TBON207-Хичээл 1

1. УДИРТГАЛ ХИЧЭЭЛ

2. ХИЧЭЭЛИЙН АГУУЛГА
 Аялал жуулчлалын байгууллагуудын тухай
 Аялал жуулчлалын байгууллагын менежментийн
чиг үүргүүд
 Аялал жуулчлалын байгуллагын төлөвлөлт
 Аялал жуулчлалын байгууллагын зохион
байгуулалт
 Аялал жуулчлалын байгууллагын идэвхижүүлэлт
 Аялал жуулчлалын байгууллагын манлайлал
 Аялал жуулчлалын байгууллагын хяналт
 Дүгнэлт

3. АЯЛАЛ ЖУУЛЧЛАЛЫН САЛБАРЫН ТУХАЙ
ОЙЛГОЛТ
 Аялал жуулчлалын салбарын өсөлт нь:
 2000 онд 600 тэрбум
 2004 онд 900 тэрбум болж өссөн байна.
Дэлхимйн аялал жуулчлалын байгууллагаас
гаргасан судалгаагаар:
1. 1950 онд 25 сая хүн
2. 1990 онд 445 сая хүн
3. 1995 онд 594 сая хүн
4. 2000 онд 700 сая хүн
5. 2004 онд 780 сая хүн
6. 2005 онд 900 сая хүн аялсан байна.

4.  Монгол улсад аялал жуулчлал 1990 оноос
эрчимтэй хөгжиж байна. МУ-ын үндсэн хуулинд
зааснаар аялал жуулчлал байгууллага гэдэг нь:
Аялал жуулчлалын
байгууллага
Tour operator
Travel agent
Аялал жуулчлалын
үйлчилгээний байгууллага

5. АЯЛАЛ ЖУУЛЧЛАЛЫН БАЙГУУЛЛАГА
 Аялал жуулчлалын байгууллага нь дараах
үндсэн нийтлэг шаардлагыг хангасан байдаг.
1. Байгууллага болохын тулд 2 ба түүнээс дээш
гишүүнтэй байдаг.
2. Байгууллагын нийт гишүүдэд хамаарах өмнөө
тавьсан тодорхой зорилготой байх
3. Зорилгодоо хүрэх хүсэл тэмүүлэлтэйгээр
гишүүд нь нэгдсэн байх. Үүнээс үзээд аялал
жуулчлалын байгууллагыг тодорхойлбол:

6. Тодорхойлолт-1 Тодорхойлолт-2 Тодорхойлолт-3
Аялал жуулчлалын
байгууллага гэдэг нь
өмнөө тавьсан
тодорхой зорилгод
хүрэхийн тулд үйл
ажиллагаагаа
ухамсартайгаар
зохицуулж байгаа
бүлэг хүмүүс юм
Хоёр ба түүнээс
тооны хүмүүс
нийгмийн ашиг,
хууль ёсны хүрээнд
нэгдсэн зорилго
дэвшүүлж түүндээ
хүрэхээр хамтран
ажиллах зохион
байгуулалтын хэлбэр
юм.
Аялал жуулчлалын
байгууллага гэж
аялал жуулчлалын
бүтээгдэхүүнийг
бүрдүүлэх,
сурталчлах,
худалдах, худалдан
авах, аялал
жуулчлалын багц
буюу тухайлсан
үйлчилгээг зохион
байгуулж байгаа
ашгийн төлөө
хуулийн этгээдийг
хэлнэ. /3.1.2/

7. ЖУУЛЧНЫ ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ
БАЙГУУЛЛАГА/3.1.6/
Жуулчны
үйлчилгээни
й
байгууллага
Зочид буудал
Жуулчны бааз
тээвэр
Амралт сувилал
Үзвэрийн
үйлчилгээний газрууд
Аялал жуулчлалд
ашиглаж байгаа
холбоо харилцааны
байгууллага

8. АЯЛАЛ ЖУУЛЧЛАЛЫН БАЙГУУЛЛАГА
Tour operator Travel agent
Гадаад орнуудын аялал
жуулчлалын байгуулагуудтай бие
даан гэрээ байгуулсны үндсэн дээр
жуулчдыг гаднаас хүлээн авч
гадагшаа илгээх иж бүрэн
үйлчилгээг үзүүлдэг, удирдах
ажилтны 30-аас доошгүй хувь нь
аялал жуулчлалын чиглэлээр
мэргэжил эзэмшсэн, мэргэшүүлэх
сургалтанд хамрагдсан эсвэл АЖ-ын
мэргэжлийн байгууллагад менежер,
зохион байгуулагчаар 2-оос доошгүй
жил ажилласан байх ёстой.
Аялагч жуулчдад тээврийн
хэрэгслээр зорчих, тийзийн захиалга
хийх, визийн үйлчилгээ, аялалын
бичиг баримтын бүрдүүлэлтхийх,
байр, үзвэрийн захиалга зэрэг
үйлчилгээ хийхээс гадна гэрээний
үндсэн дээр тур операторын
бүтээгдэхүүнийг бүхэлд нь болон
хэсэгчлэн зуучлан худалдах,
худалдан авах үйл ажиллагааг
явуулна. Тур агент нь аялал
жуулчлалын чиглэлээр мэргэжил
эзэмшсэн, мэргэшүүлэх сургалтанд
хамрагдсан эсвэл АЖ-ын
мэргэжлийн байгууллагад
мэргэжлээрээ 1-ээс доошгүй жил
ажилласан ажилтантай байх
журамтай.

9. TOUR OPERATOR КОМПАНИ
 Дараах үйл ажиллагааг эрхэлнэ.
1. Аялал жуулчлалын бүтээгдэхүүн үйлчилгээг
төлөвлөх, бүрдүүлэх, сурталчлах, бөөнөөр болон
жижиглэнгээр худалдах, аялал зохион байгуулах
2. Виз авахтай холбогдсон болон аялалын бусад
бичиг баримтын бүрдүүлэлт хийх
3. Онгоц төмөр зам, болон тээврийн хэрэгслээрзорчих
билетийн захиалга хийх, худалдах, худалдан авах
4. Зочид буудал жуулчны бааз, байр үзвэрийн
захиалга хийх
5. Жуулчныг угтан авах, үйлчлэх, үдэн гаргах ажлыг
зохион байгуулах зэрэг үйл ажиллагаа явуулдаг.

10. АЯЛАЛ ЖУУЛЧЛАЛЫН БАЙГУУЛЛАГЫН МЕНЕЖМЕНТ
 Байгуулагын менежментийн тухай ойлголт
Менежмент гэдэг нь үйлдвэрлэлийн үр ашгийг нэмэгдүүлэх, орлогыг
ихэсгэх зорилготой үйлдвэрлэлийн удирдлагын зарчим, арга
барилуудын цогц юм. /В.В. Глухов/
Я. Шууравын
тодорхойлсноор
Б. Мөнхжаргалын
тодорхойлсноор
Б.Норжванчиг, П. Мөнх
нарын тодорхойлсноор
Менежмент гэдэг нь
удирдах ажлыг эрхлэн
явуулах үндэс болдог
хүний мэдлэгийн цогц
юм гэж тодорхойлжээ.
Байгууллагын зорилгод
хүрэхийн тулд
нөөцүүдийг үр ашигтай ,
үр дүнтэй арга замаар
төлөвлөж шийдвэр
гаргах, зохион
байгуулах, манлайлах,
хянах, үйл ажиллагааны
нэгдэл.
Зорилго тавьж
амжилтанд хүрэх
аргуудыг боловсруулах
замаар удирдан зохион
байгуулах үйл хэргээр
явагддаг нарийн
мэргэжлээр бэлтгэгдсэн
мэргэжилтнүүдийн
оролцоотойгоор явагдаж
байгаа нэгдмэл үйл явц
юм.

11. АЯЛАЛ ЖУУЛЧЛАЛЫН БАЙГУУЛЛАГЫН
МЕНЕЖМЕНТ
 “аялал жуулчлалын менежмент гэдэг нь аялал
жуулчлалын үйл ажиллагаа байгууллагын
үйлчилгээний чанар, үр ашиг, хүртээмжийг
дээшлүүлэх удирдлагын үйл ажиллагааны арга
барилын цогцыг хэлнэ.”
 аялал жуулчлалын байгууллагын менежмент нь
дараах үндсэн чиг үүргүүдээс бүрдэнэ.
Үүнд:
1. Төлөвлөх
2. Зохион байгуулах
3. Хянах
4. Идэвхижүүлэх
Эдгээр нь удирдлагын ерөнхий чиг үүргүүд юм.

12. ТӨЛӨВЛӨЛТ
Төлөвлөлт гэдэг нь
байгууллага өмнөө
тавьсан
зорилгодоо
хүрэхийн тулд нийт
арга замыг олон
хувилбараар
боловсруулж,
түүнээс аль
оновчтойг нь
сонгох ажиллагаа
юм.
Төлөвлөлт нь
байгуулагын эрхэм
зорилго,
зорилтуудыг
тодорхойлж,
тэдгээрийг
гүйцэтгэх зохистой
стратегийг
томъёолж өгдөг.
Төлөвлөлт нь
удирдахуйн ухааны
нэг үндсэн хэсэг нь
болох бөгөөд
түүнийг
байгууллагын
зорилго, үйл
ажиллагааны үр
дүн, тодорхой
зорилгод хүрэхэд
шаардлага нөөц,
боломж зэргийг
урьдчилан харах
чадвар юм.

13. ТӨЛӨВЛӨЛТИЙН ҮЕ ШАТУУД
1. Зорилгоо тодорхойлох- товч тодорхой,
хэмжигдэхүйц байх ёстой.
2. Зорилгоо биелүүлэх арга замууд шийдвэрүүдийг
тодорхойлох- ямар арга замаар яаж зорилгодоо
хүрэхийг нарийн тооцох
3. Үйл ажиллагааны үндсэн чиглэлүүдийг
тодорхойлох- ямар, ямар үйл ажиллагаа хийх
чиглэлийг тодорхойлно.
4. Төлөвлөгөөг боловсруулах- төлөвлөгөөг нэгтгэн
бичиж боловсруулах
5. Төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэхэд шаардагдах зардал
хөрөнгийн их үүсвэрүүд, түүнийг тооцоолох, бэлтгэх
6. Ирээдүйн байдлыг тусгасан хөтөлбөрийг
боловсруулах зэрэг болно.

14. БАЙГУУЛАГЫН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААГ ТӨЛӨВЛӨСНӨӨР
ДАРААХ АСУУДЛУУДЫГ ШИЙДВЭРЛЭНЭ.
 Байгуулагын одоогийн оршин байгаа нөхцөл
байдалд үнэлэлт өгнө. Байгууллагын тухайн
үеийн дотоод орчны сул ба давуу талуудыг
тогтооно. /одоо бид яг хаана байна вэ ?/
 Байгууллагын цаашдын хөгжлийн төлөв байдлыг
тодорхойлно. Энэ нь байгууллагын гадаад орчны
боломжит ба боломжит бус байдлыг
тодорхойлно. /хаана хүрэхийг хүснэ вэ?/
 Байгуулага тавьсан зорилгодоо хүрэхийн тулд
юу хийх ёстойг тодорхойлно. /Бид үүнийг хэрхэн
хийж гүйцэтгэх вэ?/

15. БАЙГУУЛАГЫН ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ
 Байгууллага өмнөө тавьсан зорилгодоо хүрэхийн
тулд бүх төрлийн нөөцийг оновчтойгоор нэгтгэх
зангидах үйл явцыг зохион байгуулалт гэнэ.
Байгуулагад үндсэн 3 төрлийн нөөц байдаг.
Байгууллагын хүний
нөөц
Байгууллагын эд
хөрөнгийн нөөц
Байгууллагын
санхүүгийн нөөц
Тухайн байгуулагад
ажиллаж, баялаг
бүтээгчид буюу
ажилчид, ажилд
орохыг хүсэгчид орно.
Байгууллагын үл
хөдлөх хөрөнгө, эд
хогшил бүгд энэ
нөөцөд орно.
Тухайн байгууллагын
бүх мөнгөн хөрөнгийг
хэлнэ.

16. Зохион байгуулалт нь аливаа үйл ажиллагаа,
үзэгдэл, үйл явцын эмх, цэгц юм.
Зохион байгуулалт нь:
 Ямар үүрэг гүйцэтгэх
 Байгуулагын бүтэц зохион байгуулалт, уялдаа
холбоо
 Ажил үүргүүдийг гүйцэтгэхэрх хариуцлагын хэм
хэмжээг тодорхойлох
 Байгуулагын орон тоо ажиллагсдын ажил
үүргийн хуваарийг гаргах
 Ажиллах орчин, багаж хэрэгслийг бүрдүүлэх
 Ажиллагсдын ажлын бүтээмжийг нэмэгдүүлэх
зорилгоор тэдгээрийг сургаж дадлагажуулах
 Хүний нөөцийг төлөвлөх гүйцэтгэх
 Ажлын гүйцэтгэлийг үнэлэх дүгнэх гэх мэт.