suyun biyolojik ve kimyasal kirleticileri

1. SU KİRLİLİĞİ
DYT. GÖKCEN İPLİKÇİ

2. SUNUM PLANI
• TEMİZ VE SAĞLIKLI SU
• SU DÖNGÜSÜ
• SU KİRLİLİĞİ VE ÖNEMİ
• SU KİRLİLİĞİNİ NEDENLERİ
• SUYUN KİRLETİCİLERİ (BİYOLOJİK VE KİMYASAL)
• ÜLKEMİZDEKİ YASAL DÜZENLEMELER
• ÜLKEMİZDEN KARELER
• SONUÇ
• KAYNAKÇA

3. • İçerisinde hastalık yapıcı
mikroorganizma ve toksik
kimyasalları barındırmayan
gerekli mineralleri de
dengeli biçimde
bulunduran sudur.
TEMİZ VE SAĞLIKLI SU

4. SU DÖNGÜSÜ

5. SU KİRLİLİĞİ
• Dünya nüfusu hızla artmakta, bunun sonucu
olarak içme ve kullanma suyu ihtiyacı da
giderek artmaktadır.
• Göl, nehir, okyanus, yer altı suları gibi su
barındıran havzalarda görülen kirliliğe su
kirliliği denir.
• Günümüzde çevre kirliliğinde ki artış
sonucunda ise su kaynakları gün geçtikçe
kirlenmektedir.

6. SU
KİRLİLİĞİNİN
ÖNEMİ
Bir toplum için en
önemli sağlık sorunu
En çok görülen
En çok öldüren
En çok sakat
bırakan hastalıklardır.

7. • En kolay kirlenen madde “SU”dur. Çünkü
içerisinde birçok maddeyi kolayca
ÇÖZER, TAŞIR, BIRAKIR.
• Bu özelliklerinden ötürü de birçok hastalık
etmeni için güzel bir ortam oluşturur.

8. SU KİRLİLİĞİNİN NEDENLERİ
• Yer altı depolama tanklarından sızıntı
• Uygun olmayan endüstriyel uygulamalar
• Tarımsal atıklar
• Madencilik işlemleri
• Atık kimyasalların yer altına enjeksiyonu
• İçme suyunun işlenmesiyle ilgili
uygulamaların kendisi

9. SUYUN KİRLETİCİLERİ
I. BİYOLOJİK KİRLETİCİLER
II. KİMYASAL KİRLETİCİLER

10. SUYUN BİYOLOJİK KİRLETİCİLERİ
• BAKTERİLER
• VİRÜSLER
• PROTOZOALAR

11. BAKTERİLER
CAMPYLOBACTER
JEJUNI Hayvan rezervuarı (+), Cl direnci (-)
E. COLİ Hayvan rezervuarı (+), Cl direnci (-),
SALMONELLA
TYPHİ Hayvan rezervuarı (-), Cl direnci (-), ağız yoluyla alındığında etkili
SHİGELLA SPP Hayvan rezervuarı (-), Cl direnci (-), ağız yoluyla alındığında etkili
VİBRİO CHOLERA Hayvan rezervuarı (-), Cl direnci (-), ağız yoluyla alındığında etkili
YERSİNİ
ENTEROCOTİETİCA
Hayvan rezervuarı (+), Cl direnci (-), ağızdan alındığında GIS’de etkili,
suda uzun süre dayanabilmekte
S. LEGIONELLA Hayvan rezervuarı (-), Cl direnci (-), inhalasyonla alınır
PSEUDOMONAS
AERUGİNOSA
Hayvan rezervuarı (-), suda çoğolabilir, deriden ve ağızdan alınır, Cl
direnci (-)
AEROMONAS SPP. Hayvan rezervuarı (-), suda çoğolabilir, deriden ve ağızdan alınır, Cl
direnci (-)
MYCOBACTERİUM Cl direnci (+), inhalasyonla ve deriden alınabilir,

12. VİRÜSLER
Adenovirüs
Ağız, inhalasyon ve deriden alındığında etkili, hayvansal rezervuar
(-), Cl’a orta derece dayanıklı
Enterovirus
Ağızdan alındığında etkili, hayvansal rezervuar (-), Cl’a direnci orta
derece
Hepatitis A Hayvansal rezervuar (-), Cl’a direnci orta derece
Hepatitis E
Ağızdan alındığında etkili, hayvansal rezervuar ve Cl’a direnç
derecesi bilinmemektedir.
Nonvalk virüs Ağızdan alındığında etkili, hayvansal rezervuar ve Cl’a direnç
derecesi bilinmemektedir.
Rotavirüs Ağızdan alındığında etkili, hayvansal rezervuarı yoktur ve Cl’a
direnç derecesi bilinmemektedir.

13. PROTOZOALAR
Entomoeba Histolitika
Ağız yoluyla alımda etkilidir, Cl direnci (+), hayvansal
rezervuarı (-)
Giardia İntestinalis
Ağız yoluyla alındığında etkili, Cl direnci (+), hayvansal
rezervuarı (+)
Cryptosporidium Parvum
Ağız yoluyla alındığında etkili, Cl direnci (+), hayvansal
rezervuarı (+)
Acanthomoeba Spp. Deriden ve inhalasyon yoluyla alımda etkili, Cl direnci
(+), hayvansal rezervuarı (-)
Naegleriafoıvleri
Deriden alındığında etkili, suda çoğalabilirler, Cl direnci
(-), hayvansal rezervuarı (-)
Balantidium Coli
Ağızdan alındığında etkili, Cl direnci (-), hayvansal
rezervuarı (-)

14. SUYUN KİMYASAL KİRLETİCİLERİ
• ARSENİK (As)
• ALÜMİNYUM (Al)
• AMONYAK (NH₄)
• BAKIR (Cu)
• BARYUM (Ba)
• BOR (B)
• CİVA (Hg)
• ÇİNKO (Zn)
• DEMİR (Fe)
• GÜMÜŞ (Hg)
• KADMİYUM (Cd)
• KROM (Cr)

15. ALÜMİNYUM
• Yer kabuğunda en çok
bulunan elementlerden 3’dür.
• Buna rağmen suyun yapısında az
miktarda bulunmaktadır. (0,1-0,2 mg/lt)
• Sınırı aşması durumunda renk
değişikliğine sebep olur.

16. AMONYAK
• Eşik değeri 1,5 mg/lt’dir.
• Sularda doğal düzeyi 0,2 mg/lt’nin altındadır.
• Gıda katkı maddeleri, temizlik maddeleri ve
gübrelerde kullanımı yaygındır.
• Karsinojenik olduğuna dair net bir kanıt
bulunamamıştır.

17. ARSENİK
• Doğada AsO₂ ve AsO₄ halinde
bulunur, suda bulunuş hali
toksisitesini etkilememektedir.
• Doğal suda nadir olarak bulunmasına rağmen
sanayiden ve pestisitlerden bulaşmaktadır.
• Suda 0,05 mg/lt düzeyinin üzerinde olamaması
gerekmektedir.
• Kireçle yumuşatma tekniğiyle %95 oranında arsenik
arıtılabilir.

18. BAKIR
• Sudaki bakır daha çok dağıtım
sisteminden kaynaklanmaktadır.
(Pirinç ve bronz boruların korozyonundan)
• Suda bulunan bakır zararlı değildir ancak alüminyum
ve çinko gibi bazı materyallerin korozyonunu arttırır.
• Suda 1 mg/gr üzerindeki bakır çamaşırlarda lekelere
sebep olur.
• Bu değer 5 mg/gr üzerine çıktığında suda belirgin bir
acı tat meydana gelir.

19. • Yetişkin bir bireyin günlük bakır
ihtiyacı 2 mg/gr’dır.
• Fazla miktarda alınması halinde
mukoza iltihaplanması, damar
hastalıkları, karaciğer ve böbrek
hastalıkları ve depresyonla
seyreden merkezi sinir sistemi
irritasyonları görülebilir.

20. BARYUM
• Vücutta emilimi ve atımı çok hızlıdır.
Bu nedenle toksisitesi çok azdır.
BOR
• Sıcak su kaynaklarında konsantrasyonu
oldukça yüksektir. (volkanik)
• Tarımsal alanda zararlıdır.(sararma,
dökülme)
• Yetişkinler için 5-45 mg/l öldürücü
olabilmektedir.

21. CİVA
• 0,0002 mg/l düzeyini aşmamalıdır. Deney
hayvanlarında embriyo üzerinde öldürücü
olduğu saptanmıştır.
ÇİNKO
• İnsanlar için elzem bir elementtir. (Gereksinim 14 mg/gün)
• Gıdalardan  12 mg/gün
• Sulardan  400 mikro g/gün alınmaktadır.
• Zehirli değildir fakat 5 mg/l düzeyinin
üzerinde suyun tadını olumsuz etkiler.

22. DEMİR
• Suda çökeldiği için az miktarda
bulunmaktadır.
• 0,3 mg/l üzerindeki düzeyde suya hoş olmayan bir
tat verir.
• 0,3 mg/l üzerinde alg oluşumuna sebep olduğu
için sanayide de kullanılamaz. (tıkanıklığa sebep
olur)
• 0,05 mg/l’nin altında bulunması sağlık açısından
en uygunudur.

23. GÜMÜŞ
• Litrede 400 mikrogram üzerinde
böbrek ve karaciğerde patalojik değişikliklere sebep
olmaktadır, çok yüksek dozlarda öldürücü olabilir.
• Genelliklerle sularda 0-2 mikrogr/l düzeyinde, içme
sularında 1 mikrogramı aşmamaktadır.
• Bakteri öldürücü etkisinden ötürü havuzlarda
dezenfektan olarak kullanılmaktadır.
• Etkisi saç ve tırnak renginde değişime neden olabilir.

24. KADMİYUM
• Toksik potansiyele sahip kadmiyum
suya bazı galvanize boruların
bozunması, plastik sanayiinde stabilizatör maddesi
olarak kullanılmasından ve endüstri artıklarının
karıştırılmasından gelebilir.
• Karaciğer ve böbreklerde depolanır.
• Biyolojik ömrü 13-38 yıldır, idrarla atılmaktadır.
• Bronşit, amfîzem, kansızlık ve böbrek taşları
oluşumuna neden olmaktadır.
• Öldürücü dozu henüz saptanmamıştır.

25. KROM
• Suda 3 ve 6 değerlikli
halde bulunur.
• 6 değerliklisi
kanserojeniktir.
• Tekstil boyaları, cam,
seramik ve fotoğrafçılık
endüstride kullanılır.

26. SU KİRLİLİĞİ KONTROL
YÖNETMELİĞİ
KITAİÇİ SU KAYNAKLARININ
SINIFLARINA GÖRE KALİTE
KRİTERLERİ

27. 1. KALİTE 2. KALİTE 3. KALİTE 4. KALİTE
1) Sıcaklık (oC) 25 25 30 > 30
2) pH 6.5-8.5 6.5-8.5 6.0-9.0 6.0-9.0 dışında
3) Çözünmüş oksijen
8 6 3 < 3
(mg O/L)a
24) Oksijen doygunluğu
(%)a
90 70 40 < 40
5) Klorür iyonu (mg
Cl‾/L)
25 200 400b > 400
6) Sülfat iyonu (mg
SO=/L)
4
200 200 400 > 400
7) Amonyum azotu (mg
NH+-N/L)
4
0.2c 1c 2c > 2
8) Nitrit azotu (mg
NO2‾-N/L)
0.002 0.01 0.05 > 0.05
9) Nitrat azotu (mg
NO3‾-N/L)
5 10 20 > 20
10) Toplam fosfor (mg
P/L)
0.02 0.16 0.65 > 0.65
11) Toplam çözünmüş
madde (mg/L)
500 1500 5000 > 5000
12) Renk (Pt-Co birimi) 5 50 300 > 300
13) Sodyum (mg Na+/L) 125 125 250 > 250

28. C) İnorganik
kirlenme
parametrelerid
1. KALİTE 2. KALİTE 3. KALİTE 4. KALİTE
1) Civa (μg
Hg/L) 0.1 0.5 2 > 2
2) Kadmiyum
(μg Cd/L) 3 5 10 > 10
3) Kurşun (μg
Pb/L) 10 20 50 > 50
4) Arsenik (μg
As/L) 20 50 100 > 100
5) Bakır (μg
Cu/L) 20 50 200 > 200
6) Krom
(toplam) (μg Cr/L) 20 50 200 > 200
7) Krom (μg
Cr+6/L)
Ölçülmeyecek
kadar az 20 50 > 50
8) Kobalt (μg
Co/L) 10 20 200 > 200
9) Nikel (μg
Ni/L) 20 50 200 > 200

29. 10) Çinko (μg
Zn/L)
200 500 2000 > 2000
11) Siyanür
(toplam) (μg
CN/L)
10 50 100 > 100
12) Florür (μg
F‾/L)
1000 1500 2000 > 2000
13) Serbest klor
(μg Cl2/L)
10 10 50 > 50
14) Sülfür (μg
S=/L)
2 2 10 > 10
15) Demir (μg
Fe/L)
300 1000 5000 > 5000
16) Mangan (μg
Mn/L)
100 500 3000 > 3000
17) Bor (μg B/L) 1000e 1000e 1000e > 1000
18) Selenyum (μg
10 10 20 > 20
Se/L)
19) Baryum (μg
Ba/L)
1000 2000 2000 > 2000
20) Alüminyum
(mg Al/L)
0.3 0.3 1 > 1

30. ÜLKEMİZDEN KARELER…
GEDİZ NEHRİ..
ANKARA ÇAYI..
İZMİR KÖRFEZİ..

32. Effect of Safe Water on
Arsenicosis: A Follow-up Study

33. Giriş:
• İçme amaçlı kullanılan yer altı sularında
arsenik kirliliği küresel bir problem olarak
görülmüştür.
• Kronik arsenikosiste tedavi seçenekleri
sınırlıdır. Yeraltı sularına arsenik
kontaminasyonunu önlemek, korunmak için en
temel yöntemdir.

34. Amaç:
• Bu çalışma arsenikosis
üzerine arsenikden
güvenli su (litre başına
50 mikrogramdan az
arsenik barındıran su)
tüketiminin etkisini
saptamak amacıyla
yapıldı.

35. Materyal ve yöntem
• Bangladeş
• 208 katılımcı
• 3 sene takip

36. • Arseniğin sebep olduğu cilt lezyonlarına sahip
208 katılımcının içme suları arsenik giderim
filtreleri takılarak arsenikten arındırıldı ve 3
sene boyunca her senenin sonunda objektif
olarak sonuçlar izlendi.

37. • 3 senenin sonundaki dikkate değer değişim,
güvenli su kaynağının acil bir ihtiyaç
olduğunu gözler önüne serdi.
• Etkilenen köylerdeki insanların çoğu arsenik
zehirlenmesi yaşadıklarının farkında değiller
ve bu konuda farkındalık yaratmanın önemi
çok büyük.
• Suyun tasarruflu ve dikkatli kullanımı için
insanların motivasyonu çok önemli.

38. KAYNAKÇA
• Ç. Güler, Z. Çobanoğlu; su kirliliği, Sağlık
Bakanlığı Çevre Sağlığı Dizisi no:12
• Ç. Güler; Su Kalitesi, Sağlık Bakanlığı
Çevre Sağlığı Dizisi no:43
• Dr. Ö. Faruk Aydın, Abant İzzet Baysal
Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü,
Halk Sağlığı Programı Yüksek lisans Tezi

39. • Su ve Yaşam; Tabipler Odası, Çevre
Mühendisleri Odası, Gıda Mühendisleri
Odası, Halkevleri, Tüketici Hakları Derneği
• Sağlık Bakanlığı Su Kirliliği Kontrol
Yönetmeliği Kıtaiçi Su Kaynaklarının
Sınıflarına Göre Kalite Kriterleri
• Effect Of Safe Water on Asenicosis: A
follow-up Study

40. TEŞEKKÜRLER…