ΠΕΤΡΙΝΑ ΓΕΦΥΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

1. Ζωσιμαία Σχολή Ιωαννίνων
Σχ. Έτος 2015-2016 Υπεύθυνοι καθηγητές:
ΑΓΓΕΛΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΠΕ19
ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΕ04
Πρόγραμμα περιβαλλοντικό:
«Τα πέτρινα γεφύρια»

2. Σκοπός του προγράμματος ήταν:
 Να γνωρίσουν οι μαθητές την αρχιτεκτονική των γεφυριών.
 Να ανακαλύψουν τους παλιούς τρόπους επικοινωνίας και πως αυτοί
διαμόρφωναν τις οικονομικές σχέσεις στις τοπικές κοινωνίες.
 Να αναδειχθούν τα λαογραφικά στοιχεία που συνδέονται με τα πέτρινα
γεφύρια.
 Να έρθουν σε επαφή με τη φύση και να κατανοήσουν την αναγκαιότητα
σεβασμού στο περιβάλλον.
 Να μπορούν να εργάζονται ομαδοσυνεργατικά.

3. Οι μαθητές:
Συνεργάστηκαν για την ολοκλήρωση της έρευνας που
ανέλαβε η κάθε ομάδα
Πραγματοποίησαν εκπαιδευτική επίσκεψη στο ΚΠΕ
ΜΑΚΡΙΝΙΤΣΑΣ και παρακολούθησαν το πρόγραμμα:
«Τα πετρογέφυρα της Ελλάδος- Λαϊκή αρχιτεκτονική»

4. Ο θησαυρός αυτός που οι
προγονοί μας,
δημιούργησαν και μας
κληροδότησαν είναι τα
πέτρινα γεφύρια που
έκτισαν. Γεμάτη η Ελλάδα
από πετρογέφυρα. Άλλα
μεγάλα, ξακουστά και
ονομαστά άλλα μικρά,
ξεχασμένα και
παρατημένα στο πέρασμα
των χρόνων.

5. Για να κτιστούν αυτά τα μικρά
έργα τέχνης και, στις μέρες
μας πια, μνημεία πολιτισμού,
οι πρώτες ύλες υπήρχαν .
Γεμάτη η άγονη περιοχή μας
από πέτρες. Οι κτιστάδες
ήδη είχαν αναπτύξει την
τέχνη τους. Προερχόμενοι
από τα ξακουστά
μαστοροχώρια της Ηπείρου,
ξεκίνησαν να δημιουργούν τις
γέφυρες. Για να δούμε
αναλυτικότερα τα μεταβατικά
βήματα για την προέλευση
και τον τρόπο δημιουργίας
των γεφυριών αυτών.

6. Στην Ελλάδα, το κύριο δομικό υλικό
ήταν η πέτρα. Μέχρι τον 20ο αιώνα, το
μόνο εφικτό αλλά λειτουργικό τεχνικό
έργο που μπορούσε να κατασκευάσει ο
μάστορας της εποχής εκείνης για να
δώσει τη λύση στο συγκοινωνιακό
πρόβλημα που απασχολούσε όχι μόνο
τον ίδιο αλλά όλους ανεξαιρέτως ήταν
ένα πέτρινο γεφύρι. Όμως, η κατασκευή
τέτοιων γεφυριών έχει σταματήσει από
το 1940 και η πολύπλοκη αυτή τέχνη
έχει ήδη περάσει στη λήθη, ώστε
σήμερα να μην υπάρχει ούτε ένας
«γεφυράς» όπως χαρακτηριστικά
ονομαζόταν ο λαϊκός και σχεδόν
πάντοτε αγράμματος γεφυροποιός.

7.  Επιλογή καταλληλότερου σημείου του ποταμού
 Θεμελίωση γεφυριού (ορεινά πεδινά εδάφη)‐
 Κατασκευή –Στήσιμο ξυλοτύπων
 Κατασκευή κάθε τόξου
 Ολοκλήρωση τόξου τοποθέτηση «κλειδιού »‐
 Κατασκευή ανακουφιστικών τόξων (ψευτοκαμάρες)
Κατάστρωμα γεφυριού (καλντερίμι)
Τοποθέτηση εγχάρακτης πλάκας

9. Αρχικά, γινόταν η επιλογή της κατάλληλης περιοχής. Διάλεγαν τα
μέρη όπου το ποτάμι στένευε. Εκεί στηνόταν η ξύλινη σκαλωσιά, το
ξυλότυπο. Επάνω σε αυτό προχωρούσε το κτίσιμο του γεφυριού
ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές, τις βάσεις. Σταδιακά
προχωρούσε προς τα επάνω διαμορφώνοντας το τόξο. Το δέσιμο του
γεφυριού γίνονταν από κονίαμα χρησιμοποιώντας πρώτες ύλες όπως
ασβέστη, νερό, χώμα , κεραμίδι και ασπράδια αυγών. Το άνοιγμα, το
ύψος και ο αριθμός των τόξων διαφοροποιείται από την ιδιομορφία της
κάθε περιοχής και έτσι ποικίλει από γεφύρι σε γεφύρι. Συνήθως στις
βάσεις του γεφυριού υπάρχουν μικρότερα τόξα, τα βοηθητικά, για να
διευκολύνουν την έκβαση των νερών. Σημαντικό, επίσης, στοιχείο
είναι οι ειδικές κατασκευές που παρατηρούμε ανάμεσα στα κεντρικά
και βοηθητικά τόξα έτσι ώστε να αναχαιτίζουν την ορμή του ποταμού.

10. Πέτρες γερές που διαφοροποιούσαν τα
γεφύρια μεταξύ τους
Ασβεστοκονίαμα (ασβέστη ,χώμα ,νερό
,είδος τσιμέντου)
Κουρασάνι(ενισχυμένο με τριμμένο
κεραμίδι ,ασπράδι αυγών ,μαλλιά ζώων)

11. Βασική πρώτη ύλη ήταν ο σχιστόλιθος που αφθονεί στην
Ελλάδα, ενώ για συνδετική ύλη χρησιμοποιούσαν ένα είδος
υδατοστεγούς ασβεστοκονιάματος, το «κουρασάνι». Αυτό το
έφτιαχναν οι ίδιοι οι μάστορες και αποτελούνταν από ένα
μίγμα τριμμένου κεραμιδιού, σβησμένου ασβέστη,
ελαφρόπετρας, χώματος, νερού και ξερών χόρτων. Σε
αρκετές περιπτώσεις, έριχναν μέσα στο μίγμα ασπράδια
αυγών και μαλλιά ζώων για να αυξήσουν την
αποτελεσματικότητα και τη συνεκτικότητα του. Επίσης,
υλοτομούσαν τοπική ξυλεία, την επεξεργάζονταν μερικώς και
κατασκεύαζαν τον ξυλότυπο.

12. Με οριζόντιες δοκούς
 Εκφορικό σύστημα (κυκλικό τόξο)
Τοξωτό σύστημα

13. Ο πιο παλιός τρόπος κατασκευής κτιρίων ο
οποίος αξίζει να σημειωθεί πως είναι και ο πιο
οικονομικός είναι η στήριξη οριζόντιων δοκών
επάνω σε κατακόρυφους τοίχους ή κολόνες.

14. Η κατασκευή του γίνεται από πέτρες, οι οποίες
τοποθετούνται οριζόντια σε στρώσεις η μια πάνω
στην άλλη αλλά με τρόπο τέτοιον ώστε η τελευταία
πέτρα κάθε στρώσης να προεξέχει λίγο σε σχέση με
την αντίστοιχη της χαμηλότερης, δημιουργώντας το
άνοιγμα του τόξου.

15. Στο κυκλικό τόξο οι λίθοι τοποθετούνται σε ημικύκλιο. Για
την κατασκευή του απαιτείται πρώτα η δημιουργία μιας
ημικυκλικής σκαλωσιάς όπου θα στηριχθούν οι λίθοι
σχηματίζοντας ημικυκλικό τόξο. Ο τελευταίος λίθος που
τοποθετείται στο κέντρο της κατασκευής λέγεται κλείδα. Η
κλείδα παίζει σημαντικό ρόλο, εφόσον συγκρατεί ολόκληρη
την κατασκευή η οποία διαφορετικά δε μπορεί να σταθεί και
αν δεν εφαρμόζει ακριβώς τότε το τόξο κινδυνεύει να
καταρρεύσει.

16. Όλα τα πέτρινα γεφύρια, ανάλογα με τον αριθμό των τόξων
τους, ταξινομούνται σε δύο κύριες κατηγορίες:
 τα μονότοξα και
 τα πολύτοξα.
Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό
πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά, ενώ στα πεδινά εδάφη με
ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους
και χάνουν την ορμητικότητα τους. Έτσι, μπορούμε με ασφάλεια
να βγάλουμε το εξής συμπέρασμα: τα μονότοξα γεφύρια
βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες.

17.  Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα, τα περισσότερα
γεφύρια της είναι μονότοξα και βρίσκονται σε ορεινές περιοχές.
Κανένα γεφύρι δε είναι ολόιδιο με κάποιο άλλο, γιατί το κάθε ένα
έχει τα δικά του μοναδικά χαρακτηριστικά.

18. 1. ΜΟΝΟΤΟΞΑ ΓΕΦΥΡΙΑ

19. 2 ΠΟΛΥΤΟΞΑ ΓΕΦΥΡΙΑ

20. Αρχικά, τα πρώτα γεφύρια κατασκευάστηκαν από υλικά που
παρείχε η φύση με ελάχιστη ανθρώπινη επεξεργασία. Οι
άνθρωποι χρησιμοποίησαν είτε κορμούς δέντρων είτε
μεγάλες πέτρινες πλάκες για να γεφυρώσουν ρυάκια.

21. Στη συνέχεια, η δεύτερη φάση περιλάμβανε
πρόχειρες ξύλινες γέφυρες από κλαδιά δένδρων
στηριζόμενα σε ογκώδη βράχια. Τα τόξα είναι
λεπτά και τα βάθρα έχουν υπερβολικό πάχος.
Ημικυκλικό τόξο.

22. Καθοριστικό στοιχείο για το χτίσιμο ενός γεφυριού
αποτελούσε το κόστος. Πρέπει να τονιστεί πως τα
πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος
κατασκευής. Όλες οι πιθανές περιπτώσεις
ονοματοδοσίας μπορούν να ταξινομηθούν σε τρεις
μεγάλες κατηγορίες:
1. από το χορηγό και έπειτα ως ηθική ανταμοιβή προς
το χορηγό, το γεφύρι έπαιρνε το όνομα του.
2. από το φυσικό περιβάλλον: το ίδιο το ποτάμι, τη
χαράδρα, το βουνό, ή την τοποθεσία
3. από το ανθρωπογενές περιβάλλον: χωριό,
μοναστήρι ή εκκλησία, βρύση, σπίτι, ή κάποιο τυχαίο
συμβάν π.χ. έναν πνιγμό κ.ά.

23. Η εξέλιξη στην κατασκευή των γεφυριών ακολούθησε αυτή των
δρόμων, ενώ στην Ελλάδα διακρίνονται τρεις φάσεις, ανάλογα
με τα υλικά που χρησιμοποιούνταν.

24. ΠΡΩΤΗ ΦΑΣΗ (1)
Κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης, τα υλικά που
χρησιμοποιούνταν ήταν κορμοί δέντρων, πέτρινες
πλάκες ή ογκόλιθοι και με αυτό το τρόπο
γεφύρωναν ρυάκια. Παράδειγμα τέτοιας γέφυρας είναι
η γέφυρα του Αρκαδικού, η οποία κατασκευάστηκε
την μυκηναϊκή εποχή και αποτελείται από
ογκόλιθους. Πρόχειρες ξύλινες γέφυρες, σήμερα
γνωστές ως λιάσια ή λεσιά, χρησιμοποιούνται ακόμη
σε μικρά ποτάμια.

25. ΠΡΩΤΗ ΦΑΣΗ (2)
Αυτές οι γέφυρες δεν έχουν δικά τους βάθρα, αλλά στερεώνονται σε
δέντρα ή βράχια στις όχθες των ποταμών. Για να γίνει μια γέφυρα πιο
ασφαλής χρησιμοποιούνταν ξύλινα ή πέτρινα μεσόβαθρα και
κατάστρωμα από κορμούς και μικρότερα ξύλα.
Οι Μυκηναίοι κατασκεύασαν γέφυρες από ογκόλιθους οι οποίες είχαν
ένα εκφορητικό σύστημα με τη χρήση λίθινων προβολών (δηλαδή το
πάνω μέρος να προβάλει περισσότερο από το αποκάτω) με
αποτέλεσμα να σχηματίζουν ψευδοθόλους με τριγωνικό άνοιγμα. Η
φάση αυτή τελείωσε περίπου το 200 π.Χ., όταν οι Ρωμαίοι εισήγαγαν
τις επεξεργασμένες πέτρινες πλάκες στην κατασκευή των γεφυρών.

26. Η ΓΕΦΥΡΑ ΤΟΥ ΑΡΚΑΔΙΚΟΥ

27. ΔΕΥΤΕΡΗ ΦΑΣΗ (1)
Οι Ρωμαίοι, πέρα από την χρήση επεξεργασμένων πλακών,
χρησιμοποίησαν επίσης την αψίδα με ημικυκλικό τόξο για την κατασκευή
γεφυρών και κυρίως υδραγωγείων.
Μια εξέλιξη αυτού του σχεδίου ήταν οι
αψίδες με οξυκόρυφα τόξα, τα οποία είναι επηρεασμένα από τους
ανατολίτικους πολιτισμούς. Τα τοξωτά γεφύρια, πολλά από τα οποία
κατασκευάστηκαν κατά το 18ο και 19ο αιώνα, αποτελούν αξιόλογα έργα
της λαϊκής αρχιτεκτονικής, με λεπτά τόξα, γερά βάθρα και τα οποία έχουν
μεγάλη αισθητική αξία. Συνήθως στη κορυφή του τόξου είναι πολύ στενά.
Τα γεφύρια αυτά ήταν αρχικά ξύλινα, αλλά στη συνέχεια
κατασκευάστηκαν από πέτρα η οποία ήταν ανθεκτική, ομοιόμορφη,
συμπαγής, χωρίς ρωγμές και με αντοχή στην διάβρωση. Στην Ήπειρο, τα
γεφύρια αυτά ήταν από σχιστόλιθο.

28. ΔΕΥΤΕΡΗ ΦΑΣΗ (2)
Για την κατασκευή τους, πρώτα στηνόταν ο ξυλότυπος και εν
συνεχεία η κατασκευή προχωρούσε παράλληλα σχηματίζοντας
το τόξο. Οι γέφυρες αυτές δεν χρησιμοποιούν κονίαμα. Το
σημείο που επιλεγόταν για την κατασκευή της γέφυρας ήταν
κάποιο στένωμα του ποταμού ενώ οι βράχοι στις όχθες ήταν
σημεία στήριξης των βάθρων της γέφυρας. Το πόσα τόξα θα
χρειάζονταν για τη κατασκευή εξαρτιόταν από το πλάτος του
ποταμού. Συχνά υπήρχαν μικρότερα τόξα στα σημεία
πρόσβασης. Πολλά από αυτά τα γεφύρια καταστράφηκαν και
στη συνέχεια ξαναχτίστηκαν.Σήμερα σώζονται σε όλη την
Ελλάδα τουλάχιστον 1.500 πέτρινα τοξωτά γεφύρια.

29. ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ

30. Χτίστηκε το 1866 από τον πρωτομάστορα Κωνσταντίνο Μπέκα, έναν από
τους πιο ξακουστούς μαστόρους. Γάλλοι μηχανικοί που κατασκεύαζαν τον
Ισθμό της Κορίνθου πέρασαν από την περιοχή, εντυπωσιάστηκαν από το
γεφύρι και ζήτησαν να τον γνωρίσουν. Θεωρούνταν η ωραιότερη γέφυρα
των Βαλκανίων και μία από τις ομορφότερες στην Ευρώπη. Είχε συνολικό
μήκος 61 μ., ενώ η κεντρική καμάρα ήταν 40 μ., το μέγιστο ύψος 21 μ. και
το πλάτος στην κορυφή 3,20 μ. Υπήρξε σύνορο Ελλάδας-Τουρκίας από το
1880 έως το 1912 και σύνορο ανάμεσα στο τόπο δράσης των αντιστασιακών
οργανώσεων ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ από το 1943 ως το 1944. Υπέστη σοβαρή ζημιά
από τις κατοχικές δυνάμεις. Ένωνε τις όχθες του Αράχθου και ήταν
σημαντικός δρόμος εμπορίου ανάμεσα στα Τζουμέρκα και την υπόλοιπη
Ήπειρο και Θεσσαλία. Το μονότοξο γεφύρι της Πλάκας κατέρρευσε τον
Φεβρουάριο του 2015 λόγω των πλημμυρών. Κάθε χρόνο στο συγκεκριμένο
σημείο γινόταν η λειτουργία των Φώτων.
Γεφύρι της Πλάκας

31. ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΗΣ ΠΛΑΚΑΣ

32. ΤΡΙΤΗ ΦΑΣΗ
Η τρίτη φάση στην κατασκευή των γεφυρών γίνεται με την εισαγωγή
πλήρως κατεργασμένων υλικών, όπως ατσάλι και οπλισμένο
σκυρόδεμα. Παραδείγματα τέτοιων γεφυρών είναι οι δίδυμες γέφυρες
της Εγνατίας οδού, όπως η γέφυρα του Αράχθου και η γέφυρα
Γρεβενιώτικου, η Υψηλή Γέφυρα Ευρίπου, η οποία είναι η γέφυρα με
το λεπτότερο κατάστρωμα στο κόσμο, και η γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου, η
οποία είναι η μακρύτερη καλωδιωτή γέφυρα στο κόσμο. Ένας
παράγοντας που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι σεισμικότητα του
εδάφους, και γι αυτό το λόγο οι γέφυρες έχουν αντισεισμική
προστασία, όπως ειδικά έδρανα και άλλα συστήματα
απορρόφησης ενέργειας.

34. Μύθοι και θρύλοι των γεφυριών.

35. Γενικότερα τα ονόματα που έχουν τα γεφύρια προέρχονται από
διάφορους λόγους ή γεγονότα.
Αυτοί ήταν και οι λόγοι που ώθησαν στην δημιουργήθηκαν οι
μύθοι και οι θρύλοι για τα γεφύρια, ειδικά στις περιπτώσεις
που οι πηγές των λόγων του ονόματος κάποιου γεφυριού ήταν
άγνωστες.

37. Στην Ευρώπη υπάρχουν διάφορες τοξωτές γέφυρες οι οποίες φέρουν το
όνομα "Γέφυρα του Διαβόλου" και χτίστηκαν το μεσαίωνα. Συνήθως γύρω
από τις γέφυρες υπάρχει σχετική λαογραφία με ιστορίες με ήρωα
το διάβολο και τον τρόπο που χτίστηκαν.
Οι άνθρωποι από τα πανάρχαια χρόνια προσπαθούσαν να ερμηνεύσουν τα
γήινα και ουράνια φυσικά φαινόμενα. Δεν μπορούσαν όμως να τα
προσδιορίσουν και να τα κατανοήσουν και για το λόγο τούτο τα απέδιδαν σε
υπερφυσικές δυνάμεις.
Τα λιθόκτιστα γεφύρια διάσπαρτα, πανέμορφα, αναπόσπαστα κομμάτια
του τεχνικού πολιτισμού και του Ελληνικού τοπίου, συνδυάζονται αρμονικά
με τη φύση και προσδίδουν ιδιαίτερη γραφικότητα στα ποτάμια, πάνω από
τα οποία αγέρωχα στέκονται.
Είναι συνδεδεμένα άρρηκτα με λαϊκούς μύθους, ανέκδοτα, παροιμίες,
μάχες, συνθηματικές λέξεις, ιστορικά γεγονότα, μαρτυρίες, θρύλους και
παραδόσεις.
Μερικά παραδείγματα θα δούμε παρακάτω.

39. Οι καταστροφές τους κατά ή μετά τη θεμελίωσή τους, ανέπτυξαν τη φαντασία
του κόσμου, που τις απέδιδε σε υπερφυσικές δυνάμεις, εχθρούς των
μαστόρων κυρίως αλλά και των γεφυριών, που για να τις εξευγενίσουν και να
τις μαλακώσουν προέβαιναν πολλές φορές σε ανθρωποθυσίες και μάλιστα
συγγενικών τους προσώπων.
Το σκοτάδι για τον Έλληνα θεωρούταν αταίριαστο για το χαρακτήρα του,
απόμακρο και συνδεδεμένο με όντα αλλόκοτα και περίεργα που είχαν
υπερφυσικά χαρακτηριστικά και ικανότητες, με νυχτόβια πλάσματα, δαίμονες
ή στοιχειά και βρικόλακες.
Νεράιδες που θα σε ... πάρουν παραφύλαγαν στα φαράγγια και σε σκιερά
μέρη με τρεχούμενα νερά και γεφύρια και που δεν έπρεπε να μιλήσεις γιατί θα
σου πάρουν τη μιλιά.
Οι νεράιδες, τα ξωτικά, τα αερικά ήταν τόσο συνδεδεμένα με τη ζωή του
Έλληνα, ώστε πολλά χωριά έχουν το πρόθεμα νεράιδα.
Οι δράκοντες είναι μυθικά τέρατα που κατοικούν κυρίως στις πηγές των
ποταμών (δρακονέρια). Υπάρχουν πολλοί μύθοι δράκων που εμποδίζουν τη
χρήση του νερού και άλλοι ηρώων πού προσπαθούν να τους σκοτώσουν.

41. Η γέφυρα Ντιάβολσκι (Βουλγαρικά: Дяволски мост, μεταφράζεται
ως η γέφυρα του διαβόλου ή διαβολική γέφυρα,) είναι μια τοξωτή γέφυρα
στο Άρδα ποταμό σε ένα στενό φαράγγι 10 χιλιόμετρα μακριά από την
πόλη Αρντίνο της Βουλγαρίας στα βουνά της Ροδόπης. Η γέφυρα
χρονολογείται την περίοδο της οθωμανικής αυτοκρατορίας στη Βουλγαρία
και αποτελεί μέρος ενός αρχαίου δρόμου, ο οποίος ένωνε την βόρεια
πεδιάδα της Θράκης με το Αιγαίο Πέλαγος, μέσω του περάσματος
Μακάζα (το πέρασμα βρίσκεται βορείως την Κομοτηνής)
Σύμφωνα με τοπικούς μύθους η γέφυρα χτίστηκε από τον διάβολο ο
οποίος έχτισε την γέφυρα δείχνοντας την δύναμή του. Ένας άλλος τοπικός
μύθος αναφέρει ότι ένα κορίτσι αυτοκτόνησε από το υψηλότερο σημείο
της γέφυρας για να ξεφύγει το γάμο με ένα τοπικό μουσουλμάνο ηγέτη.
Κατά την αυτοκτονία οι άνδρες που παρακολουθούσαν το κορίτσι είδαν
τον διάβολο μέσα στο νερό, τρομοκρατήθηκαν και έτρεξαν σε φυγή ενώ το
κορίτσι σώθηκε.

43. Ήταν κάποτε, λένε, ένας πασάς στου Δαμαλά, που θέλησε να γεφυρώσει τον
Κρεμαστό. Το ανέθεσε στον καλύτερο τεχνίτη της περιοχής, τάζοντάς του πολλά,
μα συνάμα και τον απείλησε πως, αν δεν τα κατάφερνε, θα του ’παιρνε το κεφάλι.
Προσπάθησε με τέχνη ο μάστορας -ήταν δύσκολη η δουλειά, μα δεν μπόρεσε να το
στεριώσει. Έτσι, ανήμπορος, περίμενε στην όχθη του ποταμού το τέλος του.
Τότε, ξαφνικά, παρουσιάστηκε μπροστά του ο διάβολος που, πονηρός, του ’ταξε
όχι μόνο το χτίσιμο του γεφυριού, αλλά και ό,τι άλλο ήθελε, αρκεί να του χάριζε τη
ψυχή του. Απελπισμένος ο μάστορας δέχτηκε, ζήτησε όμως και του προεστού τη
θυγατέρα για γυναίκα, ζήτησε και χρήματα πολλά για να γίνει πλούσιος και, ακόμη,
τρία χρόνια ζωής για να τα χαρεί όλα τούτα. Συμφώνησαν και το πράμα πήρε το
δρόμο του. Γενναιόδωρος μάλιστα ο διάβολος, του χάρισε έξι χρόνια ζωής.
Όταν γίναν όπως τα ’πανε, ευχαριστημένος ο …τυχερός γεφυρας άρχισε να
γλεντάει τη ζωή του. Ώσπου μια μέρα σηκώθηκε τέτοια ανεμοζάλη, που σκόρπισε
το μάστορα, σκότωσε τη γυναίκα του, του γκρέμισε και το σπίτι. Γιατί τα έξι χρόνια
είχαν πια περάσει. Το μόνο που απόμεινε, ήταν το …Διαβολογιόφυρο.

45. Μία ακόμα παρόμοια εκδοχή του ίδιου γεφυριού είναι η
παρακάτω:
Κάτω από το γεφύρι του διαβόλου περνά ο ποταμός Κρεμαστός (ο Υλικός
των αρχαίων). Ο πασάς της περιοχής, προκειμένου να πηγαίνει άνετα για το
κυνήγι του, ανέθεσε σ' ένα μάστορα να γεφυρώσει το ποτάμι του Δαμαλά,
τον Χρυσορρόα. Το σημείο όμως είχε μεγάλη δυσκολία γιατί οι δύο βράχοι
που θα στηριζόταν η γέφυρα ήταν πολύ μακριά μεταξύ τους. Μετά από δύο
αποτυχημένες προσπάθειες και με τον κίνδυνο του αποκεφαλισμού από τον
πασά, ο πρωτομάστορας συμφώνησε με το διάβολο που εμφανίστηκε
μπροστά του, και πουλώντας του την ψυχή του, στέριωσε το γεφύρι. Ο
πασάς του δώρησε ένα πιθάρι χρυσά φλουριά, τα οποία όμως ο
πρωτομάστορας δεν μπόρεσε να χαρεί πέρα από έξι χρόνια γιατί μια μέρα
που διέσχιζε τη γέφυρα, για να πάει στο μέρος πού χε κρύψει το θησαυρό,
άγριος άνεμος τον σήκωσε και τον εξαφάνισε. Την ίδια στιγμή κεραυνός
έκαψε το σπίτι και την οικογένεια αυτού, που πούλησε την ψυχή του στο
διάβολο. Λένε, ότι στους βράχους γύρω από τη γέφυρα τα ίχνη που μοιάζουν
με ίχνη κατσίκας είναι του διαβόλου και έτσι πλάστηκε ο μύθος.

47. Η παράδοση λέει ότι ο Κάτσαινος κατάφερε να φτιάξει το
γεφύρι, ενώ άλλοι είχαν αποτύχει, στηρίζοντας τη σκαλωσιά
σε δίχτυ που έφτιαξε από 13.000 οργιές τριχιά, που στη
συνέχεια κρέμασε σε δέντρα στις δυο πλευρές του φαραγγιού.
Κατασκευάστηκε κάτω από εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες και
μόνο χάρη στη μαστοριά και την εξυπνάδα του
πρωτομάστορα.
Είναι μονότοξο και το όνομά του το χρωστάει, σύμφωνα με
την προφορική παράδοση, σε κάποιον Κούκο από το χωριό
Κοτίλι, που τον μαχαίρωσε ο Μπραίμης, νονός του σ' έναν
καυγά που είχαν όταν ο Κούκος τον έπιασε να κλέβει ένα ζώο
από το κοπάδι του. Οι ντόπιοι, ακόμα λένε ότι τις νύχτες χωρίς
αστέρια, όταν βουίζει ο αέρας, τότε ακούγεται πεντακάθαρα η
φωνή του αδικοσκοτωμένου που καταριέται το δολοφόνο του.

49. Στις υπώρειες της Ανατολικής Πίνδου, στα Καραγκουνοχώρια της
Καρδίτσας, εκεί πίστευαν για τα γεφύρια...
«Ο Καραγκούνικος κόσμος πίστευε πως στα γεφύρια έχουν την κατοικία τους
τα κακά πνεύματα, όπως οι καλότ’χες, οι λάμνιες, οι δράκοντες, οι
νεράιδες και έβγαιναν τη νύχτα στους διαβάτες και τους φώναζαν στο
όνομά τους. Αν απαντούσαν με τη λέξη “ε” τον έλεγαν “εξ και έλα κοντά
μου”. Τον έπαιρναν τη φωνή του και στις σαράντα μέρες θα πέθαινε. Το
αυτό γίνονταν κι αν κοιμόταν κοντά ή δίπλα στα γεφύρια. Άμα όμως στο
κάλεσμα απαντούσαν “ορίστε” δεν τον έπαιρναν τη φωνή του, γιατί τον
όριζε, προστάτευε ο Θεός. Έτσι οι καλότ’χες εξαφανίζονταν. Πίστευαν
επίσης πως έβγαιναν στα γεφύρια τα στοιχειώματα, όπως πρόβατα,
αγελάδες, άνδρες με σπαθιά, γυναίκες γυμνές χορεύοντας και άλλες
μαυροντυμένες, για να κάνουν κακό στους διαβάτες. Φοβόνταν τα
περάσουν τη νύχτα απ’ τα γεφύρια, για να μην τους μπλατσιάσουν τα κακά
πνεύματα, όπως έλεγαν. Πάντα όταν περνούσαν τα γεφύρια, έκαναν το
σταυρό τους. Και τα γρόσια πίστευαν πως στοιχειώνονταν και έκαναν το
θόρυβο: τσιάγκα - τσιούγκα».

51. Ένας ηλικιωμένος αφηγείται:
«Εδώ, στου Κόκκορου το γιοφύρι, όχι το σημερινό, το
παλαιότερο, ήταν έτσι φτιαγμένο, που το
χρησιμοποιούσαν για να τιμωρούν του ζωοκλέφτες. Να
πως γινότανε: όταν έναν τον υποψιάζονταν, ή τον
έπιαναν να κλέβει, κι αυτός διαμαρτυρόταν ότι είναι
ψέματα, είναι αθώος, και τέτοια, του έλεγαν: “Πάρε αυτή
τη γίδα, βάλτη στον ώμο και πέρνα από ’δω να πας
πέρα”. Αλλά να είναι το γιοφύρι πλημμυρισμένο! Αν
περνούσε με τη γίδα, ήταν αθώος, ήταν απόδειξη. Όσοι
όμως πνίγονταν, ήταν ένοχοι. Γι’ αυτό τιμωριούνταν…».

53. ΧΑΡΤΟΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΠΟΥ
ΑΠΕΙΚΟΝΙΖΟΥΝ ΓΕΦΥΡΙΑ

60.  http://www.petrinagefiria.com/
 http://www.petrinagefiria.uoi.gr/
 https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE%AD%CF%86%CF%85%CF%81%CE
%B5%CF%82_%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD_%CE%95%CE%BB%CE%BB
%CE%AC%CE%B4%CE%B1
 https://www.google.gr/search?q=%CF%80%CE%B5%CF%84%CF%81%CE
%B9%CE%BD%CE%B1+%CE%B3%CE%B5%CF%86%CF%85%CF%81%CE
%B9%CE
%B1&rlz=1C2TEUA_enGR507GR508&hl=el&biw=1366&bih=643&site=webhp&so
urce=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwijo864ovjLAhUICBoKHaR2Bg4Q_AU
IBigB
 B1+%CE%BC%CE%B5+%CE%B3%CE%B5%CF%86%CF%85%CF%81%CE%B5%CF
%83+%CF%80%CE%B1%CE%BD%CF%89
 http://14gymlar-petrinagefyria.webnode.gr/news/onomatodosia-chorigoi/