de sexo, son
admisibles a los empleos y cargos públicos según su
mérito y capacidad, salvo las incompatibilidades que las
leyes señalen.
Artículo 43
 La familia está bajo la salvaguardia especial del Estado.
El matrimonio se funda en la igualdad de derechos para
ambos sexos, y podrá disolverse por mutuo disenso o a
petición de cualquiera de los cónyuges, con alegación
en este caso de justa causa.

11. DOC 2: Dereitos sociais e laborais
 El trabajo, en sus diversas formas, es una obligación
social, y gozará de la protección de las leyes.
 La República asegurará a todo trabajador las
condiciones necesarias de una existencia digna. Su
legislación social regulará los casos de seguro de
enfermedad, accidentes, paro forzoso, vejez, invalidez y
muerte; el trabajo de las mujeres y de los jóvenes y
especialmente la protección a la maternidad; la jornada
de trabajo y el salario mínimo y familiar; las vacaciones
anuales remuneradas; (..); la participación de los
obreros en la dirección, la administración y los beneficios
de las empresas, y todo cuanto afecte a la defensa de
los trabajadores.

12. DOC 3: Dereitos culturais
Artículo 4
 El castellano es el idioma oficial de la República.
 Todo español tiene obligación de saberlo y derecho de
usarlo, sin perjuicio de los derechos que las leyes del Estado
reconozcan a las lenguas de las provincias o regiones.
Artículo 45
 Toda la riqueza artística e histórica del país, sea quien fuere
su dueño, constituye tesoro cultural de la Nación y estará
bajo la salvaguardia del Estado, que podrá prohibir su
exportación y enajenación y decretar las expropiaciones
legales que estimare oportunas para su defensa. El Estado
organizará un registro de la riqueza artística e histórica,
asegurará su celosa custodia y atenderá a su perfecta
conservación.
 El Estado protegerá también los lugares notables por su
belleza natural o por su reconocido valor artístico o histórico.

13. DOC 4: A educación na constitución
 El servicio de la cultura es atribución esencial del
Estado, y lo prestará mediante instituciones educativas
enlazadas por el sistema de la escuela unificada.
 La enseñanza primaria será gratuita y obligatoria.
 Los maestros, profesores y catedráticos de la
enseñanza oficial son funcionarios públicos. La libertad
de cátedra queda reconocida y garantizada.
 La República legislará en el sentido de facilitar a los
españoles económicamente necesitados el acceso a
todos los grados de enseñanza, a fin de que no se halle
condicionado más que por la aptitud y la vocación.
 La enseñanza será laica, hará del trabajo el eje de su
actividad metodológica y se inspirará en ideales de
solidaridad humana.
 Se reconoce a las Iglesias el derecho, sujeto a
inspección del Estado, de enseñar sus respectivas
doctrinas en sus propios establecimientos.

14. DOC 5: Cuestión da propiedade
Artículo 44
 Toda la riqueza del país, sea quien fuere su dueño, está
subordinada a los intereses de la economía nacional y afecta al
sostenimiento de las cargas públicas, con arreglo a la
Constitución y a las leyes.
 La propiedad de toda clase de bienes podrá ser objeto de
expropiación forzosa por causa de utilidad social mediante
adecuada indemnización, a menos que disponga otra cosa una
ley aprobada por los votos de la mayoría absoluta de las
Cortes.
 Con los mismos requisitos la propiedad podrá ser socializada.
 Los servicios públicos y las explotaciones que afecten al interés
común pueden ser nacionalizados en los casos en que la
necesidad social así lo exija.
 El Estado podrá intervenir por ley la explotación y coordinación
de industrias y empresas cuando así lo exigieran la
racionalización de la producción y los intereses de la economía
nacional.

15. DOC 6: Relixión na constitución
Artículo 26
 Todas las confesiones religiosas serán consideradas como
Asociaciones sometidas a una ley especial.
 El Estado(…), no mantendrán, favorecerán, ni auxiliarán
económicamente a las Iglesias, Asociaciones e Instituciones
religiosas.
 Una ley especial regulará la total extinción, en un plazo máximo de
dos años, del presupuesto del Clero.
Artículo 27
 La libertad de conciencia y el derecho de profesar y practicar
libremente cualquier religión quedan garantizados en el territorio
español(…)
 Los cementerios estarán sometidos exclusivamente a la jurisdicción
civil. No podrá haber en ellos separación de recintos por motivos
religiosos.
 Todas las confesiones podrán ejercer sus cultos privadamente. Las
manifestaciones públicas del culto habrán de ser, en cada caso,
autorizadas por el Gobierno.

16. BIENIO REFORMISTA 1931-33
 Goberno formado por republicanos de esquerdas e socialistas.
 Política de reformas moderadas
 Dificultades económicas
 Poucos recursos económicas para levalas adiante
 Crise económica que xenera moita conflictividade social
 Dificultades políticas
 Para a dereita, a igexa a oligarquía as reformas son excesivas e
inaceptables
 Maís que reformas as consideran unha autentica revolución
 Farán todo o posible por entorpecelas e frealas, incluso recurrir ó
pronunciamento.(Sanjurjo)
 Para un sector da esquerda especialmente para a CNT e algúns sectores
da UGT as reformas son insuficentes nos seus obxectivos e aínda máis na
súa aplicación
Recurriran a movilización, a folgas ocupacións de terras, etc para presionar e
acelerar os cambios
 Goberno de coalición
 Non hai unha unidade de criterio clara entre republicanos e socialista en canto a
profundidade e ritmo das reformas
 Socialistas presionados polas suas bases piden medidas mís radicais

17. REFORMAS: Política relixiosa
 Obxectivo: reducir a influencia da igrexa na sociedade
 Separación igrexa e estado
 Liberdade de cultos
 Fin da financiación da igrexa polo estado (non se chegou a
aplicar)
 Pohibición de exercer o ensino ás congregacións relixiosas
 Lei de divorcio
 Secularización dos cemiterios
 Provoca a oposición radical e activa da igrexa que
moviliza todos os seus recursos contra o goberno
 A “persecución” convértese no arguemento central da
oposición, pois é o que pode unir a xentes de diferentes
condicións sociais, pero católicos fieis

18. REFORMAS A Reforma educativa
 Obxectivo: Lograr unha
 Oposición da Igrexa.
educación laica, de calidade e  Privada dun instrumento
que chegase a todos. fundamental para influir
 Aumento do presuposto
na sociedade.
dedicado o ensino
 Creación de escolas e  Medo a difusión de
institutos novas ideas e costumes
 Cambios nos programas contrarios as ensinazas
de estudios da igrexa
 Melloras na formación do  Oposición da Oligarquía.
profesorado
 Misións pedagóxicas
 Medo a difusión do
 Foi unha das reformas nas saber e a instrucción e a
que se puso máis empeño e cultura entre as clases
das que tivo mellores populares
resultados.

19. REFORMAS Reformas laborais
 Obxectivo:
 Melloraras condicións de traballo da clase obreira e
campesiña
 Reducir a conflictividades social
 Convenios colectivos (Lei de contratos de
Traballo forzaba a negociación das condicións
entre patróns e sindicatos), xurados mixtos,
legalización de sindicatos. Lei de termos
municipais no campo, etc
 Forte oposición da patronal
 Para a CNT e sectores da UGT insuficientes.
 O ministro era Largo Caballero, lider da UGT.

20. REFORMAS Estatutos de Autonomía
Resolver o problema das integración de Cataluña e o Pais
Vasco
 Cataluña
 Elaboración do Estatuto de Nuria
 Aprobabado con moitos reortes polas Cortes en setembro de
1932
 Non satisface plenamente as demandas do nacionalismo
catalán
 Pais Vasco
 Non se chega a aprovar nesta lexislatura
 Rexeitado en Navarra
 Rexeitado pola esquerda polo seu carácter conservador e
católico
 Galicia
 Nesta etapa anon se chega nin a elaborar un proxecto de
estatuto

21. A REFORMA AGRARIA
Problemas do campo: o latifundismo
 Porblema económico
 Atraso técnico: grandes propietarios contan cunha
man de obra barata e non invisten en novas técnicas
 Agricultura de baixos rendementos
 Moitas terras mal explotadas
 Non xenera demanda de productos industriais:
 Xornaleiros pobres que non teñen capacidade de consumo
 Non hai demanda de maquinarias, material para regadío,
transporte, etc
 Problema social
 Masa de labregos sen terras e con escasos medios
de vida. Novel de vida miserable
 Fonte continua de tensións sociais

22. A REFORMA AGRARIA
Obxectivos
 Redistribuir terras dos grandes propietarios entre
campesiños sen terras
 Mellorar o nivel de vida dos xornaleiros
 Diminuir a tensión social e os conflictos no campo
 Favorecer as innovacións técnicas, a
modernización da agricultura
 Incrementar a demanda de productos industriais
dende o campo (mellorando o nivel de vida e a
capacidade de consumo dos labregos)

23. A REFORMA AGRARIA
Lei de reforma Agraria
 Expropiación de terras
 Expropiación con indemnización de terras dos grandes
propietarios (non todas)
 Despois do golpe de Sanjurjo se expropian sen
indemnización as terras dos Grandes de España
 Distribución das terras
 Propiedade estatal
 Entregarasne ós campesiños que decidirán como as
explotan
 De xeito colectivo (proposta socialista)
 Reparto para a súa explotación individual (proposta
republicanos)

24. A REFORMA AGRARIA
Resultados moi pobres,
 So se repartiron terras para unhas 12.000
familias
Dificultades de aplicación
 Lei complexa, con moitos trámites burocráticos
 Escaso presuposto
 Oposición radical dos grande propietarios que
van poñer todas as trvas posibles para relentizar
o proceso
 División entre socialistas e republicanos e
escaso convencemento destes últimos
 Aplicación moi lenta

25. A REFORMA AGRARIA
Consecuencias
 Radicalización dos grandes
propietarios que ven na
república unha ameaza
inmediata
 Favorecera a unificación da
dereita para paralizar esta e
as demais reformas
 Radicalización de sindicatos
labregos de CNT e a UGT
(FETT) que ven a reforma
lenta e insuficientee
 Incremento dos conflictos no
campo: folgas, insurreccións
 O goberno perde apoios entre
os xornaleiros

26. A conflictividade social
Causas Consecuencias
 Fustración entre as clases
 Para un sector do populares
movemento obreiro as
reformas, sobre todo a
 O goberno perde apoio
entre xornaleiros e obreiros
reforma agraia son
insuficientes e lentas  División entre republicanos
e socialistas
 Incremento dos conflictos  O goberno con ministros
sobre todo no campo socialista e da UGT
impulsados pola CNT e reprime con extrema
pola FETT (UGT) dureza a xornaleiros de
 Insurreccións, ocupacións de UGT)
terras  No PSOE gaña peso a
 Frecuentes enfrontamentos idea de romper a coalición
coa Garda Civi: Castilblanco,
Arnedo
 Dura represión por parte do
goberno Casas Viejas

27. Reorganización da dereita
Formación da CEDA Formación da extrema
 Obxectivos:
dereita
 Paralizar e dar marcha atrás
 Claramente antirepublicana e
as reformas antidemocrática
 Non deixa claro se acepta ou  Carlistas: Comunión
non o sistema republicano: Tradicionalista
reformar a constitución  Monarquicos alfonsinos de
 Aglutinantes principais tendencias fascistas: Renovación
 Política relixiosa: defensa Española
do catolicismo, do papel  Fascistas: Falanxe Española
tradicional de Igrexa
 A reforma agraria: defensa Golpe de estado
da propiedade privada  Fracaso do golpe de Sanjurjo:
 Apoios sociais: masas  Apoiado por sectores da extrema
católicas de diferente clase dereitsa e a oligarquía
social, propietarios rurais,
clases medias urbanas,
terrateneintes. A Igrexa

28. BIENIO DE DEREITAS: Circustancias que
favorecen o triunfo electoral de dereita
 Partidos da dereita non republicana (CEDA, Renovación
española, carlistas, etc.) presentan candidaturas
conxutas
 Socialistas e republicanos preséntanse por separado
 Campaña a prol da abstención da CNT
 Desencanto de sectores das clases populares
(xornaleiros sobre todo) coa actuación do gobeno
republicano-socialista: aumenta a abstención
 Rexeitamento das clases medias á conflictividade social
do primenra etapa da república favorece ás posturas da
dererita
 Forte movilización da Igrexa a prol das candidaturas da
dereita
 Voto femenino?

29. BIENIO DE DERITAS: Política de
Contrarreformas
Ata outubro de 1934 goberno formado por Radicais con apoio
parlamentario da CEDA
En outubro de 1934 entra no goberno a CEDA. A pertir dese momento
acelérase a política de desmantelamento das reformas do Bienio
Rermista
Política Relixiosa
 Mantense o presuposto do clero
 Non se aplica a Lei de congregacións: continúan
exercendo o ensino
 Preténdese a reforma dos artigos da constitución que
abordan a cuestión relixiosa
Reformas militares
 Amnistía para os implicados na intentona de Sanjurjo
 Promociónase a mandos de dubidosa fidelidade á
República

30. Política de Contrarreformas
Autonomías
 Paralízase a proposta de estatuto Vasco
 Conflictos coa Generalitat de Cataluña
Contrareformas sociais e laborais
 Paralízase a reforma agraia
 Suprímense os xurados mixtos
 Réstase capacidade de actuación ós sindicatos
 A lei de Termos Municipais queda sen
aplicación práctica

31. Reaccións sociais
Reación dos propietarios.
 Agora, amparados polo goberno, endurecen as
condicións de traballo, baixan salarios, etc. Sobre todo
no campo
 Despois da derrota da folga xeral de outubro de 1934
esta reacción será aínda mais radical
Reacción movemento obreiro
 Movilización e folgas no campo impulsadas por CNT e
UGT (FETT) ó longo do ano 1934.
 Represión: detidos, mortos… sindicatos agraios debiitados.
 Na UGT e na CNT gañan peso a postura revolucionaria
radical.

32. Revolución de outubro de 1934
Causas Fracaso en casi toda España
 Política de contrarreformas  Non participa CNT nin FETT moi
do goberno radical debilitadas polas folgas dos
meses anteriores
 Endurecemento da posición Cataluña
dos propietarios agrícolas e  A Generalitat aproveita para
industriais proclamar o estado Catalan:
 Radicalización da UGT.  Non conta con apoio da CNT.
 A entrada da CEDA no Asturias
 Unidade entre UGT e CNT:
goberno: actúa como
 Formaciónde comites que asumen
detonante. o poder, colectivizacións:
 Interpretada como un risco revolución
para a existencia mesma  Dura represión
da República  Garda Civil
 Medo un desmantelamento  Tropas de Marrocos (lexión e
total das reformas regulares) dirixidas por Franco
 Mil mortos entre os folgistas e
case 300 entre Garda civil e
exército

33. Consecuencias
 Prohibición de sindicatos, detención dos
seus dirixentes… casi 30.000 presos
 Esquerda debilitada: acabará buscando
acordos para recuperar o poder nuha
eleccións
 Aceleración das contrarreformas:
 Desmantelamento reforma agraria
 Nomeamentos militares afíns á CEDA
 Reacción dos propietarios: despidos,
endurecemeto condicións de traballo

34. Formación da Fronte Popular
 Republicanos de esquerda, socialistas, PCE, POUM,
Partido Sindicalista.
 CNT no entra, pero tampouco fai campaña en contra,
(moitos dos presos nas cadeas son da CNT. )
 Acordo electoral
 Amnistía para os detidos dende decembro do 33
 Continuar o programa de reformas do Bienio (rexeitanse
propostas mais redicais de nacionalización da Banca, etc que
propón o sector mais radical do PSOE)
 Goberno estará formado por republicanos de esquerdas.
Socialistas rexeitan entrar no goberno
 O acordo electoral non responde os obxectivos socialistas:
moderado
 Sector radical liderados por Largo Caballero quere ter as mans libre
para actuar e a prol dunha maior radicalización das reformas

35. División da Dereita
 A CEDA
 Posicións máis autoritarias
 Non acaba de aceptar abertamente o réxme republicano
 Bloque Nacional
 Renovación Española e Tradicionalistas (Carlistas).
 Liderados por Calvo Sotelo.
 Autoritario e antidemocrático
 Cada vez máis cerca do fascismo
 Rexeita e república
 Acepta o uso da forza (golpe militar) para derrubala.
Conspiración
 Falanxe Española
 Antidemocrática
 Fascista
 Acepta a violencia para derrubar a República e a
pronunciamento militar

36. O Goberno da Fronte Popular
Retoma o programa de reformas do Bienio reformista
Autonomías
 Restablécese a autonomía de Cataluña e se inicia a
tramitación do estatuto vasco e galego
Lexislación social e laboral.
 Obrigase a readmitir ós obreiros despedidos, se
restablecen os convenios colectivos, xurados
mixtos, etc
 Reacción patronal nalguns casos: peche empresas,
fuga capitais, etc
Política militar
 Militares pouco seguros son apartados de postos : Franco
desrtituido como xefe do Estado Maior e enviado a
Canarias, Mola a Navarra, Goded a Baleares. Problemas,
pois son mñáis difíciles de controlar

37. O Goberno da Fronte Popular
Novo impulso a Reforma educativa
 Recuperación da lexislación en materia relixiosa do
Bienio
Reforma agraria
 Retómase a reforma agraria e acelérase
 Casi 500.000 hectáreas nuns meses fronte as apenas
80.000 do Bienio
 Prohibición de expulsión de arrendatarios
 Agora o goberno vai aceptar a ocupación de terras
expropiables por parte dos campesiños,
 Acelerar a reforma ante a lentitude burocrática
 Manter o apoio das masas campesiñas e que non pase o
do Bienio

38. Conflictividade e crise da república.
Incremento, sobre todo nos primeiros meses da conflictividade social
•Folgas, ocupacións de terras
Radicalización da dereita
•Atentados
 Triunfan as posturas
antidemocráticas e autoriatrias
Radicalización dun sector  Crise da CEDA
da esquerda:  Crecemento do Bloque
 CNT aposta por unha Nacional.
dinámica revolucionaria  Aboga claramente pola
insurrección.
 UGT e o sector do PSOE  Falanxe.
liderado por Largo  Gaña apoio entre a
Caballero aposta polas xuventude de dereitas
posturas revolucionarias.  Usa a violencia e o
 Linguaxe radical terrorismo contra o goberno
 Trata de crear un clima de
inestabilidade e violencia
que xustifique unha
intervención militar

39. Reaccións sociais
Xornaleiros e obreiros industriais (parte deles)
 Hai que acelerar e radicalizar as reformas.
 Pasar das reformas a revolución
Clases Medias
 Móvense entre o apoio as reformas que
modernicen ó país e o temor a revolución
 Un sector, máis influído pola Igrexa e a prensa
de dereitas asume a idea de que se vai cara a
revolución e acepta a idea de freala aínda a
costa de acabar co sistema democrático
 Outro sector confía en que se leven a adiante as
reformas.

40. Reaccións sociais
Igrexa, a oligarquía, sectores do exército
 Estas medidas son inaceptables.
 Entenden que non se trata dunha simple
reforma senón do inicio dunha revolución
 Asumen a idea de que hai que frealas de
calqueira xeito.
 Non parecen dispostos a esperar a unha eleción
para facelo
 A República democrática non é para eles un
sistema válido, poi pode dar lugar de novo a
situación con estas (cono xa pasara no Bienio
Reformista)

41. A conspiración militar
 Conspiradores
 Militares: Mola, Goded, Sanjurjo, Franco
 Falanxe
 Tradicionalistas (carlistas)
 Monarquicos de Bloque Nacionalapoio da oligarquía
 Punto de acordo: acabar coas reformas do Frente
Popular e instarurar un goberno autoritario
 Discrepancias en como e que debe formar ese goberno
 Planteado como un pronunciamento simultaneo e varias
provincias
 Apoio civil: milicias de Falanxe e Requetés
 Ante unha previsible resistencia se usará unha extrema
violencia

42. Instrucción reservada nº 1, firmada por Mola en Madrid el
25 de mayo de 1936 :
 Se tendrá en cuenta que la acción ha de ser en extremo
violenta para reducir lo antes posible al enemigo, que es
fuerte y bien organizado. Desde luego, serán
encarcelados todos los directivos de los partidos
políticos, sociedades o sindicatos no afectos al
movimiento, aplicándoles castigos ejemplares a dichos
individuos para estrangular los movimientos de rebeldía
o huelgas.
El 19 de julio de 1936, iniciado el golpe, decía también
Mola:
 Hay que sembrar el terror... hay que dejar la sensación
de dominio eliminando sin escrúpulos ni vacilación a
todos los que no piensen como nosotros.