ΕΞΕΡΕΥΝΩ ΚΑΙ ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΩ ΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ

1. 7ο Ολοήμερο Δημοτικό Σχολείο
Χίου «Γιώργης Κρόκος»(ΕΑΕΠ)
Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
«Εξερευνώ και προστατεύω τη θάλασσα»
Δ΄ Τάξη
Υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί:
Παντελής Αγγελάρας(Δ1), Πιπίκα Λινού(Δ2)
Σχολικό έτος: 2015-2016

2. θεματικές ενότητες
Ρύπανση
Απειλούμενα
είδη με εξαφάνιση
Μύθοι σχετικοί
με τη
θάλασσα
Ζώα, φυτά της
θάλασσας
Λαϊκή τέχνη
Αινίγματα
Σύνθετες
λέξεις και σχετικές
φράσεις
Τύποι
πλοίων

3. Ο θαυμαστός κόσμος της θάλασσαςΟ θαυμαστός κόσμος της θάλασσας

4. Στο βυθό της θάλασσαςΣτο βυθό της θάλασσας

5. Στη Μελέτη ΠεριβάλλοντοςΣτη Μελέτη Περιβάλλοντος
μιλήσαμε για τα θαλάσσιαμιλήσαμε για τα θαλάσσια
οικοσυστήματα.οικοσυστήματα.

6. • ΟικοσύστημαΟικοσύστημα ονομάζουμε όλα ταονομάζουμε όλα τα
φυτά, όλα τα ζώα ενός τόπου, τα στοιχείαφυτά, όλα τα ζώα ενός τόπου, τα στοιχεία
του τόπου που δεν έχουν ζωή, καθώς καιτου τόπου που δεν έχουν ζωή, καθώς και
τις σχέσεις μεταξύ τους.τις σχέσεις μεταξύ τους.
• Εκτός από τις φυσικές καταστροφέςΕκτός από τις φυσικές καταστροφές
(πλημμύρες, πυρκαγιές κ.ά.) οι(πλημμύρες, πυρκαγιές κ.ά.) οι
παρεμβάσεις του ανθρώπουπαρεμβάσεις του ανθρώπου
διαταράσσουν την ισορροπία ενόςδιαταράσσουν την ισορροπία ενός
οικοσυστήματος.οικοσυστήματος.

7. Οι κυριότερες αιτίες τηςΟι κυριότερες αιτίες της
θαλάσσιας ρύπανσηςθαλάσσιας ρύπανσης
• Η εντατική γεωργία και η συστηματική χρήσηΗ εντατική γεωργία και η συστηματική χρήση
λιπασμάτων που καταλήγουν μέσω τωνλιπασμάτων που καταλήγουν μέσω των
ποταμών στη θάλασσα. Έτσι η υδατική χλωρίδαποταμών στη θάλασσα. Έτσι η υδατική χλωρίδα
αυξάνεται υπερβολικά και καταναλώνει τοαυξάνεται υπερβολικά και καταναλώνει το
οξυγόνο του νερού θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωήοξυγόνο του νερού θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή
των υδρόβιων ζωικών οργανισμών.των υδρόβιων ζωικών οργανισμών.
• Η διαρροή πετρελαίου λόγω ατυχημάτωνΗ διαρροή πετρελαίου λόγω ατυχημάτων
• Η απόρριψη αστικών λυμάτων και βιομηχανικώνΗ απόρριψη αστικών λυμάτων και βιομηχανικών
λυμάτωνλυμάτων
• Η απόρριψη διαφόρων σκουπιδιώνΗ απόρριψη διαφόρων σκουπιδιών

8. Δυστυχώς σκουπίδια στηΔυστυχώς σκουπίδια στη
θάλασσαθάλασσα

9. Τα σκουπίδια αποτελούνΤα σκουπίδια αποτελούν
κίνδυνο για τη θαλάσσια ζωή.κίνδυνο για τη θαλάσσια ζωή.

10. Εξαιτίας της θαλάσσιας ρύπανσηςΕξαιτίας της θαλάσσιας ρύπανσης
τα ψάρια πεθαίνουν.τα ψάρια πεθαίνουν.

11. Τα θαλάσσια ζώα κινδυνεύουν απόΤα θαλάσσια ζώα κινδυνεύουν από
τη ρύπανση.τη ρύπανση.
• Το πλαστικό αποτελεί ένα μεγάλο μέρος της θαλάσσιας ρύπανσης.Το πλαστικό αποτελεί ένα μεγάλο μέρος της θαλάσσιας ρύπανσης.
Τα θαλασσοπούλια, οι φώκιες, οι φάλαινες, τα δελφίνια, οι χελώνεςΤα θαλασσοπούλια, οι φώκιες, οι φάλαινες, τα δελφίνια, οι χελώνες
κι άλλα θαλάσσια ζώα πεθαίνουν, γιατί καταπίνουν πλαστικέςκι άλλα θαλάσσια ζώα πεθαίνουν, γιατί καταπίνουν πλαστικές
σακούλες. Τα κομματάκια πλαστικού μπερδεύονται με το πλαγκτόν κισακούλες. Τα κομματάκια πλαστικού μπερδεύονται με το πλαγκτόν κι
έτσι τα ψάρια τρώνε πλαστικοποιημένα γεύματα. Η ρύπανση με ταέτσι τα ψάρια τρώνε πλαστικοποιημένα γεύματα. Η ρύπανση με τα
θαλάσσια ρεύματα πάει παντού.θαλάσσια ρεύματα πάει παντού.

12. Η πετρελαιοκηλίδα ρυπαίνει τηΗ πετρελαιοκηλίδα ρυπαίνει τη
θάλασσα.θάλασσα.
• Μια θαλάσσια χελώναΜια θαλάσσια χελώνα
κατάμαυρη από τοκατάμαυρη από το
πετρέλαιο.πετρέλαιο.
• Οι επιπτώσεις μιαςΟι επιπτώσεις μιας
πετρελαιοκηλίδας στοπετρελαιοκηλίδας στο
οικοσύστημα είναιοικοσύστημα είναι
ιδιαίτερα σοβαρές.ιδιαίτερα σοβαρές.

13. Η παραλία και η θάλασσαΗ παραλία και η θάλασσα
είναι απολαυστικές, όταν είναιείναι απολαυστικές, όταν είναι
καθαρές.καθαρές.

14. Η ευθύνη για καθαρέςΗ ευθύνη για καθαρές
παραλίες και θάλασσες είναιπαραλίες και θάλασσες είναι
και δική μας.και δική μας.

15. Με την ευκαιρία της επίσκεψης τουΜε την ευκαιρία της επίσκεψης του
συγγραφέασυγγραφέα Βαγγέλη ΗλιόπουλουΒαγγέλη Ηλιόπουλου
στο σχολείο μας, διαβάσαμε τοστο σχολείο μας, διαβάσαμε το
βιβλίο του:βιβλίο του: «Η Μικρή Γοργόνα πώς«Η Μικρή Γοργόνα πώς
να ζήσει στο Σκουπιδονήσι;».να ζήσει στο Σκουπιδονήσι;».ΤοΤο
βιβλίο αναφέρεται στη μείωση καιβιβλίο αναφέρεται στη μείωση και
στη σωστή διαχείριση τωνστη σωστή διαχείριση των
απορριμμάτων.απορριμμάτων.

17. Πλαστικά σκουπίδια που βρέθηκαν μέσα στηΠλαστικά σκουπίδια που βρέθηκαν μέσα στη
φωλιά ενός πουλιού. Τα είχε ψαρέψει για ναφωλιά ενός πουλιού. Τα είχε ψαρέψει για να
τη φτιάξει με αυτά.τη φτιάξει με αυτά.
Στο μάθημα τηςΣτο μάθημα της
Γλώσσας διαβάσαμεΓλώσσας διαβάσαμε
το κείμενο με τίτλο:το κείμενο με τίτλο:
«Σκουπίδια στη«Σκουπίδια στη
θάλασσα» καιθάλασσα» και
συζητήσαμε για τασυζητήσαμε για τα
προβλήματα πουπροβλήματα που
μπορούν ναμπορούν να
δημιουργήσουν ταδημιουργήσουν τα
σκουπίδια στησκουπίδια στη
θαλάσσια ζωή.θαλάσσια ζωή.

19. ΠΑΙΔΙΚΗΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPAHELMEPA
HELMEPA JUNIORHELMEPA JUNIOR
«Τα σκουπίδια ανήκουν«Τα σκουπίδια ανήκουν
στους κάδους.στους κάδους.
Η καθαρή θάλασσα ανήκειΗ καθαρή θάλασσα ανήκει
σε όλους!».σε όλους!».

20. Μερικά είδη
θαλάσσιων ζώων
απειλούνται
με εξαφάνιση.

21. Συγκεντρώσαμε πληροφορίες για ταΣυγκεντρώσαμε πληροφορίες για τα
απειλούμενα θαλάσσια ζώα.απειλούμενα θαλάσσια ζώα.
θαλάσσια χελώνα

22. Η θαλάσσια χελώνα υπάρχει από την εποχή τωνΗ θαλάσσια χελώνα υπάρχει από την εποχή των
δεινόσαυρων. Σήμερα όλα τα είδη της θαλάσσιαςδεινόσαυρων. Σήμερα όλα τα είδη της θαλάσσιας
χελώνας ανά τον κόσμο απειλούνται μεχελώνας ανά τον κόσμο απειλούνται με
εξαφάνιση. Η χελώναεξαφάνιση. Η χελώνα caretta carettacaretta caretta βρίσκειβρίσκει
καταφύγιο στις ελληνικές ακτές. Στη Ζάκυνθοκαταφύγιο στις ελληνικές ακτές. Στη Ζάκυνθο
βρίσκονται οι σημαντικότερες παραλίες για τηνβρίσκονται οι σημαντικότερες παραλίες για την
ωοτοκία της. Ειδικά στην παραλία των Σεκανίωνωοτοκία της. Ειδικά στην παραλία των Σεκανίων
γεννούν τα αυγά τους οι μισές από τις χελώνεςγεννούν τα αυγά τους οι μισές από τις χελώνες
που φτάνουν στο νησί γι’ αυτόν το σκοπό. Σταπου φτάνουν στο νησί γι’ αυτόν το σκοπό. Στα
Σεκάνια ιδρύθηκε το Εθνικό Θαλάσσιο ΠάρκοΣεκάνια ιδρύθηκε το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο
Ζακύνθου. Αυτή η παραλία ορίστηκε ως περιοχήΖακύνθου. Αυτή η παραλία ορίστηκε ως περιοχή
απόλυτης προστασίας. Απειλές της χελώναςαπόλυτης προστασίας. Απειλές της χελώνας
είναι η ανεξέλεγκτη τουριστική ανάπτυξη, ηείναι η ανεξέλεγκτη τουριστική ανάπτυξη, η
εμπλοκή σε αλιευτικά εργαλεία και η ρύπανσηεμπλοκή σε αλιευτικά εργαλεία και η ρύπανση
των θαλασσών.των θαλασσών.

23. Η παραλία Σεκάνια στη ΖάκυνθοΗ παραλία Σεκάνια στη Ζάκυνθο
Τα Σεκάνια είναι ηΤα Σεκάνια είναι η
σημαντικότερη παραλίασημαντικότερη παραλία
ωοτοκίας τηςωοτοκίας της CarettaCaretta
carettacaretta σε ολόκληρη τησε ολόκληρη τη
Μεσόγειο. Είναι μίαΜεσόγειο. Είναι μία
αμμώδης παραλία μεαμμώδης παραλία με
ήπιες κλίσεις καιήπιες κλίσεις και
χαρακτηριστικόχαρακτηριστικό
μεσογειακό ανάγλυφο στομεσογειακό ανάγλυφο στο
Δήμο Βασιλικού, στονΔήμο Βασιλικού, στον
Κόλπο ΛαγανάΚόλπο Λαγανά
Ζακύνθου.Ζακύνθου.

24. Διαβάσαμε από τοΔιαβάσαμε από το
Ανθολόγιο ΛογοτεχνικώνΑνθολόγιο Λογοτεχνικών
κειμένων την ιστορία μεκειμένων την ιστορία με
τίτλο:τίτλο: «Η χελωνίτσα«Η χελωνίτσα
Καρέττα-Καρέττα και τοΚαρέττα-Καρέττα και το
παλιό Φολκσβάγκεν»παλιό Φολκσβάγκεν» τουτου
Χρήστου ΜπουλιώτηΧρήστου Μπουλιώτη πουπου
αναφέρεται στουςαναφέρεται στους
κινδύνους πουκινδύνους που
αντιμετωπίζει η θαλάσσιααντιμετωπίζει η θαλάσσια
χελώνα σε παραλίες μεχελώνα σε παραλίες με
σκουπίδια καισκουπίδια και
απρόσεκτουςαπρόσεκτους
παραθεριστές.παραθεριστές.

25. Η χελώνα στην αρχή κάνει ένανΗ χελώνα στην αρχή κάνει έναν
έλεγχο στην περιοχή πουέλεγχο στην περιοχή που
πρόκειται να φτιάξει τη φωλιά της.πρόκειται να φτιάξει τη φωλιά της.
Έπειτα αρχίζει να σκάβει με τρόποΈπειτα αρχίζει να σκάβει με τρόπο
πολύ μεθοδικό. Τέλος γεννάει ταπολύ μεθοδικό. Τέλος γεννάει τα
αυγά της, σκεπάζει τη φωλιά τηςαυγά της, σκεπάζει τη φωλιά της
και κατευθύνεται πάλι προς τηνκαι κατευθύνεται πάλι προς την
παραλία. Τα αυγά θέλουν 50-60παραλία. Τα αυγά θέλουν 50-60
μέρες για να εκκολαφθούν.μέρες για να εκκολαφθούν.

27. Απειλούμενα ζώαΑπειλούμενα ζώα
ΔελφίνιΔελφίνι
Το δελφίνι είναι το αγαπημένο θηλαστικό τωνΤο δελφίνι είναι το αγαπημένο θηλαστικό των
ελληνικών θαλασσών. Αναπνέει με πνεύμονεςελληνικών θαλασσών. Αναπνέει με πνεύμονες
και διατηρεί σταθερή τη θερμοκρασία τουκαι διατηρεί σταθερή τη θερμοκρασία του
σώματός του, όπως ο άνθρωπος ανεξάρτητασώματός του, όπως ο άνθρωπος ανεξάρτητα
από αυτήν του περιβάλλοντος. Έχει ελάχιστουςαπό αυτήν του περιβάλλοντος. Έχει ελάχιστους
φυσικούς εχθρούς. Όμως κινδυνεύει από τηφυσικούς εχθρούς. Όμως κινδυνεύει από τη
θαλάσσια ρύπανση, την έλλειψη τροφής λόγωθαλάσσια ρύπανση, την έλλειψη τροφής λόγω
της υπεραλίευσης και την αιχμαλωσία απότης υπεραλίευσης και την αιχμαλωσία από
αλιευτικά εργαλεία.αλιευτικά εργαλεία.

28. Δελφίνια, οι ακροβάτες τηςΔελφίνια, οι ακροβάτες της
θάλασσας.θάλασσας.
Τα δελφίνια είναι ζώα κοινωνικά.Τα δελφίνια είναι ζώα κοινωνικά.

29. Τα δελφίνια είναι χαριτωμέναΤα δελφίνια είναι χαριτωμένα
και έξυπνα.και έξυπνα.

30. Οι φίλοι μας, τα δελφίνιαΟι φίλοι μας, τα δελφίνια

31. Τοιχογραφία δελφινιών στο δωμάτιοΤοιχογραφία δελφινιών στο δωμάτιο
της βασίλισσας στα μινωικά ανάκτορατης βασίλισσας στα μινωικά ανάκτορα

32. Η αίθουσα με την τοιχογραφία τωνΗ αίθουσα με την τοιχογραφία των
δελφινιώνδελφινιών

33. ΒΟΗΘΩ ΤΟ ΔΕΛΦΙΝΙ ΝΑ ΒΡΕΙ ΤΗΝ
ΤΡΟΦΗ ΤΟΥ

34. Δείχνω τον δρόμο για τηΔείχνω τον δρόμο για τη
θάλασσα στο ψαράκι.θάλασσα στο ψαράκι.

35. Η μεσογειακή φώκιαΗ μεσογειακή φώκια
Η μεσογειακή φώκιαΗ μεσογειακή φώκια Monachus MonachusMonachus Monachus είναιείναι
ένα από τα σπανιότερα θηλαστικά του πλανήτη.ένα από τα σπανιότερα θηλαστικά του πλανήτη.
Σήμερα οι μεσογειακές φώκιες ζουν στιςΣήμερα οι μεσογειακές φώκιες ζουν στις
Σποράδες, στις Κυκλάδες, στα Δωδεκάνησα καιΣποράδες, στις Κυκλάδες, στα Δωδεκάνησα και
στα νησιά του Ιονίου. Η θανάτωση από τονστα νησιά του Ιονίου. Η θανάτωση από τον
άνθρωπο, η παγίδευση στα δίχτυα, ηάνθρωπο, η παγίδευση στα δίχτυα, η
υπεραλίευση, η υπερεκμετάλλευση τωνυπεραλίευση, η υπερεκμετάλλευση των
θαλάσσιων πόρων που καταλήγει σε μείωση τηςθαλάσσιων πόρων που καταλήγει σε μείωση της
διαθέσιμης τροφής τους και η θαλάσσιαδιαθέσιμης τροφής τους και η θαλάσσια
ρύπανση που αποδεικνύεται σε αρνητικόρύπανση που αποδεικνύεται σε αρνητικό
παράγοντα για την επιβίωσή τους, αποτελούν τιςπαράγοντα για την επιβίωσή τους, αποτελούν τις
κυριότερες απειλές για το είδος.κυριότερες απειλές για το είδος.

38. ΑίνιγμαΑίνιγμα
Όσο φυσάει ο άνεμος, τόσο εγώ χορεύω.Όσο φυσάει ο άνεμος, τόσο εγώ χορεύω.
Τι είναι;Τι είναι;
Η θάλασσα

39. ΑίνιγμαΑίνιγμα
Μπαλίτσα είμαιΜπαλίτσα είμαι
αγκαθωτή σεαγκαθωτή σε
θάλασσα μόνοθάλασσα μόνο
καθαρή.καθαρή.
Τι είναι;Τι είναι;
Ο αχινός

40. ΑίνιγμαΑίνιγμα
Σαν σαΐτα ελαφρός,Σαν σαΐτα ελαφρός,
στα πελάγηστα πελάγη
ξεναγός, σταξεναγός, στα
καράβια ουραγός.καράβια ουραγός.
Τι είναι;Τι είναι;
Ο γλάρος

41. ΑίνιγμαΑίνιγμα
Καβούκι έχωΚαβούκι έχω
πράσινο,πράσινο,
γυαλιστερό καιγυαλιστερό και
κολυμπάω στοκολυμπάω στο
νερό.νερό.
Τι είναι;Τι είναι;
Η θαλάσσια
χελώνα

42. ΑίνιγμαΑίνιγμα
Είμαι κήτος και κανείς δε με περνά στο μήκος.Είμαι κήτος και κανείς δε με περνά στο μήκος.
Τι είναι;Τι είναι;
Η φάλαινα

43. ΑίνιγμαΑίνιγμα
Πτερύγια έχω για να κολυμπάω και μάτιαΠτερύγια έχω για να κολυμπάω και μάτια
στρογγυλά για να κοιτάω. Τι είναι;στρογγυλά για να κοιτάω. Τι είναι;
Το ψάρι

44. ΑίνιγμαΑίνιγμα
Πόδια έχει, άνθρωπος δεν είναι, μελάνι έχει,Πόδια έχει, άνθρωπος δεν είναι, μελάνι έχει,
στυλό δεν είναι.στυλό δεν είναι.
Τι είναι;Τι είναι;
Το χταπόδι

45. ΑίνιγμαΑίνιγμα
Χιλιοτρύπητο λαγήνι που σταλιά νερό δε χύνει.Χιλιοτρύπητο λαγήνι που σταλιά νερό δε χύνει.
Τι είναι;Τι είναι;
Το σφουγγάρι

46. ΑίνιγμαΑίνιγμα
Σαν ξίφος η μυτάραΣαν ξίφος η μυτάρα
του, του δίνειτου, του δίνει
τ’ όνομά του.τ’ όνομά του.
Τι είναι;Τι είναι;
Ο ξιφίας

47. ΑίνιγμαΑίνιγμα
Είναι πανέμορφο καιΕίναι πανέμορφο και
έξυπνο πολύ.έξυπνο πολύ.
Όλους μας αγαπά,Όλους μας αγαπά,
μα πιο πολύ τημα πιο πολύ τη
μουσική.μουσική.
Τι είναι;Τι είναι;
Το δελφίνι

48. ΑίνιγμαΑίνιγμα
Δόντια μυτερά,Δόντια μυτερά,
μάτια κατάμαυρα,μάτια κατάμαυρα,
πτερύγιο δυνατόπτερύγιο δυνατό
που φέρνει πανικό.που φέρνει πανικό.
Τι είναι;Τι είναι;
Ο καρχαρίας

50. Ο ΠοσειδώναςΟ Ποσειδώνας
ΟΟ ΠοσειδώναςΠοσειδώνας ήτανήταν
θεός της θάλασσας. Είχεθεός της θάλασσας. Είχε
ένα λαμπρό παλάτι στοένα λαμπρό παλάτι στο
βυθό και ζούσε εκεί με τηβυθό και ζούσε εκεί με τη
γυναίκα του, τηνγυναίκα του, την
Αμφιτρίτη. Όταν θύμωνε,Αμφιτρίτη. Όταν θύμωνε,
χτυπούσε με τη φοβερήχτυπούσε με τη φοβερή
του τρίαινα τη θάλασσατου τρίαινα τη θάλασσα
και σήκωνε θεόρατακαι σήκωνε θεόρατα
κύματα.κύματα.

51. Ο Νηρέας και οι ΝηρηίδεςΟ Νηρέας και οι Νηρηίδες
ΟΟ ΝηρέαςΝηρέας ήταν θεός της θάλασσαςήταν θεός της θάλασσας
αρχαιότερος από τον Ποσειδώνα. Ζούσεαρχαιότερος από τον Ποσειδώνα. Ζούσε
στο βυθό της θάλασσας με τις πενήνταστο βυθό της θάλασσας με τις πενήντα
κόρες του, τιςκόρες του, τις ΝηρηίδεςΝηρηίδες οι οποίεςοι οποίες
μπορούσαν να ταράξουν και ναμπορούσαν να ταράξουν και να
γαληνέψουν τη θάλασσα. Γυναίκα τουγαληνέψουν τη θάλασσα. Γυναίκα του
ήταν η Δωρίδα. Ήταν ονομαστός για τηήταν η Δωρίδα. Ήταν ονομαστός για τη
σοφία και τις μαντικές του ικανότητες.σοφία και τις μαντικές του ικανότητες.

52. Η ΑφροδίτηΗ Αφροδίτη
ΗΗ ΑφροδίτηΑφροδίτη ήταν θεάήταν θεά
της ομορφιάς καιτης ομορφιάς και
γεννήθηκε από τονγεννήθηκε από τον
αφρό τηςαφρό της
θάλασσαςθάλασσας. Ήταν. Ήταν
μητέρα του φτερωτούμητέρα του φτερωτού
θεού Έρωτα, που μεθεού Έρωτα, που με
τα βέλη του σημάδευετα βέλη του σημάδευε
τις καρδιές τωντις καρδιές των
ανθρώπων.ανθρώπων.

53. Οι ΣειρήνεςΟι Σειρήνες
Οι Σειρήνες ήταν γυναικείες θεότητες που σχετίζονταν μεΟι Σειρήνες ήταν γυναικείες θεότητες που σχετίζονταν με
τη θάλασσα. Ο Οδυσσέας είχε ενημερωθεί από την Κίρκητη θάλασσα. Ο Οδυσσέας είχε ενημερωθεί από την Κίρκη
για το γοητευτικό τους τραγούδι με το οποίο παγίδευανγια το γοητευτικό τους τραγούδι με το οποίο παγίδευαν
τους ταξιδιώτες, Έτσι διέταξε όλο το πλήρωμα να βάλουντους ταξιδιώτες, Έτσι διέταξε όλο το πλήρωμα να βάλουν
κερί στ’ αυτιά τους για να μην ακούνε το τραγούδι τους,κερί στ’ αυτιά τους για να μην ακούνε το τραγούδι τους,
ενώ ο ίδιος διέταξε να τον δέσουν στο κατάρτι του πλοίουενώ ο ίδιος διέταξε να τον δέσουν στο κατάρτι του πλοίου
για να μην παρασυρθεί από το τραγούδι τους.για να μην παρασυρθεί από το τραγούδι τους.

54. Ο ΑιγέαςΟ Αιγέας
Ο Θησέας, γιος του βασιλιά Αιγέα και της Αίθρας,Ο Θησέας, γιος του βασιλιά Αιγέα και της Αίθρας,
σκότωσε στην Κρήτη τον Μινώταυρο που κάθε χρόνοσκότωσε στην Κρήτη τον Μινώταυρο που κάθε χρόνο
έτρωγε επτά νέους και επτά νέες από την Αθήνα.έτρωγε επτά νέους και επτά νέες από την Αθήνα.
Επιστρέφοντας με το καράβι του από την Κρήτη στηνΕπιστρέφοντας με το καράβι του από την Κρήτη στην
Αθήνα ξέχασε να βάλει άσπρα πανιά όπως είχεΑθήνα ξέχασε να βάλει άσπρα πανιά όπως είχε
συμφωνήσει με τον πατέρα του , τον Αιγέα. Ο Αιγέαςσυμφωνήσει με τον πατέρα του , τον Αιγέα. Ο Αιγέας
κοίταζε συνέχεια από το Σούνιο τη θάλασσα, ελπίζονταςκοίταζε συνέχεια από το Σούνιο τη θάλασσα, ελπίζοντας
κάποια στιγμή να δει το πλοίο να επιστρέφει. Όταν όμωςκάποια στιγμή να δει το πλοίο να επιστρέφει. Όταν όμως
φάνηκε το πλοίο με μαύρα πανιά απ’ τη μεγάλη του λύπηφάνηκε το πλοίο με μαύρα πανιά απ’ τη μεγάλη του λύπη
έπεσε από τον βράχο στη θάλασσα και πνίγηκε. Ηέπεσε από τον βράχο στη θάλασσα και πνίγηκε. Η
θάλασσα, όπου έπεσε ο Αιγέας ονομάστηκεθάλασσα, όπου έπεσε ο Αιγέας ονομάστηκε ΑιγαίοΑιγαίο
πέλαγος.πέλαγος.

56. • Ο γέροντας βασιλιάς πήγαινε κάθε πρωίΟ γέροντας βασιλιάς πήγαινε κάθε πρωί
στην ακρογιαλιά στο Σούνιο κι ανέβαινεστην ακρογιαλιά στο Σούνιο κι ανέβαινε
πάνω σ’ ένα βράχο. Αγνάντευε το πέλαγοπάνω σ’ ένα βράχο. Αγνάντευε το πέλαγο
και περίμενε. Πότε άραγε θα φανεί τοκαι περίμενε. Πότε άραγε θα φανεί το
καράβι; Και να! Το βλέπει να γυρίζει μεκαράβι; Και να! Το βλέπει να γυρίζει με
μαύρα πανιά. Μια ζαλάδα τον κυρίεψε.μαύρα πανιά. Μια ζαλάδα τον κυρίεψε.
Ένας δυνατός πόνος έσφιξε την καρδιάΈνας δυνατός πόνος έσφιξε την καρδιά
του.του.
• -Πάει το παιδί μου, ο Θησέας μου,-Πάει το παιδί μου, ο Θησέας μου,
ψιθύρισε και γκρεμίστηκε από τουςψιθύρισε και γκρεμίστηκε από τους
βράχους στη θάλασσα που πήρε το όνομάβράχους στη θάλασσα που πήρε το όνομά
του.του.

58. Η μαϊμού και το δελφίνιΗ μαϊμού και το δελφίνι
(μύθος του Αισώπου)(μύθος του Αισώπου)
Κάποτε, πριν πολλάΚάποτε, πριν πολλά
χρόνια ταξίδευαν μ’ έναχρόνια ταξίδευαν μ’ ένα
καράβι μερικοί έμποροι.καράβι μερικοί έμποροι.
Κατά τη διάρκεια τουΚατά τη διάρκεια του
ταξιδιού η μεγαλύτερηταξιδιού η μεγαλύτερη
διασκέδασή τους ήταν ναδιασκέδασή τους ήταν να
παρακολουθούν ταπαρακολουθούν τα
καμώματα μιας μαϊμούς,καμώματα μιας μαϊμούς,
που την είχε φέρει μαζίπου την είχε φέρει μαζί
του στο καράβι ένας απ’του στο καράβι ένας απ’
αυτούς τους εμπόρους.αυτούς τους εμπόρους.

59. Μια μέρα, όμως,Μια μέρα, όμως,
καθώς περνούσαν τοκαθώς περνούσαν το
Σούνιο, ο ουρανόςΣούνιο, ο ουρανός
μαύρισε απ’ ταμαύρισε απ’ τα
σύννεφα κι άρχισε νασύννεφα κι άρχισε να
φυσάει ένας τόσοφυσάει ένας τόσο
δυνατός αέρας, πουδυνατός αέρας, που
τα πανιά τουτα πανιά του
καραβιού κινδύνευανκαραβιού κινδύνευαν
να σχιστούν και τονα σχιστούν και το
πλοίο άρχισε ναπλοίο άρχισε να
γέρνει επικίνδυνα.γέρνει επικίνδυνα.

60. Τέλος ένα δυνατόΤέλος ένα δυνατό
κύμα το χτύπησε καικύμα το χτύπησε και
το βύθισε. Οι επιβάτεςτο βύθισε. Οι επιβάτες
άρχισαν ναάρχισαν να
κολυμπούν και μαζίκολυμπούν και μαζί
τους η μαϊμού η οποίατους η μαϊμού η οποία
πιάστηκε από έναπιάστηκε από ένα
κατάρτι του καραβιούκατάρτι του καραβιού
και πήγαινε μια εδώ,και πήγαινε μια εδώ,
μια εκεί, όπου τηνμια εκεί, όπου την
έσπρωχναν ταέσπρωχναν τα
κύματα.κύματα.

61. Εκείνη την ώρα,Εκείνη την ώρα,
περνούσε από κει έναπερνούσε από κει ένα
κοπάδι δελφίνια.κοπάδι δελφίνια.
Μόλις είδαν τουςΜόλις είδαν τους
ναυαγούς, πήγανναυαγούς, πήγαν
κοντά τους να τουςκοντά τους να τους
βοηθήσουν. Η μαϊμούβοηθήσουν. Η μαϊμού
ανέβηκε στη ράχηανέβηκε στη ράχη
ενός δελφινιού καιενός δελφινιού και
πήρε το δρόμο για τηπήρε το δρόμο για τη
στεριά.στεριά.

62. -Από πού είσαι; Τη ρώτησε το δελφίνι. Μήπως-Από πού είσαι; Τη ρώτησε το δελφίνι. Μήπως
είσαι απ’ την Αθήνα;είσαι απ’ την Αθήνα;
- Ναι, απ’ την Αθήνα είμαι και μάλιστα από- Ναι, απ’ την Αθήνα είμαι και μάλιστα από
αρχοντική οικογένεια, είπε ψέματα η μαϊμού.αρχοντική οικογένεια, είπε ψέματα η μαϊμού.
-Τον Πειραιά τον ξέρεις; ξαναρώτησε το δελφίνι.-Τον Πειραιά τον ξέρεις; ξαναρώτησε το δελφίνι.
- Τον Πειραιά δεν ξέρω; Είναι φίλος μας και- Τον Πειραιά δεν ξέρω; Είναι φίλος μας και
σχεδόν κάθε μέρα τρώει στ’ αρχοντικό μας.σχεδόν κάθε μέρα τρώει στ’ αρχοντικό μας.
-Και την Ελευσίνα; Την ξέρεις κι αυτήν;-Και την Ελευσίνα; Την ξέρεις κι αυτήν;
-Αχα! Είναι η καλύτερη φιλενάδα της μητέρας-Αχα! Είναι η καλύτερη φιλενάδα της μητέρας
μου κι ανταλλάσσουμε πολύ συχνά επισκέψεις.μου κι ανταλλάσσουμε πολύ συχνά επισκέψεις.

63. Ε, αυτό ήταν.Ε, αυτό ήταν.
Κατάλαβε ότι η μαϊμούΚατάλαβε ότι η μαϊμού
έλεγε ψέματα. Τότεέλεγε ψέματα. Τότε
έκανε μια απότομηέκανε μια απότομη
στροφή και πέταξε τηνστροφή και πέταξε την
ψεύτρα μαϊμού στηψεύτρα μαϊμού στη
θάλασσα. Έμεινε μόνηθάλασσα. Έμεινε μόνη
κι αβοήθητη μέσα στοκι αβοήθητη μέσα στο
πέλαγος κι άρχισε ναπέλαγος κι άρχισε να
κολυμπάει για νακολυμπάει για να
φτάσει στη στεριά.φτάσει στη στεριά.

64. Σκεφτόταν καλά τοΣκεφτόταν καλά το
μάθημα που πήρε. Τιμάθημα που πήρε. Τι
παθαίνουν, δηλαδή,παθαίνουν, δηλαδή,
όσοι προσπαθούν ναόσοι προσπαθούν να
κοροϊδέψουν τουςκοροϊδέψουν τους
άλλους.άλλους.

65. Ο Αρίωνας και το δελφίνιΟ Αρίωνας και το δελφίνι
Ο Αρίωνας ήταν ένας σπουδαίος μουσικόςΟ Αρίωνας ήταν ένας σπουδαίος μουσικός
της αρχαίας Ελλάδας. Κάποτε ταξίδευετης αρχαίας Ελλάδας. Κάποτε ταξίδευε
από τη Σικελία στην Ελλάδα. Οι ναύτεςαπό τη Σικελία στην Ελλάδα. Οι ναύτες
αποφάσισαν να τον πετάξουν στηαποφάσισαν να τον πετάξουν στη
θάλασσα, για να κλέψουν τα πλούτη του.θάλασσα, για να κλέψουν τα πλούτη του.
Τότε εκείνος τους ζήτησε μια τελευταίαΤότε εκείνος τους ζήτησε μια τελευταία
χάρη πριν τον πετάξουν στο πέλαγος.χάρη πριν τον πετάξουν στο πέλαγος.
Αυτή ήταν να τον αφήσουν να παίξει γιαΑυτή ήταν να τον αφήσουν να παίξει για
λίγο τη λύρα του.λίγο τη λύρα του.

66. Η μελωδία απλώθηκε στην απέραντη θάλασσα κιΗ μελωδία απλώθηκε στην απέραντη θάλασσα κι
άρχισαν να μαζεύονται δελφίνια γύρω από τοάρχισαν να μαζεύονται δελφίνια γύρω από το
καράβι μαγεμένα από τη γλυκιά μουσική. Ότανκαράβι μαγεμένα από τη γλυκιά μουσική. Όταν
έπεσε στα νερά, ένα δελφίνι τον πήρε στη ράχηέπεσε στα νερά, ένα δελφίνι τον πήρε στη ράχη
του και τον μετέφερε σε μια παραλία τηςτου και τον μετέφερε σε μια παραλία της
Πελοποννήσου.Πελοποννήσου.

67. Η γοργόναΗ γοργόνα
Η γοργόνα, αδελφή του Μεγαλέξανδρου με σώμα γυναίκας από τηΗ γοργόνα, αδελφή του Μεγαλέξανδρου με σώμα γυναίκας από τη
μέση και πάνω και σώμα ψαριού από τη μέση και κάτω, τριγυρίζειμέση και πάνω και σώμα ψαριού από τη μέση και κάτω, τριγυρίζει
στις θάλασσες, σταματάει τα καράβια και ρωτάει: Ζει οστις θάλασσες, σταματάει τα καράβια και ρωτάει: Ζει ο
Μεγαλέξανδρος;Μεγαλέξανδρος;
Αν ο καπετάνιος απαντήσει αρνητικά, θυμώνει, προκαλεί τρικυμία καιΑν ο καπετάνιος απαντήσει αρνητικά, θυμώνει, προκαλεί τρικυμία και
βουλιάζει το καράβι.βουλιάζει το καράβι.
Αν ο καπετάνιος απαντήσει: «Ζει και βασιλεύει και τον κόσμοΑν ο καπετάνιος απαντήσει: «Ζει και βασιλεύει και τον κόσμο
κυριεύει», χαίρεται και αφήνει το πλοίο να συνεχίσει το ταξίδι του.κυριεύει», χαίρεται και αφήνει το πλοίο να συνεχίσει το ταξίδι του.

68. Ο Άγιος Νικόλαος,Ο Άγιος Νικόλαος,
προστάτης των ναυτικώνπροστάτης των ναυτικών
Ο Άγιος Νικόλαος γεννήθηκεΟ Άγιος Νικόλαος γεννήθηκε
στα Πάταρα της Λυκίας τον 3οστα Πάταρα της Λυκίας τον 3ο
αιώνα μ.Χ. από ευσεβείς καιαιώνα μ.Χ. από ευσεβείς και
πλούσιους γονείς. Σε νεαρήπλούσιους γονείς. Σε νεαρή
ηλικία έμεινε ορφανός.ηλικία έμεινε ορφανός.
Μοίρασε την περιουσία τουΜοίρασε την περιουσία του
στους φτωχούς, χειροτονήθηκεστους φτωχούς, χειροτονήθηκε
ιερέας κι αγωνίστηκε για τηιερέας κι αγωνίστηκε για τη
διάδοση της χριστιανικήςδιάδοση της χριστιανικής
πίστης προστατεύοντας κάθεπίστης προστατεύοντας κάθε
αδύναμο και αδικημένο. Έγινεαδύναμο και αδικημένο. Έγινε
αρχιεπίσκοπος των Μύρων τηςαρχιεπίσκοπος των Μύρων της
Λυκίας. Ο Άγιος Νικόλαος σεΛυκίας. Ο Άγιος Νικόλαος σε
όλο τον ελληνικό χώρο τιμάταιόλο τον ελληνικό χώρο τιμάται
ιδιαίτερα από τους ανθρώπουςιδιαίτερα από τους ανθρώπους
της θάλασσας.της θάλασσας.

69. Παροιμίες που έχουν σχέση με τηΠαροιμίες που έχουν σχέση με τη
θάλασσαθάλασσα
• Εδώ καράβια χάνονται, βαρκούλες αρμενίζουν.Εδώ καράβια χάνονται, βαρκούλες αρμενίζουν.
• Ο καλός ο καπετάνιος στη φουρτούνα φαίνεται.Ο καλός ο καπετάνιος στη φουρτούνα φαίνεται.
• Στην ήσυχη θάλασσα όλοι είναι καπετάνιοι.Στην ήσυχη θάλασσα όλοι είναι καπετάνιοι.
• Κάθε πράμα στον καιρό του κι ο κολιός τον Αύγουστο.Κάθε πράμα στον καιρό του κι ο κολιός τον Αύγουστο.
• Κάνε το καλό και ρίξ’ το στο γιαλό.Κάνε το καλό και ρίξ’ το στο γιαλό.
• Ή στραβός είναι ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουμε.Ή στραβός είναι ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουμε.
• Ανέμους έσπειρες, θύελλες θα θερίσεις.Ανέμους έσπειρες, θύελλες θα θερίσεις.
• Μας πουλάει φύκια για μεταξωτές κορδέλες.Μας πουλάει φύκια για μεταξωτές κορδέλες.
• Τ’ αμπέλι θέλει αμπελουργό και το καράβι ναύτες.Τ’ αμπέλι θέλει αμπελουργό και το καράβι ναύτες.

70. • Τώρα που έγινε η θάλασσα γιαούρτι χάσαμε ταΤώρα που έγινε η θάλασσα γιαούρτι χάσαμε τα
κουτάλια.κουτάλια.
• Τον βουτηχτή μην τον κοιτάς όταν βουτά παρά ότανΤον βουτηχτή μην τον κοιτάς όταν βουτά παρά όταν
βγαίνει.βγαίνει.
• Η θάλασσα κι ο αχάριστος ποτέ τους δεν χορταίνουν.Η θάλασσα κι ο αχάριστος ποτέ τους δεν χορταίνουν.
• Μεγάλα καράβια, μεγάλες φουρτούνες.Μεγάλα καράβια, μεγάλες φουρτούνες.
• Το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό.Το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό.
• Του κυνηγού και του ψαρά το πιάτο εννιά φορές είν’Του κυνηγού και του ψαρά το πιάτο εννιά φορές είν’
αδειανό και μια φορά γεμάτο.αδειανό και μια φορά γεμάτο.
• Καλαμάρια και γαρίδες είναι για τους μερακλήδες.Καλαμάρια και γαρίδες είναι για τους μερακλήδες.
• Όρθιο το φεγγαράκι, ξαπλωτός ο βαρκάρης.Όρθιο το φεγγαράκι, ξαπλωτός ο βαρκάρης.
• Αν δεν κάτσει η πέτρα στη θάλασσα, δε μαλλιάζει.Αν δεν κάτσει η πέτρα στη θάλασσα, δε μαλλιάζει.

71. Σύνθετες λέξεις με τη θάλασσαΣύνθετες λέξεις με τη θάλασσα
• θάλασσα και πουλίθάλασσα και πουλί == θαλασσοπούλιθαλασσοπούλι
• θάλασσα και χόρτο = θαλασσόχορτοθάλασσα και χόρτο = θαλασσόχορτο
• θάλασσα και σπηλιά = θαλασσοσπηλιάθάλασσα και σπηλιά = θαλασσοσπηλιά
• θάλασσα και βράχος = θαλασσόβραχοςθάλασσα και βράχος = θαλασσόβραχος
• θάλασσα και ταραχή = θαλασσοταραχήθάλασσα και ταραχή = θαλασσοταραχή
• θάλασσα και λύκος = θαλασσόλυκοςθάλασσα και λύκος = θαλασσόλυκος
• θάλασσα και νερό = θαλασσόνεροθάλασσα και νερό = θαλασσόνερο
• θάλασσα και πνίγομαι = θαλασσοπνίγομαιθάλασσα και πνίγομαι = θαλασσοπνίγομαι
• θάλασσα και δέρνομαι = θαλασσοδέρνομαιιθάλασσα και δέρνομαι = θαλασσοδέρνομαιι

72. Σύνθετες λέξεις με τη θάλασσαΣύνθετες λέξεις με τη θάλασσα
• άκρη και θάλασσα =ακροθαλασσιάάκρη και θάλασσα =ακροθαλασσιά
• παρά και θαλάσσιος = παραθαλάσσιοςπαρά και θαλάσσιος = παραθαλάσσιος
• φουσκώνω και θάλασσα =φουσκώνω και θάλασσα =
φουσκοθαλασσιάφουσκοθαλασσιά
• πικρή και θάλασσα = πικροθάλασσαπικρή και θάλασσα = πικροθάλασσα
• λίμνη και θάλασσα = λιμνοθάλασσαλίμνη και θάλασσα = λιμνοθάλασσα
• άνθρωπος και θάλασσα =άνθρωπος και θάλασσα =
ανθρωποθάλασσαανθρωποθάλασσα

73. Φράσεις σχετικές με τη θάλασσαΦράσεις σχετικές με τη θάλασσα
• Σαν την άμμο της θάλασσας.Σαν την άμμο της θάλασσας.
• Έφαγε τη θάλασσα με το κουτάλι.Έφαγε τη θάλασσα με το κουτάλι.
• Τα θαλάσσωσε. Τα έκανε θάλασσα.Τα θαλάσσωσε. Τα έκανε θάλασσα.
• Η θάλασσα είναι λάδι.Η θάλασσα είναι λάδι.
• Μου έψησε το ψάρι στα χείλη.Μου έψησε το ψάρι στα χείλη.
• Το μάτι του είναι γαρίδα.Το μάτι του είναι γαρίδα.
• Ρουφάει ό,τι ακούει σαν σφουγγάρι.Ρουφάει ό,τι ακούει σαν σφουγγάρι.
• Γλιστράει σαν χέλι.Γλιστράει σαν χέλι.

74. • Κόλλησε σαν στρείδι.Κόλλησε σαν στρείδι.
• Είναι οπλισμένος σαν αστακός.Είναι οπλισμένος σαν αστακός.
• Πέρασε από σαράντα κύματα.Πέρασε από σαράντα κύματα.
• Τι ’ναι ο κάβουρας, τι ’ναι το ζουμί του.Τι ’ναι ο κάβουρας, τι ’ναι το ζουμί του.
• Εδώ σε θέλω κάβουρα να περπατάς σταΕδώ σε θέλω κάβουρα να περπατάς στα
κάρβουνα.κάρβουνα.
• Έχει καβούρια στις τσέπες του.Έχει καβούρια στις τσέπες του.
• Επικρατεί σιγή ιχθύος.Επικρατεί σιγή ιχθύος.
• Η θάλασσα βγάζει φίδια.Η θάλασσα βγάζει φίδια.
• Αργοκίνητο καράβι.Αργοκίνητο καράβι.

75. Θαλασσινό αλάτιΘαλασσινό αλάτι
ΑλυκήΑλυκή ονομάζεται οονομάζεται ο
τόπος παραγωγής τουτόπος παραγωγής του
αλατιού, όταν αυτήαλατιού, όταν αυτή
γίνεται από εξάτμισηγίνεται από εξάτμιση
θαλάσσιου νερού μεθαλάσσιου νερού με
την επίδραση τουτην επίδραση του
αέρα και τηςαέρα και της
θέρμανσης από τονθέρμανσης από τον
ήλιο.ήλιο.
Αλυκή
Μεσολογγίου

76. Αλυκή Καλλονής ΛέσβουΣωρός άλατος

77. Ο βασιλιάς, οι τρεις κόρες και το αλάτιιΟ βασιλιάς, οι τρεις κόρες και το αλάτιι
Μια φορά κι έναν καιρό ζούσε ένας βασιλιάς με τις τρειςΜια φορά κι έναν καιρό ζούσε ένας βασιλιάς με τις τρεις
όμορφες κόρες του. Τις αγαπούσε πολύ και τις τρεις,όμορφες κόρες του. Τις αγαπούσε πολύ και τις τρεις,
αλλά κι αυτές τον λάτρευαν. Μια μέρα που καθόταν οαλλά κι αυτές τον λάτρευαν. Μια μέρα που καθόταν ο
βασιλιάς μαζί τους, τις ρώτησε, αν τον αγαπούν. Κι οιβασιλιάς μαζί τους, τις ρώτησε, αν τον αγαπούν. Κι οι
βασιλοπούλες είπαν κι οι τρεις μαζί: «Και το ρωτάςβασιλοπούλες είπαν κι οι τρεις μαζί: «Και το ρωτάς
πατέρα;»πατέρα;»
«Πόσο μ’ αγαπάς εσύ;», ρώτησε τη μεγάλη.«Πόσο μ’ αγαπάς εσύ;», ρώτησε τη μεγάλη.
«Σ’ αγαπώ πατέρα μου σαν το χρυσάφι», του«Σ’ αγαπώ πατέρα μου σαν το χρυσάφι», του
αποκρίθηκε εκείνη. «Μπράβο, κόρη μου», είπεαποκρίθηκε εκείνη. «Μπράβο, κόρη μου», είπε
ευχαριστημένος ο βασιλιάς.ευχαριστημένος ο βασιλιάς.
«Εσύ;», ρώτησε τη δεύτερη κόρη του.«Εσύ;», ρώτησε τη δεύτερη κόρη του.
«Εγώ σ’ αγαπώ, πατέρα μου, σαν το ασήμι», είπε γλυκά«Εγώ σ’ αγαπώ, πατέρα μου, σαν το ασήμι», είπε γλυκά
η δεύτερη κόρη του.η δεύτερη κόρη του.
«Εύγε, καλό μου παιδί», είπε ο βασιλιάς και τη χάιδεψε«Εύγε, καλό μου παιδί», είπε ο βασιλιάς και τη χάιδεψε
τρυφερά.τρυφερά.

78. «Κι εσύ;», ρώτησε τη μικρότερη.«Κι εσύ;», ρώτησε τη μικρότερη.
«Εγώ, πατέρα μου, σ’ αγαπώ σαν το αλάτι»,«Εγώ, πατέρα μου, σ’ αγαπώ σαν το αλάτι»,
είπε η μικρότερη.είπε η μικρότερη.
«Σαν το αλάτι;», φώναξε θυμωμένος ο βασιλιάς.«Σαν το αλάτι;», φώναξε θυμωμένος ο βασιλιάς.
«Μα αυτή δεν είναι αγάπη, κόρη μου. Δεν το«Μα αυτή δεν είναι αγάπη, κόρη μου. Δεν το
περίμενα αυτό από σένα. Δε θέλω να σε βλέπωπερίμενα αυτό από σένα. Δε θέλω να σε βλέπω
πια».πια».
Στενοχωρημένη η βασιλοπούλα κλείστηκε γιαΣτενοχωρημένη η βασιλοπούλα κλείστηκε για
μέρες στο δωμάτιό της, αφού δεν ήθελε ομέρες στο δωμάτιό της, αφού δεν ήθελε ο
πατέρας της να την ξαναδεί και σκεφτόταν πώςπατέρας της να την ξαναδεί και σκεφτόταν πώς
να του αποδείξει ότι τον αγαπά. Ένα πρωίνα του αποδείξει ότι τον αγαπά. Ένα πρωί
λοιπόν κατέβηκε στις βασιλικές κουζίνες,λοιπόν κατέβηκε στις βασιλικές κουζίνες,
παράγγειλε ένα μεγάλο γεύμα για τον πατέρα τηςπαράγγειλε ένα μεγάλο γεύμα για τον πατέρα της
και του μήνυσε ότι η ίδια θα του έφτιαχνε τακαι του μήνυσε ότι η ίδια θα του έφτιαχνε τα
καλύτερα φαγητά.καλύτερα φαγητά.

79. Στολίστηκε το βράδυ, στολίστηκαν και οι δυο αδελφές τηςΣτολίστηκε το βράδυ, στολίστηκαν και οι δυο αδελφές της
και πέρασαν όλοι μαζί στην τραπεζαρία του παλατιού. Ηκαι πέρασαν όλοι μαζί στην τραπεζαρία του παλατιού. Η
μικρή κόρη είχε στολίσει το τραπέζι. Άστραφταν ταμικρή κόρη είχε στολίσει το τραπέζι. Άστραφταν τα
ολόχρυσα πιάτα και τα ποτήρια. Έλαμπαν τα ασημένιαολόχρυσα πιάτα και τα ποτήρια. Έλαμπαν τα ασημένια
μαχαίρια και τα πιρούνια. Σαν άρχισε όμως ο βασιλιάς ναμαχαίρια και τα πιρούνια. Σαν άρχισε όμως ο βασιλιάς να
τρώει, τίποτα δεν του άρεσε κι ας ήταν τα πιάτα και τατρώει, τίποτα δεν του άρεσε κι ας ήταν τα πιάτα και τα
ποτήρια χρυσά και τα μαχαιροπίρουνα ασημένια Όλαποτήρια χρυσά και τα μαχαιροπίρουνα ασημένια Όλα
ήταν άνοστα.ήταν άνοστα.
Τότε έσκυψε η βασιλοπούλα και τον ρώτησε: «ΜήπωςΤότε έσκυψε η βασιλοπούλα και τον ρώτησε: «Μήπως
θέλεις να δοκιμάσεις από το δικό μου πιάτο, βασιλιάθέλεις να δοκιμάσεις από το δικό μου πιάτο, βασιλιά
μου;». Ο βασιλιάς δοκίμασε από το δικό της πιάτο και τομου;». Ο βασιλιάς δοκίμασε από το δικό της πιάτο και το
βρήκε θαυμάσιο.βρήκε θαυμάσιο.
«Αυτό είναι φαΐ», είπε χαρούμενος. «Τι του έχεις βάλει«Αυτό είναι φαΐ», είπε χαρούμενος. «Τι του έχεις βάλει
και είναι τόσο νόστιμο;», ρώτησε τη μικρή του κόρη.και είναι τόσο νόστιμο;», ρώτησε τη μικρή του κόρη.
Κι εκείνη του απάντησε: «Αλάτι, πατέρα, αλάτι!».Κι εκείνη του απάντησε: «Αλάτι, πατέρα, αλάτι!».
Ο βασιλιάς κατάλαβε ότι άδικα είχε θυμώσει με τη μικρήΟ βασιλιάς κατάλαβε ότι άδικα είχε θυμώσει με τη μικρή
του κόρη. Δεν αξίζουν μόνο το χρυσάφι και το ασήμι.του κόρη. Δεν αξίζουν μόνο το χρυσάφι και το ασήμι.
Από τότε ένιωσε περήφανος για την αγάπη και τηνΑπό τότε ένιωσε περήφανος για την αγάπη και την
εξυπνάδα της μικρής του κόρης.εξυπνάδα της μικρής του κόρης.

80. ΑίνιγμαΑίνιγμα
Νερό με γεννά, ήλιοςΝερό με γεννά, ήλιος
με θρέφει, βασιλιάδες,με θρέφει, βασιλιάδες,
άρχοντες με τιμούνάρχοντες με τιμούν
αλλά σαν δω τη μάνααλλά σαν δω τη μάνα
μου πέφτω καιμου πέφτω και
πεθαίνω.πεθαίνω.
Τι είναι;Τι είναι;
Το αλάτι

81. Φράσεις με το αλάτιΦράσεις με το αλάτι
• Μη ρίχνεις αλάτι στις πληγές.Μη ρίχνεις αλάτι στις πληγές.
• Σε ξένο φαΐ αλάτι μη ρίχνεις.Σε ξένο φαΐ αλάτι μη ρίχνεις.
• Φάγαμε μαζί ψωμί κι αλάτι.Φάγαμε μαζί ψωμί κι αλάτι.
• Έμεινε στήλη άλατος.Έμεινε στήλη άλατος.
• Τον έκανε τ’ αλατιού.Τον έκανε τ’ αλατιού.
• Σε ό,τι είπαμε νερό κι αλάτι.Σε ό,τι είπαμε νερό κι αλάτι.

82. Το καράβι στη λαϊκή τέχνηΤο καράβι στη λαϊκή τέχνη
• Ο 18Ο 18οςος
και ο 19και ο 19οςος
αιώνας είναι η εποχή που ηαιώνας είναι η εποχή που η
θάλασσα και το πλοίο κεντρίζουν και γοητεύουνθάλασσα και το πλοίο κεντρίζουν και γοητεύουν
τη λαϊκή φαντασία.τη λαϊκή φαντασία.
• Ο ανώνυμος λαϊκός καλλιτέχνης το αποτυπώνειΟ ανώνυμος λαϊκός καλλιτέχνης το αποτυπώνει
πάνω στο μάρμαρο, στο ξύλο, στον πηλό και στοπάνω στο μάρμαρο, στο ξύλο, στον πηλό και στο
μέταλλο. Με καράβια στολίζει τους τοίχους τωνμέταλλο. Με καράβια στολίζει τους τοίχους των
σπιτιών, τις κρήνες και τις βοτσαλωτές αυλές.σπιτιών, τις κρήνες και τις βοτσαλωτές αυλές.
• Οι γυναίκες κεντούν στα υφάσματα και υφαίνουνΟι γυναίκες κεντούν στα υφάσματα και υφαίνουν
στους αργαλειούς καράβια.στους αργαλειούς καράβια.

83. Σκυριανή λαϊκή τέχνηΣκυριανή λαϊκή τέχνη
Το καράβι είναι αγαπημένο θέμα στη λαϊκή τέχνη. ΚοσμείΤο καράβι είναι αγαπημένο θέμα στη λαϊκή τέχνη. Κοσμεί
κεραμικά ή υφαντά.κεραμικά ή υφαντά.

84. Τύποι πλοίων ανάλογα με τονΤύποι πλοίων ανάλογα με τον
τρόπο που ταξιδεύουντρόπο που ταξιδεύουν
• ΚωπήλαταΚωπήλατα είναι τα πλοία πουείναι τα πλοία που
ταξιδεύουν με κουπιά.ταξιδεύουν με κουπιά.
• ΙστιοφόραΙστιοφόρα είναι τα πλοία πουείναι τα πλοία που
ταξιδεύουν με ιστία (πανιά).ταξιδεύουν με ιστία (πανιά).
• ΜηχανοκίνηταΜηχανοκίνητα είναι τα πλοία πουείναι τα πλοία που
ταξιδεύουν με μηχανές.ταξιδεύουν με μηχανές.

85. Στο μάθημα τωνΣτο μάθημα των μαθηματικώνμαθηματικών μιλήσαμεμιλήσαμε
για τα ιστιοφόρα πλοία της αρχαιότητας.για τα ιστιοφόρα πλοία της αρχαιότητας.
Η αφορμή δόθηκε, όταν έπρεπε ναΗ αφορμή δόθηκε, όταν έπρεπε να
υπολογίσουμε την περίμετρο ενός πίνακαυπολογίσουμε την περίμετρο ενός πίνακα
με ιστιοφόρα πλοία.με ιστιοφόρα πλοία.

86. Κωπήλατα μονόξυλαΚωπήλατα μονόξυλα
• Η πρώτη ναυπηγική κατασκευή του ανθρώπου ήταν ταΗ πρώτη ναυπηγική κατασκευή του ανθρώπου ήταν τα
κωπήλατα μονόξυλα, πλοιάρια δηλαδή τα οποία είχανκωπήλατα μονόξυλα, πλοιάρια δηλαδή τα οποία είχαν
κατασκευαστεί από έναν λαξευμένο κορμό δέντρου καικατασκευαστεί από έναν λαξευμένο κορμό δέντρου και
είχαν τη δυνατότητα μεταφοράς εμπορευμάτων.είχαν τη δυνατότητα μεταφοράς εμπορευμάτων.

87. Η ΑργώΗ Αργώ
ΗΗ ΑργώΑργώ ήταν το πλοίο με το οποίο ταξίδεψαν οιήταν το πλοίο με το οποίο ταξίδεψαν οι
Αργοναύτες στην Κολχίδα για να πάρουν τοΑργοναύτες στην Κολχίδα για να πάρουν το
χρυσόμαλλο δέρας.χρυσόμαλλο δέρας.

88. Αρχαία αθηναϊκή τριήρης,Αρχαία αθηναϊκή τριήρης,
Ναυτικό Μουσείο Κρήτης, ΧανιάΝαυτικό Μουσείο Κρήτης, Χανιά
• Το αριστούργημα της αρχαίας ελληνικής ναυπηγικής ήταν η τριήρης.Το αριστούργημα της αρχαίας ελληνικής ναυπηγικής ήταν η τριήρης.
Οι τριήρεις ήταν μακριά και στενά πλοία με τρεις σειρές κωπηλατών,Οι τριήρεις ήταν μακριά και στενά πλοία με τρεις σειρές κωπηλατών,
έναν ιστό και πολύπλοκη εξάρτηση. Πρόδρομος της τριήρους ήταν ηέναν ιστό και πολύπλοκη εξάρτηση. Πρόδρομος της τριήρους ήταν η
μονήρης, κωπήλατο πλοίο με μια μόνο σειρά κουπιών σε κάθεμονήρης, κωπήλατο πλοίο με μια μόνο σειρά κουπιών σε κάθε
πλευρά και η διήρης, κωπήλατο πλοίο με δυο σειρές κουπιών σεπλευρά και η διήρης, κωπήλατο πλοίο με δυο σειρές κουπιών σε
κάθε πλευρά.κάθε πλευρά.

89. Ο βυζαντινός δρόμωναςΟ βυζαντινός δρόμωνας
• Οι δρόμωνες ήταν μεγάλα πολεμικά πλοία με δυοΟι δρόμωνες ήταν μεγάλα πολεμικά πλοία με δυο
συνήθως πανιά, διακόσιους περίπου κωπηλάτες κισυνήθως πανιά, διακόσιους περίπου κωπηλάτες κι
άλλους τόσους μαχητές. Στις ειρηνικές περιόδους, πολλοίάλλους τόσους μαχητές. Στις ειρηνικές περιόδους, πολλοί
δρόμωνες με μικρές τροποποιήσεις, μετατρέπονταν σεδρόμωνες με μικρές τροποποιήσεις, μετατρέπονταν σε
εμπορικά πλοία.εμπορικά πλοία.

90. «Άγιος Σπυρίδων»,«Άγιος Σπυρίδων»,
Ιστιοφόρο πλοίο, ΥδατογραφίαΙστιοφόρο πλοίο, Υδατογραφία
Ναυτικό Μουσείο ΓαλαξειδίουΝαυτικό Μουσείο Γαλαξειδίου

91. «Η Ευαγγελίστρια», Ιστιοφόρο πλοίο,«Η Ευαγγελίστρια», Ιστιοφόρο πλοίο,
Ναυτικό Μουσείο Αιγαίου στη ΜύκονοΝαυτικό Μουσείο Αιγαίου στη Μύκονο

92. Ατμόπλοιο, Ναυτικό Μουσείο ΧίουΑτμόπλοιο, Ναυτικό Μουσείο Χίου
• Τα ατμόπλοια αντικατέστησαν τα πλοία πουΤα ατμόπλοια αντικατέστησαν τα πλοία που
κινούνταν με ιστία. Αυτά χρησιμοποιούσαν ωςκινούνταν με ιστία. Αυτά χρησιμοποιούσαν ως
κινητήρια δύναμη τον ατμό.κινητήρια δύναμη τον ατμό.

93. Τα ονόματα των ανέμωνΤα ονόματα των ανέμων
Όταν δεν υπήρχαν οι μηχανές, ο άνεμοςΌταν δεν υπήρχαν οι μηχανές, ο άνεμος
είχε τεράστια σημασία για τη ναυσιπλοΐα,είχε τεράστια σημασία για τη ναυσιπλοΐα,
που γινόταν αποκλειστικά με τα πανιά. Γιαπου γινόταν αποκλειστικά με τα πανιά. Για
τον λόγο αυτό πάνω στο κατάρτι τουτον λόγο αυτό πάνω στο κατάρτι του
πλοίου κυμάτιζαν μικρές σημαίες, οιπλοίου κυμάτιζαν μικρές σημαίες, οι
«ανεμοδείκτες», που έδειχναν την«ανεμοδείκτες», που έδειχναν την
κατεύθυνση του ανέμου.κατεύθυνση του ανέμου.

94. Οι ονομασίες των ανέμων ήταν όλεςΟι ονομασίες των ανέμων ήταν όλες
ιταλικές:ιταλικές:
 ΒΒ Βοριάς ή ΤραμουντάναΒοριάς ή Τραμουντάνα
 ΒΑΒΑ Βορειοανατολικός ή ΓραίγοςΒορειοανατολικός ή Γραίγος
 ΑΑ Ανατολικός ή ΛεβάντεςΑνατολικός ή Λεβάντες
 ΝΑΝΑ Νοτιοανατολικός ή ΣιρόκοςΝοτιοανατολικός ή Σιρόκος
 ΝΝ Νοτιάς ή ΌστριαΝοτιάς ή Όστρια
 ΝΔΝΔ Νοτιοδυτικός ή ΓαρμπήςΝοτιοδυτικός ή Γαρμπής
 ΔΔ Δυτικός ή ΠουνέντεςΔυτικός ή Πουνέντες
 ΒΔΒΔ Βορειοδυτικός ή ΜαΐστροςΒορειοδυτικός ή Μαΐστρος

95. Επισκεφθήκαμε την έκθεση τηςΕπισκεφθήκαμε την έκθεση της HelmepaHelmepa «Θαλάσσιο«Θαλάσσιο
περιβάλλον, Ναυτιλία και Επιστήμες».περιβάλλον, Ναυτιλία και Επιστήμες».

96. ΗΗ HELMEPAHELMEPA είναι η ελληνική ένωσηείναι η ελληνική ένωση
θαλάσσιου περιβάλλοντος.θαλάσσιου περιβάλλοντος.

97. Στόχος τηςΣτόχος της HelmepaHelmepa είναι η πρόληψη τηςείναι η πρόληψη της
θαλάσσιας ρύπανσης.θαλάσσιας ρύπανσης.

98. Στην έκθεση είδαμε εντυπωσιακέςΣτην έκθεση είδαμε εντυπωσιακές
εικόνες του θαλάσσιου κόσμου.εικόνες του θαλάσσιου κόσμου.

99. Παίζοντας μαζέψαμε διάφοραΠαίζοντας μαζέψαμε διάφορα
σκουπίδια από μια εικονικήσκουπίδια από μια εικονική
παραλία.παραλία.

100. Τοποθετήσαμε τα σκουπίδια που μαζέψαμεΤοποθετήσαμε τα σκουπίδια που μαζέψαμε
στον σωστό κάδο ανακύκλωσης.στον σωστό κάδο ανακύκλωσης.

102. Μάθαμε ότι ο θαλάσσιος κόσμος είναιΜάθαμε ότι ο θαλάσσιος κόσμος είναι
θαυμαστός αλλά απροστάτευτος. Απειλείταιθαυμαστός αλλά απροστάτευτος. Απειλείται
από τα απορρίμματα.από τα απορρίμματα.

103. Παρακολουθήσαμε ένα εκπαιδευτικόΠαρακολουθήσαμε ένα εκπαιδευτικό
videovideo για τις φάλαινες φυσητήρες.για τις φάλαινες φυσητήρες.

104. Ναυτικό Μουσείο ΧίουΝαυτικό Μουσείο Χίου

105. Ξενάγηση στους χώρους τουΞενάγηση στους χώρους του
Ναυτικού Μουσείου ΧίουΝαυτικού Μουσείου Χίου

107. Στον αύλειο χώρο του ΜουσείουΣτον αύλειο χώρο του Μουσείου

109. Στο μνημείο Χίων απολεσθέντων ναυτικώνΣτο μνημείο Χίων απολεσθέντων ναυτικών
Εμπορικού Ναυτικού 1939 - 1945Εμπορικού Ναυτικού 1939 - 1945