abk_Ksr_mh.335/2016 مقصود حسنی کے لسانی جائزے پیش کار پروفیسر نیامت ابوزر برقی کتب خانہ مارچ 2016

1. ‫حسن‬ ‫مقصود‬‫ی‬‫لسان‬ ‫پچپن‬ ‫کے‬‫ی‬‫ات‬‫ی‬‫جائزے‬

2. ‫پ‬‫ی‬‫کار‬ ‫ش‬
‫پروف‬‫ی‬‫ن‬ ‫سر‬‫ی‬‫امت‬
‫برق‬ ‫ابوزر‬‫ی‬‫خانہ‬ ‫کتب‬
‫مارچ‬6102
‫فہرست‬
1- ‫کر‬ ‫حضور‬‫ی‬‫لملسو ہلص‬ ‫م‬‫تخ‬ ‫اور‬‫ی‬‫کائنات‬ ‫ق‬
2- ‫انگر‬‫ی‬‫ز‬‫ی‬‫پرلسان‬ ‫اردو‬ ‫کے‬‫ی‬‫اثرات‬
3- ‫ا‬‫ی‬‫قد‬ ‫ک‬‫ی‬‫تعارف‬ ‫کا‬ ‫کالم‬ ‫کے‬ ‫شاعر‬ ‫اردو‬ ‫م‬‫ی‬‫لسان‬ ‫و‬‫ی‬‫جائزہ‬
4- ‫قد‬‫ی‬‫م‬ ‫م‬‫حواش‬ ‫مرقوم‬ ‫پر‬ ‫کتب‬ ‫طبوعہ‬‫ی‬
5- ‫جاپان‬‫ی‬‫لسان‬ ‫کا‬‫ی‬‫نظام‬
6- ‫انگر‬‫ی‬‫ز‬‫ی‬‫دن‬‫ی‬‫ک‬ ‫ا‬‫ی‬‫بہتر‬‫ی‬‫نہ‬ ‫زبان‬ ‫ن‬‫ی‬‫ہے‬ ‫ں‬
7- ‫زبان‬‫ی‬‫ک‬ ‫حاالت‬ ‫اور‬ ‫ضرورت‬ ‫ں‬‫ی‬‫ا‬‫ی‬‫ہ‬ ‫جاد‬‫ی‬‫ں‬

3. 8- Angraizi aur os ki hadoud
9- ‫قوم‬‫ی‬‫ترق‬‫ی‬‫اپن‬‫ی‬‫م‬ ‫زبان‬‫ی‬‫ہ‬ ‫ں‬‫ی‬‫ہے‬ ‫ممکن‬
10- ‫رف‬‫ی‬‫نقش‬ ‫احمد‬ ‫ق‬:‫افسانو‬‫ی‬‫کردار‬'‫مثال‬‫ی‬‫اد‬‫ی‬‫ا‬ ‫ب‬‫ی‬‫جائزہ‬ ‫ک‬
11- ‫بار‬‫شاہ‬ ‫حضور‬ ‫غالم‬ ‫ماہ‬ ‫اں‬
12- ‫قادر‬ ‫شجرہ‬‫ی‬‫ہ‬‫۔۔۔۔۔‬‫ا‬‫ی‬‫جائزہ‬ ‫ک‬
13- ‫ر‬ ‫اور‬ ‫قمر‬ ‫کالم‬‫ی‬‫نثر‬ ‫کے‬ ‫حنا‬ ‫شہ‬‫ی‬‫تعارف‬ ‫کا‬ ‫حصے‬‫ی‬‫مطالعہ‬
14- ‫ا‬‫ی‬‫قد‬ ‫ک‬‫ی‬‫تعارف‬ ‫کا‬ ‫کالم‬ ‫کے‬ ‫شاعر‬ ‫اردو‬ ‫م‬‫ی‬‫لسان‬ ‫و‬‫ی‬‫جائزہ‬
15- ‫مثنو‬‫ی‬‫داس‬ ‫نرائن‬ ‫ماسٹر‬'‫ا‬‫ی‬‫ادب‬ ‫ک‬‫ی‬‫جائزہ‬
16- ‫پربھات‬ ‫آشا‬'‫مسکاتے‬'‫ک‬ ‫احساسات‬ ‫کتے‬ ‫ب‬ ‫اور‬ ‫گتے‬ ‫س‬‫ی‬
‫شاعر‬
17- ‫ک‬ ‫امانت‬‫ی‬‫ا‬‫ی‬‫غزل‬ ‫ک‬......‫فکر‬‫ی‬‫لسان‬ ‫و‬‫ی‬‫رو‬‫ی‬‫ہ‬
18- ‫مع‬ ‫خواجہ‬ ‫حضرت‬‫ی‬‫الد‬ ‫ن‬‫ی‬‫چشت‬ ‫ن‬‫ی‬‫ک‬‫ی‬‫فارس‬‫ی‬‫شاعر‬‫ی‬‫اور‬
‫زبان‬ ‫اردو‬
19- ‫م‬ ‫تناظر‬ ‫کے‬ ‫اردو‬‫ی‬‫بوع‬ ‫حضرت‬ ‫ں‬‫ی‬‫فارس‬ ‫کے‬ ‫ندر‬ ‫ق‬‫ی‬‫کالم‬
‫لسان‬ ‫کا‬‫ی‬‫ات‬‫ی‬‫مطالعہ‬
20- ‫فر‬ ‫بابا‬‫ی‬‫ک‬ ‫د‬‫ی‬‫شعر‬‫ی‬‫کا‬ ‫زبان‬'‫م‬ ‫تناظر‬ ‫کے‬ ‫اردو‬‫ی‬‫لسان‬ ‫ں‬‫ی‬‫ات‬‫ی‬
‫مطالعہ‬
21- ‫ڈا‬‫عبدالعز‬ ‫کٹر‬‫ی‬‫ک‬ ‫ساحر‬ ‫ز‬‫ی‬‫تحق‬‫ی‬‫ق‬‫ی‬‫وتنق‬‫ی‬‫د‬‫ی‬‫سات‬ ‫کے‬ ‫زبان‬
‫رنگ‬
22- ‫سعد‬ ‫اور‬ ‫اردو‬‫ی‬‫وچ‬ ‫ب‬ ‫کے‬ ‫وچستان‬ ‫ب‬‫ی‬‫لسان‬ ‫کا‬ ‫کالم‬‫ی‬‫ات‬‫ی‬
‫اشتراک‬
23- ‫د‬ ‫اور‬ ‫اردو‬‫ی‬‫لسان‬ ‫کا‬ ‫زبانوں‬ ‫گر‬‫ی‬‫ات‬‫ی‬‫اشتراک‬
24- ‫عال‬ ‫شجرہ‬ ‫منظوم‬‫ی‬‫کر‬ ‫حضور‬ ‫ہ‬‫ی‬‫م‬....‫جہانگ‬ ‫عہد‬‫ی‬‫ر‬
25- ‫م‬ ‫بو‬ ‫خوش‬‫ی‬‫رنگ‬ ‫نہاتے‬ ‫ں‬......‫ا‬‫ی‬‫جائزہ‬ ‫ک‬
26- ‫سفرا‬ ‫قصہ‬‫فارس‬ ‫کے‬ ‫لعشق‬‫ی‬‫حواش‬‫ی‬

4. 27- ‫سائ‬ ‫حضرت‬‫ی‬‫پنجاب‬ ‫کے‬ ‫مست‬ ‫سر‬ ‫سچل‬ ‫ں‬‫ی‬‫کے‬ ‫اردو‬ ‫کا‬ ‫کالم‬
‫م‬ ‫تناظر‬‫ی‬‫مطالعہ‬ ‫ں‬
28- ‫عبدالعز‬ ‫ڈاکٹر‬‫ی‬‫ک‬ ‫ساحر‬ ‫ز‬‫ی‬‫تدو‬‫ی‬‫ن‬‫ی‬‫تحق‬‫ی‬‫ادب‬ ‫کے‬ ‫ق‬‫ی‬‫اطوار‬
29- ‫قصہءآدم‬‘‫داستان‬ ‫کے‬ ‫اردو‬‫ی‬‫م‬ ‫ادب‬‫ی‬‫ا‬ ‫ں‬‫ی‬‫اضافہ‬ ‫اہم‬ ‫ک‬
30- ‫عبدالعز‬ ‫ڈاکٹر‬‫ی‬‫ک‬ ‫ساحر‬ ‫ز‬‫ی‬‫تدو‬‫ی‬‫ن‬‫ی‬‫ماھ‬ ‫بارہ‬ ‫کاوش‬‫ی‬‫کا‬ ‫نجم‬ ‫ہء‬
‫تع‬‫ارف‬‫ی‬‫جائزہ‬
31- ‫شر‬‫ی‬‫ک‬ ‫ساجد‬ ‫ف‬‫ی‬‫رد‬ ‫کے‬ ‫غزلوں‬‫ی‬‫ف‬
32- ‫العز‬ ‫عبد‬ ‫ڈاکٹر‬‫ی‬‫ک‬ ‫ساحر‬ ‫ز‬‫ی‬‫ا‬‫ی‬‫تق‬ ‫قابل‬ ‫ک‬‫ی‬‫تدو‬ ‫د‬‫ی‬‫ن‬‫ی‬‫کاوش‬
33- ‫سواالت‬ ‫گنج‬'‫ا‬‫ی‬‫لسان‬ ‫ک‬‫ی‬‫ات‬‫ی‬‫جائزہ‬
34- ‫عرب‬‫ی‬‫لسان‬ ‫پر‬ ‫اردو‬ ‫کے‬‫ی‬‫ات‬‫ی‬‫ا‬ ‫اثرات‬‫ی‬‫جائزہ‬ ‫ک‬
35- ‫ک‬ ‫بابا‬ ‫رحمان‬‫ی‬‫م‬ ‫تناظر‬ ‫کے‬ ‫اردو‬ ‫کا‬ ‫زبان‬‫ی‬‫لسان‬ ‫ں‬‫ی‬‫مطالعہ‬
36- ‫ام‬ ‫دمحم‬‫ی‬‫ک‬ ‫ن‬‫ی‬‫شاع‬‫ر‬‫ی‬‫۔۔۔۔۔۔۔‬‫عصر‬‫ی‬‫ح‬‫ی‬‫ک‬ ‫ات‬‫ی‬‫سفر‬ ‫ہم‬
37- ‫اردو‬‘‫دن‬ ‫اور‬ ‫مباحث‬ ‫کے‬ ‫الخط‬ ‫رسم‬‫ی‬‫ک‬ ‫ا‬‫ی‬‫زبان‬‫ی‬‫ں‬
38- ‫ک‬ ‫شمار‬ ‫اختر‬‫ی‬‫شاعر‬‫ی۔۔۔۔۔۔۔‬‫ا‬‫ی‬‫لسان‬ ‫ک‬‫ی‬‫ات‬‫ی‬‫جائزہ‬
39- ‫م‬ ‫تمثال‬‫ی‬‫لسان‬ ‫ں‬‫ی‬‫ات‬‫ی‬‫ک‬ ‫تبسم‬‫ی‬‫تالش‬
40- ‫سع‬ ‫سعادت‬‫ی‬‫د‬‫۔۔۔۔۔‬‫ک‬ ‫شعر‬ ‫اردو‬‫ی‬‫جادوکر‬ ‫کا‬ ‫زبان‬
41- ‫راز‬ ‫عالم‬ ‫سرور‬‘‫ا‬‫ی‬‫کار‬ ‫اصالح‬ ‫منفرد‬ ‫ک‬
42- ‫رد‬‫ی‬‫چ‬‫ڑھ‬‫ی‬‫ک‬ ‫رفتہ‬‫ی‬‫ا‬‫ی‬‫بولت‬ ‫منہ‬ ‫ک‬‫ی‬‫شہادت‬
43- ‫شک‬‫ی‬‫جالل‬ ‫ب‬‫ی‬‫ک‬‫ی‬‫انسان‬ ‫اور‬ ‫زبان‬‫ی‬‫نفس‬‫ی‬‫ات‬
44- ‫پروف‬‫ی‬‫سوام‬ ‫سر‬‫ی‬‫ت‬ ‫رام‬‫ی‬‫ک‬ ‫رتھ‬‫ی‬‫طراز‬ ‫غالب‬‫ی‬
45- ‫حس‬ ‫اختر‬‫ی‬‫جعفر‬ ‫ن‬‫ی‬‫ک‬‫ی‬‫لسان‬ ‫کا‬ ‫زبان‬‫ی‬‫جائزہ‬
46- ‫فارس‬‫ی‬‫پاکستان‬ ‫کے‬‫ی‬‫لسان‬ ‫پر‬ ‫زبانوں‬‫ی‬‫اثرات‬
47- ‫م‬ ‫اردو‬‫ی‬‫ہ‬ ‫مس‬ ‫کا‬ ‫الخط‬ ‫رسم‬ ‫رومن‬ ‫ں‬
48- ‫ا‬‫ی‬‫قد‬ ‫ک‬‫ی‬‫م‬‫ی‬‫گ‬ ‫اد‬‫ار‬......‫امام‬ ‫بارہ‬
49- ‫ا‬‫ی‬‫لسان‬ ‫کا‬ ‫خط‬ ‫پرانے‬ ‫سال‬ ‫ساٹھ‬ ‫ک‬‫ی‬‫ات‬‫ی‬‫مطالعہ‬

5. 50- ‫شک‬‫ی‬‫جالل‬ ‫ب‬‫ی‬‫ک‬ ‫کالم‬ ‫کے‬‫ی‬‫ہجو‬‫ی‬‫تشر‬ ‫ہ‬‫ی‬‫ح‬
51- ‫ا‬ ‫قصہ‬‫ی‬‫م‬ ‫ق‬ ‫ک‬‫ی‬‫ب‬‫ی‬‫ک‬ ‫اض‬‫ی‬‫خر‬‫ی‬‫دار‬‫ی‬‫کا‬
52- ‫ب‬‫ی‬‫بدا‬ ‫بارہ‬ ‫کے‬ ‫راغب‬ ‫اض‬‫ی‬‫ون‬‫ی‬‫شاعر‬
53- ‫جد‬‫ی‬‫شاعر‬ ‫اردو‬ ‫د‬‫ی‬‫محاکاتکر‬ ‫چند‬ ‫کے‬
54- ‫ز‬ ‫سے‬ ‫سو‬ ‫کا‬ ‫نماز‬‫ی‬‫ترج‬ ‫اردو‬ ‫پرانا‬ ‫کا‬ ‫سال‬ ‫ادہ‬‫مہ‬
‫ا‬‫ی‬‫غ‬ ‫ک‬‫ی‬‫اردو‬ ‫ر‬'‫ک‬ ‫نواز‬ ‫اردو‬‫ی‬‫تالش‬55
‫حسن‬ ‫مقصود‬‫ی‬‫تجز‬ ِ‫بطور‬‫ی‬‫نگار‬ ‫ہ‬
‫کس‬ ‫ہر‬ ‫وجود‬ ‫کا‬ ‫لوگوں‬ ‫کچھ‬‫ی‬‫ہے‬ ‫ہوتا‬ ‫مسعود‬ ‫لئے‬ ‫کے‬‫۔‬‫وہ‬
‫ک‬ ‫مہر‬ ‫و‬ ‫ہ‬ ‫ما‬‫ی‬‫کس‬ ‫ہر‬ ‫طرح‬‫ی‬‫ہ‬ ‫بانٹے‬ ‫نور‬ ‫صرف‬ ‫نہ‬ ‫کو‬‫ی‬‫ں‬
‫ک‬ ‫ان‬ ‫کہ‬ ‫ب‬‫ی‬‫رہنمائ‬ ‫سے‬ ‫طرح‬ ‫ہر‬‫ی‬‫بھ‬‫ی‬‫ہ‬ ‫کرتے‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫کے‬ ‫ان‬
‫ح‬ ِ‫ب‬‫آ‬ ‫اندر‬‫ی‬‫ا‬ ‫کے‬ ‫ات‬‫ی‬‫ہ‬ ‫تے‬ ‫اب‬ ‫چشمے‬ ‫سے‬‫ی‬‫بھ‬ ‫جو‬ ‫کہ‬ ‫ں‬‫ی‬‫ان‬
‫ک‬‫ی‬‫پاتا‬ ‫سرور‬ ‫کا‬ ‫جاوداں‬ ِ‫عمر‬ ‫ہے‬ ‫کرتا‬ ‫نوش‬ ‫جام‬ ‫کا‬ ‫قربت‬
‫ہے‬‫۔‬‫ا‬ ‫کا‬ ‫ادب‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫ع‬ ِ‫آسمان‬‫ی‬‫ا‬ ‫ک‬‫ی‬‫ہ‬ ‫سا‬‫ی‬‫مقصود‬ ‫ستارہ‬ ‫تابندہ‬
‫حسن‬‫ی‬‫عالم‬ ‫سے‬ ‫نام‬ ‫کے‬‫ی‬‫اپن‬ ‫پر‬ ‫سطح‬‫ی‬‫کرن‬‫ی‬‫بکھ‬ ‫ں‬‫ی‬‫رہا‬ ‫ر‬
‫ہے‬‫۔‬‫ک‬ ‫لبوں‬ ‫تشنہ‬ ‫ہزاروں‬ ‫کے‬ ‫ادب‬ ِ‫ہ‬‫را‬ ‫وہ‬‫ی‬‫مقصود‬ ِ‫ل‬‫منز‬
‫ہ‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫ک‬ ‫ان‬‫ی‬‫ادب‬‫ی‬‫زندگ‬‫ی‬‫ص‬ ‫نصف‬ ‫سفر‬ ‫کا‬‫د‬‫ی‬‫ز‬ ‫سے‬‫ی‬‫ادہ‬
‫مح‬ ‫پر‬ ‫عرصے‬‫ی‬‫م‬ ‫جس‬ ‫ہے‬ ‫ط‬‫ی‬‫اپن‬ ‫نے‬ ‫انہوں‬ ‫ں‬‫ی‬‫کے‬ ‫ذہانت‬

6. ‫ت‬‫ی‬ِ‫ہ‬‫کو‬ ‫کے‬ ‫ادب‬ ‫کر‬ ‫رکھ‬ ‫آشنا‬ ‫سے‬ ‫جذبے‬ ‫کے‬ ‫فرہاد‬ ‫کو‬ ‫شے‬
‫ش‬ ‫جوئے‬ ‫سے‬ ‫گراں‬‫ی‬‫ک‬ ‫نکالنے‬ ‫ر‬‫ی‬‫سع‬ ‫بامراد‬‫ی‬‫فرمائ‬‫ی‬
‫ہے‬‫۔‬‫اور‬ ‫موضوعات‬ ‫نئے‬ ‫نت‬ ‫دامن‬ ‫کا‬ ‫ادب‬ ‫اردو‬ ‫نے‬ ‫انہوں‬
‫دوسرے‬ ‫سے‬ ‫بہت‬ ‫ساتھ‬ ‫ساتھ‬ ‫کے‬ ‫بھرنے‬ ‫سے‬ ‫اصناف‬
‫ک‬ ‫ادب‬ ِ‫شہسواران‬‫بھ‬ ‫کام‬ ‫کا‬ ‫راہ‬ ِ‫خضر‬ ‫لئے‬ ‫ے‬‫ی‬‫ک‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬‫عالوہ‬
‫از‬‫ی‬‫تنق‬ ‫نے‬ ‫انہوں‬ ‫ں‬‫ی‬‫ج‬ ‫د‬‫ی‬‫مزاج‬ ‫سائنس‬ ‫اور‬ ‫حساس‬ ‫سے‬
‫م‬‫ی‬‫م‬ ‫دان‬‫ی‬‫بھ‬ ‫ں‬‫ی‬‫منوا‬ ‫لوہا‬ ‫اپنا‬‫ی‬‫ہے‬ ‫ا‬‫۔‬
‫تنق‬ ‫شبہ‬ ‫بال‬‫ی‬‫ا‬ ‫د‬‫ی‬‫ف‬ ‫مشکل‬ ‫ک‬‫ی‬‫ہے‬ ‫ڈ‬‫۔‬‫م‬ ‫اس‬‫ی‬‫جانبدار‬ ‫ں‬‫ی‬‫سے‬
‫ہ‬ ‫مشکل‬ ‫بچانا‬ ‫دامن‬ ‫اپنا‬‫ی‬‫نہ‬‫ی‬‫بھ‬ ‫ممکن‬ ‫نا‬ ‫اوقات‬ ‫بعض‬ ‫ں‬‫ی‬‫ہو‬
‫ہے‬ ‫جاتا‬‫۔‬‫ـ‬’‫آکھ‬ ‫سچ‬‫ی‬‫مچدا‬ ‫بھانبڑ‬ ‫اں‬‫اے‬‘‫ک‬‫ی‬‫مصداق‬‫ی‬‫ہ‬
‫قر‬ ‫کے‬ ‫سچ‬ ‫کو‬ ‫سوں‬ ‫بہت‬ ‫ادب‬ ِ‫صنف‬‫ی‬‫ک‬ ‫پھٹکنے‬ ‫ب‬‫ی‬‫اجازت‬
‫بھ‬‫ی‬‫نہ‬‫ی‬‫د‬ ‫ں‬‫ی‬‫ت‬‫ی۔‬‫کس‬ ‫وہ‬ ‫اور‬‫ی‬‫ا‬ ‫گرد‬ ‫کے‬ ‫محور‬ ‫کے‬ ‫ق‬ ‫تع‬‫ی‬‫سے‬
‫ہ‬ ‫گھومتے‬‫ی‬‫تنق‬ ‫کہ‬ ‫ں‬‫ی‬‫بچار‬ ‫د‬‫ی‬‫جات‬ ‫رہ‬ ‫تے‬ ‫م‬ ‫ہاتھ‬‫ی‬‫ہے‬‫۔‬‫قاض‬‫ی‬
‫ک‬ ‫انصاف‬ ‫اگر‬ ‫عہدہ‬ ‫کا‬‫ی‬‫ک‬ ‫سولوں‬ ‫تو‬ ‫جائے‬ ‫ا‬‫ی‬‫س‬‫ی‬‫کس‬ ‫سے‬ ‫ج‬‫ی‬
‫بھ‬ ‫طرح‬‫ی‬‫نہ‬ ‫کم‬‫ی‬‫انصاف‬ ‫نا‬ ‫اگر‬ ‫اور‬ ‫ہوتا‬ ‫ں‬‫ی‬‫کرن‬‫ی‬‫اس‬ ‫ہو‬
‫ج‬‫ی‬‫س‬‫ی‬‫بھ‬ ‫موج‬‫ی‬‫کہ‬‫ی‬‫نہ‬ ‫ں‬‫ی‬‫ت‬ ‫م‬ ‫ں‬‫ی۔‬‫حسن‬ ‫مقصود‬‫ی‬‫پہال‬ ‫نے‬
‫اپنا‬ ‫رستہ‬‫ی‬‫ہے‬ ‫ا‬‫۔‬‫م‬ ‫جس‬‫ی‬‫تنق‬ ‫ں‬‫ی‬‫ہے‬ ‫رہتا‬ ‫زندہ‬ ‫کردار‬ ‫اصل‬ ‫کا‬ ‫د‬
‫ی‬‫عن‬‫ی‬‫کس‬‫ی‬‫چ‬‫ی‬‫ک‬ ‫اس‬ ‫کو‬ ‫ز‬‫ی‬‫اچھائ‬‫ی‬‫برائ‬ ،‫ی‬‫ب‬ ‫ساتھ‬ ‫کے‬‫ی‬‫ان‬
‫کرنا‬‫۔‬‫تکر‬ ‫اگرچہ‬‫ی‬‫انسان‬ ِ‫م‬‫ی‬‫ل‬ ‫ہے‬ ‫مذہب‬ ‫کا‬ ‫ان‬ ‫ت‬‫ی‬‫کس‬ ‫وہ‬ ‫کن‬‫ی‬
‫ک‬ ‫پارے‬ ‫ادب‬‫ی‬‫تعر‬‫ی‬‫تحس‬ ‫و‬ ‫ف‬‫ی‬‫م‬ ‫انداز‬ ‫مناسب‬ ‫نا‬ ‫ن‬‫ی‬‫کرنے‬ ‫ں‬
‫ہ‬ ‫برتتے‬ ‫اجتناب‬ ‫پر‬ ‫طور‬ ‫مکمل‬ ‫سے‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫رکھتے‬ ‫اصول‬ ‫وہ‬
‫ہ‬‫ی‬‫تنق‬ ‫کہ‬ ‫ں‬‫ی‬‫ک‬ ‫د‬‫ی‬‫ح‬‫ی‬‫ث‬‫ی‬‫ج‬ ‫امانت‬ ‫ت‬‫ی‬‫س‬‫ی‬‫م‬ ‫اس‬ ‫ہے‬‫ی‬‫جائز‬ ‫نا‬ ‫ں‬

7. ‫تعر‬‫ی‬‫ف‬‫ی‬‫تنق‬ ‫ا‬‫ی‬‫کوسوں‬ ‫سے‬ ‫ال‬ ‫اعتد‬ ‫اور‬ ‫توازن‬ ‫کو‬ ‫انسان‬ ‫ص‬
‫د‬ ‫کر‬ ‫دور‬‫ی‬‫ت‬‫ی‬‫ہے‬‫۔‬
‫تخ‬ ‫جہاں‬ ‫وہ‬‫ی‬‫م‬ ‫کے‬ ‫ق‬‫ی‬‫م‬ ‫دان‬‫ی‬‫س‬ ‫ں‬‫ی‬‫ماب‬‫ی‬‫ہ‬ ‫مالک‬ ‫کے‬ ‫مزاج‬‫ی‬‫ں‬
‫تنق‬ ‫وہاں‬‫ی‬‫م‬ ‫د‬‫ی‬‫بھ‬ ‫ں‬‫ی‬‫کس‬ ‫وہ‬‫ی‬‫منزل‬‫آخر‬ ‫کو‬‫ی‬‫نہ‬ ‫منزل‬‫ی‬‫ں‬
‫سمجھتے‬‫۔‬‫س‬ ‫بہت‬ ‫وہ‬ ‫اگرچہ‬‫ی‬‫ہ‬ ‫چکے‬ ‫کر‬ ‫طے‬ ‫منازل‬‫ی‬‫ں‬
‫ل‬‫ی‬‫کہ‬ ‫اکتفا‬ ‫وہ‬ ‫کن‬‫ی‬‫بھ‬ ‫ں‬‫ی‬‫نہ‬‫ی‬‫رہے‬ ‫کر‬ ‫ں‬‫۔‬‫کس‬ ‫اور‬‫ی‬‫تخ‬‫ی‬‫ق‬‫ی‬‫ا‬
‫تنق‬‫ی‬‫اپن‬ ‫کو‬ ‫د‬‫ی‬‫آخر‬‫ی‬‫پ‬‫ی‬‫نہ‬ ‫کش‬ ‫ش‬‫ی‬‫گردانتے‬ ‫ں‬‫۔‬‫ک‬‫ی‬‫وہ‬ ‫کہ‬ ‫وں‬‫ی‬‫ہ‬
‫نہ‬ ‫لئے‬ ‫اس‬ ‫کام‬‫ی‬‫ادب‬ ‫مزاج‬ ‫کا‬ ‫ان‬ ‫کہ‬ ‫کرتے‬ ‫ں‬‫ی‬‫وہ‬ ‫کہ‬ ‫ب‬ ‫ہے‬‫ی‬‫ہ‬
‫ہ‬ ‫کرتے‬ ‫لئے‬ ‫اس‬ ‫کام‬‫ی‬‫ک‬ ‫ان‬ ‫کہ‬ ‫ں‬‫ی‬‫روح‬‫ادب‬‫ی‬‫کہ‬ ‫جو‬ ‫ہے‬‫ی‬‫ں‬
‫ب‬ ‫کر‬ ‫تھک‬‫ی‬‫ک‬ ‫جانے‬ ‫ٹھ‬‫ی‬‫نہ‬ ‫قائل‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫ک‬ ‫ان‬‫ی‬‫ہ‬ ‫کاوش‬ ‫انتھک‬‫ی‬‫کا‬
‫ہ‬ ‫کتنے‬ ‫پر‬ ‫ان‬ ‫آج‬ ‫کہ‬ ‫ہے‬ ‫ثمر‬‫ی‬‫ا‬‫ی‬‫پ‬ ‫اور‬ ‫فل‬ ‫م‬‫ی‬‫ا‬‫ی‬‫چ‬‫۔‬‫ڈ‬‫ی‬‫کے‬
‫ہ‬ ‫رہے‬ ‫ہو‬ ‫مقالے‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫صرف‬ ‫کام‬ ‫کا‬ ‫ان‬‫ی‬‫نہ‬ ‫ہ‬‫ی‬‫م‬ ‫مقدار‬ ‫کہ‬ ‫ں‬‫ی‬‫ں‬
‫تخ‬ ‫کہ‬ ‫ب‬ ‫ہے‬ ‫لگتا‬ ‫خزانہ‬ ‫کا‬ ‫قارون‬‫ی‬‫مع‬ ‫اور‬ ‫ل‬‫ی‬‫م‬ ‫ار‬‫ی‬‫بھ‬ ‫ں‬‫ی‬‫حاتم‬
‫طائ‬‫ی‬‫ک‬‫ی‬‫ہے‬ ‫تر‬ ‫فزوں‬ ‫سے‬ ‫سخاوت‬‫۔‬‫ی‬‫ک‬ ‫ان‬ ‫کرشمے‬ ‫سب‬ ‫ہ‬‫ی‬
‫ہ‬ ‫کے‬ ‫روح‬ ‫تاب‬ ‫بے‬‫ی‬‫خ‬ ‫نئے‬ ‫نت‬ ‫کو‬ ‫ذہن‬ ‫کے‬ ‫ان‬ ‫جو‬ ‫ں‬‫ی‬‫االت‬
‫لبر‬ ‫سے‬‫ی‬‫رکھت‬ ‫ز‬‫ی‬ِ‫و‬‫مح‬ ‫کو‬ ‫م‬ ‫ق‬ ‫کے‬ ‫ان‬ ، ‫ذہن‬ ‫کا‬ ‫ان‬ ‫اور‬ ‫ہے‬
‫راض‬ ‫پر‬ ‫رہنے‬ ‫پرواز‬‫ی‬‫ہے‬ ‫رکھتا‬‫۔‬‫ک‬ ‫ان‬ ‫لکھنا‬‫ی‬‫زندگ‬‫ی‬‫ہے‬‫۔‬
‫بغ‬ ‫لکھے‬ ‫وہ‬‫ی‬‫مع‬ ‫گزارنا‬ ‫وقت‬ ‫ر‬‫ی‬‫ہ‬ ‫سمجھتے‬ ‫وب‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬
‫ول‬ ‫وبل‬ ‫گ‬ ‫اس‬ ‫کہ‬ ‫ہے‬ ‫تقاضا‬ ‫کا‬ ‫وقت‬‫ی‬‫ج‬‫ی‬‫عالم‬ ‫ا‬‫ی‬‫کے‬ ‫گاؤں‬
‫مع‬‫ی‬‫تحق‬ ِ‫ت‬‫ارا‬‫ی‬‫تنق‬ ‫و‬ ‫ق‬‫ی‬‫بھ‬ ‫سے‬ ‫د‬‫ی‬‫واقف‬‫ی‬‫ہو‬ ‫حاصل‬ ‫ت‬‫۔‬‫جن‬
‫شناسائ‬ ‫سے‬‫ی‬‫بغ‬ ‫کے‬‫ی‬‫م‬ ‫مغرب‬ ‫و‬ ‫مشرق‬ ‫بات‬ ‫ر‬‫ی‬‫ں‬‫ی‬‫کساں‬

8. ‫پذ‬ ‫پر‬ ‫طور‬‫ی‬‫رائ‬‫ی‬‫ہے‬ ‫مشکل‬‫۔‬‫ک‬ ‫آج‬‫ی‬‫عالقائ‬ ‫ادراک‬ ‫اورا‬ ‫سوچ‬‫ی‬
‫نہ‬‫ی‬‫ب‬ ‫کہ‬ ‫ب‬ ‫ں‬‫ی‬‫االقوام‬ ‫ن‬‫ی‬‫ہ‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫کو‬ ‫شعور‬ ‫کے‬ ‫آج‬ ‫لئے‬ ‫اس‬
‫ک‬ ‫مغرب‬ ‫و‬ ‫مشرق‬‫ی‬‫تفہ‬‫ی‬‫گز‬ ‫نا‬ ‫رکھنا‬ ‫م‬‫ی‬‫ہے‬ ‫ر‬‫۔‬‫حسن‬ ‫مقصود‬‫ی‬
‫اس‬‫حق‬‫ی‬‫کئ‬ ‫سے‬ ‫قت‬‫ی‬‫ہ‬ ‫ے‬ ‫پہ‬ ‫سال‬‫ی‬‫آگاہ‬‫ی‬‫چکے‬ ‫کر‬ ‫حاصل‬
‫تھے‬‫۔‬‫بھ‬ ‫کا‬ ‫مغرب‬ ‫ساتھ‬ ‫ساتھ‬ ‫کے‬ ‫مشرق‬ ‫نے‬ ‫انہوں‬‫ی‬
‫ک‬ ‫مطالعہ‬ ‫بھرپور‬‫ی‬‫ہے‬ ‫ا‬‫۔‬‫مشرق‬ ِ‫صراط‬ ‫وہ‬ ‫طرح‬ ‫اس‬ ‫اور‬‫ی‬‫و‬ ‫ن‬
‫مغرب‬‫ی‬‫ہ‬ ‫ن‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫ک‬ ‫ان‬‫ی‬‫تجز‬‫ی‬‫ات‬‫ی‬‫انہ‬ ‫اپروچ‬‫ی‬‫ابھرت‬ ‫سے‬ ‫افقوں‬‫ی‬
‫ہوئ‬‫ی‬‫پہنچت‬ ‫جا‬ ‫تک‬ ‫النہار‬ ‫نصف‬‫ی‬‫اختالف‬ ‫سے‬ ‫ان‬ ‫جہاں‬ ‫ہے‬
‫ک‬‫ی‬‫ر‬ ‫تو‬ ‫گنجائش‬‫سکت‬ ‫ہ‬‫ی‬‫ل‬ ‫ہے‬‫ی‬‫ک‬ ‫انکار‬ ‫کن‬‫ی‬‫نہ‬ ‫گنجائش‬‫ی‬‫ں‬
‫رہت‬‫ی۔‬
‫ک‬ ‫ان‬‫ی‬‫تجز‬‫ی‬‫ات‬‫ی‬‫تحر‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬‫قر‬ ‫ں‬‫ی‬‫قر‬ ً‫ا‬‫ب‬‫ی‬‫ہ‬ ‫پر‬ ‫صنف‬ ‫اس‬ ‫ہر‬ ً‫ا‬‫ب‬‫ی‬‫ں‬
‫ا‬ ‫ادب‬ ‫کو‬ ‫جن‬‫ی‬‫د‬ ‫درجہ‬ ‫کا‬ ‫صنف‬ ‫ک‬‫ی‬‫ہے‬ ‫تا‬‫۔‬‫شاعر‬ ‫وہ‬‫ی‬‫اور‬
‫م‬ ‫دونوں‬ ‫نثر‬‫ی‬‫ک‬ ‫کمال‬ ‫ں‬‫ی‬‫بص‬ ‫اور‬ ‫مہارت‬‫ی‬‫رکھتے‬ ‫رت‬
‫ہ‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫کس‬ ‫اگرچہ‬‫ی‬‫ا‬‫ی‬‫م‬ ‫اس‬ ‫نقاد‬ ‫کا‬ ‫صنف‬ ‫ک‬‫ی‬‫ہو‬ ‫مشق‬ ‫کہنہ‬ ‫ں‬
‫ا‬ ‫کر‬‫ی‬‫بہتر‬ ‫ک‬‫ی‬‫رائے‬ ‫ب‬‫ل‬ ،‫ہے‬ ‫کرتا‬ ‫قائم‬‫ی‬‫حسن‬ ‫مقصود‬ ‫کن‬‫ی‬‫کا‬
‫کمال‬‫ی‬‫م‬ ‫صنف‬ ‫ہر‬ ‫وہ‬ ‫کہ‬ ‫ہے‬ ‫ہ‬‫ی‬‫ہ‬ ‫ں‬‫ی‬‫کمال‬ ‫با‬ ‫اور‬ ‫مشق‬ ‫کہنہ‬
‫ہ‬ ‫لگتے‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫ک‬ ‫نثرپاروں‬ ‫وہ‬‫ی‬‫تجز‬‫ی‬‫ات‬‫ی‬‫توج‬‫ی‬‫ہوں‬ ‫رہے‬ ‫کر‬ ‫ح‬‫ی‬‫ا‬
‫شاعر‬‫ی‬‫ک‬‫ی‬‫آفر‬ ‫رمز‬‫ی‬‫ن‬‫ی‬‫ک‬ ‫ان‬ ‫ہوں‬ ‫رہے‬ ‫اٹھا‬ ‫حظ‬ ‫سے‬‫ی‬
‫بار‬‫ی‬‫نگاہ‬ ‫ک‬‫ی‬‫کس‬ ‫سے‬‫ی‬‫ع‬‫ی‬‫ہے‬ ‫محال‬ ‫نا‬ ‫نک‬ ‫بچ‬ ‫کا‬ ‫ہنر‬ ‫و‬ ‫ب‬‫۔‬
‫سرسر‬ ‫وہ‬‫ی‬‫م‬ ‫بات‬‫ی‬‫بھ‬ ‫ں‬‫ی‬‫گہ‬‫رائ‬‫ی‬‫رسائ‬ ‫تک‬‫ی‬‫ک‬‫ی‬‫دسترس‬
‫ہ‬ ‫رکھتے‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫کس‬ ‫وہ‬ ‫جب‬ ‫اور‬‫ی‬‫ادب‬‫ی‬‫تجز‬ ‫کو‬ ‫کاوش‬‫ی‬‫نگار‬ ‫ہ‬‫ی‬
‫ک‬‫ی‬‫خوردب‬‫ی‬‫م‬ ‫ن‬‫ی‬‫د‬ ‫ں‬‫ی‬‫ہ‬ ‫ہوتے‬ ‫رہے‬ ‫کھ‬‫ی‬‫فوکس‬ ‫کا‬ ‫ان‬ ‫تو‬ ‫ں‬

9. ‫کوئ‬‫ی‬‫ا‬‫ی‬‫نقطہ‬ ‫ک‬‫ی‬‫نہ‬ ‫مرکز‬ ‫ا‬‫ی‬‫کو‬ ‫پارے‬ ‫ادب‬ ‫اس‬ ‫وہ‬ ‫ہوتا‬ ‫ں‬
‫ماض‬‫ی‬‫زاو‬ ‫ہر‬ ‫مستقبل‬ ‫اور‬ ‫حال‬ ،‫ی‬‫اور‬ ‫پرکھنے‬ ‫سے‬ ‫ئے‬
‫فر‬ ‫کا‬ ‫جانچنے‬‫ی‬‫ہ‬ ‫کرتے‬ ‫ادا‬ ‫ضہ‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬
‫ا‬‫ی‬‫نقاد‬ ‫ک‬‫ا‬‫ی‬‫ٹ‬ ‫ک‬‫ی‬‫نر‬ (tannar) ‫ک‬‫ی‬‫س‬‫ی‬‫ح‬‫ی‬‫ث‬‫ی‬‫ہے‬ ‫رکھتا‬ ‫ت‬
‫ک‬ ‫پارے‬ ‫ادب‬ ‫اس‬ ‫وہ‬‫ی‬‫ج‬ ‫سے‬ ‫کھال‬‫ی‬‫ت‬ ‫چمڑے‬ ‫چاہے‬ ‫سے‬‫ی‬‫ار‬
‫ہے‬ ‫سکتا‬ ‫کر‬‫۔‬‫ج‬ ‫کو‬ ‫اس‬ ‫وہ‬‫ی‬‫م‬ ‫رنگوں‬ ‫چاہے‬ ‫سے‬‫ی‬‫ڈھال‬ ‫ں‬
‫ہے‬ ‫سکتا‬ ‫دکھا‬ ‫کر‬‫۔‬‫ل‬‫ی‬‫کن‬‫ی‬‫ٹ‬ ‫ہر‬ ‫مہارت‬ ‫ہ‬‫ی‬‫م‬ ‫نر‬‫ی‬‫نہ‬ ‫ں‬‫ی‬‫ہوت‬ ‫ں‬‫ی۔‬
‫حسن‬ ‫مقصود‬‫ی‬‫ا‬ ‫شبہ‬ ‫بال‬ ‫کا‬‫ی‬‫جو‬ ‫ہے‬ ‫سکتا‬ ‫جا‬ ‫کہا‬ ‫دباغ‬ ‫سا‬
‫کس‬‫ی‬‫ک‬ ‫پارے‬ ‫ادب‬‫ی‬‫ج‬‫ی‬‫س‬‫ی‬‫تجز‬ ‫چاہے‬‫ی‬‫سکتا‬ ‫دکھا‬ ‫کے‬ ‫کر‬
‫ہے‬‫۔‬‫ل‬‫ی‬‫ا‬ ‫کن‬‫ی‬‫د‬ ‫اور‬ ‫امانت‬ ‫وہ‬ ‫کہ‬ ‫ہے‬ ‫ضرور‬ ‫بات‬ ‫ک‬‫ی‬‫کا‬ ‫انت‬
‫کس‬ ‫سے‬ ‫ہاتھ‬ ‫دامن‬‫ی‬‫ق‬‫ی‬‫نہ‬ ‫پر‬ ‫مت‬‫ی‬‫چھوڑتے‬ ‫ں‬‫۔‬‫اپنے‬ ‫وہ‬
‫خ‬ ‫مخالف‬‫ی‬‫ک‬ ‫لوگوں‬ ‫ال‬‫ی‬‫تخ‬‫ی‬‫بھ‬ ‫کو‬ ‫قات‬‫ی‬‫انہ‬‫ی‬‫کے‬ ‫عدسوں‬
‫ذر‬‫ی‬‫ہ‬ ‫پرکھتے‬ ‫عے‬‫ی‬‫خ‬ ‫ہم‬ ‫اپنے‬ ‫وہ‬ ‫سے‬ ‫عدسوں‬ ‫جن‬ ‫ں‬‫ی‬‫ال‬
‫ک‬ ‫احباب‬‫ی‬‫تحر‬‫ی‬‫خ‬ ِ‫اظہار‬ ‫پر‬ ‫روں‬‫ی‬‫ہ‬ ‫کرتے‬ ‫ال‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫م‬ ‫کے‬ ‫ان‬‫ی‬ِ‫زان‬
‫غ‬ ‫کو‬ ‫ان‬ ‫عدل‬‫ی‬‫ہ‬ ‫کرنے‬ ‫معقول‬ ‫ر‬‫ی‬‫نہ‬‫ی‬‫د‬ ‫ں‬‫ی‬‫تا‬‫۔‬‫ک‬ ‫ان‬‫ی‬‫طرف‬
‫کہ‬ ‫سے‬‫ی‬‫ی‬‫لکھ‬ ‫ا‬‫ی‬‫وال‬ ‫جانے‬‫ی‬‫معقول‬ ‫ساتھ‬ ‫اپنے‬ ‫بات‬ ‫ہر‬‫ی‬‫ت‬
‫رکھت‬ ‫توازن‬ ‫اور‬‫ی‬‫ہے‬‫۔‬‫ز‬ ‫سے‬ ‫ضرورت‬ ‫وہ‬‫ی‬‫ا‬ ‫ادہ‬‫ی‬‫کا‬ ‫لفظ‬ ‫ک‬
‫بھ‬ ‫استعمال‬‫ی‬‫ادب‬‫ی‬‫خرچ‬ ‫فضول‬‫ی‬‫ہ‬ ‫سمجھتے‬‫ی‬‫سے‬ ‫اوراس‬ ‫ں‬
‫ہ‬ ‫کرتے‬ ‫اجتناب‬ ‫مکمل‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫اپن‬ ‫ضوابط‬ ‫و‬ ‫اصول‬ ‫جو‬ ‫وہ‬‫ی‬
‫ت‬‫حر‬‫ی‬‫ہ‬ ‫کرتے‬ ‫نافذ‬ ‫پر‬ ‫روں‬‫ی‬‫انہ‬ ‫ں‬‫ی‬‫ک‬ ‫دوسروں‬ ‫ں‬‫ی‬‫تخ‬‫ی‬‫م‬ ‫قات‬‫ی‬‫ں‬
‫بھ‬‫ی‬‫ہ‬ ‫کرتے‬ ‫تالش‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫مع‬ ‫دوہرے‬ ‫وہ‬‫ی‬‫ل‬ ‫کام‬ ‫سے‬ ‫ار‬‫ی‬‫کے‬ ‫نے‬
‫نہ‬ ‫قائل‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬

10. ‫سے‬ ‫جائزوں‬ ‫ان‬‫ی‬‫قار‬ ‫بات‬ ‫ہ‬‫ی‬‫پر‬‫ی‬‫ہوت‬ ‫منکشف‬ ‫وں‬‫ی‬‫ہے‬
‫ج‬‫ی‬‫تاہے‬ ‫منوا‬ ‫کو‬ ‫آپ‬ ‫اجاالاپنے‬ ‫کا‬ ‫صبح‬ ‫سے‬‫۔‬‫جائزے‬ ‫کے‬ ‫ان‬
‫شکن‬ ‫ہ‬ ‫حوص‬‫ی‬‫ک‬‫ی‬‫نہ‬ ‫پر‬ ‫ڈگر‬‫ی‬‫کا‬ ‫بڑوں‬ ‫وہ‬ ‫کہ‬ ‫ب‬ ‫تے‬ ‫چ‬ ‫ں‬
‫ک‬ ‫محبت‬ ‫سے‬ ‫چھوٹوں‬ ‫اور‬ ‫احترام‬‫ی‬‫پال‬‫ی‬‫س‬‫ی‬‫اخت‬‫ی‬‫کرتے‬ ‫ار‬
‫تنق‬ ‫ہوئے‬‫ی‬‫فر‬ ‫کٹھن‬ ‫کا‬ ‫د‬‫ی‬‫د‬ ‫انجام‬ ‫ضہ‬‫ی‬‫ہ‬ ‫تے‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫پرور‬ ‫ادب‬ ‫وہ‬
‫افزاتجز‬ ‫ادب‬ ‫اور‬‫ی‬‫ہ‬ ‫نگار‬ ‫ہ‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫کہ‬ ‫نہ‬ ‫بقا‬ ‫برائے‬ ‫اصالح‬ ‫وہ‬
‫ہ‬ ‫مبردار‬ ‫ع‬ ‫کے‬ ‫فنا‬ ‫برائے‬ ‫اصالح‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫ادب‬ ‫کے‬ ‫ان‬‫ی‬‫جائزوں‬
‫م‬ ‫سوں‬ ‫بہت‬ ‫نے‬‫ی‬‫ن‬ ‫ں‬‫ی‬‫ل‬ ‫خروش‬ ‫و‬ ‫جوش‬ ‫ا‬‫ی‬‫سے‬ ‫ے‬ ‫پہ‬ ‫کن‬
‫ز‬‫ی‬‫ہو‬ ‫ادہ‬‫پ‬ ‫ساتھ‬ ‫کے‬ ‫ش‬‫ی‬‫ک‬ ‫دا‬‫ی‬‫ہے‬ ‫ا‬‫۔‬‫کس‬ ‫وہ‬‫ی‬‫رستہ‬ ‫کا‬ ‫نووارد‬
‫نہ‬ ‫مسدود‬‫ی‬‫ا‬ ‫اسے‬ ‫کہ‬ ‫ب‬ ‫کرتے‬ ‫ں‬‫ی‬‫ک‬ ‫برگد‬ ‫گھنے‬ ‫ک‬‫ی‬‫چھاؤں‬
‫م‬‫ی‬‫ب‬ ‫ں‬‫ی‬‫اپن‬ ‫کر‬ ‫ٹھ‬‫ی‬‫صالح‬‫ی‬‫ت‬ ‫اپنے‬ ‫اور‬ ‫چاند‬ ‫چار‬ ‫کو‬ ‫توں‬‫ی‬‫شہء‬
‫تخ‬‫ی‬‫پ‬ ‫نئے‬ ‫کو‬ ‫ق‬‫ی‬‫کرتے‬ ‫فراہم‬ ‫موقع‬ ‫بھرپور‬ ‫کا‬ ‫تراشنے‬ ‫کر‬
‫ہ‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬
‫تجز‬ ‫کے‬ ‫ان‬‫ی‬‫اپن‬ ‫ئے‬‫ی‬‫بھ‬ ‫سے‬ ‫لحاظ‬ ‫کے‬ ‫زبان‬‫ی‬‫تعر‬ ِ‫ل‬‫قاب‬‫ی‬‫ف‬
‫ٹھ‬‫ہ‬ ‫ہرتے‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫کبھ‬ ‫کو‬ ‫زبان‬ ‫وہ‬‫ی‬‫بھ‬‫ی‬‫قار‬‫ی‬‫نہ‬ ‫ہ‬ ‫مسئ‬ ‫کا‬‫ی‬‫ں‬
‫د‬ ‫بننے‬‫ی‬‫ہ‬ ‫نہ‬ ‫اور‬ ‫تے‬‫ی‬‫عام‬ ‫اسے‬‫ی‬‫ک‬ ‫ہونے‬ ‫انہ‬‫ی‬‫کھ‬‫ی‬‫چھٹ‬‫ی‬
‫د‬‫ی‬‫ہ‬ ‫تے‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫ا‬ ‫وہ‬‫ی‬‫س‬‫ی‬‫نپ‬‫ی‬‫ت‬‫ی‬‫ہ‬ ‫کرتے‬ ‫استعمال‬ ‫کا‬ ‫زبان‬‫ی‬‫کہ‬ ‫ں‬
‫ک‬ ‫ادب‬‫ی‬‫بھ‬ ‫حالوت‬‫ی‬‫رہت‬‫ی‬‫فر‬ ‫کا‬ ‫ابالغ‬ ‫اور‬ ‫ہے‬‫ی‬‫بھ‬ ‫ضہ‬‫ی‬‫ادا‬
‫ہے‬ ‫ہوتا‬‫۔‬‫کار‬ ‫ر‬ُ‫پ‬ ‫وہ‬‫ی‬‫بھر‬ ‫سے‬‫ی‬‫سادگ‬‫ی‬‫استعمال‬ ‫خوب‬ ‫کا‬
‫کر‬‫ہ‬ ‫تے‬‫ی‬‫کہ‬ ‫ں‬
‫سادگ‬ ‫اس‬‫ی‬‫خدا‬ ‫اے‬ ‫جائے‬ ‫مر‬ ‫نہ‬ ‫کون‬ ‫پہ‬

11. ‫ادب‬ ‫ساتھ‬ ‫ساتھ‬ ‫کے‬ ‫ادب‬‫ی‬‫م‬ ‫قوں‬ ‫ح‬‫ی‬‫ا‬ ‫ں‬‫ی‬‫اجنب‬ ‫اور‬ ‫ک‬‫ی‬
‫ہے‬ ‫رہا‬ ‫جا‬ ‫ہوتا‬ ‫مانوس‬‫۔‬‫اجنب‬ ‫اس‬ ‫اور‬‫ی‬‫تعارف‬ ‫عام‬ ‫کا‬
‫لسان‬‫ی‬‫کروا‬ ‫سے‬ ‫نام‬ ‫کے‬ ‫ات‬‫ی‬‫ہے‬ ‫جاتا‬ ‫ا‬‫۔‬‫حسن‬ ‫مقصود‬‫ی‬‫ک‬‫ی‬
‫ہ‬ ‫ے‬ ‫پہ‬ ‫بہت‬ ‫نے‬ ‫نگاہوں‬ ‫رس‬ ‫دور‬‫ی‬‫اجنب‬ ‫اس‬‫ی‬‫قدموں‬ ‫کے‬
‫ک‬‫ی‬‫ل‬ ‫سن‬ ‫چاپ‬‫ی‬‫تھ‬‫ی‬‫اور‬‫ش‬ ‫اسے‬‫ی‬‫م‬ ‫شے‬‫ی‬‫ک‬ ‫اتارنے‬ ‫ں‬‫ی‬
‫بھ‬ ‫کوشش‬ ‫بھرپور‬‫ی‬‫ل‬ ‫کر‬‫ی‬‫تھ‬‫ی‬‫کس‬ ‫اور‬‫ی‬‫بھ‬ ‫اتار‬ ‫تک‬ ‫حد‬‫ی‬
‫ل‬‫ی‬‫تھا‬ ‫ا‬‫۔‬‫لسان‬ ‫نے‬ ‫انہوں‬‫ی‬‫م‬ ‫کے‬ ‫ات‬‫ی‬‫بھ‬ ‫کو‬ ‫دان‬‫ی‬‫ف‬ ‫اپنے‬‫ی‬‫ض‬
‫نہ‬ ‫محروم‬ ‫سے‬‫ی‬‫رکھا‬ ‫ں‬‫۔‬‫م‬ ‫اس‬ ‫کہ‬ ‫ب‬‫ی‬‫دکھا‬ ‫کر‬ ‫کام‬ ‫سا‬ ‫بہت‬ ‫ں‬‫ی‬‫ا‬
‫ح‬ ‫ورطہء‬ ‫کو‬ ‫عصروں‬ ‫ہم‬ ‫اپنے‬ ‫اور‬‫ی‬‫م‬ ‫رت‬‫ی‬‫د‬ ‫ڈال‬ ‫ں‬‫ی‬‫وہ‬ ‫کہ‬ ‫ا‬
‫ی‬‫بھ‬ ‫ہ‬‫ی‬‫ہ‬ ‫سکتے‬ ‫کر‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫ی‬‫ہ‬‫ی‬‫نہ‬‫ی‬‫ا‬ ‫ں‬‫لسان‬ ‫نے‬ ‫نہوں‬‫ی‬‫ات‬‫ی‬
‫تجز‬‫ی‬‫بھ‬ ‫ئے‬‫ی‬‫ک‬ ‫پاروں‬ ‫ادب‬ ‫اور‬ ‫ڈالے‬ ‫کر‬‫ی‬‫لسان‬‫ی‬‫پر‬ ‫ات‬‫ی‬‫وں‬
‫ک‬ ‫بات‬ ‫کر‬ ‫کھل‬‫ی‬‫ک‬ ‫ادب‬ ‫کہ‬‫ی‬‫س‬ ‫بہت‬‫ی‬‫بڑ‬ ‫نہاد‬ ‫نام‬‫ی‬‫شخص‬‫ی‬‫ات‬
‫گئ‬ ‫ہو‬ ‫دنداں‬ ‫بہ‬ ‫انگشت‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫لسان‬ ‫کے‬ ‫ان‬‫ی‬‫تجز‬‫ی‬‫لسان‬ ‫ئے‬‫ی‬‫پر‬ ‫ات‬
‫م‬ ‫لئے‬ ‫کے‬ ‫والوں‬ ‫کرنے‬ ‫کام‬‫ی‬‫ہ‬ ‫نور‬ ِ‫نار‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬
‫حسن‬ ‫مقصود‬ ‫الغرض‬‫ی‬‫ادب‬ ‫کے‬‫ی‬‫لسان‬ ‫اور‬‫ی‬‫تجز‬‫ی‬‫وں‬‫کے‬
‫سے‬ ‫جائزے‬‫ی‬‫آت‬ ‫سامنے‬ ‫کر‬ ‫کھل‬ ‫بات‬ ‫ہ‬‫ی‬‫اپنے‬ ‫وہ‬ ‫کہ‬ ‫ہے‬
‫ا‬ ‫اندر‬‫ی‬‫ز‬ ‫سے‬ ‫نقاد‬ ‫اچھے‬ ‫ک‬‫ی‬‫ا‬ ‫ادہ‬‫ی‬‫رکھتے‬ ‫انسان‬ ‫اچھا‬ ‫ک‬
‫ہ‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫ع‬ ‫وہ‬‫ی‬‫ہ‬ ‫چھپاتے‬ ‫ب‬‫ی‬‫ل‬ ‫ں‬‫ی‬‫کس‬ ‫کن‬‫ی‬‫نہ‬ ‫حق‬ ‫کا‬‫ی‬‫مارتے‬ ‫ں‬‫۔‬
‫تجز‬ ‫وہ‬‫ی‬‫م‬ ‫ئے‬‫ی‬‫بھ‬ ‫دامن‬ ‫کا‬ ‫مروت‬ ‫ں‬‫ی‬‫ہ‬ ‫رکھتے‬ ‫تھامے‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫وہ‬
‫ک‬ ‫ضوابط‬ ‫و‬ ‫اصول‬‫ی‬‫نہ‬ ‫پامال‬ ‫کو‬ ‫حرمت‬‫ی‬‫ل‬ ‫کرتے‬ ‫ں‬‫ی‬‫انسان‬ ‫کن‬
‫ان‬ ‫کو‬‫بھ‬ ‫تر‬ ‫باال‬ ‫سے‬‫ی‬‫ہ‬ ‫سمجھتے‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫کا‬ ‫کوشخص‬ ‫لفظ‬ ‫وہ‬

12. ‫د‬ ‫قرار‬ ‫تابع‬‫ی‬‫ہ‬ ‫تے‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫انسان‬ ‫اور‬ ‫ادب‬ ‫وہ‬‫ی‬‫ا‬ ‫کو‬ ‫ت‬‫ی‬‫د‬ ‫قرار‬ ‫ک‬‫ی‬‫تے‬
‫ہ‬‫ی‬‫انسان‬ ‫کہ‬ ‫ب‬ ‫ں‬‫ی‬‫ترج‬ ‫پر‬ ‫ادب‬ ‫کو‬ ‫ت‬‫ی‬‫د‬ ‫ح‬‫ی‬‫ہ‬ ‫تے‬‫ی‬‫اور‬ ‫ں‬‫ی‬‫ہ‬‫ی‬
‫تجز‬ ‫اپنے‬ ‫وہ‬ ‫اصول‬‫ی‬‫م‬ ‫وں‬‫ی‬‫بھ‬ ‫ں‬‫ی‬‫اپالئ‬‫ی‬‫آتے‬ ‫نظر‬ ‫کرتے‬
‫ہ‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬
‫از‬:‫پروف‬‫ی‬‫ن‬ ‫سر‬‫ی‬‫ع‬ ‫امت‬‫ی‬‫مرتضائ‬‫ی‬
...................
‫سائ‬‫ی‬‫ج‬ ‫ں‬‫ی‬‫سکھ‬ ‫سدا‬ ‫شاال‬ ‫وے‬‫ی‬‫وسو‬ ‫پئے‬
‫پروف‬‫ی‬‫س‬ ‫ڈاکٹر‬ ‫سر‬‫ی‬‫حسن‬ ‫مقصود‬ ‫د‬‫ی‬‫ہک‬ ‫دا‬ ‫ادب‬ ‫تے‬ ‫م‬ ‫ع‬
‫د‬ ‫جس‬ ‫اے‬ ‫سورج‬‫ی‬‫پور‬ ‫نال‬ ‫الٹان‬ ‫ا‬‫ی‬‫دن‬‫ی‬‫گئ‬ ‫ہو‬ ‫منور‬ ‫ا‬‫ی‬‫اے‬
‫۔‬‫ا‬ ‫تساں‬‫ی‬‫دن‬ ‫کے‬ ‫لکھ‬ ‫مضمون‬ ‫ہہ‬‫ی‬‫لکھار‬ ‫مہان‬ ‫ہک‬ ‫دے‬ ‫ا‬‫ی‬‫نو‬
‫تحس‬ ‫خرج‬ ‫چنگا‬‫ی‬‫پ‬ ‫ن‬‫ی‬‫ک‬ ‫ش‬‫ی‬‫اے‬ ‫تا‬‫۔‬‫کر‬ ‫ہللا‬‫ی‬‫ا‬ ‫تسانوں‬ ‫م‬‫ی‬‫دا‬ ‫س‬
‫عظ‬ ‫اجر‬‫ی‬‫فرمائے‬ ‫عطا‬ ‫م‬‫۔‬‫پاکستاب‬‫وچ‬ ‫کاں‬ ‫م‬ ‫دے‬ ‫باہر‬ ‫تے‬
‫ا‬‫ی‬‫لکھار‬ ‫دے‬ ‫پدھر‬ ‫چے‬ُ‫ا‬ ‫س‬‫ی‬‫د‬ ‫رعارد‬ ‫کسے‬ ‫بارے‬‫ی‬
‫نہ‬ ‫ضرورت‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫تو‬ ‫پنجاہ‬ ‫تے‬ ‫وال‬ ‫لکھن‬ ‫مضمون‬ ‫ودھ‬ ‫توں‬ ‫ہزار‬
‫اے‬ ‫تران‬ ‫مان‬ ‫ا‬ ‫ساڈ‬ ‫مصنف‬ ‫دا‬ ‫کتاباں‬ ‫ودھ‬‫۔‬
‫ا‬‫ی‬‫الئ‬ ‫سے‬ ‫کہاں‬ ‫سا‬‫ی‬‫کہ‬ ‫سا‬ ‫تجھ‬ ‫کہ‬ ‫ں‬‫ی‬‫جسے‬ ‫ن‬
‫م‬‫ی‬‫ا‬ ‫تے‬ ‫ں‬‫ی‬‫گا‬ ‫کراں‬ ‫گل‬ ‫ہہ‬
‫سکتاہے‬ ‫ھو‬ُ‫چ‬ ‫ستارے‬ ‫کون‬
‫م‬ ‫راہ‬‫ی‬‫اکھڑ‬ ‫سانس‬ ‫ن‬‫جات‬‫ی‬‫ہے‬

13. By: Sujawal Khan,
D.G.Khan
on Jan, 12 2016
tosaan de khlous mohabat tay ais
bharvein tovajo da shukarriya ada karna
mushkil ee naein na'momkin vi ay.
maray tay lissay banday wal tohaday jay
vaday zaraf walay bandy ee tovajo kar
sakday ne. dua ay: Allah sohna
tohanoon ki khush rakhe tay kisay da vi
mahtaj na karay. Ohdi janab tohanoon
rang bhag laee rakhe.
By: maqsood hasni,
kasur
on Jan, 20 2016
Thank you Sir .It is your wisdom and
greatness that you gave your wise
opinion on my humble comments.You
are a legend of world literature
‫خاں‬ ‫سجاول‬
‫ڈ‬‫ی‬‫ج‬‫ی‬‫خاں‬

14. By: sujawal Khan,
D.G Khan on Jan,
20 2016
‫م‬‫ی‬‫سائ‬ ‫ڈا‬‫ی‬‫پئے‬ ‫نال‬ ‫دے‬ ‫سکھاں‬ ‫پل‬ ‫پل‬ ‫تے‬ ‫رہو‬ ‫جہوندے‬ ‫ں‬
‫وسو‬
‫ع‬ ‫السالم‬‫ی‬‫کم‬
‫پ‬‫ی‬‫پروف‬ ‫مرشد‬ ‫تے‬ ‫ر‬‫ی‬‫س‬ ‫ڈاکٹر‬ ‫سر‬‫ی‬‫حسن‬ ‫مقصود‬ ‫د‬‫ی‬‫د‬ ‫ادب‬‫ی‬
‫خورش‬ ‫ماردا‬ ‫الٹاں‬ ‫دا‬ ‫کہکشاں‬‫ی‬‫اے‬ ‫د‬‫۔‬‫غالب‬‫ی‬‫اقبال‬ ‫ات‬‫ی‬،‫ات‬
‫تنق‬ ،‫افسانے‬‫ی‬‫تحق‬ ،‫د‬‫ی‬‫ت‬ ،‫ق‬‫در‬‫ی‬‫وچ‬ ‫شعبت‬ ‫دے‬ ‫سفہ‬ ‫ف‬ ‫تے‬ ‫س‬
‫پ‬‫ی‬‫د‬ ‫م‬ ‫ق‬ ‫اشہب‬ ‫دے‬ ‫ہوراں‬ ‫ر‬‫ی‬‫جوالن‬ ‫اں‬‫ی‬‫سار‬ ‫تو‬ ‫اں‬‫ی‬‫دن‬‫ی‬‫واقف‬ ‫ا‬
‫اے‬‫۔‬‫م‬‫ی‬‫گو‬ ‫ڈے‬‫ی‬‫ا‬ ‫وچ‬ ‫ڑ‬‫ی‬‫آند‬ ‫گل‬ ‫ہہ‬‫ی‬‫سائ‬ ‫کہ‬ ‫اے‬‫ی‬‫ہور‬ ‫ں‬‫ی‬‫ں‬
‫اسالم‬ ‫دے‬ ‫قصور‬‫ی‬‫سن‬ ‫استاد‬ ‫دے‬ ‫اردو‬ ‫وچ‬ ‫کالج‬ ‫ہ‬‫۔‬‫اوہناں‬
‫عق‬ ‫بہوں‬ ‫ذکر‬ ‫دا‬ ‫استاد‬ ‫محسن‬ ‫اپنے‬ ‫شاگرد‬ ‫کے‬‫ی‬‫کر‬ ‫نال‬ ‫دت‬
‫ن‬ ‫دے‬‫ی‬‫د‬ ‫اوہناں‬ ‫وچ‬ ‫ٹورنٹو‬ ،‫ں‬‫ی‬‫ہک‬‫م‬ ‫مداح‬‫ی‬‫جہڑ‬ ،‫ی‬
‫د‬ ‫اوہناں‬‫ی‬‫انٹرن‬ ‫لکھتاں‬ ‫اں‬‫ی‬‫کرد‬ ‫مطالعہ‬ ‫تے‬ ‫ٹ‬‫ی‬‫س‬‫ی۔‬‫م‬‫ی‬‫و‬ ‫ں‬‫ی‬
‫ا‬‫ی‬‫پڑھ‬ ‫لکھتاں‬ ‫ہہ‬‫ی‬‫ن‬ ‫اں‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫ن‬ ‫جاندے‬ ‫ہو‬ ‫روشن‬ ‫طبق‬ ‫چودہ‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬
‫خا‬ ‫روشن‬‫ی‬‫حر‬ ،‫تنوع‬ ،‫جدت‬ ،‫ل‬‫ی‬‫حر‬ ،‫فکر‬ ‫ت‬‫ی‬‫ضم‬ ‫ت‬‫ی‬‫ا‬ ‫دا‬ ‫ر‬‫ی‬‫ہہ‬
‫مع‬ ‫ند‬ ‫ب‬‫ی‬‫م‬ ‫ار‬‫ی‬‫گ‬ ‫بھا‬ ‫کوں‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬‫م‬‫ی‬‫ڈھ‬ ‫ولوں‬ ‫ڈے‬‫ی‬‫مبھارکھاں‬ ‫ر‬‫۔‬
‫اے‬ ‫لگا‬ ‫چنگا‬ ‫بہوں‬ ‫مضمون‬‫۔‬‫لکھ‬ ‫سچ‬‫ی‬‫ا‬‫ا‬‫ی‬‫بھراوا‬
‫سچ‬ ‫گامن‬ ‫دا‬ ‫اج‬ ‫توں‬‫ی‬‫ار‬

15. ‫ت‬‫ی‬‫گھ‬ ‫وچ‬ ‫منھ‬ ‫رے‬‫ی‬‫کھنڈ‬ ‫تے‬ ‫و‬
‫ہوو‬ ‫دراز‬ ‫عمر‬‫ی‬‫پ‬ ‫آزاد‬ ‫تے‬ ‫آباد‬ ،‫شاد‬ ‫سدا‬ ‫شاال‬‫ی‬‫وس‬ ‫ا‬‫ی‬‫او‬ ‫ں‬
‫سانوال‬ ‫سوہنا‬‫۔‬‫ا‬ ‫دتا‬ ‫کر‬ ‫خوش‬ ‫دل‬‫ی۔‬
‫ش‬‫ی‬‫خاں‬ ‫ر‬
‫ٹورنٹو‬
By: sher Khan,
Toronto
on Jan, 20 2016
Alsalam o Alaikum
It is my good fortune that I had an
opportunity to talk about a great legend
of world literature. Dr. Prof Syyed
Maqsood Hasni is a great critic of
linguistics.He inaugorated a wonderful
polyphonic signifier to understand
Ghalib. He rejected older terminology of
criticism.The methods of literary
scholarship introduced by this great
scholar will be remembered for ever. I
think respected critic believes in
dialectical materialism. His services for
bringing awareness about synthesis of

16. philosophical orientation of style
,discourse and language is worth
mentioning.The mastery of material
diversity in this article has impressed
me. I pray for you. Pay my complements
to the great legend of linguistics Dr.
Prof,Syyed Maqsood Hasni. May God
Almighty bless you all. Thank you very
much sir, I appreciate your genius.
By: Snober Khan,
Rangoon
on Jan, 21 2016
http://www.hamariweb.com/articles/article.aspx?i
d=70024
‫کر‬ ‫حضور‬‫ی‬‫لملسو ہلص‬ ‫م‬‫تخ‬ ‫اور‬‫ی‬‫کائنات‬ ‫ق‬
‫مرشد‬‫ی‬‫س‬ ‫حضرت‬ ‫ہ‬ ‫قب‬‫ی‬‫ج‬ ‫بابا‬ ‫المعروف‬ ‫حضور‬ ‫غالم‬ ‫د‬‫ی‬‫شکرہللا‬

17. ‫۔۔۔۔‬‫پ‬0011‫م‬0011‫۔۔۔۔۔‬‫ذخ‬ ‫کے‬‫ی‬‫سے‬ ‫کتب‬ ‫رہ‬'‫ف‬ ‫مخت‬ ‫جہاں‬
‫ناچ‬ ‫مجھ‬ ‫پر‬ ‫موضوعات‬‫ی‬‫م‬ ‫کتب‬ ‫کو‬ ‫ز‬‫ی‬‫آسک‬ ‫سر‬‫ی‬‫ہ‬‫ی‬‫ں‬'‫م‬ ‫ان‬ ‫وہاں‬‫ی‬‫ں‬
‫م‬ ‫ق‬‫ی‬‫بھ‬ ‫نسخے‬‫ی‬‫ہ‬ ‫ے‬ ‫م‬‫ی‬‫ں‬‘‫انہ‬ ‫جو‬‫ی‬‫ں‬‘‫گرام‬ ‫والد‬ ‫کے‬ ‫ان‬‫ی‬‘‫ی‬‫عن‬‫ی‬
‫فان‬ ‫مجھ‬‫ی‬‫جان‬ ‫دادا‬ ‫کے‬‘‫س‬ ‫حضرت‬‫ی‬‫ع‬ ‫د‬‫ی‬‫احمد‬‫۔۔۔۔۔۔‬‫م‬
0000‫۔۔۔۔۔۔۔‬‫س‬ ‫ولد‬‫ی‬‫ننھ‬ ‫اور‬ ‫عبدالرحمن‬ ‫د‬‫ی‬‫ال‬'‫بھ‬ ‫سسرا‬ ‫کا‬ ‫ان‬ ‫جو‬‫ی‬
‫تھا‬'‫م‬ ‫ورثہ‬ ‫سے‬‫ی‬‫ے‬ ‫م‬ ‫ں‬‫۔‬
‫س‬ ‫حضرت‬‫ی‬‫ع‬ ‫د‬‫ی‬‫نوشہرہ‬ ‫احمد‬'‫رہائش‬ ‫کے‬ ‫سر‬ ‫امرت‬‫ی‬‫تھے‬‫۔‬‫وہ‬
‫عرب‬‫ی‬‫فارس‬ ‫اور‬‫ی‬‫تھے‬ ‫فاضل‬ ‫عالم‬ ‫کے‬‫۔‬‫ک‬ ‫ان‬‫ی‬‫ب‬ ‫دو‬‫ی‬‫و‬‫ی‬‫م‬ ‫وں‬‫ی‬‫ں‬'
‫ب‬ ‫چار‬‫ی‬‫ٹے‬‫ب‬ ‫دو‬ ‫اور‬‫ی‬‫ٹ‬‫ی‬‫تھ‬ ‫اں‬‫ی‬‫ں‬.‫س‬‫ی‬‫ب‬ ‫جنت‬ ‫دہ‬‫ی‬‫ب‬‫ی‬‫سے‬'‫س‬‫ی‬‫ک‬ ‫م‬ ‫د‬'
‫س‬‫ی‬‫ش‬ ‫ک‬ ‫ف‬ ‫د‬‫ی‬‫س‬ ‫اور‬ ‫ر‬‫ی‬‫ب‬ ‫کرامت‬ ‫دہ‬‫ی‬‫ب‬‫ی‬'‫س‬ ‫کہ‬ ‫جب‬‫ی‬‫ب‬ ‫گوہر‬ ‫دہ‬‫ی‬‫ب‬‫ی‬
‫س‬ ‫سے‬‫ی‬‫غن‬ ‫غالم‬ ‫د‬‫ی‬'‫س‬‫ی‬‫س‬ ‫حضوراور‬ ‫غالم‬ ‫د‬‫ی‬‫ز‬ ‫دہ‬‫ی‬‫ب‬ ‫نب‬‫ی‬‫ب‬‫ی‬‫تھ‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬
‫س‬‫ی‬‫ک‬ ‫م‬ ‫د‬'‫س‬‫ی‬‫ش‬ ‫ک‬ ‫ف‬ ‫د‬‫ی‬‫س‬ ‫اور‬ ‫ر‬‫ی‬‫ب‬ ‫کرامت‬ ‫دہ‬‫ی‬‫ب‬‫ی‬‫حال‬ ‫کچھ‬ ‫کا‬
‫نہ‬ ‫وم‬ ‫مع‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫مرشد‬‫ی‬‫س‬ ‫حضرت‬‫ی‬‫م‬ ‫تادم‬ ‫حضور‬ ‫غالم‬ ‫د‬‫رگ‬'‫ک‬ ‫ان‬‫ی‬
‫م‬ ‫تالش‬‫ی‬‫رہے‬ ‫ں‬‫۔‬‫بھ‬ ‫کو‬ ‫راقم‬‫ی‬'‫نہ‬ ‫پتا‬ ‫کچھ‬ ‫کا‬ ‫ان‬‫ی‬‫سکا‬ ‫چل‬ ‫ں‬‫۔‬‫ان‬
‫ک‬‫ی‬‫ک‬ ‫مالقات‬ ‫سے‬ ‫اوالد‬ ‫آل‬‫ی‬‫خواہش‬'‫ک‬ ‫اول‬ ‫روز‬‫ی‬‫طرح‬'‫بھ‬ ‫آج‬‫ی‬
‫اپن‬‫ی‬‫پہ‬‫ی‬‫س‬‫ی‬‫رکھت‬ ‫شدت‬‫ی‬‫ہے‬‫۔‬
‫س‬ ‫حضرت‬‫ی‬‫ع‬ ‫د‬‫ی‬‫ک‬ ‫احمد‬‫ی‬‫وقت‬ ‫کے‬ ‫وفات‬'‫ز‬‫ی‬‫ب‬ ‫نب‬‫ی‬‫ب‬‫ی‬‫سات‬
‫برس‬'‫س‬‫ی‬‫غن‬ ‫غالم‬ ‫د‬‫ی‬‫برس‬ ‫چھے‬'‫س‬ ‫کہ‬ ‫جب‬‫ی‬‫چار‬ ‫حضور‬ ‫غالم‬ ‫د‬
‫ک‬ ‫برس‬‫تھے‬ ‫ے‬.‫زم‬‫ی‬‫تھے‬ ‫والے‬ ‫پہانڈے‬ ‫ن‬‫۔‬‫فق‬ ‫اکبر‬ ‫دمحم‬‫ی‬‫ر‬'‫جو‬
‫س‬ ‫حضرت‬‫ی‬‫ع‬ ‫د‬‫ی‬‫تھا‬ ‫گار‬ ‫خدمت‬ ‫کا‬ ‫احمد‬'‫د‬ ‫نے‬‫ی‬‫کے‬ ‫بھال‬ ‫کھ‬
‫بہانے‬'‫مائ‬‫ی‬‫ب‬ ‫گوہر‬‫ی‬‫ب‬‫ی‬'‫س‬ ‫حضرت‬ ‫زوجہ‬‫ی‬‫ع‬ ‫د‬‫ی‬‫س‬ ‫ولد‬ ‫احمد‬‫ی‬‫د‬
‫م‬ ‫اعتماد‬ ‫کو‬ ‫عبدالرحمن‬‫ی‬‫ل‬ ‫لے‬ ‫ں‬‫ی‬‫ا‬‫۔۔‬‫فق‬ ‫اکبر‬ ‫دمحم‬‫ی‬‫ک‬ ‫ر‬‫ی‬‫ب‬‫ی‬‫و‬‫ی‬
‫کھ‬‫ی‬‫واں‬'‫دہ‬‫ی‬‫اندر‬ ‫کے‬ ‫ز‬'‫فق‬ ‫اکبر‬ ‫دمحم‬ ‫کہ‬ ‫جب‬‫ی‬‫گ‬ ‫ر‬‫کے‬ ‫باہر‬ ‫سے‬ ‫ھر‬

18. ‫د‬ ‫انجام‬ ‫امور‬‫ی‬‫لگا‬ ‫نے‬‫۔‬
‫مائ‬‫ی‬‫تھے‬ ‫چھوٹے‬ ‫بچے‬ ‫کے‬ ‫صاحب‬‫۔‬‫فق‬ ‫اکبر‬ ‫دمحم‬ ‫نے‬ ‫انہوں‬‫ی‬‫پر‬ ‫ر‬
‫ک‬ ‫اعتماد‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬‫فق‬ ‫اکبر‬ ‫دمحم‬‫ی‬‫ک‬ ‫ر‬‫ی‬‫ب‬‫ی‬‫و‬‫ی‬‫کھ‬‫ی‬‫سے‬ ‫واں‬'‫ب‬ ‫دو‬‫ی‬‫ٹے‬'‫دمحم‬
‫ام‬‫ی‬‫ع‬ ‫قائم‬ ‫اور‬ ‫ن‬‫ی‬‫بھ‬ ‫کو‬‫ی‬'‫ب‬‫ی‬‫ک‬ ‫ٹوں‬‫ی‬‫سمجھا‬ ‫طرح‬‫۔‬‫فق‬ ‫اکبر‬ ‫دمحم‬‫ی‬‫ر‬
‫ک‬‫ی‬‫بعد‬ ‫کے‬ ‫موت‬'‫ب‬ ‫بڑے‬ ‫کے‬ ‫اس‬‫ی‬‫ام‬ ‫دمحم‬ ‫ٹے‬‫ی‬‫نے‬ ‫ن‬‫انتظام‬
‫ل‬ ‫سمبھال‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬‫کو‬ ‫خود‬ ‫ازاں‬ ‫بعد‬'‫س‬ ‫حضرت‬‫ی‬‫ع‬ ‫د‬‫ی‬‫س‬ ‫ولد‬ ‫احمد‬‫ی‬‫د‬
‫کر‬ ‫دے‬ ‫قرار‬ ‫وارث‬ ‫کا‬ ‫عبدالرحمن‬'‫چ‬ ‫ہر‬‫ی‬‫ل‬ ‫جما‬ ‫قبضہ‬ ‫پر‬ ‫ز‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬‫خوش‬
‫گھرانہ‬ ‫حال‬'‫م‬ ‫دنوں‬‫ی‬‫گ‬ ‫ہو‬ ‫س‬ ‫مف‬ ‫ں‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬‫ی‬‫ہ‬ ‫ہ‬‫ی‬‫نہ‬‫ی‬‫ں‬'‫ام‬ ‫دمحم‬‫ی‬‫اور‬ ‫ن‬
‫ع‬ ‫قائم‬‫ی‬'‫وک‬ ‫بدس‬‫ی‬‫ل‬ ‫کام‬ ‫سے‬‫ی‬‫لگے‬ ‫نے‬‫۔‬‫ہ‬ ‫وہ‬‫ی‬'‫جنہ‬‫ی‬‫ک‬ ‫اوالد‬ ‫ں‬‫ی‬
‫د‬ ‫گھر‬ ‫اور‬ ‫سمجھا‬ ‫طرح‬‫ک‬ ‫ہونے‬ ‫اخل‬‫ی‬‫د‬ ‫اجازت‬‫ی‬'‫دشمن‬ ‫کے‬ ‫جان‬
‫گ‬ ‫بن‬‫ی‬‫ے‬‫۔‬‫مائ‬‫ی‬‫آہ‬ ‫سے‬ ‫منہ‬ ‫کے‬ ‫صاحب‬‫ی‬‫گئ‬ ‫نکل‬ ‫نکل‬ ‫ں‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫ام‬ ‫دمحم‬‫ی‬‫ن‬
‫ا‬ ‫ہاتھوں‬ ‫کے‬‫ی‬‫ہوا‬ ‫قتل‬ ‫ک‬‫۔‬‫ج‬‫ی‬‫م‬ ‫وں‬‫ی‬‫پھر‬ ‫اور‬ ‫سڑا‬ ‫ں‬'‫دماغ‬‫ی‬‫توازن‬
‫ب‬ ‫کھو‬‫ی‬‫ٹھا‬‫۔‬‫گ‬ ‫باندھا‬ ‫سے‬ ‫وں‬ ‫سنگ‬‫ی‬‫اوراس‬ ‫ا‬‫ی‬‫م‬ ‫حالت‬‫ی‬‫بسا‬ ‫چل‬ ‫ں‬‫۔‬
‫ام‬ ‫دمحم‬‫ی‬‫ب‬ ‫دونوں‬ ‫کے‬ ‫ن‬‫ی‬‫وال‬ ‫ٹے‬‫ی‬‫ے‬ ‫نک‬ ‫وڑ‬'‫باپ‬ ‫نے‬ ‫انہوں‬‫کا‬
‫ہتھ‬‫ی‬‫ا‬‫ی‬‫ا‬'‫د‬ ‫اجاڑ‬ ‫سب‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬‫فق‬ ‫خالق‬ ‫دمحم‬‫ی‬‫گ‬ ‫ہو‬ ‫ر‬‫ی‬‫ا‬'‫نے‬ ‫ووسرے‬ ‫کہ‬ ‫جب‬'
‫م‬ ‫گاؤں‬‫ی‬‫چھوٹ‬ ‫ں‬‫ی‬‫موٹ‬‫ی‬‫ک‬ ‫پرچون‬‫ی‬‫ل‬ ‫ڈال‬ ‫دوکان‬‫ی۔‬
‫ع‬ ‫قائم‬‫ی‬‫ک‬‫ی‬‫ب‬‫ی‬‫ٹ‬‫ی‬‫تاج‬'‫اپن‬‫ی‬‫رق‬ ‫ماں‬‫ی‬‫تھ‬ ‫پر‬ ‫قدموں‬ ‫کے‬ ‫اں‬‫ی۔‬‫اس‬
‫ک‬‫ی‬‫ن‬ ‫بدچ‬‫ی‬‫کر‬ ‫ہو‬ ‫مجبور‬ ‫ہاتھوں‬ ‫کے‬'‫سے‬ ‫پر‬ ‫چھت‬ ‫نے‬ ‫اس‬
‫کر‬ ‫لگا‬ ‫چھالنگ‬'‫خودکش‬‫ی‬‫ل‬ ‫کر‬‫ی۔‬‫ا‬ ‫حرف‬ ‫بہ‬ ‫حرف‬‫س‬‫ی‬‫ہوا‬ ‫طرح‬'
‫مائ‬ ‫سے‬ ‫طرح‬ ‫جس‬‫ی‬‫ب‬ ‫گوہر‬‫ی‬‫ب‬‫ی‬‫د‬ ‫دم‬ ‫نے‬‫ی‬‫تھا‬ ‫کہا‬ ‫وقت‬ ‫تے‬‫۔‬‫زم‬‫ی‬‫ن‬
‫زم‬ ‫مال‬ ‫کا‬‫ی‬‫ہ‬ ‫پر‬ ‫ن‬‫ی‬‫گ‬ ‫رہ‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬‫ام‬ ‫دمحم‬‫ی‬‫ع‬ ‫قائم‬ ‫اور‬ ‫ن‬‫ی‬‫دونوں‬'‫دن‬‫ی‬‫ا‬
‫خال‬ ‫سے‬‫ی‬‫گ‬ ‫ے‬ ‫چ‬ ‫ہاتھ‬‫ی‬‫ے‬‫۔‬‫رق‬‫ی‬‫سنگھ‬ ‫کرتار‬ ‫سردار‬ ‫عاشق‬ ‫کا‬ ‫اں‬'

19. 0091‫ک‬ ‫ہنگاموں‬ ‫کے‬‫ی‬‫گ‬ ‫ہو‬ ‫نذر‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬‫ام‬ ‫دمحم‬‫ی‬‫ہڑپا‬ ‫کا‬ ‫باپ‬ ‫کے‬ ‫ن‬
‫گ‬ ‫ہو‬ ‫ضائع‬‫ی‬‫ا‬'‫ب‬ ‫کچھ‬‫اق‬‫ی‬‫رہا‬ ‫نہ‬‫۔‬
‫مرشد‬‫ی‬‫س‬ ‫حضرت‬‫ی‬‫ک‬ ‫حضور‬ ‫غالم‬ ‫د‬‫ی‬‫شاد‬‫ی‬'‫س‬ ‫زاد‬ ‫ماموں‬‫ی‬‫دہ‬
‫ب‬ ‫سردار‬‫ی‬‫س‬ ‫بنت‬ ‫گم‬‫ی‬‫ع‬ ‫برکت‬ ‫د‬‫ی‬‫ہوئ‬ ‫سے‬‫ی۔‬‫ل‬ ‫اس‬‫ی‬‫دوسروں‬ ‫ے‬
‫ک‬‫ی‬‫نسبت‬'‫ک‬ ‫ان‬‫ی‬‫ننھ‬‫ی‬‫ز‬ ‫سے‬ ‫ال‬‫ی‬‫رہ‬ ‫قربت‬ ‫ادہ‬‫ی۔‬‫ی‬‫نگ‬ ‫گاؤں‬ ‫ہ‬‫ی‬'
‫تھے‬ ‫رکھتے‬ ‫ق‬ ‫تع‬ ‫سے‬ ‫سر‬ ‫امرت‬‫۔‬‫س‬‫ی‬‫ع‬ ‫گوہر‬ ‫د‬‫ی‬‫س‬ ‫اور‬‫ی‬‫برکت‬ ‫د‬
‫ع‬‫ی‬'‫بھائ‬ ‫دونوں‬‫ی‬‫تھے‬ ‫دوست‬ ‫م‬ ‫ع‬‫۔‬‫کھا‬‫پ‬ ‫تے‬‫ی‬‫حال‬ ‫خوش‬ ‫اور‬ ‫ٹے‬
‫تھے‬ ‫لوگ‬‫۔‬‫بھائ‬ ‫دونوں‬‫ی‬‫ک‬ ‫وں‬‫ی‬'‫بت‬‫ی‬‫زم‬ ‫کھوہ‬ ‫س‬‫ی‬‫تھ‬ ‫ن‬‫ی۔‬‫م‬ ‫اوالد‬‫ی‬‫ں‬'
‫پاس‬ ‫کے‬ ‫دونوں‬'‫س‬ ‫صرف‬‫ی‬‫ب‬ ‫سردار‬ ‫دہ‬‫ی‬‫تھ‬ ‫گم‬‫ی۔‬‫پ‬ ‫الڈ‬‫ی‬‫پ‬ ‫سے‬ ‫ار‬‫ی‬
‫بڑھ‬‫ی۔‬‫ی‬‫تش‬ ‫اہل‬ ‫گھرانہ‬ ‫ہ‬‫ی‬‫تھا‬ ‫ع‬‫۔‬‫ہاں‬ ‫کے‬ ‫ان‬'‫س‬ ‫مج‬‫ی‬‫ہوت‬ ‫ں‬‫ی‬‫رہت‬‫ی‬
‫تھ‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫م‬ ‫ق‬ ‫اور‬ ‫کتابوں‬‫ی‬‫کے‬ ‫نسخوں‬'‫تھے‬ ‫ہوئے‬ ‫لگے‬ ‫انبار‬‫۔‬
‫مرشد‬‫ی‬‫س‬ ‫حضرت‬‫ی‬‫حضور‬ ‫غالم‬ ‫د‬0060‫ی‬‫ا‬0090‫م‬‫ی‬‫ں‬'‫سب‬
‫کر‬ ‫چھاڑ‬ ‫چھوڑ‬ ‫کچھ‬'‫آئے‬ ‫اٹھ‬ ‫قصور‬‫۔‬‫مزدور‬ ‫محنت‬‫ی‬‫پ‬‫ی‬‫بنا‬ ‫شہ‬‫ی‬‫ا‬'
‫سرکار‬ ‫ازاں‬ ‫بعد‬‫ی‬‫اخت‬ ‫مالزمت‬‫ی‬‫ل‬ ‫کر‬ ‫ار‬‫ی۔‬‫دن‬ ‫لوگ‬‫ی‬‫ک‬ ‫ا‬‫ی‬‫اش‬‫ی‬‫ساتھ‬ ‫ا‬
‫ہ‬ ‫رکھتے‬‫ی‬‫ں‬'‫و‬ ‫سفر‬ ‫سامان‬ ‫کو‬ ‫کاغذوں‬ ‫اور‬ ‫کتابوں‬ ‫نے‬ ‫انہوں‬
‫ح‬‫ی‬‫بنا‬ ‫ات‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬
‫س‬‫ی‬‫غن‬ ‫غالم‬ ‫د‬‫ی‬‫کو‬'‫کوئ‬ ‫سے‬ ‫کاغذوں‬ ‫کتابوں‬‫ی‬‫دل‬‫چسپ‬‫ی‬‫تھ‬ ‫نہ‬‫ی۔‬
‫مرشد‬‫ی‬‫س‬ ‫حضرت‬ ‫ہ‬ ‫قب‬‫ی‬‫تھے‬ ‫عاشق‬ ‫کے‬ ‫کتابوں‬ ‫حضور‬ ‫غالم‬ ‫د‬
‫نے‬ ‫انہوں‬'‫بوس‬ ‫ان‬‫ی‬‫س‬ ‫کو‬ ‫کاغذوں‬ ‫دہ‬‫ی‬‫ل‬ ‫لگا‬ ‫سے‬ ‫نے‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬0011
‫م‬‫ی‬‫ں‬'‫ہوا‬ ‫انتقال‬ ‫کا‬ ‫ان‬'‫مائ‬ ‫تو‬‫ی‬‫ب‬ ‫سردار‬ ‫صاحب‬‫ی‬‫نے‬ ‫گم‬'‫اپنے‬
‫س‬ ‫حضرت‬ ‫خاوند‬‫ی‬‫کا‬ ‫حضور‬ ‫غالم‬ ‫د‬'‫ی‬‫س‬ ‫اثاثہ‬ ‫ہ‬‫ی‬‫ل‬ ‫لگا‬ ‫سے‬ ‫نے‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬
0002‫م‬‫ی‬‫ں‬'‫بھ‬ ‫وہ‬‫ی‬‫بس‬ ‫چل‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫کا‬ ‫ان‬‫ب‬ ‫بڑا‬‫ی‬‫ٹا‬'‫س‬‫ی‬‫حس‬ ‫منظور‬ ‫د‬‫ی‬‫ن‬'
‫ہم‬ ‫جو‬‫ی‬‫سے‬ ‫شہ‬'‫شوق‬ ‫کا‬ ‫عورتوں‬‫ی‬‫تھا‬ ‫رہا‬ ‫ن‬‫۔‬‫ک‬ ‫دان‬ ‫خان‬‫ی‬‫عورت‬

20. ‫کر‬ ‫دے‬ ‫طالق‬ ‫کو‬'‫ا‬‫ی‬‫نہ‬ ‫ک‬‫ی‬‫ں‬'‫ت‬ ‫چ‬ ‫دو‬‫ی‬‫پھرت‬‫ی‬‫عورت‬‫ی‬‫آ‬ ‫لے‬ ‫ں‬‫ی‬‫تھا‬ ‫ا‬'
‫گ‬ ‫ہو‬ ‫قابض‬ ‫پر‬ ‫سامان‬ ‫اور‬ ‫مکان‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬‫چھوٹا‬ ‫سے‬ ‫اس‬'‫س‬‫ی‬‫محبوب‬ ‫د‬
‫حس‬‫ی‬‫اس‬ ‫ن‬‫ی‬‫تھا‬ ‫ہوا‬ ‫بگاڑا‬ ‫کا‬'‫رد‬‫ی‬‫چسپ‬ ‫دل‬ ‫سے‬‫ی‬‫تھا‬ ‫رکھتا‬ ‫نہ‬
‫اور‬ ‫مکان‬‫ل‬ ‫کے‬ ‫سامان‬‫ی‬‫ل‬ ‫دوڑا‬ ‫بھاگا‬ ‫ے‬‫ی‬‫ش‬ ‫کن‬‫ی‬‫سے‬ ‫منہ‬ ‫کے‬ ‫ر‬'
‫ا‬‫ی‬‫بھ‬ ‫لقمہ‬ ‫ک‬‫ی‬‫سکا‬ ‫نکال‬ ‫نہ‬‫۔‬‫ب‬ ‫کر‬ ‫ہار‬ ‫تھک‬ ‫پھر‬‫ی‬‫گ‬ ‫ٹھ‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬‫چوروں‬
‫س‬ ‫مصداق‬ ‫کے‬ ‫مور‬ ‫پڑے‬ ‫کو‬‫ی‬‫حس‬ ‫منظور‬ ‫د‬‫ی‬‫سے‬ ‫بڑے‬ ‫کے‬ ‫ن‬
‫ب‬ ‫چھوٹے‬‫ی‬‫ٹے‬'‫حس‬ ‫وب‬ ‫مط‬‫ی‬‫ل‬ ‫کر‬ ‫قبضہ‬ ‫پر‬ ‫مکان‬ ‫نے‬ ‫ن‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬‫ذات‬‫ی‬
‫بھ‬ ‫مکان‬‫ی‬‫زوجان‬‫ی‬‫ک‬ ‫سازشوں‬‫ی‬‫بھ‬‫ی‬‫گ‬ ‫چڑھ‬ ‫نٹ‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬‫س‬‫ی‬‫منظور‬ ‫د‬
‫حس‬‫ی‬‫ک‬ ‫ن‬‫ل‬ ‫لے‬ ‫نے‬ ‫قضا‬ ‫و‬‫ی‬‫اور‬ ‫ا‬‫ی‬‫المثل‬ ‫ضرب‬ ‫ہ‬'‫پڑے‬ ‫کو‬ ‫چوروں‬
‫مور‬'‫پڑ‬ ‫کو‬ ‫موروں‬‫ی‬‫قضائ‬ ‫ں‬‫ی‬‫ں‬'‫پہنچا‬ ‫کو‬ ‫مقصود‬ ‫منزل‬‫۔‬‫اب‬ ‫مکان‬
‫بھ‬‫ی‬‫حس‬ ‫وب‬ ‫مط‬‫ی‬‫م‬ ‫تصرف‬ ‫اور‬ ‫قبضہ‬ ‫کے‬ ‫ن‬‫ی‬‫ہے‬ ‫ں‬‫۔‬
‫س‬ ‫حضرت‬‫ی‬‫حضور‬ ‫غالم‬ ‫د‬'‫ب‬ ‫چھوٹے‬ ‫سے‬ ‫سب‬ ‫اپنے‬‫ی‬‫مقصود‬ ‫ٹے‬
‫حسن‬ ‫مقصود‬ ‫المعروف‬ ‫صفدر‬‫ی‬‫کو‬'‫چ‬ ‫کچھ‬‫ی‬‫ز‬‫ی‬‫دے‬ ‫وقت‬ ‫مرتے‬ ‫ں‬
‫گ‬‫ی‬‫تھے‬ ‫ے‬‫۔‬‫کچھ‬‫دوران‬ ‫کے‬ ‫غدر‬ ‫کے‬ ‫قبضے‬'‫دست‬‫ی‬‫گ‬ ‫ہو‬ ‫اب‬‫ی‬‫ئں‬'
‫د‬ ‫جال‬ ‫کر‬ ‫سمجھ‬ ‫کوڑا‬ ‫کچھ‬‫ی‬‫گ‬‫ی‬‫ئں‬.‫کتاب‬ ‫جاندار‬ ‫اور‬ ‫صاف‬‫ی‬‫اور‬ ‫ں‬
‫رد‬ ‫کاغذ‬‫ی‬‫گ‬ ‫چڑھ‬‫ی‬‫ئں‬‫۔‬‫طرح‬ ‫اس‬'‫ج‬ ‫بابا‬‫ی‬‫س‬ ‫حضرت‬‫ی‬‫حضور‬ ‫غالم‬ ‫د‬
‫ک‬ ‫ان‬ ‫اور‬ ‫کالم‬ ‫کا‬‫ی‬‫ک‬ ‫بھرے‬ ‫آواز‬‫ی‬‫بھ‬ ‫سٹ‬‫ی‬‫گ‬ ‫ہو‬ ‫ضائع‬‫ی‬‫ے‬‫۔‬‫حضرت‬
‫س‬‫ی‬‫ک‬ ‫حضور‬ ‫غالم‬ ‫د‬‫ی‬‫شاعر‬‫ی‬‫وغ‬ ‫رجسٹر‬ ‫مشتمل‬ ‫پر‬‫ی‬‫باطور‬ ‫رہ‬
‫نشا‬‫ن‬‫ی‬'‫ک‬ ‫ان‬‫ی‬‫بڑ‬‫ی‬‫ب‬‫ی‬‫ٹ‬‫ی‬‫ب‬ ‫فضال‬‫ی‬‫گئ‬ ‫لے‬ ‫گم‬‫ی۔‬‫ی‬‫چ‬ ‫ہ‬‫ی‬‫ز‬‫ی‬‫کے‬ ‫ان‬ ‫ں‬
‫ب‬‫ی‬‫نے‬ ‫رسول‬ ‫شفقث‬ ‫ٹے‬'‫اپن‬‫ی‬‫م‬ ‫دکان‬‫ی‬‫ل‬ ‫کر‬ ‫استعمال‬ ‫ں‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫وقت‬‫ی‬
‫نص‬ ‫کے‬ ‫ان‬ ‫پر‬ ‫طور‬‫ی‬‫م‬ ‫ب‬‫ی‬‫مٹھائ‬ ‫ں‬‫ی‬‫ہوئ‬‫ی‬‫پھر‬ ‫اور‬'‫گر‬ ‫پر‬ ‫سڑکوں‬'
‫ہم‬ ‫کر‬‫ی‬‫ل‬ ‫کے‬ ‫شہ‬‫ی‬‫گئ‬ ‫ہو‬ ‫نابود‬ ‫ے‬‫ی‬‫ں‬
‫م‬‫ی‬‫ت‬ ‫اور‬ ‫کاغذوں‬ ‫بکھرے‬ ‫رف‬ ‫کالم‬ ‫اپنا‬ ‫کا‬ ‫ان‬ ‫پاس‬ ‫رے‬‫ی‬‫قصوں‬ ‫ن‬

21. ‫ک‬‫ی‬‫م‬ ‫صورت‬‫ی‬‫ہے‬ ‫موجود‬ ‫ں‬‫۔‬‫دست‬ ‫قصہ‬ ‫چوتھا‬‫ی‬‫نہ‬ ‫اب‬‫ی‬‫رہا‬ ‫ہو‬ ‫ں‬‫۔‬
‫م‬ ‫کوشش‬‫ی‬‫کہ‬ ‫ضرور‬ ‫ہوں‬ ‫ں‬‫ی‬‫ناکہ‬ ‫ں‬‫ی‬‫گا‬ ‫جائے‬ ‫مل‬ ‫سے‬ ‫ں‬‫۔‬‫قد‬‫ی‬‫م‬
‫ہے‬ ‫ظاہر‬ ‫صاف‬ ‫کاغذات‬0000‫ی‬‫ہ‬ ‫کے‬ ‫ے‬ ‫پہ‬ ‫سے‬ ‫اس‬ ‫ا‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫کچھ‬
‫تار‬ ‫اور‬ ‫سن‬ ‫پر‬‫ی‬‫نہ‬ ‫درج‬ ‫خ‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫ی‬‫بھ‬ ‫نام‬ ‫کا‬ ‫مصنف‬ ‫کہ‬ ‫تک‬ ‫ہاں‬‫ی‬‫درج‬
‫نہ‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫ہ‬ ‫پرانے‬ ‫بہت‬ ‫کچھ‬‫ی‬‫بوس‬ ‫اور‬ ‫ں‬‫ی‬‫ہ‬ ‫چکے‬ ‫ہو‬ ‫دہ‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫ی‬‫اردو‬ ‫ہ‬
‫پ‬‫نجاب‬‫ی‬‫م‬‫ی‬‫ہ‬ ‫ں‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫م‬ ‫ان‬‫ی‬‫ا‬ ‫سے‬ ‫ں‬‫ی‬‫پنجاب‬ ‫نہ‬ ‫اور‬ ‫ہے‬ ‫اردو‬ ‫نہ‬ ‫ک‬‫ی‬
‫ہے‬‫۔‬‫گالب‬ ‫اسے‬‫ی‬‫اردو‬‫ی‬‫گالب‬ ‫ا‬‫ی‬‫پنجاب‬‫ی‬‫ز‬ ‫کہنا‬‫ی‬‫گا‬ ‫ہو‬ ‫مناسب‬ ‫ادہ‬‫۔‬
‫ک‬ ‫کاغذ‬‫ی‬‫اچھ‬ ‫حالت‬‫ی‬‫نہ‬‫ی‬‫نہ‬ ‫تاہم‬ ‫ں‬‫ی‬‫بآسان‬ ‫ں‬‫ی‬‫ہے‬ ‫سکتا‬ ‫جا‬ ‫پڑھا‬‫۔‬
‫ک‬ ‫اس‬‫ی‬‫ز‬ ‫سے‬ ‫سال‬ ‫سو‬ ‫عمر‬‫ی‬‫ہے‬ ‫ادہ‬‫۔‬‫نہ‬ ‫پتا‬ ‫کچھ‬ ‫کا‬ ‫مصنف‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫ی‬‫ہ‬
‫س‬ ‫حضرت‬‫ی‬‫ع‬ ‫د‬‫ی‬‫ہ‬ ‫کا‬ ‫احمد‬‫ی‬‫راٹنگ‬ ‫نڈ‬‫بھ‬‫ی‬‫نہ‬‫ی‬‫ہے‬ ‫ں‬‫۔‬
‫تحر‬‫ی‬‫کوئ‬ ‫پر‬ ‫ر‬‫ی‬‫نہ‬ ‫درج‬ ‫عنوان‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫سے‬ ‫حوالہ‬ ‫کے‬ ‫مندرجات‬'
‫اسے‬‫۔۔۔۔۔‬‫کر‬ ‫حضور‬‫ی‬‫لملسو ہلص‬ ‫م‬‫تخ‬ ‫اور‬‫ی‬‫کائنات‬ ‫ق‬‫۔۔۔۔۔‬‫د‬ ‫عنوان‬‫ی‬‫سکتا‬ ‫جا‬ ‫ا‬
‫ہے‬‫۔‬‫س‬ ‫مختصر‬ ‫اس‬‫ی‬‫تحر‬‫ی‬‫ل‬ ‫کے‬ ‫ر‬‫ی‬‫ے‬'‫گ‬ ‫نے‬ ‫مصنف‬‫ی‬‫معروف‬ ‫ارہ‬'
‫ع‬ ‫متفق‬ ‫اور‬ ‫مستند‬‫ی‬‫مشکوتہ‬ ‫کتب‬ ‫ہ‬'‫قسطالن‬‫ی‬'‫احمد‬'‫بزار‬'
‫طبران‬‫ی‬'‫حاکم‬'‫ب‬‫ی‬‫ہق‬‫ی‬'‫حجر‬ ‫ابن‬ ‫حافظ‬'‫الرحمان‬ ‫رحمہم‬ ‫حبان‬ ‫ابن‬'
‫مک‬ ‫فتوحات‬‫ی‬‫ہ‬'‫التشر‬ ‫کتاب‬‫ی‬‫ک‬ ‫فات‬‫ی‬‫گردان‬ ‫ورق‬‫ی‬‫ک‬‫ی‬‫ہے‬'‫سے‬ ‫اس‬
‫ک‬ ‫مصنف‬‫ی‬‫م‬ ‫ع‬‫ی‬‫اہ‬‫ی‬‫کا‬ ‫ت‬'‫باخوب‬‫ی‬‫لگا‬ ‫اندازہ‬‫ی‬‫ہے‬ ‫سکتا‬ ‫جا‬ ‫ا‬‫۔‬
‫نے‬ ‫مصنف‬'‫پنجاب‬ ‫چند‬‫ی‬‫تحر‬ ‫لفظ‬ ‫کے‬‫ی‬‫م‬ ‫ر‬‫ی‬‫کرکے‬ ‫داخل‬ ‫ں‬'‫پنجاب‬‫ی‬
‫م‬‫ی‬‫ک‬ ‫تجربہ‬ ‫غالبا‬ ‫کا‬ ‫لکھنے‬ ‫ں‬‫ی‬‫اور‬ ‫ہے‬ ‫ا‬‫ی‬‫ہ‬‫تجربہ‬'‫کام‬‫ی‬‫تجربہ‬ ‫اب‬
‫نہ‬‫ی‬‫ہے‬ ‫ں‬‫۔‬‫نحو‬ ‫کا‬ ‫زبانوں‬ ‫دونوں‬‫ی‬‫س‬‫ی‬‫ہے‬ ‫تر‬ ‫الگ‬ ‫اپ‬ ‫ٹ‬'‫اور‬ ‫لہجہ‬
‫ہ‬ ‫ف‬ ‫مخت‬ ‫وب‬ ‫اس‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫پنجاب‬ ‫ے‬ ‫بھ‬ ‫مصنف‬‫ی‬‫گا‬ ‫ہو‬ ‫رہا‬'‫ل‬‫ی‬‫لکھنا‬ ‫کن‬
‫قطع‬ ‫بولنا‬ ‫اور‬‫ی‬‫ہ‬ ‫ہنر‬ ‫الگ‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫تحر‬‫ی‬‫بتات‬ ‫ر‬‫ی‬‫ہے‬'‫لکھنے‬ ‫کا‬ ‫اس‬ ‫کہ‬
‫واال‬'‫بن‬‫ی‬‫اد‬‫ی‬‫م‬ ‫اردو‬ ‫پر‬ ‫طور‬‫ی‬‫ہے‬ ‫واال‬ ‫لکھنے‬ ‫ں‬‫۔‬

22. ‫ذ‬ ‫درج‬‫ی‬‫امور‬ ‫ل‬'‫تحر‬‫ی‬‫ر‬‫م‬‫ی‬‫نما‬ ‫ں‬‫ی‬‫ہ‬ ‫اں‬‫ی‬‫ں‬
1- ‫سار‬‫ی‬‫تحر‬‫ی‬‫ا‬ ‫ر‬‫ی‬‫ہ‬ ‫ک‬‫ی‬‫پ‬‫ی‬‫م‬ ‫رے‬‫ی‬‫ہے‬ ‫ں‬‫۔‬‫پ‬ ‫نئے‬‫ی‬‫ل‬ ‫کے‬ ‫رے‬‫ی‬‫ے‬
‫م‬ ‫استعمال‬ ‫اور‬ ‫لفظ‬‫ی‬‫ال‬ ‫ں‬‫ی‬‫گ‬ ‫ا‬‫ی‬‫ہے‬ ‫ا‬‫۔‬
2- ‫نہ‬ ‫استعمال‬ ‫کا‬ ‫رموز‬‫ی‬‫ک‬ ‫ں‬‫ی‬‫گ‬ ‫ا‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬‫ل‬ ‫کے‬ ‫پوائنٹ‬ ‫نئے‬‫ی‬‫اور‬ ‫ے‬'‫جب‬
‫باق‬ ‫کہ‬‫ی‬‫ل‬ ‫کے‬‫ی‬‫ے‬'‫ک‬ ‫استعمال‬ ‫کا‬ ‫سکتہ‬ ‫محض‬‫ی‬‫گ‬ ‫ا‬‫ی‬‫ہے‬ ‫ا‬‫۔‬
3- ‫گ‬ ‫لکھے‬ ‫کر‬ ‫مال‬ ‫لفظ‬‫ی‬‫ہ‬ ‫ے‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫ی‬‫ہ‬ ‫ہ‬‫ی‬‫تھا‬ ‫مستعمل‬ ‫طور‬‫۔‬
4- ‫چشم‬ ‫دو‬‫ی‬‫ل‬ ‫کے‬ ‫حے‬‫ی‬‫ے‬'‫م‬ ‫استعمال‬ ‫مقصورہ‬ ‫حے‬‫ی‬‫الئ‬ ‫ں‬‫ی‬
‫گئ‬‫ی‬‫ہے‬‫۔‬
5- ‫ل‬ ‫کے‬ ‫لفظ‬ ‫جس‬‫ی‬‫ے‬'‫ہے‬ ‫مستعمل‬ ‫مقصورہ‬ ‫حے‬ ‫آج‬'‫کے‬ ‫اس‬
‫ل‬‫ی‬‫ے‬'‫چشم‬ ‫دو‬‫ی‬‫ک‬ ‫استعمال‬ ‫حے‬‫ی‬‫گئ‬‫ی‬‫ہے‬‫۔‬
6- ‫ک‬ ‫غنہ‬ ‫نون‬‫ی‬‫جگہ‬'‫م‬ ‫استعمال‬ ‫نون‬‫ی‬‫الئ‬ ‫ں‬‫ی‬‫گئ‬‫ی‬‫ہے‬‫۔‬
7- ‫ت‬‫ی‬‫ط‬ ‫کو‬ ‫ار‬‫ی‬‫تھا‬ ‫جاتا‬ ‫لکھا‬ ‫ار‬'‫تحر‬ ‫اس‬‫ی‬‫م‬ ‫ر‬‫ی‬‫بھ‬ ‫ں‬‫ی‬‫ط‬‫ی‬‫ہ‬ ‫ار‬‫ی‬
‫گ‬ ‫لکھا‬‫ی‬‫ہ‬ ‫ا‬‫ے‬
8- ‫ک‬ ‫ے‬‫ی‬‫بجائے‬‫ی‬‫ک‬ ‫استعمال‬‫ی‬‫گئ‬‫ی‬‫ہے‬‫۔‬‫م‬ ‫عہد‬ ‫اس‬‫ی‬‫ں‬‫ی‬‫ہ‬ ‫ہ‬‫ی‬
‫عموم‬‫ی‬‫تھا‬ ‫ن‬ ‫چ‬‫۔‬
‫ترم‬‫ی‬‫م‬‫ی‬‫متن‬
‫نور‬ ‫ہللا‬ ‫ق‬ ‫خ‬ ‫ما‬ ‫اول‬‫ی۔‬
‫مشکوتہ‬'‫قسطالن‬‫ی‬.'‫احمد‬'‫بزار‬'‫طبران‬‫ی‬'‫حاکم‬'‫ب‬‫ی‬‫ہق‬‫ی‬'‫ابن‬ ‫حافظ‬
‫حجر‬'‫الرحمان‬ ‫رحمہم‬ ‫حبان‬ ‫ابن‬
‫لملسو ہلص‬ ‫ہللا‬ ‫رسول‬ ‫:قال‬

23. ‫ان‬‫ی‬‫النب‬ ‫خاتم‬ ‫مکتوب‬ ‫عندہللا‬‫یی‬‫ف‬ ‫لمنجدل‬ ‫آدم‬ ‫وان‬ ‫ن‬‫ی‬‫ط‬‫ی‬‫و‬ ‫نتہ‬
‫امر‬ ‫باول‬ ‫ساخبرکم‬‫ی‬‫ابراھ‬ ‫دعوتہ‬‫ی‬‫ع‬ ‫وبشارتہ‬ ‫م‬‫ی‬‫س‬‫ی‬‫ورؤ‬‫ی‬‫ام‬ ‫ا‬‫ی‬
‫الت‬‫ی‬‫ح‬ ‫راءات‬‫ی‬‫وضعتن‬ ‫ن‬‫ی‬‫قصور‬ ‫لہامنہ‬ ‫نورافاء‬ ‫لہا‬ ‫وقدخرخرج‬
‫الشام‬
‫وس‬ ‫موالنا‬ ‫حضرت‬ ‫اور‬‫ی‬‫مح‬ ‫ددنا‬‫ی‬‫الد‬‫ی‬‫عرب‬ ‫بن‬ ‫ن‬‫ی‬‫اپن‬‫ی‬‫کتاب‬
‫مک‬ ‫فتوحات‬‫ی‬‫کے‬ ‫ہ‬2‫ک‬ ‫قت‬ ‫خ‬ ‫کے‬ ‫باب‬‫ی‬‫پ‬‫ی‬‫ب‬ ‫کے‬ ‫دائش‬‫ی‬‫م‬ ‫ان‬‫ی‬‫ں‬
‫ہ‬ ‫لکھتے‬‫ی‬‫ں‬ :
‫ہ‬‫ی‬‫ف‬ ‫ظاھر‬ ‫اول‬ ‫و‬ ‫بائزہ‬ ‫مبتدالعالم‬ ‫فاکان‬ ‫ن‬‫ی‬‫وجود‬
‫ی‬‫عن‬‫ی‬‫لملسو ہلص‬ ‫حضرت‬‫اغ‬ ‫وجود‬ ‫اور‬ ‫شروع‬ ‫کا‬ ‫جہان‬ ‫تمام‬‫ی‬‫پ‬‫ی‬‫دا‬‫ی‬‫م‬ ‫ش‬‫ی‬‫ں‬
‫ہ‬ ‫اول‬ ‫ظاہر‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬
‫التشر‬ ‫کتاب‬‫ی‬‫م‬ ‫فات‬‫ی‬‫ابوھر‬ ‫حضرت‬ ‫ں‬‫ی‬‫رض‬ ‫رہ‬‫ی‬‫تعال‬ ‫ہللا‬‫ی‬‫سے‬ ‫عنہ‬
‫مرو‬‫ی‬‫ہے‬'‫ع‬ ‫ےہللا‬ ‫ص‬ ‫کائنات‬ ‫سرور‬ ‫جو‬‫ی‬‫حضرت‬ ‫نے‬ ‫م‬ ‫وس‬ ‫ہ‬
‫جبرائ‬‫ی‬‫پوچ‬ ‫سے‬ ‫ل‬‫ھا‬'‫ک‬ ‫آپ‬ ‫عمر‬‫ی‬‫ک‬ ‫برسوں‬ ‫کتنے‬‫ی‬‫ہے‬
‫جبرائ‬ ‫حضرت‬‫ی‬‫ع‬ ‫ل‬‫ی‬‫ک‬ ‫عرض‬ ‫نے‬ ‫السالم‬ ‫ہ‬‫ی‬‫ا‬:‫ی‬‫حب‬ ‫ا‬‫ی‬‫لملسو ہلص‬ ‫ہللا‬ ‫ب‬
‫نہ‬ ‫وم‬ ‫مع‬ ‫کچھ‬ ‫حال‬ ‫کا‬ ‫برسوں‬ ‫مجھے‬‫ی‬‫ہے‬ ‫وم‬ ‫مع‬ ‫حال‬ ‫اتنا‬ ‫ں‬.‫جو‬
‫چوتھ‬‫ی‬‫م‬ ‫حجاب‬‫ی‬‫ا‬ ‫ں‬‫ی‬‫ہے‬ ‫ہوتا‬ ‫ظاہر‬ ‫سے‬ ‫برس‬ ‫ہزار‬ ‫ستر‬ ‫ستارہ‬ ‫ک‬
‫م‬ ‫اور‬‫ی‬‫د‬ ‫مرتبہ‬ ‫ہزار‬ ‫بہتر‬ ‫ستارہ‬ ‫وہ‬ ‫نے‬ ‫ں‬‫ی‬‫ہے‬ ‫کھا‬‫۔‬
‫لملسو ہلص‬ ‫فقال‬‫ی‬‫جبرائ‬ ‫ا‬‫ی‬‫رب‬ ‫وعزت‬ ‫ل‬‫ی‬‫النجم‬ ‫ذلک‬ ‫انا‬‫۔‬
‫لملسو ہلص‬ ‫حضرت‬ ‫آں‬ ‫اور‬‫ک‬‫ی‬‫اول‬‫ی‬‫ت‬‫ی‬‫عن‬‫ی‬‫پ‬ ‫سب‬‫ی‬‫دا‬‫ی‬‫ہوونا‬ ‫افضل‬ ‫سے‬ ‫ش‬
‫اولو‬ ‫اور‬ ‫پاونا‬ ‫قرار‬ ‫کا‬ ‫وقات‬ ‫مخ‬ ‫سب‬ ‫اصول‬ ‫اصل‬ ‫اور‬‫ی‬‫اعن‬ ‫ت‬‫ی‬‫سب‬
‫احاد‬ ‫بہت‬ ‫ہونا‬ ‫افضل‬ ‫اور‬ ‫ہونا‬ ‫بہتر‬ ‫سے‬‫ی‬‫شر‬ ‫آثار‬ ‫و‬ ‫مبارکہ‬ ‫ث‬‫ی‬‫فہ‬
‫ہے‬ ‫ثابت‬ ‫سے‬‫کا‬ ‫سب‬ ‫ان‬ ‫حاصل‬ ‫اور‬‫ی‬‫ہ‬ ‫ہ‬‫ی‬‫و‬ ‫تبارک‬ ‫ہللا‬ ‫جو‬ ‫ہے‬
‫تعال‬‫ی‬‫آسمانان‬ ‫نے‬‫۔‬‫زم‬‫ی‬‫عرش‬ ‫اور‬ ‫نان‬‫۔‬‫کرس‬‫ی۔‬‫لوح‬‫۔‬‫م‬ ‫ق‬‫۔‬‫بہشت‬‫۔‬

24. ‫دوزخ‬‫۔‬‫فرشتے‬‫۔‬‫ک‬ ‫وقات‬ ‫مخ‬ ‫تمام‬ ‫کہ‬ ‫ب‬ ‫بشر‬ ‫اور‬ ‫جن‬‫ی‬‫پ‬‫ی‬‫دا‬‫ی‬‫سے‬ ‫ش‬
‫کئ‬ ‫ے‬ ‫پہ‬‫ی‬‫لملسو ہلص‬ ‫حضرت‬ ‫آں‬ ‫سرور‬ ‫مظہر‬ ‫نور‬ ‫برس‬ ‫ہزار‬‫پ‬ ‫کا‬‫ی‬‫دا‬
‫فرما‬‫ی‬‫م‬ ‫کے‬ ‫جہان‬ ‫اور‬ ‫ا‬‫ی‬‫م‬ ‫دان‬‫ی‬‫ہللا‬ ‫ں‬‫ک‬ ‫مبارک‬ ‫نور‬ ‫اس‬ ‫شانہ‬ ‫جل‬‫ی‬
‫ترب‬‫ی‬‫د‬ ‫فرما‬ ‫ت‬‫ی۔‬
‫کبھ‬‫ی‬‫کبھ‬ ‫اور‬ ‫فرماتے‬ ‫مامور‬ ‫سے‬ ‫آمود‬ ‫خشوع‬ ‫سجود‬ ‫کو‬ ‫اس‬‫ی‬
‫تسب‬‫ی‬‫تقد‬ ‫و‬ ‫ح‬‫ی‬‫م‬ ‫س‬‫ی‬‫رکھتے‬ ‫مشغول‬ ‫ں‬‫۔‬‫ک‬ ‫نور‬ ‫پاک‬ ‫اس‬ ‫اور‬‫ی‬
‫رہا‬‫ی‬‫بنائے‬ ‫پردے‬ ‫بہت‬ ‫واسطے‬ ‫کے‬ ‫ش‬‫۔‬‫م‬ ‫پردے‬ ‫ہر‬‫ی‬‫مدت‬ ‫بہت‬ ‫ں‬
‫تسب‬ ‫خاص‬ ‫تک‬‫ی‬‫فرما‬ ‫مشغول‬ ‫ساتھ‬ ‫کے‬ ‫ح‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬
‫وال‬ ‫پردوں‬ ‫تمام‬‫ی‬‫گ‬ ‫گزر‬ ‫مدت‬ ‫جب‬‫ئ‬‫ی‬‫باہر‬ ‫نے‬ ‫مبارک‬ ‫نور‬ ‫اس‬ ‫تب‬
‫ل‬ ‫سانس‬ ‫کے‬ ‫ہو‬ ‫افزا‬ ‫رونق‬‫ی‬‫فرما‬ ‫شروع‬ ‫نا‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬‫سانسوں‬ ‫متبرک‬ ‫ان‬
‫فرشتے‬ ‫سے‬'‫انب‬ ‫ارواح‬‫ی‬‫واول‬ ‫ا‬‫ی‬‫وصد‬ ‫ا‬‫ی‬‫ق‬‫ی‬‫وسائرمؤمن‬ ‫ن‬‫ی‬‫پ‬ ‫کو‬ ‫ن‬‫ی‬‫دا‬
‫فرما‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬‫عرش‬ ‫سے‬ ‫نور‬ ‫جوہر‬ ‫اس‬ ‫اور‬'‫کرس‬‫ی‬'‫لوح‬'‫م‬ ‫ق‬'‫بہشت‬'
‫ماد‬ ‫اصول‬ ‫اور‬ ‫دوژخ‬‫ی‬‫زم‬ ‫و‬ ‫آسمان‬‫ی‬‫سورج‬ ‫اور‬ ‫ن‬'‫ستارے‬ ‫چند‬'
‫در‬‫ی‬‫ا‬'‫پہاڑ‬‫وغ‬‫ی‬‫پ‬ ‫رہ‬‫ی‬‫فرمائے‬ ‫دا‬.‫زم‬ ‫پھر‬‫ی‬‫پھ‬ ‫کو‬ ‫آسمان‬ ‫اور‬ ‫ن‬‫ی‬‫کے‬ ‫ال‬
‫ا‬ ‫ہر‬ ‫اور‬ ‫بنائے‬ ‫طبقے‬ ‫سات‬ ‫سات‬‫ی‬‫م‬ ‫طبقہ‬ ‫ک‬‫ی‬‫پ‬ ‫اک‬ ‫اک‬ ‫ں‬‫ی‬‫دا‬‫ی‬‫کا‬ ‫ش‬
‫فرما‬ ‫مقرر‬ ‫مقام‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬
‫دوسر‬ ‫اور‬‫ی‬‫روا‬‫ی‬‫م‬ ‫ت‬‫ی‬‫آ‬ ‫طرح‬ ‫اس‬ ‫ں‬‫ی‬‫ہے‬ ‫ا‬'‫مبارک‬ ‫نور‬ ‫اس‬ ‫جب‬ ‫کہ‬
‫ل‬ ‫سانس‬ ‫نے‬ ‫الظہور‬‫ی‬‫ک‬ ‫شروع‬ ‫نا‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬‫سے‬ ‫سانسوں‬ ‫ان‬'‫پ‬‫ی‬‫غبران‬
‫ع‬‫ی‬‫م‬ ‫مہ‬ ‫س‬ ‫واال‬ ‫الصحورت‬ ‫ہم‬‫البر‬ ‫خالق‬ ‫ن‬‫ی‬‫اول‬ ‫اور‬ ‫ہ‬‫ی‬‫ا‬'‫شہ‬‫ی‬‫دان‬'
‫عارفان‬'‫عالمان‬'‫عابدان‬'‫زاھدان‬‫۔‬‫ک‬ ‫مومنان‬ ‫عام‬ ‫اور‬‫ی‬‫پ‬ ‫ارواح‬‫ی‬‫دا‬
‫ہوئے‬‫۔‬

25. ‫تقس‬ ‫پر‬ ‫حصوں‬ ‫دس‬ ‫کو‬ ‫طہور‬ ‫و‬ ‫طاہر‬ ‫نور‬ ‫اس‬ ‫پھر‬‫ی‬‫فرما‬ ‫م‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬‫اور‬
‫دسو‬‫ی‬‫سے‬ ‫حصہ‬ ‫ں‬'‫تعال‬ ‫و‬ ‫تبارک‬ ‫خدائے‬‫ی‬‫بنا‬ ‫جوہر‬ ‫نےاک‬‫ی‬‫ا‬'‫طول‬
‫اعن‬ ‫کا‬ ‫جس‬ ‫عرض‬ ‫اور‬‫ی‬‫لمبائ‬‫ی‬‫چوڑان‬'‫ہزا‬ ‫چار‬ ‫چار‬‫کا‬ ‫برس‬ ‫ر‬
‫تھا‬ ‫رستہ‬.‫م‬ ‫گوہر‬ ‫ے‬ ‫اع‬ ‫جوہر‬ ‫اس‬‫ی‬‫ں‬'‫ک‬ ‫رحمت‬‫ی‬‫فرمائ‬ ‫نظر‬ ‫اک‬‫ی۔‬
‫ح‬ ‫بسبب‬‫ی‬‫ا‬'‫پان‬ ‫ادھا‬ ‫اور‬ ‫کانپا‬ ‫مبارک‬ ‫جوہر‬ ‫وہ‬‫ی‬‫گ‬ ‫بن‬‫ی‬‫ادھا‬ ‫اور‬ ‫ا‬
‫گ‬ ‫ہو‬ ‫اگ‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬‫پان‬ ‫اس‬‫ی‬‫سے‬'‫در‬‫ی‬‫پ‬ ‫ا‬‫ی‬‫در‬ ‫ان‬ ‫اور‬ ‫ہوئے‬ ‫دا‬‫ی‬‫ک‬ ‫اوں‬‫ی‬
‫ٹھاٹھ‬‫ی‬‫گئ‬ ‫ہو‬ ‫شروع‬ ‫ں‬‫ی‬‫ک‬ ‫ان‬ ‫اور‬ ‫ں‬‫ی‬‫سبب‬ ‫کے‬ ‫نے‬ ‫ھ‬ ‫اور‬ ‫حرکت‬
‫سے‬'‫ہوا‬‫ی‬‫گ‬ ‫ہو‬ ‫شروع‬ ‫نا‬ ‫چ‬ ‫ں‬‫ئ‬‫ی‬‫اغ‬ ‫و‬ ‫خ‬ ‫ں‬ ‫ہواو‬ ‫ان‬ ‫اور‬ ‫ں‬‫ی‬‫جگہ‬‫ی‬‫ں‬
‫ہوئ‬ ‫مقرر‬‫ی‬‫زم‬ ‫اور‬ ‫ں‬‫ی‬‫ک‬ ‫آسمان‬ ‫سے‬ ‫ن‬‫ی‬‫طرف‬'‫تک‬ ‫کوہان‬ ‫بارہ‬'‫ہوا‬
‫زمہر‬ ‫اوپر‬ ‫اس‬ ‫اور‬ ‫ہے‬ ‫مقام‬ ‫کا‬‫ی‬‫ر‬'‫در‬‫ی‬‫وغ‬ ‫ا‬‫ی‬‫قر‬ ‫اور‬ ‫رھما‬‫ی‬‫آسمان‬ ‫ب‬
‫کے‬'‫پان‬ ‫کو‬ ‫اگ‬ ‫پھر‬ ‫اور‬ ‫ہے‬ ‫موجود‬ ‫کرہ‬ ‫کا‬ ‫اگ‬‫ی‬‫پر‬'‫فرما‬ ‫غالب‬‫ی‬‫ا‬
‫پان‬ ‫اور‬‫ی‬‫ک‬ ‫اگ‬ ‫نے‬‫ی‬‫گرم‬‫ی‬‫سبب‬ ‫کے‬'‫کھا‬ ‫جوش‬ ‫جب‬‫ی‬‫ا‬'‫اس‬ ‫تو‬‫ی‬(
‫سے‬(‫پ‬ ‫جھاگ‬‫ی‬‫گئ‬ ‫ہو‬ ‫دا‬‫ی‬‫زم‬ ‫سے‬ ‫جھاگ‬ ‫اس‬ ‫اور‬‫ی‬‫بنائ‬ ‫ن‬‫ی‬‫گئ‬‫ی‬'
‫پ‬ ‫بخارات‬ ‫جو‬ ‫سے‬ ‫جھاگ‬ ‫اس‬ ‫پھر‬‫ی‬‫ہوئے‬ ‫دا‬'‫مادہ‬ ‫اصل‬ ‫سے‬ ‫ان‬
‫سبب‬ ‫کے‬ ‫جانے‬ ‫سمٹ‬ ‫کے‬ ‫موجوں‬ ‫اور‬ ‫بنا‬ ‫کا‬ ‫آسمان‬'‫پ‬ ‫پہاڑ‬‫ی‬‫دا‬
‫ہوئے‬‫۔‬‫زم‬‫ی‬‫آمدہ‬ ‫لرزہ‬ ‫تب‬ ‫از‬ ‫ن‬‫۔۔۔۔۔۔۔۔‬‫م‬ ‫بردانش‬ ‫کوفت‬ ‫فرو‬‫ی‬‫خ‬
‫کوہ‬‫۔۔۔۔۔۔‬
‫زم‬‫ی‬‫پان‬ ‫پر‬ ‫ن‬‫ی‬‫سبب‬ ‫کے‬ ‫ہونے‬ ‫کھڑا‬'‫ت‬ ‫ہ‬ ‫وقت‬ ‫ہر‬‫ی‬‫تھ‬‫ی‬.‫ہللا‬
‫وتعال‬ ‫تبارک‬‫ی‬‫ک‬ ‫اس‬ ‫نے‬‫ی‬‫بےقرار‬‫ی‬‫واسطے‬ ‫کے‬ ‫کرنے‬ ‫دور‬'‫ان‬
‫سے‬ ‫سمٹاو‬ ‫اور‬ ‫ٹھاٹھوں‬'‫پ‬ ‫پہاڑ‬‫ی‬‫زم‬ ‫کے‬ ‫فرما‬ ‫دا‬‫ی‬‫قائم‬ ‫پر‬ ‫ن‬
‫بج‬ ‫اک‬ ‫اور‬ ‫فرمائے‬‫ی‬‫م‬ ‫پہاڑوں‬‫ی‬‫پہنچ‬ ‫ں‬‫ی‬'‫معادن‬ ‫اسے‬‫ی‬‫عن‬‫ی‬‫کھانا‬
‫پ‬‫ی‬‫ٹکرا‬ ‫سے‬ ‫پتھر‬ ‫لوہا‬ ‫جب‬ ‫اور‬ ‫ہوا‬ ‫دا‬‫ی‬‫ا‬'‫چنگاڑ‬ ‫سے‬ ‫اس‬‫ی‬‫پ‬‫ی‬‫ہو‬ ‫دا‬
‫کے‬'‫ابل‬ ‫اگ‬‫اٹھ‬‫ی‬‫سے‬ ‫اگ‬ ‫اس‬ ‫اور‬'‫ط‬ ‫مادہ‬ ‫کا‬ ‫دوزخ‬‫ی‬‫ارہوا‬‫۔‬

26. ‫ازاں‬ ‫بعد‬'‫زم‬‫ی‬‫پھ‬ ‫کو‬ ‫ن‬‫ی‬‫ال‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬‫کہ‬ ‫تا‬ ‫دجہہا‬ ‫ذلک‬ ‫بعد‬ ‫واالرض‬
‫ح‬‫ی‬‫وانات‬'‫وحش‬‫ی‬‫چوپائے‬ ‫اور‬ ‫درندے‬ ‫اور‬ ‫جانور‬'‫م‬ ‫اس‬‫ی‬‫مقام‬ ‫ں‬
‫کر‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫زم‬ ‫پھر‬‫ی‬‫م‬ ‫طبقے‬ ‫ہر‬ ‫اور‬ ‫بنائے‬ ‫طبقے‬ ‫سات‬ ‫کے‬ ‫ن‬‫ی‬‫ں‬'‫الگ‬
‫سے‬ ‫وں‬ ‫شع‬ ‫کے‬ ‫اگ‬ ‫اور‬ ‫ٹھرائے‬ ‫مقام‬ ‫کے‬ ‫وقات‬ ‫مخ‬ ‫الگ‬'‫جنوں‬
‫بنا‬ ‫کو‬‫ی‬‫زم‬ ‫اور‬ ‫ا‬‫ی‬‫فرما‬ ‫ط‬ ‫مس‬ ‫کو‬ ‫ان‬ ‫پر‬ ‫ن‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬
‫کو‬ ‫بہشت‬'‫ستاو‬‫ی‬‫ند‬ ‫ب‬ ‫پر‬ ‫آسمان‬ ‫ں‬‫ی‬‫بخش‬‫ی‬‫ستاو‬ ‫دوزخ‬ ‫اور‬‫ی‬‫ں‬
‫زم‬‫ی‬‫ے‬ ‫ت‬ ‫کے‬ ‫ن‬'‫فرمائ‬ ‫قائم‬‫ی‬‫ک‬ ‫جن‬ ‫اور‬‫ی‬‫روشن‬‫ی‬‫واسطے‬ ‫کے‬
‫سورج‬'‫چمکائے‬ ‫ستارے‬ ‫اور‬ ‫چاند‬‫۔‬‫نجوم‬ ‫فوائد‬‫۔‬‫مت‬ ‫ظ‬ ‫اور‬ ‫نور‬
‫سے‬ ‫مادوں‬ ‫کے‬'‫رات‬ ‫اور‬ ‫دن‬'‫پ‬ ‫تمام‬ ‫پھر‬‫ی‬‫دا‬‫ی‬‫کو‬ ‫وقات‬ ‫مخ‬ ‫اور‬ ‫ش‬
‫ا‬‫حب‬ ‫پنے‬‫ی‬‫قر‬ ‫ب‬‫ی‬‫فرما‬ ‫قربان‬ ‫پر‬ ‫ب‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬
‫وافد‬‫ی‬‫لک‬ ‫ت‬‫ی‬‫ع‬‫ی‬‫ک‬‫ی‬‫ع‬ ‫ہللا‬ ‫ے‬ ‫ص‬ ‫دمحم‬ ‫ا‬‫ی‬‫م‬ ‫وس‬ ‫ہ‬
‫ترم‬‫ی‬‫م‬‫ی‬‫حروف‬ ‫اور‬ ‫الفاظ‬
‫سانس‬'‫کانپا‬'‫ساتھ‬
‫جب‬'‫تب‬'‫کبھ‬‫ی‬
‫م‬‫ی‬‫ں‬'‫پر‬'‫اور‬
‫ان‬'‫جس‬'‫وہ‬
‫کا‬'‫کے‬'‫ک‬‫ی‬'‫کو‬
‫تھا‬'‫گئ‬‫ی‬‫ں‬
‫تے‬'‫ت‬‫ی‬
‫ئ‬‫ی‬‫ں‬'‫وں‬'‫ی‬‫ا‬'‫ی‬‫ں‬
‫ا‬'‫تھ‬'‫ں‬'‫و‬'‫ہ‬'‫ے‬

27. ‫تحر‬‫ی‬‫متن‬ ‫اصل‬ ‫کا‬ ‫ر‬
‫ہللا‬ ‫ق‬ ‫خ‬ ‫ما‬ ‫اول‬‫نور‬‫ی۔‬‫مشکوتہ‬.‫قسطالن‬‫ی‬.‫احمد‬.‫بزار‬‫۔‬‫طبران‬‫ی۔‬
‫حاکم‬‫۔‬‫ب‬‫ی‬‫ہق‬‫ی۔‬‫حجر‬ ‫ابن‬ ‫حافظ‬‫۔‬‫رسول‬ ‫قال‬ ‫الرحمان‬ ‫رحمہم‬ ‫حبان‬ ‫ابن‬
‫لملسو ہلص‬ ‫ہللا‬‫ان‬‫ی‬‫النب‬ ‫خاتم‬ ‫مکتوب‬ ‫عندہللا‬‫یی‬‫ف‬ ‫لمنجدل‬ ‫آدم‬ ‫وان‬ ‫ن‬‫ی‬‫ط‬‫ی‬‫و‬ ‫نتہ‬
‫امر‬ ‫باول‬ ‫ساخبرکم‬‫ی‬‫ابراھ‬ ‫دعوتہ‬‫ی‬‫ع‬ ‫وبشارتہ‬ ‫م‬‫ی‬‫س‬‫ی‬‫ورؤ‬‫ی‬‫ام‬ ‫ا‬‫ی‬
‫الت‬‫ی‬‫ح‬ ‫راءات‬‫ی‬‫و‬ ‫ن‬‫ضعتن‬‫ی‬‫قصور‬ ‫لہامنہ‬ ‫نورافاء‬ ‫لہا‬ ‫وقدخرخرج‬
‫وس‬ ‫موالنا‬ ‫حضرت‬ ‫اور‬ ‫الشام‬‫ی‬‫مح‬ ‫ددنا‬‫ی‬‫الد‬‫ی‬‫عرب‬ ‫بن‬ ‫ن‬‫ی‬‫اپن‬‫ی‬‫کتاب‬
‫مک‬ ‫فتوحات‬‫ی‬‫د‬ ‫ہ‬‫ی‬2‫د‬ ‫قت‬ ‫خ‬ ‫وچ‬ ‫باب‬‫ی‬‫پ‬‫ی‬‫د‬ ‫دائش‬‫ی‬‫ب‬‫ی‬‫وچ‬ ‫ان‬
‫ہ‬ ‫لکہدے‬‫ی‬‫ف‬ ‫ظاھر‬ ‫اول‬ ‫و‬ ‫بائزہ‬ ‫مبتدالعالم‬ ‫فاکان‬ ‫ن‬‫ی‬‫وجود‬‫ی‬‫عن‬‫ی‬
‫لملسو ہلص‬ ‫حضرت‬‫ا‬ ‫وجود‬ ‫اور‬ ‫شروع‬ ‫دا‬ ‫جہان‬ ‫تمام‬‫غ‬‫ی‬‫پ‬‫ی‬‫دا‬‫ی‬‫ظاہر‬ ‫وچ‬ ‫ش‬
‫ہ‬ ‫اول‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬‫التشر‬ ‫کتاب‬‫ی‬‫ابوھر‬ ‫حضرت‬ ‫وچ‬ ‫فات‬‫ی‬‫رض‬ ‫رہ‬‫ی‬‫تعال‬ ‫ہللا‬‫ی‬
‫مرو‬ ‫سے‬ ‫عنہ‬‫ی‬‫ع‬ ‫ےہللا‬ ‫ص‬ ‫کائنات‬ ‫سرور‬ ‫جو‬ ‫ہے‬‫ی‬‫نے‬ ‫م‬ ‫وس‬ ‫ہ‬
‫جبرائ‬ ‫حضرت‬‫ی‬‫پوچھ‬ ‫سے‬ ‫ل‬‫ی‬‫تہاڈ‬ ‫عمر‬ ‫ا‬‫ی‬‫د‬ ‫برسان‬ ‫کتنے‬‫ی‬‫ہے‬
‫جبرائ‬ ‫حضرت‬‫ی‬‫ع‬ ‫ل‬‫ی‬‫ک‬ ‫عرض‬ ‫نے‬ ‫السالم‬ ‫ہ‬‫ی‬‫تا‬‫ی‬‫حب‬ ‫ا‬‫ی‬‫لملسو ہلص‬ ‫ہللا‬ ‫ب‬
‫م‬‫ی‬‫برساند‬ ‫نوں‬‫نہ‬ ‫وم‬ ‫مع‬ ‫کچھ‬ ‫حال‬ ‫ا‬‫ی‬‫جو‬ ‫ہے‬ ‫وم‬ ‫مع‬ ‫حال‬ ‫اتنا‬ ‫ں‬
‫چوتہ‬‫ی‬‫ا‬ ‫وچ‬ ‫حجاب‬‫ی‬‫ظاہر‬ ‫پچھے‬ ‫توں‬ ‫برس‬ ‫ہزار‬ ‫ستر‬ ‫ستارہ‬ ‫ک‬
‫م‬ ‫اور‬ ‫ہے‬ ‫ہوندا‬‫ی‬‫ن‬‫ی‬‫د‬ ‫مرتبہ‬ ‫ہزار‬ ‫بہتر‬ ‫ستارہ‬ ‫اوہ‬‫ی‬‫کہ‬‫ی‬‫ہے‬ ‫ا‬‫۔‬‫فقال‬
‫لملسو ہلص‬‫ی‬‫جبرائ‬ ‫ا‬‫ی‬‫رب‬ ‫وعزت‬ ‫ل‬‫ی‬‫النجم‬ ‫ذلک‬ ‫انا‬‫۔۔۔۔۔۔۔۔‬‫لملسو ہلص‬ ‫حضرت‬ ‫آن‬ ‫اور‬
‫د‬‫ی‬‫اول‬‫ی‬‫ت‬‫ی‬‫عن‬‫ی‬‫پ‬ ‫سب‬‫ی‬‫دا‬‫ی‬‫اصول‬ ‫اصل‬ ‫اور‬ ‫ہوونا‬ ‫افضل‬ ‫سے‬ ‫ش‬
‫اولو‬ ‫اتے‬ ‫پاونا‬ ‫قرار‬ ‫دا‬ ‫وقات‬ ‫مخ‬ ‫سب‬‫ی‬‫اعن‬ ‫ت‬‫ی‬‫ہونا‬ ‫بہتر‬ ‫سے‬ ‫سب‬
‫احاد‬ ‫بہت‬ ‫ہونا‬ ‫افضل‬ ‫اور‬‫ی‬‫شر‬ ‫آثار‬ ‫و‬ ‫مبارکہ‬ ‫ث‬‫ی‬‫ثابت‬ ‫سے‬ ‫فہ‬
‫ا‬ ‫سبناندا‬ ‫انہاں‬ ‫حاصل‬ ‫ہےاور‬‫ی‬‫تعال‬ ‫و‬ ‫تبارک‬ ‫ہللا‬ ‫جو‬ ‫ہے‬ ‫ہو‬‫ی‬‫نے‬
‫آسمانان‬‫۔‬‫زم‬‫ی‬‫عرش‬ ‫اور‬ ‫نان‬‫۔‬‫کرس‬‫ی۔‬‫لوح‬‫۔‬‫م‬ ‫ق‬‫۔‬‫بہشت‬‫۔‬‫دو‬‫زخ‬‫۔‬
‫فرشتے‬‫۔‬‫د‬ ‫وقات‬ ‫مخ‬ ‫تمام‬ ‫کہ‬ ‫ب‬ ‫بشر‬ ‫اور‬ ‫جن‬‫ی‬‫پ‬‫ی‬‫دا‬‫ی‬‫ے‬ ‫پہ‬ ‫سے‬ ‫ش‬

28. ‫کئ‬‫ی‬‫لملسو ہلص‬ ‫حضرت‬ ‫آن‬ ‫سرور‬ ‫مظہر‬ ‫نور‬ ‫برس‬ ‫ہزار‬‫پ‬ ‫دا‬‫ی‬‫فرما‬ ‫دا‬‫ی‬‫اور‬ ‫ا‬
‫م‬ ‫دے‬ ‫جہان‬‫ی‬‫د‬ ‫مبارک‬ ‫نور‬ ‫اس‬ ‫شانہ‬ ‫جل‬ ‫ہللا‬ ‫وچ‬ ‫دان‬‫ی‬‫ترب‬‫ی‬‫ت‬
‫فرماند‬‫ی۔‬‫فرماند‬ ‫مامور‬ ‫سے‬ ‫آمود‬ ‫خشوع‬ ‫سجود‬ ‫نو‬ ‫اس‬ ‫کدے‬‫ی‬
‫تسب‬ ‫کدے‬ ‫اور‬‫ی‬‫تقد‬ ‫و‬ ‫ح‬‫ی‬‫س‬‫رکھد‬ ‫مشغول‬ ‫وچ‬‫ی۔‬‫نور‬ ‫پاک‬ ‫اس‬ ‫اور‬
‫د‬‫ی‬‫رہا‬‫ی‬‫بنائے‬ ‫پردے‬ ‫بہت‬ ‫واسطے‬ ‫دے‬ ‫ش‬‫۔‬‫بہت‬ ‫وچ‬ ‫پردے‬ ‫ہر‬
‫تسب‬ ‫خاص‬ ‫تک‬ ‫مدت‬‫ی‬‫فرما‬ ‫مشغول‬ ‫نال‬ ‫دے‬ ‫ح‬‫ی‬‫ا‬‫۔۔۔‬‫پرد‬ ‫تمام‬‫ی‬‫وال‬ ‫ان‬‫ی‬
‫گئ‬ ‫گزر‬ ‫مدت‬ ‫جد‬‫ی‬‫کے‬ ‫ہو‬ ‫افزا‬ ‫رونق‬ ‫باہر‬ ‫نے‬ ‫مبارک‬ ‫نور‬ ‫اس‬ ‫تد‬
‫ل‬ ‫سانہہ‬‫ی‬‫فرما‬ ‫شروع‬ ‫نا‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬‫فرشتے‬ ‫وچوں‬ ‫سانہان‬ ‫متبرک‬ ‫انہاں‬‫۔‬
‫انب‬ ‫ارواح‬‫ی‬‫واول‬ ‫ا‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬‫وصد‬‫ی‬‫ق‬‫ی‬‫وسائرمؤمن‬ ‫ن‬‫ی‬‫پ‬ ‫نو‬ ‫ن‬‫ی‬‫فرما‬ ‫دا‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬‫اس‬ ‫اور‬
‫عرش‬ ‫سے‬ ‫نور‬ ‫جوہر‬‫۔‬‫کرس‬‫ی۔‬‫لوح‬‫۔‬‫م‬ ‫ق‬‫۔‬‫بہشت‬‫۔‬‫اصول‬ ‫اور‬ ‫دوژخ‬
‫ماد‬‫ی‬‫وزم‬ ‫آسمان‬‫ی‬‫سورج‬ ‫اور‬ ‫ن‬‫۔‬‫ستارے‬ ‫چند‬‫۔‬‫در‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬‫وغ‬ ‫پہاڑ‬‫ی‬‫رہ‬
‫پ‬‫ی‬‫زم‬ ‫پھر‬ ‫فرمائے‬ ‫دا‬‫ی‬‫پھ‬ ‫نو‬ ‫آسمان‬ ‫اور‬ ‫ن‬‫ی‬‫طبقے‬ ‫ست‬ ‫ست‬ ‫کے‬ ‫ال‬
‫ا‬ ‫ہر‬ ‫اور‬ ‫بنائے‬‫ی‬‫پ‬ ‫اک‬ ‫اک‬ ‫وچ‬ ‫طبقہ‬ ‫ک‬‫ی‬‫دا‬‫ی‬‫دا‬ ‫ش‬‫مقرر‬ ‫مقام‬
‫فرما‬‫ی‬‫ا‬‫۔۔۔۔‬‫دوسر‬ ‫اور‬‫ی‬‫روا‬‫ی‬‫آ‬ ‫طرح‬ ‫اس‬ ‫وچ‬ ‫ت‬‫ی‬‫نور‬ ‫اس‬ ‫جد‬ ‫کہ‬ ‫ہے‬ ‫ا‬
‫ل‬ ‫سانس‬ ‫نے‬ ‫الظہور‬ ‫مبارک‬‫ی‬‫ل‬ ‫شروع‬ ‫نا‬‫ی‬‫ک‬ ‫شروع‬ ‫نا‬‫ی‬‫تا‬‫۔‬‫انہان‬
‫پ‬ ‫وچوں‬ ‫سانہان‬‫ی‬‫ع‬ ‫غبران‬‫ی‬‫البر‬ ‫خالق‬ ‫من‬ ‫مہ‬ ‫س‬ ‫واال‬ ‫الصحورت‬ ‫ہم‬‫ی‬‫ہ‬
‫اول‬ ‫اور‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬‫شہ‬‫ی‬‫عارفان‬ ‫دان‬‫۔‬‫عالمان‬‫۔‬‫عابدان‬‫۔‬‫زاھدان‬‫۔‬‫عام‬ ‫اور‬
‫د‬ ‫مومنان‬‫ی‬‫پ‬ ‫ارواح‬‫ی‬‫د‬‫ہوئے‬ ‫ا‬‫۔‬‫دس‬ ‫نو‬ ‫طہور‬ ‫و‬ ‫طاہر‬ ‫نور‬ ‫اس‬ ‫پھر‬
‫حص‬‫ی‬‫تقس‬ ‫پر‬ ‫اں‬‫ی‬‫فرما‬ ‫م‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬‫دسو‬ ‫اور‬‫ی‬‫و‬ ‫تبارک‬ ‫خدائے‬ ‫سے‬ ‫حصہ‬ ‫ن‬
‫تعال‬‫ی‬‫اعن‬ ‫جسدا‬ ‫عرض‬ ‫اور‬ ‫طول‬ ‫بنا‬ ‫جوہر‬ ‫نےاک‬‫ی‬‫لمبائ‬‫ی‬‫چوڑان‬
‫س‬ ‫رستہ‬ ‫دا‬ ‫برس‬ ‫ہزار‬ ‫چار‬ ‫چار‬‫ی‬‫وچ‬ ‫گوھر‬ ‫ے‬ ‫اع‬ ‫جوھر‬ ‫اس‬
‫د‬ ‫رحمت‬‫ی‬‫فرمائ‬ ‫نظر‬ ‫اک‬‫ی۔‬‫ح‬ ‫بسبب‬‫ی‬‫کمب‬ ‫مبارک‬ ‫جوھر‬ ‫اہ‬ ‫ا‬‫ی‬‫اور‬ ‫ا‬
‫ادھا‬‫پان‬‫ی‬‫گ‬ ‫بن‬‫ی‬‫گ‬ ‫ہو‬ ‫اگ‬ ‫ادھا‬ ‫اور‬ ‫ا‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬‫پان‬ ‫اس‬‫ی‬‫در‬ ‫سے‬‫ی‬‫پ‬ ‫ا‬‫ی‬‫دا‬
‫در‬ ‫انہان‬ ‫اور‬ ‫ہوئے‬‫ی‬‫د‬ ‫اوان‬‫ی‬‫ہو‬ ‫شروع‬ ‫ٹھاٹھان‬ ‫ان‬‫ی‬‫د‬ ‫انہاں‬ ‫اور‬ ‫اں‬‫ی‬
‫ن‬ ‫چ‬ ‫ہواوان‬ ‫سے‬ ‫سبب‬ ‫دے‬ ‫نے‬ ‫ھ‬ ‫اور‬ ‫حرکت‬‫ی‬‫ہو‬ ‫شروع‬ ‫ا‬‫ی‬‫اور‬ ‫ان‬

29. ‫اغ‬ ‫و‬ ‫خ‬ ‫ہواون‬ ‫انہاں‬‫ی‬‫ہو‬ ‫مقرر‬ ‫جگہان‬‫ی‬‫زم‬ ‫اور‬ ‫اں‬‫ی‬‫آسمان‬ ‫سے‬ ‫ن‬
‫د‬‫ی‬‫ہے‬ ‫مقام‬ ‫دا‬ ‫ہوا‬ ‫تک‬ ‫کوہان‬ ‫باران‬ ‫طرف‬‫زمہر‬ ‫اوپر‬ ‫اس‬ ‫اور‬‫ی‬‫ر‬‫۔‬
‫در‬‫ی‬‫وغ‬ ‫ا‬‫ی‬‫قر‬ ‫اور‬ ‫رھما‬‫ی‬‫ہے‬ ‫موجود‬ ‫کرہ‬ ‫دا‬ ‫اگ‬ ‫دے‬ ‫آسمان‬ ‫ب‬
‫پان‬ ‫نو‬ ‫اگ‬ ‫اورپھر‬‫ی‬‫فرما‬ ‫غالب‬ ‫پر‬‫ی‬‫پان‬ ‫اور‬ ‫ا‬‫ی‬‫د‬ ‫اگ‬ ‫نے‬‫ی‬‫گرم‬‫ی‬
‫اس‬ ‫تو‬ ‫کھادا‬ ‫جوش‬ ‫جد‬ ‫سبب‬ ‫دے‬‫ی‬(‫سے‬(‫پ‬ ‫جھگ‬‫ی‬‫گئ‬ ‫ہو‬ ‫دا‬‫ی‬‫اور‬
‫زم‬ ‫سے‬ ‫جھگ‬ ‫اس‬‫ی‬‫بنائ‬ ‫ن‬‫ی‬‫گئ‬‫ی‬‫بخارات‬ ‫جو‬ ‫سے‬ ‫جھگ‬ ‫اس‬ ‫پھر‬
‫پ‬‫ی‬‫مادہ‬ ‫اصل‬ ‫سے‬ ‫انہان‬ ‫ہوئے‬ ‫دا‬‫بن‬ ‫دا‬ ‫آسمان‬‫ی‬‫دے‬ ‫موجان‬ ‫اور‬ ‫ا‬
‫پ‬ ‫پہاڑ‬ ‫سببوں‬ ‫جاندے‬ ‫سمٹ‬‫ی‬‫ہوئے‬ ‫دا‬‫۔‬‫زم‬‫ی‬‫آمدہ‬ ‫لرزہ‬ ‫تب‬ ‫از‬ ‫ن‬‫۔۔۔۔۔۔۔۔‬
‫م‬ ‫بردانش‬ ‫کوفت‬ ‫فرو‬‫ی‬‫کوہ‬ ‫خ‬‫۔۔۔۔۔۔‬‫زم‬‫ی‬‫پرپان‬ ‫ن‬‫ی‬‫سبب‬ ‫ہوندے‬ ‫کھڑا‬
‫د‬ ‫ھ‬ ‫وقت‬ ‫ہر‬‫ی‬‫س‬‫ی‬‫وتعال‬ ‫تبارک‬ ‫ہللا‬‫ی‬‫اسد‬ ‫نے‬‫ی‬‫بےقرار‬‫ی‬‫دور‬
‫ٹھاٹھاند‬ ‫انہان‬ ‫واسطے‬ ‫کرن‬‫ی‬‫پ‬ ‫پہاڑ‬ ‫سے‬ ‫سمٹاو‬ ‫اور‬‫ی‬‫کے‬ ‫دافرما‬
‫ز‬‫م‬‫ی‬‫بج‬ ‫اک‬ ‫اور‬ ‫فرمائے‬ ‫قائم‬ ‫پر‬ ‫ن‬‫ی‬‫پہنچ‬ ‫وچ‬ ‫پہاڑان‬‫ی‬‫معادن‬ ‫اسے‬
‫ی‬‫عن‬‫ی‬‫پ‬ ‫کھانا‬‫ی‬‫ہو‬ ‫دا‬‫ی‬‫ٹکرا‬ ‫سے‬ ‫پتھر‬ ‫لوہا‬ ‫جد‬ ‫اور‬ ‫ان‬‫ی‬‫سے‬ ‫اس‬ ‫ا‬
‫چنگاڑ‬‫ی‬‫پ‬‫ی‬‫اٹھ‬ ‫ابل‬ ‫اگ‬ ‫کے‬ ‫ہو‬ ‫دا‬‫ی‬‫مادہ‬ ‫کا‬ ‫دوزخ‬ ‫سے‬ ‫اگ‬ ‫اس‬ ‫اور‬
‫ط‬‫ی‬‫ارہوا‬‫۔‬‫زم‬ ‫ازاں‬ ‫بعد‬‫ی‬‫پھ‬ ‫نو‬ ‫ن‬‫ی‬‫ال‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬‫کہ‬ ‫تا‬ ‫دجہہا‬ ‫ذلک‬ ‫بعد‬ ‫واالرض‬
‫ح‬‫ی‬‫وانات‬‫۔‬‫وحش‬‫ی‬‫در‬ ‫اور‬ ‫جانور‬‫مقام‬ ‫وچ‬ ‫اس‬ ‫چوپائے‬ ‫اتے‬ ‫ندے‬
‫کرن‬‫۔‬‫زم‬ ‫پھر‬‫ی‬‫الگ‬ ‫الگ‬ ‫وچ‬ ‫ہرطبقے‬ ‫بنائےاتے‬ ‫طبقے‬ ‫ست‬ ‫دے‬ ‫ن‬
‫شع‬ ‫دے‬ ‫اگ‬ ‫ٹھرائےاور‬ ‫مقام‬ ‫وقات‬ ‫مخ‬‫ی‬‫بنا‬ ‫نو‬ ‫جنان‬ ‫سے‬ ‫ان‬‫ی‬‫اور‬ ‫ا‬
‫زم‬‫ی‬‫فرما‬ ‫ط‬ ‫مس‬ ‫نو‬ ‫اہنان‬ ‫پر‬ ‫ن‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬‫ستو‬ ‫بہشت‬‫ی‬‫ند‬ ‫ب‬ ‫تے‬ ‫آسمان‬ ‫ن‬‫ی‬
‫بخش‬‫ی‬‫ستو‬ ‫دوزخ‬ ‫اور‬‫ی‬‫زم‬ ‫ن‬‫ی‬‫فرمائ‬ ‫قائم‬ ‫ے‬ ‫ت‬ ‫دے‬ ‫ن‬‫ی‬‫جہان‬ ‫اور‬
‫د‬‫ی‬‫روشن‬‫ی‬‫دے‬‫سورج‬ ‫واسطے‬‫۔‬‫چمکائے‬ ‫ستارے‬ ‫اور‬ ‫چند‬‫۔‬‫فوائد‬
‫نجوم‬‫۔‬‫ماد‬ ‫دے‬ ‫مت‬ ‫ظ‬ ‫اور‬ ‫نور‬‫ی‬‫تمام‬ ‫پھر‬ ‫رات‬ ‫اور‬ ‫دن‬ ‫سے‬ ‫اں‬
‫پ‬‫ی‬‫دا‬‫ی‬‫حب‬ ‫اپنے‬ ‫نو‬ ‫وقات‬ ‫مخ‬ ‫اتے‬ ‫ش‬‫ی‬‫قر‬ ‫ب‬‫ی‬‫فرما‬ ‫قربان‬ ‫پر‬ ‫ب‬‫ی‬‫ا‬‫۔‬
‫وافد‬‫ی‬‫لک‬ ‫ت‬‫ی‬‫ع‬‫ی‬‫ک‬‫ی‬‫ع‬ ‫ہللا‬ ‫ے‬ ‫ص‬ ‫دمحم‬ ‫ا‬‫ی‬‫م‬ ‫وس‬ ‫ہ‬

30. ‫آخر‬‫ی‬‫بات‬
‫توف‬ ‫نے‬ ‫ہللا‬ ‫اگر‬‫ی‬‫فرمائ‬ ‫عطا‬ ‫ق‬‫ی‬'‫د‬ ‫تو‬‫ی‬‫قد‬ ‫گر‬‫ی‬‫نا‬ ‫و‬ ‫م‬‫ی‬‫تحر‬ ‫اب‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬‫ں‬
‫بھ‬‫ی‬‫پ‬‫ی‬‫گا‬ ‫کروں‬ ‫ش‬‫۔‬‫ی‬‫تحر‬ ‫ہ‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬‫سرما‬ ‫کا‬ ‫اردو‬ ‫بالشبہ‬ ‫ں‬‫ی‬‫ہ‬ ‫ہ‬‫ی‬‫ں‬‫۔‬
‫قد‬‫ی‬‫حواش‬ ‫مرقوم‬ ‫پر‬ ‫کتب‬ ‫مطبوعہ‬ ‫م‬‫ی‬
‫کس‬‫ی‬‫قد‬‫ی‬‫تحر‬ ‫م‬‫ی‬‫ر‬'‫چ‬‫ی‬‫ز‬‫ی‬‫کوئ‬ ‫ا‬‫ی‬‫نشان‬'‫ل‬ ‫کے‬ ‫رواں‬ ‫عصر‬ ‫جہاں‬‫ی‬‫ے‬
‫ک‬ ‫تبرک‬‫ی‬‫ح‬‫ی‬‫ث‬‫ی‬‫ہے‬ ‫رکھتا‬ ‫ت‬'‫ومات‬ ‫مع‬ ‫ق‬ ‫متع‬ ‫کے‬ ‫عہد‬ ‫اس‬ ‫وہاں‬'
‫فکر‬‫ی‬‫رجحانات‬'‫عموم‬‫ی‬‫وغ‬ ‫اطوار‬ ‫و‬ ‫انداز‬‫ی‬‫م‬ ‫کے‬ ‫رہ‬‫ق‬ ‫تع‬'‫آگاہ‬‫ی‬
‫ہوت‬ ‫حاصل‬‫ی‬‫ہے‬‫۔‬‫م‬‫ی‬‫ں‬'‫مرشد‬ ‫والد‬ ‫اپنے‬‫ی‬‫س‬ ‫حضرت‬‫ی‬‫غالم‬ ‫د‬
‫باباج‬ ‫بہ‬ ‫المعروف‬ ‫حضور‬‫ی‬‫ک‬ ‫مرحوم‬ ‫شکرہللا‬‫ی‬‫باق‬‫ی‬‫ات‬'‫م‬ ‫جن‬‫ی‬‫ں‬
‫قد‬‫ی‬‫کتب‬ ‫مطبوعہ‬ ‫م‬'‫م‬ ‫ق‬‫ی‬‫م‬ ‫ق‬ ‫اور‬ ‫نسخے‬‫ی‬‫مج‬ ‫قرآن‬‫ی‬‫ہ‬ ‫د‬‫ی‬‫ں‬'‫کو‬
‫ک‬ ‫کرنے‬ ‫محفوظ‬‫ی‬‫سع‬‫ی‬‫ہوں‬ ‫رہا‬ ‫کر‬‫۔‬‫خ‬ ‫کار‬ ‫اس‬ ‫مجھے‬ ‫ہللا‬‫ی‬‫کو‬ ‫ر‬
‫د‬‫ی‬‫دار‬ ‫انت‬‫ی‬‫سے‬'‫د‬ ‫انجام‬‫ی‬‫ک‬ ‫نے‬‫ی‬‫ہمت‬‫توف‬ ‫اور‬‫ی‬‫فرمائے‬ ‫عطا‬ ‫ق‬‫۔‬
‫پران‬‫ی‬‫حواش‬ ‫کچھ‬ ‫کے‬ ‫کتب‬‫ی‬‫پ‬‫ی‬‫ہوں‬ ‫رہا‬ ‫کر‬ ‫ش‬‫۔‬‫ی‬‫حواش‬ ‫ہ‬‫ی‬‫ت‬‫ی‬‫ن‬
‫شخص‬‫ی‬‫نتجہءخ‬ ‫کا‬ ‫م‬ ‫ق‬ ‫کے‬ ‫ات‬‫ی‬‫ہ‬ ‫ر‬‫ی‬‫ں‬ :
‫مرشد‬‫ی‬‫س‬ ‫حضرت‬‫ی‬‫باباج‬ ‫بہ‬ ‫المعروف‬ ‫حضور‬ ‫غالم‬ ‫د‬‫ی‬‫شکرہللا‬
‫متوف‬ ‫مرحوم‬‫ی‬0011
‫س‬ ‫حضرت‬‫ی‬‫ع‬ ‫د‬‫ی‬‫احمد‬'‫مرشد‬‫ی‬‫س‬ ‫حضرت‬‫ی‬‫حضور‬ ‫غالم‬ ‫د‬