Θέματα διακρίσεων και ισότητας των φύλων

1. Σεμινάριο
«Ευαισθητοποίηση εκπαιδευτικών της Προσχολικής
και Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης σε θέματα
διακρίσεων και ισότητας των φύλων»
Εκπαιδεύτρια
Βιβή Μπουμπουρέκα
Γιάννενα, Νοέμβριος 2016

2. Πρόγραμμα συνάντησης –
agenda
• Εισαγωγή
• Ενότητα 1: Παρουσίαση του Επιχειρησιακού
Προγράμματος «Μεταρρύθμιση του Δημόσιου Τομέα»
• Αντικείμενο του προγράμματος
• Σκοπός και στόχοι του προγράμματος
• Ενότητα 2: Οι κυριότερες πολιτικές για την ισότητα των
φύλων στην εκπαίδευση
• Ενότητα 3: Κοινωνικό και βιολογικό φύλο, έμφυλες
ταυτότητες και διακρίσεις
• Ενότητα 4: Εκπαίδευση και φύλο
• Ενότητα 5: Υπερβαίνοντας το γλωσσικό σεξισμό στο χώρο
της εκπαίδευσης
Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 2

3. Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 3
Εισαγωγή - Ice Breaker

4. Σκοπός του προγράμματος:
Σκοπός της επιμόρφωσης είναι η δημιουργία ενός στελεχικού
δυναμικού στην προσχολική και πρωτοβάθμια εκπαίδευση
εξειδικευμένου στα θέματα ισότητας των φύλων και
ιδιαίτερα στα θέματα ένταξης της διάστασης του φύλου
στη σχολική κοινότητα.
Το επιμορφωτικό πρόγραμμα στοχεύει στην ενημέρωση,
ευαισθητοποίηση και στην ενίσχυση των γνώσεων και των
δεξιοτήτων των εκπαιδευτικών της προσχολικής και
πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης σε ζητήματα που αφορούν
στην προώθηση της ισότητας των φύλων, στην ένταξη της
διάστασης του φύλου στις παιδαγωγικές πρακτικές και
στην υλοποίηση εκπαιδευτικών παρεμβάσεων σχετικά με
τα φύλα και τις διακρίσεις.
Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 4

5. Στόχοι του προγράμματος Ι:
• Στην εισαγωγή και ενίσχυση της έννοιας της ισότητας των φύλων
στα Ν/Γ και τα Δ.Σ.
• Στη βελτίωση γνώσεων των εκπ/κών για θέματα ισότητας των
φύλων και στην ενίσχυση της βιωματικής και συμμετοχικής
μεθοδολογίας διδασκαλίας με την οπτική του φύλου.
• Στον εντοπισμό έμφυλων στερεοτύπων και προκαταλήψεων,
ανισοτήτων και διακρίσεων στο εκπαιδευτικό σύστημα.
• Στην ανάπτυξη παρεμβάσεων, όπου εντοπίζονται έμφυλα
στερεότυπα, αναπτύσσοντας επιστημονικό λόγο και καλές
πρακτικές στο πλαίσιο του σχολικού προγράμματος.
• Στη δυνατότητα σχεδιασμού οποιασδήποτε στρατηγικής ή
μοντέλων προγραμμάτων ή/και δράσεων που θα στοχεύουν στην
προώθηση της ισότητας στην εκπαίδευση.
Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 5

6. Στόχοι του προγράμματος ΙΙ:
• Στην αντιμετώπιση των ιδιαίτερων αναγκών και προβλημάτων που
διαπιστώνονται στους/στις μαθητές/-τριες, ανάλογα με το φύλο
τους.
• Στην καταπολέμηση από τους/τις εκπαιδευτικούς παραδοσιακών
συμπεριφορών και τη δημιουργία διαφορετικών προσδοκιών για
τους μαθητές και τις μαθήτριές τους, προσδοκίες που σχετίζονται
με στερεότυπες αντιλήψεις για τους ρόλους των φύλων.
• Στην καταπολέμηση της αναπαραγωγής από το σχολείο των
κυρίαρχων ιδεολογιών για τις σχέσεις των φύλων, που οδηγούν
στη διαμόρφωση ανδρικών και γυναικείων ταυτοτήτων και
συμβάλλουν καθοριστικά στην «κοινωνική κατασκευή» τους και
στη διαμόρφωση παραδοσιακών και στερεότυπων αντιλήψεων για
τον ρόλο των ανδρών και των γυναικών.
Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 6

7. Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 7
1ο στάδιο (Χρόνος 5΄)
2ο στάδιο (Χρόνος 10΄)
Δραστηριότητα 1η «Γνωριζόμαστε…»

8. Δραστηριότητα 2η «Αναμνήσεις….»
Στόχος των δύο (2) φύλλων εργασίας που
ακολουθούν είναι να συνειδητοποιήσουμε
μέσα από προσωπικές μας εμπειρίες τις
διαδικασίες που συντέλεσαν στη διαμόρφωση
της προσωπικής μας ταυτότητας, να θυμηθούμε
τους παράγοντες και τα άτομα που μας
επηρέασαν κατά καιρούς και τέλος να
κατανοήσουμε ότι οι όποιες διαφορές μας δεν
είναι αποκλειστικά «φυσικές» αλλά σε μεγάλο
βαθμό «επίκτητες».
Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 8

9. Ενότητα 2η Κυριότερες πολιτικές για την
ισότητα των φύλων στην εκπ/ση
• Οι εθνικές πολιτικές και δράσεις για την
ισότητα των φύλων στην εκπαίδευση
• Η πολιτική του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας
και Θρησκευμάτων για την ισότητα των
φύλων στην εκπαίδευση
Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 9

10. Δραστηριότητα 3η «Πολιτικές ισότητας
των φύλων»
Μετά την προβολή των βίντεο σκεφτείτε και
συζητήστε πώς (και αν) έχουν συμβάλλει οι
πολιτικές στα θέματα ισότητας των φύλων, μη
διάκρισης και διαφορετικότητας.
Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 10

11. Ενότητα 3η Κοινωνικό/βιολογικό φύλο,
έμφυλες ταυτότητες & διακρίσεις
Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 11

12. Ορισμοί
• Κοινωνικό φύλο
• Βιολογικό φύλο
• Κοινωνικοί ρόλοι των φύλων
Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 12

13. Δραστηριότητα 4η «Βιολογικό και
κοινωνικό φύλο»
• Οι γυναίκες γεννούν, οι άνδρες όχι.
• Τα κορίτσια θα πρέπει να είναι ήπια και ευγενικά, τα
αγόρια θα πρέπει να είναι σκληραγωγημένα.
• Οι κούκλες είναι κοριτσίστικα παιχνίδια.
• Η φωνή των αγοριών αλλάζει κατά την εφηβεία, ενώ
το κοριτσιών όχι.
• Τα αγόρια δεν κλαίνε.
• Οι άνδρες είναι μυώδεις και σωματώδεις, ενώ οι
γυναίκες είναι λεπτοκαμωμένες και μικροφτιαγμένες.
Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 13

14. • Οι άνδρες μεγαλώνουν γένια και μουστάκι, οι
γυναίκες όχι.
• Μόνο τα αγόρια παίζουν ποδόσφαιρο.
• Ένα κορίτσι δεν μπορεί να είναι αρχηγός σε ένα
παιχνίδι.
• Οι γυναίκες έχουν περίοδο, οι άνδρες όχι.
• Οι γυναίκες μπορούν να θηλάσουν τα μωρά, οι άνδρες
δεν μπορούν.
• Οι γυναίκες μένουν στο σπίτι, και οι άνδρες
εργάζονται για το εισόδημα.
• Τα κορίτσια είναι αδύναμα και τα αγόρια δυνατά.
Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 14

15. • Τα κορίτσια βοηθούν τις μητέρες τους και τα
αγόρια τους πατεράδες τους.
• Τα κορίτσια είναι πιο έξυπνα από τα αγόρια.
• Τα κορίτσια νικούν στα παιχνίδια επειδή
μπορούν και παίζουν ύπουλα.
• Είναι αποδεκτό για τα αγόρια να κτυπούν το ένα
το άλλο αλλά όχι για τα κορίτσια.
• Τα αγόρια είναι πιο τεμπέλικα από τα κορίτσια.
• Τα κορίτσια είναι καλύτερα στο να λένε ψέματα
από ό,τι τα αγόρια
Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 15

16. Δραστηριότητα 5η «Κοινωνικοί ρόλοι
των φύλων»
Σκεφτείτε μια λέξη που να χαρακτηρίζει έναν
άνδρα ή μια γυναίκα και γράψτε την στο
χαρτάκι σας. Προσέξτε, γιατί κανένα άτομο
δεν πρέπει να γνωρίζει αν το χαρτάκι των
άλλων ατόμων αφορά σε άνδρα ή γυναίκα
ούτε και τι γράφει: γι’ αυτό κρύψτε το
χαρτάκι σας!
Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 16

17. Δραστηριότητα 6η α «Τι σημαίνει να
είσαι άνδρας και τι γυναίκα;»
• Φύλλο εργασίας
• 1. Υπάρχουν στερεοτυπικές εκφράσεις στα
γραπτά;
• 2. Ποιους σκοπούς εξυπηρετεί η ύπαρξη και
προώθηση κυρίαρχων ταυτοτήτων φύλου;
Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 17

18. Δραστηριότητα 6η β «Τι σημαίνει να
είσαι άνδρας και τι γυναίκα;»
Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 18

19. Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 19

20. Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 20

21. Έμφυλες ταυτότητες και ρόλοι
Η φεμινιστική προσέγγιση για τις ταυτότητες
φύλου υποστηρίζει ότι το φύλο προσδιορίζεται
σε μεγάλο βαθμό κοινωνικά.
Η προσέγγιση αυτή δίνει κυρίως έμφαση στον
τρόπο με τον οποίο οι κοινωνικές προκαταλήψεις
και τα στερεότυπα, καθώς και οι ιστορικές
και κοινωνικές συγκυρίες που επηρεάζουν
διαχρονικά τις σχέσεις των φύλων, επιδρούν
στην κοινωνικοποίηση των ανδρών και των
γυναικών και διαμορφώνουν συγκεκριμένες
ταυτότητες φύλου.
Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 21

22. Οι ταυτότητες του φύλου είναι
νοητικές και κοινωνικές
κατασκευές
α) Κοινωνικός Ρόλος του Φύλου,
συμπεριφορές, ενδιαφέροντα και
υποχρεώσεις που ορίζονται από την κοινωνία
ως κατάλληλα-αρμόζοντα για τους άνδρες και
για τις γυναίκες,
β) Ταυτότητα του Κοινωνικού Ρόλου του
Φύλου, αντίληψη που έχει το άτομο για το
φύλο του.
Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 22

23. Διακρίσεις
• ως διάκριση ορίζουμε την στέρηση
ευκαιριών, ίσων δικαιωμάτων και
προνομίων, κύρους και δύναμης στα μέλη
μιας ομάδας βάσει προκαταλήψεων.
• Κατά των γυναικών  άμεση
 έμμεση
Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 23

24. Ενότητα 4η Εκπαίδευση και
Φύλο
Μια εκπαίδευση της έμφυλης ισότητας
συνεπάγεται όχι μόνο υψηλή αξιολόγηση των
κοριτσιών, αλλά και βελτίωση των αγοριών, καθώς θα
συνειδητοποιήσουν τα κοινωνικά πλεονεκτήματα που
θα προκύψουν από την αναγνώριση και αποδοχή των
δυνατοτήτων και της προσφοράς των κοριτσιών και
των γυναικών.
Το γεγονός συμβάλλει επίσης στο να βοηθηθούν τα
αγόρια να ξεφύγουν από την πίεση που αισθάνονται
από την υποχρέωση συμμόρφωσής τους με τους
παραδοσιακούς ρόλους, συμπεριφορές και
νοοτροπίες
Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 24

25. Νέα δεδομένα στη σχέση των νέων
γυναικών με την εκπαίδευση
α)η ισόρροπη συμμετοχή αγοριών και κοριτσιών σε όλες
τις εκπαιδευτικές βαθμίδες
β) οι καλύτερες σχολικές επιδόσεις των κοριτσιών
γ) η προώθησή τους με μεγαλύτερη επιτυχία στην
τριτοβάθμια εκπαίδευση δ) το ότι αποτελούν
περισσότερο από 50 % του φοιτητικού πληθυσμού
ε) το ότι η επιτυχής πορεία τους στην τριτοβάθμια
εκπαίδευση τους επιτρέπει τη διεκδίκηση θέσεων
υψηλού κύρους και αμοιβών
στ) η εξάλειψη αναχρονιστικών κοινωνικών
αντιλήψεων για τη γυναικεία εκπαίδευση, εξαιτίας
των προαναφερθέντων.
Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 25

26. Δραστηριότητα 7η «Ανδρικά
και γυναικεία επαγγέλματα»
• Φύλλο εργασίας
• Καθορίζει το επάγγελμα την ταυτότητα ενός
ατόμου και πώς;
• Να αναφέρετε πιθανές αιτίες που ένας
άνδρας ή μια γυναίκα αμφισβητείται, όταν
«σπάει τα στερεότυπα».
Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 26

27. Δραστηριότητα 8 «Μορφές
οικογένειας»
Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 27

28. Δραστηριότητα 9η «Συμφιλίωση
οικογενειακής & επαγγελματικής ζωής»
• Φύλλο εργασίας
Στόχοι
• Να διερευνηθούν οι απόψεις των εκπαιδευομένων σχετικά
με τις επαγγελματικές επιδιώξεις και φιλοδοξίες των
ανδρών και των γυναικών.
• Να εντοπιστούν ποιοι παράγοντες θεωρούν οι
εκπαιδευόμενοι/-ες ότι επηρεάζουν τις επαγγελματικές
τους επιλογές.
• Να εξεταστεί πόσο χρόνο αφιερώνουν στην οικογένειά
τους οι άνδρες και πόσο οι γυναίκες.
• Να γίνουν γνωστές οι απόψεις των ανδρών και γυναικών
εκπαιδευομένων για τις δυσκολίες συνδυασμού
οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής.
Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 28

29. Δραστηριότητα 10η «Ο
ιδανικός μαθητής»
• Ποιες είναι οι μεγαλύτερες διαφορές και
ομοιότητες ανάμεσα στους ιδανικούς μαθητές
και τις ιδανικές μαθήτριες;
• Τι είδους ανταμοιβές παρέχει το σχολείο στα
άτομα που ανταποκρίνονται σε αυτά τα
ιδανικά;
• Με ποιους τρόπους το σχολείο ενισχύει ή
αποδυναμώνει τα στερεότυπα του ιδανικού
κοριτσιού ή αγοριού;
Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 29

30. Δραστηριότητα 11η «Έλεγχος
αντιλήψεων»
• Φύλλο εργασίας
• Σύγκριση και συζήτηση των απόψεων της
ομάδας
Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 30

31. Δραστηριότητα 12η «Για τα παιδιά»
ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ (του Χαλίλ Γκιμπράν)
Τα παιδιά σου δεν είναι παιδιά σου
Είναι οι γιοι και οι κόρες της λαχτάρας της Ζωής για τη Ζωή.
Δημιουργούνται διαμέσου εσένα, αλλά όχι από σένα Κι αν και βρίσκονται μαζί
σου, δεν σου ανήκουν.
Μπορείς να τους δώσεις την αγάπη σου, αλλά όχι τις σκέψεις σου Αφού ιδέες
έχουν δικές τους.
Μπορείς να δίνεις μια στέγη στο σώμα τους, αλλά όχι και στις ψυχές τους
Αφού οι ψυχές τους κατοικούν στο σπίτι του αύριο που εσύ δεν πρόκειται να
επισκεφτείς ούτε και στα όνειρά σου.
Μπορείς να προσπαθήσεις να τους μοιάσεις αλλά μην γυρέψεις να τα κάνεις
σαν εσένα
Αφού η ζωή δεν πάει προς τα πίσω ούτε ακολουθεί στο δρόμο του το χτες
Είσαι το τόξο από το οποίο τα παιδιά σου ωσάν ζωντανά βέλη ξεκινάνε για να
πάνε μπροστά.
Ο τοξότης βλέπει το ίχνος της τροχιάς προς το άπειρο και κομπάζει ότι με τη
δύναμή του
τα βέλη του μπορούν να πάνε γρήγορα και μακριά.
Ας χαροποιεί τον τοξότη ο κομπασμός του Αφού ακόμα κι αν αγαπάει το βέλος
που πετάει έτσι αγαπά και το βέλος που μένει στάσιμο
Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 31

32. Ενότητα 5η Υπερβαίνοντας τον γλωσσικό
σεξισμό στο χώρο της εκπ/σης
Ο γλωσσικός σεξισμός, δηλαδή η πρακτική
διάκρισης ατόμων ή ομάδων με γνώμονα το
φύλο τους -με συνήθη στόχο τις γυναίκες-
εκφράζεται με γλωσσικές επιλογές που ή
αγνοούν ή ορίζουν σε στενό πλαίσιο με
αποτέλεσμα να μειώνουν τα άτομα στα οποία
απευθύνονται ή αναφέρονται τα έγγραφα.
Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 32

33. • Γενικοί κανόνες- Προτάσεις για την υπέρβαση
του γλωσσικού σεξισμού
• Παραδείγματα
Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 33

34. Δραστηριότητα 13η
«Γλωσσικές Διακρίσεις»
• Στερεότυπα
• Εκφράσεις
• Παροιμίες
• Ρητά
• Λήμματα στο Λεξικό
Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 34

35. Δραστηριότητα 14η «Γλωσσικός
σεξισμός στα έγγραφα του
Υπουργείου Παιδείας»
• Φύλλο εργασίας
• Επισήμανση των σεξιστικών εκφράσεων
• Καταγραφή των αλλαγών
• Αλλαγή στα έγγραφα
Γιάννενα, 19/10/2016 Φύλο 35