1. « Διευκολύνοντας την ομαλή μετάβαση από το
Νηπιαγωγείο στο Δημοτικό Σχολείο. Θεωρητικό Πλαίσιο-
Άτυπο Πρωτόκολλο – Βήματα Συνεργασίας»
«Η Ομαλή Μετάβαση από το Νηπιαγωγείο στο Δημοτικό
Σχολείο»
Φυλλιώ Νικολούδη
Συντονίστρια Εκπαιδευτικού Έργου
Προσχολικής Εκπαίδευσης
4ο ΠΕ.Κ.Ε.Σ. Αττικής
2. ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
ΠΔ 79/17 Τεύχος Α΄ 109/01.08.2017
Άρθρο 14 παράγραφος 3.
• Με στόχο τη βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ νηπιαγωγείου
και δημοτικού σχολείου και τη διασφάλιση της ομαλής
μετάβασης των μαθητών από τη μία βαθμίδα στην άλλη,
μετά τη λήξη ή/και πριν την έναρξη του διδακτικού έτους
για τους μαθητές, ο Σύλλογος Διδασκόντων των
νηπιαγωγείων πραγματοποιεί παιδαγωγικές συναντήσεις
με τους Διευθυντές των συστεγαζόμενων ή όμορων με τα
νηπιαγωγεία δημοτικών σχολείων και με τους
εκπαιδευτικούς που διδάσκουν ή/και θα διδάξουν στην Α΄
Τάξη Δημοτικού προκειμένου να ενημερώνονται για
ζητήματα που αφορούν τη διδασκαλία και τη μάθηση στο
νηπιαγωγείο και το δημοτικό σχολείο και θέματα αγωγής και
προόδου των μαθητών των νηπιαγωγείων που πρόκειται να
φοιτήσουν στο δημοτικό σχολείο.
3. Η ΔΙΠΛΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΟΡΟΥ
«ΜΕΤΑΒΑΣΗ»
• Αυτοπεποίθηση, ευχαρίστηση, χαρά,
υπερηφάνεια, ικανοποίηση, κίνητρο για
περαιτέρω ανάπτυξη και πρόοδο.
• Αβεβαιότητα, άγνοια, άγχος, αγωνία,
αναστάτωση, ανησυχία, απροθυμία, άρνηση,
δυσφορία, διατάραξη ισορροπίας, ενόχληση,
κούραση, νευρικότητα, φοβία, ταραχή,
ταλαιπωρία.
4. Μετάβαση συντελείται:
• Από βαθμίδα σε βαθμίδα (Πρωτοβάθμια-
Δευτεροβάθμια- Τριτοβάθμια)
• Από τάξη σε τάξη (Πρώτη- Δευτέρα-
Τρίτη,κ.ο.κ.)
• Από περιβάλλον σε περιβάλλον
(οικογενειακό-σχολικό- εργασιακό).
5. Όταν αναφερόμαστε στη Μετάβαση, εννοούμε
την ομαλή ( ή και επιτυχημένη) μετάβαση.
Η μετάβαση είναι δεδομένο, η ομαλή
μετάβαση είναι το ζητούμενο.
Η ομαλή μετάβαση, αναφέρεται στην
κοινωνικο-συναισθηματική ισορροπία και
ασφάλεια των παιδιών.
6. ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΟΜΑΛΗΣ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟ
ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
• Έρευνες έχουν δείξει ότι η ομαλή μετάβαση από το
Ν. στο Δ.Σχ., έχει επηρεάσει την ακαδημαϊκή του
εξέλιξη, την κοινωνικοποίησή του, αλλά και την
προσωπικότητά του (Μπαγάκης:2006)
• Σηματοδοτεί αλλαγές: (Γουργιώτου:2006)
- Στην προσωπικότητα του παιδιού
- Στο οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον
(γνωστικές, συναισθηματικές, κοινωνικές).
7. ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΛΛΑΓΕΣ…..
• Αύξηση ή και μείωση των μαθητών μέσα
στην τάξη.
• Αλλαγή των ατόμων που απαρτίζουν την
ομάδα των παιδιών.
• Αλλαγή εκπαιδευτικού.
• Ίσως και μεγαλύτερη παραμονή μέσα στην
τάξη.
9. ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΟΙ ΟΠΟΙΕΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΟΥΝ ΤΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΩΣ ΕΠΙΤΥΧΗ.
• Η αναγνώριση της σημαντικότητας της
μετάβασης από τη προσχολική στη σχολική
εκπαίδευση, τόσο από την πλευρά του
νηπιαγωγείου, όσο και από την πλευρά του
δημοτικού.
• Η βαθμιαία εισαγωγή των παιδιών στη νέα
σχολική διαδικασία.
10. • Η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των
εκπαιδευτικών της προσχολικής και της σχολικής
εκπαίδευσης.
• Η συνέχεια των πρακτικών που ακολουθήθηκαν στην
προσχολική και στη σχολική εκπαίδευση.
• Η αξιοποίηση των εμπειριών των παιδιών, η κάλυψη
των δικών τους αναγκών και η απάντηση των
ερωτημάτων που είχαν τεθεί από τα ίδια τα παιδιά.
11. ΚΥΡΙΑ ΣΗΜΕΙΑ ΠΟΥ ΚΑΘΟΡΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΟΜΑΛΗ
ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ Ν., ΣΤΟ Δ.ΣΧ.
• Προετοιμασία των παιδιών για τη μετάβαση.
• Συνεχής επικοινωνία μεταξύ των
εκπαιδευτικών των δύο βαθμίδων.
• Συνέχεια στον ίδιο τρόπο μάθησης, με
προγράμματα κατάλληλα γι αυτήν την ηλικία.
12. ΜΟΝΤΕΛΑ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ
- Το μοντέλο ικανοτήτων.
Ασχολείται με τις ικανότητες και τις δεξιότητες
που διαθέτει το παιδί. Γίνεται μία ορισμένη
χρονική στιγμή, ελέγχοντας τις γνώσεις του
παιδιού. Δεν υπολογίζει τους παράγοντες που
επηρεάζουν την απόδοση του παιδιού.
Λαμβάνονται υπόψη η ηλικία, η ωριμότητα
κ.α., αγνοώντας τις εμπειρίες των παιδιών
(γνώσεις, δεξιότητες,κ.ά.)
13. Το αναπτυξιακό οικολογικό μοντέλο
Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο, μία σειρά από
αλληλοεξαρτώμενους παράγοντες, που
αφορούν στο παιδί, την οικογένεια, το
σχολείο και την κοινότητα επηρεάζουν το
παιδί. Υποστηρίζει την άποψη, ότι τα παιδιά
έχουν δεξιότητες, οι οποίες συνεχώς
μεταβάλλονται τα πρώτα χρόνια.
14. ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ
ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ…
Μία σειρά από στρατηγικές και διαδικασίες
συντελούν:
- Στην ομαλή είσοδο και προσαρμογή των νηπίων.
• Στην παροχή συνέχειας μέσα από δραστηριότητες
που ενώνουν το σπίτι με το σχολείο.
• Στη σύνδεση της ανάπτυξης του παιδιού με φορείς,
κοινωνικές υπηρεσίες, την οικογένεια και την
εκπαίδευση.
15. ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΤΑΞΥ
ΤΩΝ ΔΥΟ ΜΟΝΤΕΛΩΝ
Μοντέλο ικανοτήτων Οικολογικό-αναπτυξιακό
μοντέλο
Επικεντρώνεται στις ικανότητες και δεξιότητες
που διαθέτει το παιδί.
Επικεντρώνεται και σε άλλα στοιχεία της
προσωπικότητας του παιδιού.
Περιορίζεται σε ορισμένη χρονική στιγμή Μπορεί να εφαρμοστεί οποιαδήποτε χρονική
στιγμή και να διαρκέσει, όσο χρειάζεται.
Υπολογίζεται η χρονολογική ηλικία. Δεν υπολογίζεται μόνο η ηλικία.
Δε λαμβάνονται υπόψη, αυτά που επηρεάζουν
την απόδοση του παιδιού.
Συνυπολογίζεται μία σειρά παραγόντων
(συναισθηματικοί, κοινωνικοί) που επηρεάζουν.
Δεν συνίσταται συνεργασία μεταξύ Νηπιαγωγείου
και Δημοτικού Σχολείου
Συνεργασία μεταξύ Νηπιαγωγείου και Δημοτικού
Σχολείου.
Δε συνίσταται εμπλοκή γονέων ή άλλων φορέων Εμπλοκή- Συνεργασία μεταξύ σπιτιού-σχολείου-
κοινότητας.
Δε λαμβάνει υπόψη τις προηγούμενες εμπειρίες
του παιδιού.
Στηρίζεται στις εμπειρίες και στα ενδιαφέροντα
των παιδιών.
16. • Η Προσχολική Εκπαίδευση, ως πυλώνας της
βασικής εκπαίδευσης, ακολουθεί τους
στόχους του Διαθεματικού Ενιαίου Πλαισίου
Προγραμμάτων Σπουδών(Δ.Ε.Π.Π.Σ.) και τα
Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών (Α.Π.Σ.)
του Υπουργείου Παιδείας, για τα οποία έχει
εισηγηθεί το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής
Πολιτικής (ΙΕΠ) πρώην Παιδαγωγικό
Ινστιτούτο.
17. ΒΑΣΙΚΟΣ ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ
ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
Να καλλιεργήσει τις κατάλληλες σωματικές,
συναισθηματικές, κοινωνικές, νοητικές-
γνωστικές δεξιότητες, ώστε τα παιδιά να
μπορούν να αναπτύσσονται ολόπλευρα.
18. Πέντε μαθησιακές περιοχές:
• Παιδί και Γλώσσα (προφορικός –γραπτός
λόγος)
• Παιδί και Μαθηματικά
• Παιδί και Περιβάλλον (Ανθρωπογενές-
Φυσικό)
• Παιδί και Δημιουργία και Έκφραση (θέατρο,
Μουσική, Χορός, κ.ά.)
• Παιδί και Ηλεκτρονικός Υπολογιστής
19. Στα παιδιά ηλικίας 4-6
Καλλιεργούμε κοινωνικές και συναισθηματικές
δεξιότητες που να προάγουν την:
• Αυτονομία – Αυτοεξυπηρέτηση
• Επικοινωνία- Συνεργασία- Ανταλλαγή
απόψεων- Αλληλεπίδραση
• Ανάληψη πρωτοβουλιών
• Ενίσχυση αυτοεικόνας- Αυτοεκτίμηση
• Συναισθηματική έκφραση- Εκτόνωση
20. Γνωστικές Δεξιότητες
• Προσέγγιση της γνώσης μέσω της
ανακαλυπτικής μάθησης και της αξιοποίησης
της «παιδαγωγικής του λάθους».
• Βιωματική μάθηση.
• Καλλιέργεια παρατηρητικότητας, μνήμης,
αντίληψης και όλων των υπολοίπων νοητικών
λειτουργιών.
• Καλλιέργεια κριτικής σκέψης.
• Καταστάσεις προβληματισμού προς επίλυση.
21. • Αναδυόμενος εγγραμματισμός.
• Εμπλουτισμός Λεξιλογίου.
• Καλλιέργεια περιγραφικού- αφηγηματικού
λόγου.
• Αναζήτηση πληροφοριών μέσω της
τεχνολογίας.
• Εξοικείωση με τις ερευνητικές διαδικασίες.
• Καλλιέργεια οικολογικής συνείδησης.
22. Μαθηματικές Δεξιότητες
• Καλλιέργεια μαθηματικής σκέψης.
• Καλλιέργεια αντίληψης.
• Επίλυση προβλήματος μέσα από καθημερινές
καταστάσεις.
• Βιωματική μάθηση.
25. ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
• Τα παιδιά να εξοικειωθούν με το χώρο του
Δημοτικού σχολείου.
• Να νιώσουν ασφάλεια και σιγουριά στο νέο
περιβάλλον.
• Να νιώσουν ευχάριστα στον καινούριο χώρο
που θα βρεθούν την επόμενη σχολική χρονιά.
• Να γνωρίσουν τους ανθρώπους που
υπάρχουν σε αυτό.
26. ΠΡΟΫΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟ
ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ
• Αποσπασματική συνεργασία μεταξύ
νηπιαγωγείου και πρώτων τάξεων του
δημοτικού, κατά τα παρελθόντα έτη.
• Υλοποίηση κοινών δράσεων.
• Ανταλλαγή επισκέψεων.
• Κοινή παιδαγωγική προσέγγιση.
• «Διάθεση» των εκπαιδευτικών, για διάθεση
ελεύθερου χρόνου.
27. ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΟ
ΚΑΙΝΟΥΡΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
• Κοινός Σχεδιασμός Δράσεων.
• Διαμορφωτική Αξιολόγηση
• Τελική Αξιολόγηση του προγράμματος.
• Συνέχεια του προγράμματος και τους
πρώτους μήνες της επόμενης σχολικής
χρονιάς.
28. Οι δράσεις , που υλοποιήσαμε, επιλέξαμε:
• Να έχουν εναλλαγή ως προς το περιεχόμενό
τους.
• Να συνδυάζουν τη συνεργασία και τη
συνεύρεση των δύο τμημάτων και σε άλλους
χώρους, εκτός των τάξεων.
• Να υπάρχει εμπειρία και από άνδρες και από
γυναίκες δασκάλες.
• Να φέρουν τα παιδιά σε επαφή και με τα δύο
κτίρια του συγκροτήματός μας.
29. ΟΡΙΣΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ –
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ
• Δεν ήταν μόνο τα παιδιά, που πέρσι ήταν μαζί μας στο νηπιαγωγείο, αλλά
και άλλα παιδιά, που τα γνωρίσαμε εκείνη την ημέρα.
• Τα θρανία της πρώτης, ήταν όπως στην παρεούλα μας, σαν ένα γράμμα,
το «Π».
• Έχουν πίνακα και κιμωλίες.
• Δεν έχουν ημερολόγιο και ρολόι.
• Ούτε κουζίνα και ψυγείο.
• Η τάξη του Δημοτικού είναι πιο μικρή από τη δική μας.
• Δεν έχουν στρώματα για χαλάρωση.
• Είχαν κι αυτοί μια ομαδική εργασία τους στον τοίχο.
Μου άρεσε:
• «που είχαν κρεμάσει ζωγραφιές στον τοίχο».
• « που είδα τις παλιές μου φίλες».
• «που γνώρισα μια καινούρια φίλη».
• «που διαβάσαμε και ζωγραφίσαμε μαζί».
• «που ο δάσκαλος έπαιζε μουσική».
• «που ο δάσκαλος ήταν ‘παιχνιδιαρούλης’».
30. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
• Τα παιδιά, όταν βλεπόντουσαν εκτός δραστηριοτήτων, χαιρετιόντουσαν,
αλληλοκαλούνταν στις παρέες τους Ιδιαίτερα στο απογευματινό ωράριο,
όσα από τα παιδιά του δημοτικού παρακολουθούσαν το ολοήμερο,
βρίσκονταν με τα δικά μας παιδιά και έπαιζαν μαζί στο διάλειμμα.
• Τα παιδιά του νηπιαγωγείου, μετέφεραν με ενθουσιασμό στους γονείς
τους, τις επισκέψεις μας στο δημοτικό και τους έλεγαν με λεπτομέρεια τι
κάναμε μαζί με τα παιδιά του δημοτικού.
• Γνώριζαν τους δασκάλους με τους οποίους συνεργαστήκαμε και τους
χαιρετούσαν ,όταν τους έβλεπαν.
• Εξηγούσαν στους γονείς τους, πώς είναι το κτίριο του δημοτικού, πώς
είναι οι αίθουσες και σε τι έμοιαζαν με τις δικές μας τάξεις.
• Όταν ολοκληρώθηκε το πρόγραμμα, μας ρωτούσαν: «Κυρία, καιρό έχουμε
να πάμε στο δημοτικό. Δε θα ξαναπάμε; Να τους καλέσουμε να έρθουν
στην τάξη μας;»
31. ΣΧΟΛΙΑ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΤΗΣ
ΠΡΩΤΗΣ ΤΑΞΗΣ
• Δεν αντιμετώπισαν στην αρχή της χρονιάς, τις
συναισθηματικές αντιδράσεις των παιδιών και την άρνηση
ορισμένων από αυτών να παρακολουθήσουν το μάθημα.
• «Πήραν πιο γρήγορα μπροστά», διότι ήταν ήδη εξοικειωμένα
με το χώρο και ένιωθαν ασφαλή.
• Ανακαλούσαν συχνά τις κοινές δράσεις που είχαν κάνει μαζί
την προηγούμενη χρονιά, όντας αυτά στο νηπιαγωγείο.
• Όταν τα επισκέπτονταν το νηπιαγωγείο με τη νηπιαγωγό,
έδειχναν ικανοποίηση και ασφάλεια.
• Συχνά ακουγόταν η φράση: «Έτσι το κάναμε στο
νηπιαγωγείο», «Όπως με την κυρία...», όχι από
προσκόλληση, αλλά από διαπίστωση.
32. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
• Αλευριάδου,Α., & Βρυνιώτη Κ.,κ.ά,(2008). Μετάβαση των νηπίων από το νηπιαγωγείο στο
δημοτικό σχολείο Στο Οδηγός ολοήμερου Νηπιαγωγείου. ΥΠΕΠΘ, Ειδική υπηρεσία
εφαρμογής προγραμμάτων ΚΠΣ: Αθήνα.
• Katz,L.& Chard, S.(2004). Η ΜΕΘΟΔΟΣ PROJECT:Η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και της
δημιουργικότητας των παιδιών της προσχολικής ηλικίας. Ατραπός: Αθήνα.
• Ματσαγγούρας, Η.(2002),Η διαθεματικότητα στη σχολική γνώση. Εννοιοκεντρική
Αναπλαισίωση και Σχέδια Εργασίας. Αθήνα: Εκδόσεις Γρηγόρης.
• Νικολούδη,Τ.(2012).Όταν οι μαθητές του νηπιαγωγείου, συνεργάζονται με τους μαθητές του
Δημοτικού Στο Μετάβαση και συνέχεια στην εκπαίδευση. Θεωρητικές και ερευνητικές
προσεγγίσεις. Γουργιώτου, Ε.(επιστ.επιμ.).ON DEMAND:AE: Αθήνα. σελ.285-297.
• ΥΠΕΠΘ, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο,(2005). Οδηγός Νηπιαγωγού Εκπαιδευτικοί Σχεδιασμοί,
Δημιουργικά Περιβάλλοντα Μάθησης. Ο.Ε.Δ.Β.: Αθήνα.
• ΥΠΕΠΘ, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, (2002). Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων
Σπουδών για το Νηπιαγωγείο .Προγράμματα Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Δραστηριοτήτων.
Αθήνα.
• Χρυσαφίδης, Κ, (1996). Βιωματική- Επικοινωνιακή Διδασκαλία. Gutenberg: Αθήνα.
• http://epimorfoseisnikoloudi.blogspot.com/2015/05/2014-
2015-4.html
