ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ - ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ

1. Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης
Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών
Επιστήμες της Αγωγής: Παιδαγωγική & Διδακτική Πράξη - Διοίκηση και Επιμόρφωση στην
Εκπαίδευση
Κοινωνιολογία και σχεσιοδυναμική της σχολικής κοινότητας– ΜΕΑ
306
Επιβλέπων καθηγητής : Ελευθεράκης Θεόδωρος
Φοιτήτρια: Μανδραβέλη Αντωνία Δανάη
Ιούνιος, 2022

2. «Οι εκπαιδευτικές επιπτώσεις του
παρατεταμένου εκτοπισμού των παιδιών
προσφύγων. Μεθοδολογικές προσεγγίσεις
που ακολουθούνται στα ελληνικά σχολεία»

3. Σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα
✘ Ρευστότητα
✘ Πολυπολιτισμικότητα
✘ Ανταγωνισμός
✘ Πολιτισμική ετερότητα
✘ Πολιτισμικός πλουραλισμός – Κοινωνικό γεγονός (Penman, 2018)
Σεβασμός- Διαφορετικότητα- Ποικιλομορφία  Κοινωνική Συνοχή
3

4. Πολυτισμικότητα
✘ Συνύπαρξη διαφορετικών πολιτισμών (Ανδρούσου & Ασκούνη, 2011)
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ:
✘ Κατανόηση
✘ Ανοχή Για τον άλλο
✘ Έλλειψη φόβου
Ηθική ανασύνθεση (Πορτελάνος, 2014)
4

5. Το σχολείο σε πολυπολιτισμικές κοινωνίες
Μαθητική ανομοιογένεια
(γλώσσα, κουλτούρα,
πολιτισμός)
Ένταξη όλων 
Επιτυχημένη σχολική,
κοινωνική, επαγγελματική
εξέλιξη
Σχολείο δημιουργεί
προϋποθέσεις αποδοχής
και αναγνώρισης
πλουραλισμού
Προσαρμογή στο
πολυπολιτισμικό πλαίσιο
Ανάπτυξη ατομικών
ικανοτήτων
Εκπαιδευτικοί:
Συνθήκες ανάπτυξης
προσωπικότητας
(συναισθηματική
σταθερότητα, αυτοαντίληψη,
κριτική/διαλεκτική
ικανότητα, αυτενέργεια)
(Μάρκου & Παρθένης, 2011)
Συνθήκες ένταξης  Ίσες
ευκαιρίες
5

6. 1.
Ο ρόλος του σχολείου
 Αναμόρφωση
 Μεταρρύθμιση
 Κατάλληλη επιμόρφωση
 Κατανόηση αναγκών
 Αξιοποίηση γλωσσών/πολιτισμών
 Αίτια αποτυχίας = Υποτίμηση κουλτούρας (Bourdieu)
 Περιθωριοποίηση
 Αύξηση κοινωνικών ανισοτήτων
 Απαιτητική διαδικασία (Cummins, 2011)
6

7. Το ελληνικό σχολείο
 Αμφισβήτηση τάξεων υποδοχής (Λιοναράκης, 2005)
 Πρωτοβουλίες εκπαιδευτικών Αντιπαραθέσεις
 Αφομοιωτικό μοντέλο >30 χρόνια
 Υλικοτεχνικά ελλείμματα
 Ακατάλληλο Εκπαιδευτικό υλικό
 Εκπαίδευση εκτός σχολείου  αργοπορημένη κατάκτηση ελληνικής
 Πρόταση υποστήριξης κατά τη λειτουργία του ολοημέρου
 Διεξαγωγή διαπολιτισμικών προγραμμάτων (Φραγκουδάκη, 2010)
7

8. “
Παρατεταμένος Εκτοπισμός 1/2
Παγκοσμιοποίηση
Νέα μεταναστευτικά μοτίβα
ΔΕΝ είναι σύγχρονο φαινόμενο
Αλλαγή έντασης- ακτίνας- κατεύθυνσης ροών (Robertson, 2012)
ΕΚΤΟΠΙΣΜΟΣ
Πολεμικές συγκρούσεις – Πολιτικές αντιπαραθέσεις- Θρησκευτικές πεποιθήσεις (IOM, 2018) – φυσικές
καταστροφές – καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων
8

9. Παρατεταμένος Εκτοπισμός 2/2
✘ Όσοι παραμένουν μακριά από τα σπίτια τους
✘ Έχουν μετεγκατασταθεί σε άλλες χώρες ή περιοχές >3 χρόνια
✘ Αδυναμία εξεύρεσης βιώσιμης λύσης (ενσωμάτωση στις χώρες
υποδοχής/τρίτες χώρες/επαναπατρισμός)
✘ Μεγάλη χρονική διάρκεια
✘ Πληθυσμιακά μεγάλος αριθμός
9

10. Συνέπειες παρατεταμένου εκτοπισμού
✘ Πνευματική αστάθεια (Horst, 2006)
✘ Απομόνωση
✘ Αδυναμία συμπερίληψης (Wells, 2007)
✘ Αποχή από κοινωνικές διαδικασίες
✘ Αποχή από το σχολείο
✘ Σχολική διαρροή
✘ Κοινωνική ανισότητα
✘ Αδυναμία κρατών για παροχή εκπαίδευσης ( Watkins & Zyck, 2014)
✘ Παιδική εκμετάλλευση 10

11. Συνέπειες παρατεταμένου εκτοπισμού στην εκπαίδευση
✘ Εκπαιδευτικό μειονέκτημα παιδιών προσφύγων
✘ Μεγαλύτερη προσπάθεια μέσα στην τάξη
✘ Κατάκτηση νέας γλώσσας – απαιτητική διαδικασία
✘ Προσαρμογή σε νέα κουλτούρα/κοινωνικό περιβάλλον
✘ Συναισθηματικό τραύμα  γνωστική ανάπτυξη(Robertson, Lafond & Romah, 2010)
✘ Σχολική διαρροή (UNHCR, 2013)
✘ Η εκπαιδευτική κρίση εντονότερη στα κορίτσια
11

12. Σκοπός και αναγκαιότητα
• Έννοια παρατεταμένου εκτοπισμού
• Επιπτώσεις (εκπαιδευτικές)
• Επίγνωση εκπαιδευτικών
• Πρακτικές που εφαρμόζονται
• Άγνωστες έννοιες στην ελληνική εκπαίδευση
• Περιορισμένο ερευνητικό πεδίο
• Κατανόηση φαινομένου
• Κοινωνική ανισότητα
12

13. Ερευνητικά ερωτήματα
1) Είναι οι εκπαιδευτικοί των τάξεων υποδοχής εξοικειωμένοι με τον όρο
του παρατεταμένου εκτοπισμού;
2) Γιατί είναι σημαντικό να διερευνηθεί ο όρος;
3) Ποιες είναι οι εκπαιδευτικές επιπτώσεις του παρατεταμένου
εκτοπισμού;
4) Τι ρόλο διαδραματίζει η χρήση της γλώσσας;
5) Ποιες μεθοδολογικές προσεγγίσεις αξιοποιούνται από τους/τις
εκπαιδευτικούς;
13

14. Μεθοδολογία
 Ποιοτική έρευνα
 Πρόσβαση σε εσωτερικές διαδικασίες ατόμου/ομάδας
 Αποτύπωση προσωπικών/υποκειμενικών εμπειριών (Ίσαρη & Πουρκός,2015)
 Ανθρωποκεντρικό ενδιαφέρον
 Λεπτομερής σχεδιασμός – Χρονοβόρα
 Ad hoc αλλαγές
 Προετοιμασία συνέντευξης
14

15. Φιλοσοφικό παράδειγμα
✘ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΤΙΚΟ (Creswell, 2014)
 ανταποκρίνεται στις ανάγκες των περιθωριοποιημένων ανθρώπων
 Αποτελεσματική διερεύνηση θεμάτων κοινωνικής δικαιοσύνης, ζητήματα
δύναμης/επιρροής- αδυναμία διευθέτησης άμεσα ενδιαφερόμενων
✘ ΣΤΌΧΟΣ:
 Ανάδειξη φαινομένων
 Αναστοχασμός (McTaggart, 2006)
 Έδαφος για διαπραγμάτευση κοινωνικών πτυχών πχ κοινωνική ανισότητα (Mertens,
2015)
✘ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ
 Αδυναμία πλήρους απόδοσης του κοινωνικού κόσμου (Somekh, Lewin, 2015)
 Αδυναμία διατήρησης αντικειμενικότητας
15

16. Ερευνητικό εργαλείο
✘ Συνέντευξη (ημι-δομημένη) Ελευθερία διατύπωσης απόψεων (- εννοιολογικός
προσδιορισμός –εμπόδια- πρακτικές)
✘ Προκαθορισμένες ερωτήσεις (Ίσαρη & Πουρκός, 2015)
✘ Δυνατότητα εμβάθυνσης (Mason, 2009)
✘ Ερωτήσεις σαφείς, μη κατευθυντικές (Robson, 2010)
✘ Δημογραφικά στοιχεία – Ερωτήσεις που απαντούν τα ερευνητικά ερωτήματα)
✘ Αδυναμίες: Απαιτητική – χρονοβόρα – Έλλειψη ερευνητικού ενδιαφέροντος = όχι
αποτελέσματα
✘ Ατομικές και δια ζώσης συνεντεύξεις
✘ Μαγνητοφώνηση και απομαγνητοφώνηση
16

17. Δείγμα έρευνας
✘ 3 εκπαιδευτικοί Α΄βάθμιας εκπαίδευσης
✘ Τάξεις Υποδοχής
✘ Σκόπιμη τυχαία δειγματοληψία (μικρό δείγμα – αύξηση αξιοπιστίας)
✘ > 3 ετής εμπειρία  άντληση πληροφοριών (Willig, 2008)
17

18. Ανάλυση δεδομένων
✘ Θεματική ανάλυση (ποιοτική)
✘ Εύκολη θεματοποίηση μοτίβων
✘ Μη αυστηρή οριοθέτηση (Ίσαρη & Πουρκός, 2015)
1. Εξοικείωση με δεδομένα – Συλλογή υλικού
2. Ανάλυση (Κωδικοποίηση μοτίβων)
3. Κώδικες που οδηγούν στην ανάδειξη θεματικών κατηγοριών ή
υποθεμάτων
4. Επανεξέταση θεμάτων
5. Ανάδειξη ξεκάθαρων θεμάτων
6. Έκθεση δεδομένων
18

19. Συμπεράσματα
19
1 3 5
6
4
2
Γλώσσα –
Εργαλείο
διάδοσης
απόψεων/
αντιλήψεων -
σκοπιμότητα
«Ρατσιστική»
προσέγγιση στις
μη κυρίαρχες
γλώσσες
(Φραγκουδάκη,
2010)
Γλώσσα –
Διαμόρφωση
αντιλήψεων από
την κυρίαρχη
ομάδα
Έλλειψη γλωσσικών
ικανοτήτων  σχολική
αποτυχία χαμηλές
επιδόσεις  σχολική
διαρροή (Ανδρούσου &
Ασκούνη, 2011)
Αύξηση
εμποδίων
Παρατεταμένος
εκτοπισμός – Αιτία
κοινωνικών ανισοτήτων
7
Όλες οι γλώσσες
είναι πολύτιμες

20. Βιβλιογραφικές Αναφορές
20
Penman, R., (2018), Πολιτισμικός Πλουραλισμός: Center for Intercultural Dialogue, 15, Aυστραλία.
Ανδρούσου Α. & Ασκούνη Ν. (2011). Πολιτισμική ετερότητα και ανθρώπινα δικαιώματα, Αθήνα: Μεταίχμιο.
Πορτελάνος, Στ. (2014). Διαπολιτισμική και Διαθεματική Διδακτική: Στο Μάθημα των Θρησκευτικών, Αθήνα: Έννοια.
Μάρκου, Γ. & Παρθένης, Χ. (2011). Διαπολιτισμική εκπαίδευση: Θεωρία και Πράξη, Αθήνα: Εργαστήριο Πειραματικής Παιδαγωγικής.
Cummins, J., & Early, M. (2011). A note on terminology. In J. Cummins & M. Early (Eds), Identity texts – the collaborative creation of power in multilingual
schools. Hockley, UK: Trentham Books.
Λιοναράκης, Α. (2005). Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση και διαδικασίες μάθησης. Στο: Α. Λιοναράκης (Επιμ.). Ανοικτή και εξ Αποστάσεως
Εκπαίδευση. Παιδαγωγικές και Τεχνολογικές Εφαρμογές. Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
Robertson, R., (2012). Globalization or Glocalization? The Journal of international
Communication, 18:2, 191-208.
IOM (2018) Global Migration Indicators: http://publications.iom.int/system/files/pdf/global_migration_indicators_2018.pdf.
Φραγουδάκη, Α., (2010). Λόγος και Γραφή στο Σχολείο, αναρτήθηκε από www.anna-fragoudaki-gr.html στις 05/05/2022.
Horst, C. (2006). Transnational Nomads: How Somalis Cope with Refugee Life in the Dadaab Camps of Kenya. Oxford: Berghahn Books.
Isari, F., & M., Pourkos. (2015). Ποιοτική Μεθοδολογία Έρευνας. Εφαρμογές στην Ψυχολογία και την Εκπαίδευση [Qualitative methodology of research.
Applications in psychology and education].

21. Βιβλιογραφικές Αναφορές
21
Wells, G. (2007). Who we become depends on the company we keep and on what we do and say together. International Journal of Education
Research, 46(1-2), 100-103.
Greek Ministry of Education, Research, and Religious Affairs, Scientific Committee in Support of Refugee Children, “Refugee Education Project.
A. Assessment Report on the Integration project of Refugee Children in Education. B. Proposals for the Education of Refugee Children during the
2017-2018 School Year,” April 2017, p. 38.
Creswell, J. W. (2014). Research design. Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (4th edition) (pp. 3-24). SAGE Publications,
Inc.
McTaggart, R. (Ed.). (1997). Participatory action research: International contexts and consequences. Albany: State University of New York Press.
Mertens, D., M. (2015). Research methods in education and psychology: Integrating diversity with quantitative and qualitative approaches (2nd
Ed.). Thousand Oaks: Sage
Somekh, B., & Lewin, C. (2005). Research methods in the social sciences. Thousand Oaks: Sage.
Robson, C. (2010). Η έρευνα του πραγματικού κόσμου. Αθήνα: Gutenberg.
Willig, C. (2008). Introducing qualitative research in psychology (2nd ed.). Berkshire: Open University Press.