Διάγραμμα της Θανατικής Ποινής

1. « Τι είδους κόσμο θέλουν κι επιδιώκουν να οικοδομήσουν οι άνθρωποι ; Έναν κόσμο, όπου
επιτρέπεται στην πολιτεία να σκοτώνει, επιβάλλοντας μια νόμιμη ποινή ή έναν κόσμο που
βασίζεται στο σεβασμό προς την ανθρώπινη ζωή και τα ανθρώπινα δικαιώματα, έναν κόσμο
χωρίς εκτελέσεις;» Διεθνής Αμνηστία
Πολλοί είναι εκείνοι που ακόμη και σήμερα πιστεύουν ότι η επιβολή της θανατικής ποινής
είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος, για να αποδοθεί δικαιοσύνη. Σαφέστατα, η εφαρμογή της
αφορά μόνο στις περιπτώσεις αποτρόπαιων , ειδεχθών εγκλημάτων που προκαλούν το κοινό
αίσθημα. Αν και στις σύγχρονες δημοκρατικές κοινωνίες η θανατική ποινή θεωρείται από πολλούς
παρωχημένος τρόπος απονομής δικαιοσύνης, η διόγκωση της εγκληματικότητας στην εποχή μας
επαναφέρει στο προσκήνιο προβληματισμούς και συζητήσεις, σχετικές με την ανάγκη επιβολής ή
την κατάργησή της. Γεγονός όμως είναι ότι ακόμη και στην εποχή μας, η διατήρησή της αποτελεί
πραγματικότητα για περίπου 100 χώρες στην υφήλιο, όχι μόνο στον υπανάπτυκτο κόσμο και στα
αυταρχικά καθεστώτα, αλλά και στις αναπτυγμένες και δημοκρατικές κοινωνίες.
1

2. Α.ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΕΠΙΒΟΛΗΣ ΤΗΣ ΘΑΝΑΤΙΚΗΣ ΠΟΙΝΗΣ
1. Επιτυγχάνει τον παραδειγματισμό και αποτρέπει αποτελεσματικά τη διάπραξη ειδεχθών
εγκλημάτων (γενική πρόληψη), γιατί οι άνθρωποι φοβούνται το θάνατο πολύ περισσότερο από
τον εγκλεισμό.
2. Ιδιαίτερα για τους επαγγελματίες εγκληματίες η απειλή της θανατικής ποινής έχει αναμφίβολα
ανασταλτικό αποτέλεσμα.
3. Αποκαθιστά το κοινό περί δικαίου αίσθημα. Το «οφθαλμόν αντί οφθαλμού» απαιτείται από το
λαϊκό αίσθημα και συνιστά μια ανταποδοτική λειτουργία. Πρόκειται για ποινή αντάξια των
ειδεχθών εγκλημάτων.
4. Αποτελεί πράξη δικαίωσης, κυρίως για τους συγγενείς του θύματος.
5. Αναβαθμίζει το κύρος της πολιτείας, αφού προστατεύει με δραστικά μέτρα τους πολίτες.
Δημιουργεί αίσθημα ασφάλειας στους πολίτες που απειλούνται ή υποφέρουν από την
εγκληματική δράση, αφού υπερασπίζεται με τον πιο δυναμικό τρόπο το δικαίωμα της ζωής.
6. Συνιστά, μερικές φορές, τη μόνη επιλογή, αφού υπάρχουν εγκληματίες που η φύση του
χαρακτήρα τους δεν επιδέχεται σωφρονισμό.
7. Το ανεπανόρθωτο της θανατικής ποινής σε περίπτωση δικαστικής πλάνης είναι παραπλανητικό
επιχείρημα, εφόσον κάθε ποινή, όταν εκτελείται, δεν είναι επανορθώσιμη, εκτός από τη
χρηματική.
8. Η επιβολή της θανατικής ποινής αποτρέπει την αυτοδικία.
Β. ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΡΓΗΣΗΣ ΤΗΣ ΘΑΝΑΤΙΚΗΣ
ΠΟΙΝΗΣ
1. Η επιβολή της θανατικής ποινής δεν αποτελεί πράξη σωφρονισμού αλλά εκδίκησης.
2. Είναι μια ποινή αμετάκλητη. Δεν υπάρχει η περίπτωση ελαστικότητας ή ελάφρυνσης της
ποινής , κάτι που ισχύει για τις υπόλοιπες ποινές. Σε περίπτωση δικαστικής πλάνης η ποινή δεν
είναι επανορθώσιμη.
3. Η εκτέλεση της θανατικής ποινής αποκτηνώνει αυτούς που εμπλέκονται στη διαδικασία της ή
τους δημιουργεί ψυχολογικά προβλήματα, εξοικειώνει με την ιδέα της απώλειας της ανθρώπινης
ζωής και υποσκάπτει το γενικό πνεύμα σεβασμού προς την ανθρώπινη ζωή ,σχετικοποιώντας την
2

3. ηθική αξία της. Άρα, η θανατική ποινή εξαγριώνει και εξαχρειώνει τους ανθρώπους, καθώς σε μια
κοινωνία που εφαρμόζει τη θανατική ποινή, ο λαός εθίζεται στη βία και στην αδυσώπητη τιμωρία,
στην ιδέα της επιτρεπόμενης εξόντωσης του συνανθρώπου.
4. Η επιβολή της θανατικής ποινής, ενώ δεν αποτελεί λύση, προκαλεί την εσφαλμένη εντύπωση
ότι λαμβάνονται σθεναρά μέτρα κατά του εγκλήματος. Έτσι, αποσπά την προσοχή από τα πιο
σύνθετα μέτρα που είναι πράγματι αναγκαία. Η πρόληψη των εγκλημάτων μπορεί και
επιβάλλεται να πραγματωθεί με άλλους τρόπους.
5. Η θεσμοθέτηση της θανατικής ποινής από την πολιτεία κρίνεται αντισυνταγματική, γιατί είναι
αντίθετη προς την πρωταρχική υποχρέωση της πολιτείας να σέβεται και να προστατεύει την αξία
του ανθρώπου. Αποτελεί προσβολή του πολιτισμού, καθώς μαρτυρά το χαμηλό πνευματικό και
πολιτιστικό επίπεδο της κοινωνίας. Επίσης, υποβαθμίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη
δημοκρατική υφή της κοινωνίας, γιατί αποτελεί την πιο δραστική επίδειξη δύναμης της κρατικής
εξουσίας και διευρύνει το χάσμα ανάμεσα στην εξουσία και στο λαό.
6. Στηρίζει την αυθεντία της κρατικής εξουσίας. Τα δικτατορικά, μάλιστα , καθεστώτα,
προφασιζόμενα τη δημόσια ασφάλεια, την αξιοποιούν για την εξόντωση των πολιτικών τους
αντιπάλων.
7. Η αποτελεσματικότητά της δεν έχει αποδειχθεί, καθώς η εγκληματικότητα σε χώρες , όπου
εφαρμόζεται δεν έχει μειωθεί. Τα ειδεχθή εγκλήματα διαπράττονται συνήθως:
• σε καταστάσεις έντονης συναισθηματικής διέγερσης
• από ψυχασθενείς
• από επαγγελματίες δολοφόνους
Όπως γίνεται αντιληπτό, στις περιπτώσεις αυτές η θανατική ποινή δε λειτουργεί αποτρεπτικά.
8. Επιβάλλεται δυσανάλογα στις διάφορες κοινωνικές ομάδες, δηλαδή εφαρμόζεται κυρίως σε
βάρος των φτωχών ή των φυλετικών και εθνικών μειονοτήτων.
9. Στο πρόσωπο και του χειρότερου εγκληματία η κοινωνία οφείλει να αναγνωρίζει ένα μέλος
της και κατά συνέπεια δεν μπορεί να του αφαιρέσει τη ζωή. . Επιβάλλεται να του προσδώσει αξία,
έστω κι αν ο ίδιος την αρνείται και την αγνοεί, για να μπορεί να επικαλείται την ηθική και τη
δικαιοσύνη. Εξάλλου, το κράτος εμπλέκεται σε αντίφαση, όταν από τη μια απαγορεύει το φόνο,
ενώ από την άλλη τον τελεί, καταδικάζοντας σε θάνατο δολοφόνους.
10. Η θανάτωση του δολοφόνου οδηγεί σε στιγματισμό της οικογένειας του δράστη. Αυτοί που
πραγματικά υποφέρουν είναι οι συγγενείς του θύματος.
3

4. 11. Κανένας άνθρωπος δεν έχει το δικαίωμα να αφαιρεί ανθρώπινη ζωή, παρά μόνον ο
δημιουργός της.
12. Ο δράστης που γνωρίζει ότι θα θανατωθεί ενδέχεται να προβεί πιο εύκολα σε ειδεχθή
εγκλήματα, ενώ ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος ηρωοποίησής του.
Γ. ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ , ΠΟΥ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΣΥΝΤΡΕΧΟΥΝ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΘΑΝΑΤΙΚΗΣ ΠΟΙΝΗΣ
1. Η δικαιοσύνη χρειάζεται να είναι αμερόληπτη και να μην επιβάλλει την ποινή του
θανάτου μόνο σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες (π.χ. μαύρους, μειονότητες, κοινωνικά
και οικονομικά αφανή άτομα).
2. Απαιτείται η παρέλευση μεγάλου χρονικού διαστήματος μέχρι την εκτέλεση της θανατικής
ποινής, προκειμένου ν αποφεύγεται η περίπτωση της δικαστικής πλάνης.
3. Η εσχάτη των ποινών νομικά προβλέπεται για αποτρόπαια εγκλήματα, αλλά είναι απόλυτα
αντιδεοντολογικό να εφαρμόζεται σε άτομα ψυχικά διαταραγμένα που έχουν το
ακαταλόγιστο της πράξης τους. Επιβάλλεται οριοθέτηση των αξιόποινων εγκλημάτων,
όπως είναι οι έμποροι ναρκωτικών.
4. Απαιτείται να υπάρχει σαφής απόδειξη της ενοχής και απουσία κάθε είδους
ελαφρυντικών.
Δ.ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Η νηφάλια προσέγγιση του θέματος οδηγεί στην ευρύτερα εδραιωμένη, σήμερα, αντίληψη ότι
η θανατική ποινή πρέπει να καταργηθεί. Αναμφισβήτητα, είναι αποτρόπαιη και φύσει
απάνθρωπη, ενώ η χρήση της ως μέσο προστασίας των κοινωνιών από το έγκλημα αποτελεί
ψευδαίσθηση, όπως αποδεικνύουν οι στατιστικές. Προς την κατεύθυνση αυτή άλλωστε, κινούνται
οι διεθνείς οργανισμοί (π.χ. Διεθνής Αμνηστία), αλλά και οι πολιτικοί συνασπισμοί (π.χ. Ενωμένη
Ευρώπη).
Το κίνημα για την κατάργηση της θανατικής ποινής δεν είναι δυνατό να διαχωριστεί από το
κίνημα για τα ανθρώπινα δικαιώματα, καθώς κανείς δε νομιμοποιείται να τα στερήσει, ακόμα και
από τον πιο στυγνό εγκληματία. Εκτός των επιχειρημάτων (ηθικών, πολιτικών, κοινωνικών,
δικαστικών) που προαναφέρθηκαν, πρέπει, επιπλέον να τονιστεί ότι:
1. Η επιβολή της θανατικής ποινής δεν υλοποιεί πνεύμα ισονομίας. Επιβάλλεται, συνήθως, σε
εγκληματίες από:
4

5. • ασθενέστερα κοινωνικο-οικονομικά στρώματα
• περιθωριακές ομάδες
• μετανάστες ή μειονότητες
Σπάνια έχει επιβληθεί σε άτομα θεωρούμενα κοινωνικά επιφανή.
2. Το ζητούμενο είναι η αναμόρφωση του σωφρονιστικού συστήματος, ο εκσυγχρονισμός και η
εξυγίανση των φορέων του.
3. Η πολιτεία οφείλει να δώσει έμφαση στη διαμόρφωση κοινωνικών συνθηκών που θα
προλαμβάνουν την εκδήλωση εγκληματικής συμπεριφοράς
4. Για τα στυγερά, ιδιαζόντως ειδεχθή εγκλήματα, η ισόβια κάθειρξη, στην πλήρη υλοποίησή
της, επαρκεί. Η επιβολή της θανατικής ποινής σε περιπτώσεις αποδεδειγμένης εμπορίας
ναρκωτικών μπορεί να αποτελέσει, κατά την άποψη ορισμένων, αντικείμενο εύλογου
προβληματισμού.
Το ζητούμενο λοιπόν στο σύγχρονο κόσμο δεν είναι η γιγάντωση των ποινών. Η ανθρωπότητα
χρειάζεται εθισμό στη δικαιοσύνη μέσω ηθικών πράξεων. Αυτό όμως είναι θέμα πρωτίστως
αγωγής και παιδείας, που διαμορφώνει τις προϋποθέσεις για κοινωνίες δίκαιες, ανθρώπινες, με
ισχυρές αξίες. Επειδή ακριβώς η παραβατικότητα εδράζει ζωής εκεί, όπου λείπει η ποιότητα
ζωής, μέλημα όλων επιβάλλεται να είναι η καθολική βελτίωση των όρων διαβίωσης, χωρίς
διακρίσεις.
5

6. • ασθενέστερα κοινωνικο-οικονομικά στρώματα
• περιθωριακές ομάδες
• μετανάστες ή μειονότητες
Σπάνια έχει επιβληθεί σε άτομα θεωρούμενα κοινωνικά επιφανή.
2. Το ζητούμενο είναι η αναμόρφωση του σωφρονιστικού συστήματος, ο εκσυγχρονισμός και η
εξυγίανση των φορέων του.
3. Η πολιτεία οφείλει να δώσει έμφαση στη διαμόρφωση κοινωνικών συνθηκών που θα
προλαμβάνουν την εκδήλωση εγκληματικής συμπεριφοράς
4. Για τα στυγερά, ιδιαζόντως ειδεχθή εγκλήματα, η ισόβια κάθειρξη, στην πλήρη υλοποίησή
της, επαρκεί. Η επιβολή της θανατικής ποινής σε περιπτώσεις αποδεδειγμένης εμπορίας
ναρκωτικών μπορεί να αποτελέσει, κατά την άποψη ορισμένων, αντικείμενο εύλογου
προβληματισμού.
Το ζητούμενο λοιπόν στο σύγχρονο κόσμο δεν είναι η γιγάντωση των ποινών. Η ανθρωπότητα
χρειάζεται εθισμό στη δικαιοσύνη μέσω ηθικών πράξεων. Αυτό όμως είναι θέμα πρωτίστως
αγωγής και παιδείας, που διαμορφώνει τις προϋποθέσεις για κοινωνίες δίκαιες, ανθρώπινες, με
ισχυρές αξίες. Επειδή ακριβώς η παραβατικότητα εδράζει ζωής εκεί, όπου λείπει η ποιότητα
ζωής, μέλημα όλων επιβάλλεται να είναι η καθολική βελτίωση των όρων διαβίωσης, χωρίς
διακρίσεις.
5