11-р ангийн улс төрийн хичээл

1. • Улс төр гэж юу вэ?
• Улс төрийг тодорхойлох эрдэмтэд
• Улс төр хүмүүсийн амьдралд
хэрхэн холбогдох вэ?
Улс төр

2. • Улс төр гэсэн үгийг сонсоод та бүхэнд
ямар сэтгэгдэл орж ирж байна хүн тус
бүр тунгаан нэг бодож үз

3. Доорх зураг өнөөдрийн Монгол улсын улс
төрийн байдлыг илтгэж байн.

4. • Эртний Грек хэллэгт Policu хэмээх үг нь
“төрийг удирдах урлаг”, төрийн зорилгыг
түүний нутаг дэвсгэрийн хүрээнд
тодорхой бодлого, хилийн чанадад
гадаад бодлого хэрэгжүүлэх тодорхой
арга гэсэн утгыг агуулж байв.
• Нийгмийн нэг хэсэг нөгөө хэсэгтэй
харилцахдаа хүч хэрэглэх эрх дээр
тулгуурласан засаглалын онцгой төрөл
гарч ирэх үеэс улс төр үүссэн ажээ.

5. Улс төрийг тэгвэл юу гэж
ойлгож болох вэ?
• Хүн амын тодорхой хэсэг нь нийгмийг
удирдах тусгай чиг үүргийг гүйцэтгэдэг
элит манлайлагч, бусад нь олон нийт,
сонгогчид удирдуулаад зогсохгүй
энэхүү элитийн хүрээг сонгох, явуулж
буй бодлогын агуулгад нөлөөлөх нь
удирдагч ба удирдуулагчийн харилцан
үйлчлэл, оролцооны хэлбэр болох
бөгөөд энэ бүхэн нь Улс төрийнУлс төрийн
амьдралын хүрээ юм.амьдралын хүрээ юм.

6. Улс төрийг эрдэмтэд?
Францын улс төр судлаач Ф.Бро
Үзсэнээр:
Улс төр бол зорилт тодорхойлох, түүнийгм
хэрэгжүүлэх талаар шийдвэр гаргаж, арга хэмжээ авч
байдаг улс төрийн бодлого.
Улс төрийг хүмүүс болон улс төрийн байгууллагуудын
засгийн эрхийн төлөө тэмцэл болж байдаг тодорхой
хүрээ гэж хэлж болно.
Арай өргөн утгаар авч үзвэл улс төр нь хүмүүсийг
удирдах урлаг юм.

7. Америкийн судлаач Харольд Лассуэл
• Хэн, юуг, хэзээ, хэрхэн олж авч буй
тэмцэл. Гэж тодорхойлсон байна.

8. Италийн Сэтгэгч Н.Макивелли
• Улс төр гэдэг бол
эрх мэдэлд хүрэх,
эрх мэдлийг тогтоон
барьж байх ба ашиг
хонжоо олохын тулд
эрх мэдлийг ашиглах
албадлагын арга
хэрэгслийн цогц мөн.

9. Дэвид Истон
• Улс төр нь
нийгэм дэх үнэт
зүйлсийг эрх
мэдэлд
тулгуурлан
хувиарилан
байршуулах үйл
байдал.

10. Германы улс төр судлаач Макс
Вебер
• Улс төр бол эрх
мэдэлд оролцох
түүнийг хуваарилахад
нөлөөлөхийн төлөө
эрмэлзэх тэмцэх
явдал бөгөөд төр
улсын доторхи
хүмүүсийн олон янзын
бүлэглэлийг бүгдийг
хамарсан онцлогтой

11. Эдгээрээс үзвэл улс төр гэдэг
нь:
• Өргөн утгаар ньӨргөн утгаар нь
Нийгэм дэх шийдвэр
гаргах эрх мэдэл,
түүнд нөлөөлөх,
оролцох,
хэрэгжүүлэх үйл
явц хэмээн
ойлгож болно
• Явцуу утгаар ньЯвцуу утгаар нь
• Төр засгийн институт,
орон нутгийн засаг
захиргаа албан ёсны
институт байгууллага-
тэй холбож, тэтгээрийн
хоорондын харилцааны
талбар гэж үздэг

12. Улс төр Хүн хоёр хэрхэн
холбогдох вэ?

13. Дээрх зургийг хараад нэг зүйл
бодогдсон байхаа гэж итгэж байна
• Хүний амьдралын олон асуудлын
дотроос нийгмийн гишүүдийн цөөнгүй
хэсэг нь:

14. • Дээрх асуудал нь бүх нийгтийг хамарч
улс төрийн шинжтэй болдог.
• Ийм учраас улс төр нь олныг хамарсан
шинжтэй болдог.
• Хэн ч түүнээс ангид байж чаддаггүй.
• Төрхөөс нас барах хүртэл хүний бүхийл
амьдрал улс төрөөс ангид байдаггүй.
• Улс төр бол хүний хэрэгцээ шаардлага
юм.

15. Яагаад гэвэл?
• Хүн улс төрийн
мэдлэгтэй болох нь
нийгэмдээ эзэлж буй
байр суурь,
гүйцэтгэх үүргээ
илүү танин мэдэх,
хэрэгцээгээ илүү
хангах, төрийг
байгуулахад
ухамсартай хандах
зэрэг юм

16. Тийм дээ чТийм дээ ч
• Эртний Грекийн их сэтгэгч,Эртний Грекийн их сэтгэгч,
гүн ухаантангүн ухаантан
АристотельАристотель
““ Хүн бол улс төрийн амьтан”Хүн бол улс төрийн амьтан”
гэж хэлжээ.гэж хэлжээ.

17. Үргэлжлэл бий

18. Улс төрийн Засаглал ба Эрх
Мэдэл
• Засаглал гэж юу вэ?
• Түүний хэмжигдэхүүн

19. Улс төрийн засаглал гэдэг нь:
• Нэр хүнд, эрх мэдэл,
албадлага зэрэг олон
төрлийн хэрэгслийн
тусламжтайгаар нэг
хэсэг хүмүүс нийтээрээ
дагаж мөрдөх ёстой
шийдвэр гаргах
боломж, чадвараар
хангагдах нийгмийн
харилцааг хэлнэ.

20. Засаглал нь:
• Ноёлох, нөлөөлөх, удирдах, захирах,
албадах зэрэг харилцаануудаас гадна
захирагдах явдлыг заавал багтаадаг.

21. Засаглалын хэмжигдэхүүн

22. Хэмжээ
• Ямар нэгэн
засгийн нөлөө
ач холбогдол,
цар хүрээ, хэм
хэмжээг
тодорхойлох
үзүүлэлт

23. Эзлэхүүн
• Хичнээн тооны
засаглал хэн
нэгний буюу
ямар нэгэн
байгууллагын
гарт төвлөрч
байгааг
харуулдаг.

24. Цаг хугацаа
• Засаглалын орин
тогтнох хугацаа
• Жишээ татаарай
хүүхдүүд ээ

25. Орон зай
• Тодорхой хэмжээтэй
газар нутагт
засаглалын үйл
ажиллагаа үр
ашигтай явагдана
гэсэн үг.

26. Засаглалын гол бүрдлүүд
СубектСубект
ОбъектОбъект
Арга хэрэгсэл
Засаглалын
нөөц
Засаглалын
нөөц

27. Засаглалын Субъект нь

28. Засаглалын объект гэдэг нь
• Засаглалын субъектээр
удирдуулж байгаа иргэд,
нийгмийн бүлэг,
байгууллага нийгэм өөрөө
юм.

30. Засаглалын арга хэрэгсэл

31. 1. Улс төр гэдэг бол хүний мөн чанарын төгс илэрхийлэл, хүн
бол улс төрийн амьтан гэж хэн хэлсэн бэ?
А. К.Маркс
В. Демокрит
С.Платон
D.Аристотель
2. Засаглалын нөөцийн төрөлд аль нь багтдаг вэ?
А. Жолоодох
В. Удирдлагын онцгой аппарат
С. Нэр хүнд
D. Хянан шалгах
Е. Соёл мэдээлэл

32. 3. Улс төрийн систем бол засгийн эрх мэдлийг
ашиглан нийгмийн дотор үнэт зүйлсийг
байршуулах үйл ажиллагаа мөн гэж хэн нь үзсэн
бэ?
А.Д.Истон
В. Г. Лассуэл
С. М.Вебер
D. Хэн нь ч биш