Διάγραμμα της έννοιας, "Πολιτική"

1. Ορισμός
Με τον γενικό όρο πολιτική εννοούμε την επιστήμη, ακόμη και την τέχνη διακυβέρνησης της
πολιτείας, δηλαδή τη συγκεκριμένη διαδικασία άσκησης της εξουσίας από τους πολιτικούς που
στηρίζεται στη γνώση των προβλημάτων και θεμελιώνεται στην ύπαρξη ιδανικών και αρχών. Είναι το
σύνολο των μέτρων που λαμβάνονται και των μεθόδων και διαδικασιών που ακολουθούνται, μέσω των
οποίων, ομάδες ανθρώπων οργανώνονται και λειτουργούν, προκειμένου να πετύχουν κατά τον
καλύτερο τρόπο και με το μικρότερο δυνατό κόστος τους σκοπούς που επιδιώκουν σε διάφορους τομείς
δραστηριοτήτων. Ο όρος εφαρμόζεται σε κυβερνήσεις κρατών για τον τρόπο διακυβέρνησης και
χειρισμού των διαφόρων υποθέσεων, όπως επίσης και σε οργανισμούς, εταιρείες και άλλες οργανώσεις,
λαμβάνοντας ανάλογα ιδιαίτερο χαρακτηρισμό π.χ. Ναυτιλιακή πολιτική, αγροτική πολιτική,
βιομηχανική πολιτική κ.λπ. Η πολιτική είναι συνυφασμένη με την εξουσία και τη δύναμη που πηγάζει
από αυτή.
Με την ευρύτερη έννοια, η πολιτική αποτελεί το σύνολο των ενεργειών, των τρόπων δράσης,
των δραστηριοτήτων του ατόμου-πολίτη στην καθημερινή ζωή, όπως και τους κανόνες που
προσδιορίζουν τη στάση του ανθρώπου στην οργανωμένη πολιτεία. Η άσκηση της πολιτικής αποτελεί
τέχνη και επιστήμη και αφορά σε ιδέες και στον τρόπο εφαρμογής τους, τόσο σε ζωτικά ζητήματα της
ανθρώπινης ύπαρξης και υπόστασης (ελευθερία, ασφάλεια, δικαιοσύνη, πολιτισμός, κτλ), καθώς επίσης
και σε όλα τα υπόλοιπα θέματα που αφορούν στο κοινωνικό σύνολο, στον πολίτη, στον εργαζόμενο,
κτλ. Όταν η πολιτική μετατρέπεται στην τέχνη, για να διατηρηθεί ή να κατακτήσει ένα κόμμα την
εξουσία ως αυτοσκοπός, τότε υπεισέρχεται η διαφθορά, η κατάχρηση εξουσίας, το "χρήμα" και οι
περισσότεροι πολίτες απογοητεύονται και παύουν να ενδιαφέρονται γι’ αυτά που τους αφορούν, με
κίνδυνο τα αποτελέσματα να είναι ολέθρια σε όλους τους τομείς.
1

2. Επομένως, η πολιτική περιλαμβάνει τις σχέσεις πολίτη-κράτους, τις σχέσεις των κρατών, το
νομικό καθεστώς, τη λειτουργία των θεσμών, τα κόμματα και τις πολιτικές ιδεολογίες. Κάθε
δραστηριότητά μας, ακόμα και ό,τι λέμε, έχουν χαρακτήρα πολιτικό, είναι πολιτικές πράξεις. Γι’ αυτό,
ο άνθρωπος είναι αναγκαίο να συνειδητοποιήσει ότι είναι ον πολιτικό, γεγονός που προϋποθέτει την
πολιτικοποίησή του.
Πολιτικοποίηση
Η έννοια της πολιτικοποίησης, που καταλήγει στη διαμόρφωση του ενεργού πολίτη, είναι ο
επιθυμητός κανόνας για κάθε πολιτικά ανεπτυγμένη κοινωνία και προς την κατεύθυνση αυτή τείνουν
όλες οι προσπάθειες εκείνων που άμεσα ή έμμεσα προσδιορίζουν και διαμορφώνουν την πολιτική ζωή
ενός λαού. Στον αντίποδα της πολιτικοποίησης βρίσκεται η στείρα κομματικοποίηση , η οποία
χαρακτηρίζει όποιον ενεργεί ως κομματικό όργανο και όχι ως ελεύθερο, πολιτικά σκεπτόμενο άτομο. Η
πολιτικοποίηση μπορεί να προσδιοριστεί με δύο , κυρίως, διαδικασίες: την πολιτική κοινωνικοποίηση
και την πολιτική συμμετοχή.
 Πολιτική κοινωνικοποίηση είναι η διαδικασία με την οποία ένα κοινωνικό ον μεταβάλλεται σε
πολιτικό ον, δηλαδή σε πολίτη. Η κοινωνία μεταδίδει στο άτομο τις πολιτικές της αξίες, γνώσεις
και στάσεις και το άτομο τις αποκτά, καθώς μεταβάλλεται σε πολίτη. Πρόκειται δηλαδή για
μεταβίβαση του πολιτικού πολιτισμού μιας κοινωνίας, ενός λαού ή ενός κράτους.
 Πολιτική συμμετοχή είναι η προαιρετική, ομαδική ή ατομική συνεργασία των μελών μιας
κοινωνίας στα κοινά, που πραγματοποιείται με τους εξής τρόπους:
 Με συμμετοχή στις εκλογές των αιρετών αρχόντων,
 Με την αναζήτηση πολιτικών πληροφοριών ή την εκδήλωση ενδιαφέροντος για την
πολιτική επικαιρότητα ,
 Με τις προσπάθειες αλλαγής της κρατικής πολιτικής σ’ ένα θέμα, συμπράττοντας σε
πολιτικά κόμματα ή παίρνοντας μέρος σε διαδηλώσεις και πορείες,
 Καθώς και με την οικονομική συνδρομή ή την παροχή άλλου είδους βοήθειας σε
κόμματα ή πολιτικές οργανώσεις.
Αριστερά (πολιτική)
Ο όρος Αριστερά στην πολιτική, αναφέρεται κυρίως σε αντιλήψεις και θέσεις που μπορούν να
χαρακτηριστούν «κοινωνικές». Στην πράξη είναι δυνατόν να αφορά διαφορετικά πράγματα, ανάλογα
με τον τόπο και την εποχή, ενώ συντίθεται από διάφορους πολιτικούς χώρους (από ακροαριστερούς ως
κεντροαριστερούς, καλύπτοντας όλο το ενδιάμεσο φάσμα) που μπορεί να έχουν ακόμη και
αντικρουόμενες απόψεις για την οικονομική, πολιτική και κοινωνική οργάνωση.
Στη σημερινή εποχή η κοινή συνισταμένη των αριστερών πολιτικών απόψεων είναι η έμφαση
στην κοινωνική δικαιοσύνη, στην ισότητα, στην αλληλεγγύη, στην προάσπιση του δημόσιου
χαρακτήρα των βασικών αγαθών (π.χ. παιδεία, υγεία), στην περιβαλλοντική προστασία και στην
εναντίωση σε μία σειρά ανισωτικών αντιλήψεων, όπως ο ρατσισμός, ο εθνικισμός και η θρησκοληψία.
2

3. Στην Αριστερά εντάσσονται συνήθως οι κομμουνιστικοί, οι αναρχοσοσιαλιστικοί, οι
σοσιαλδημοκρατικοί και οι οικολογικοί πολιτικοί σχηματισμοί, ωστόσο υπάρχουν και ανεξάρτητοι
φορείς που δεν αυτοπροσδιορίζονται με κάποιον από αυτούς τους όρους.
Σε κεντρική διαφορά μεταξύ όλων των τάσεων της Αριστεράς και της Δεξιάς έχει αναδειχθεί
μετά τη δεκαετία του '70 ο βαθμός ελευθερίας της αγοράς: η Δεξιά προωθεί την ελαχιστοποίηση του
κρατικού παρεμβατισμού στην οικονομία και τη μέγιστη ελευθερία της αγοράς και των ιδιωτικών
κεφαλαίων, με στόχο την αύξηση της οικονομικής ανάπτυξης, ενώ η Αριστερά αντιπαραθέτει την
ενίσχυση της κρατικής πρόνοιας προς όφελος των κατώτερων κοινωνικών τάξεων, τη διατήρηση
ρυθμιστικών ελέγχων επί των αγορών και την προοδευτική φορολόγηση αναλογικά με το εισόδημα
(ώστε οι πλουσιότεροι να επωμίζονται μεγαλύτερο φορολογικό βάρος). Πολλές αριστερές οργανώσεις
(ελευθεριακές και μαρξιστικές) αποζητούν μακροπρόθεσμα την κατάργηση του καπιταλισμού και την
εργατική αυτοδιεύθυνση στα μέσα παραγωγής.
Δεξιά (πολιτική)
Ο όρος Δεξιά στην πολιτική, αναφέρεται κυρίως σε αντιλήψεις και θέσεις που μπορούν να
χαρακτηριστούν ως συντηρητικές. Ανάλογα με την εποχή και τα συμφραζόμενα, ωστόσο ο όρος
υπόκειται σε διαφορετικές ερμηνείες: ως δεξιοί χαρακτηρίστηκαν, την εποχή της φεουδαρχίας, οι
συντηρητικοί ευγενείς και μονάρχες που αντιπαρατέθηκαν στη Γαλλική Επανάσταση και σε
οποιαδήποτε μορφή κοινωνικοπολιτικής αλλαγής, αλλά και στη σύγχρονη εποχή του
παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού, οι οπαδοί της νεοφιλελεύθερης πολιτικής και της ελεύθερης
αγοράς στην οικονομία.
Σήμερα οι περισσότερες δεξιές πολιτικές χαρακτηρίζονται από το αίτημα της ελαχιστοποίησης
του κρατικού παρεμβατισμού, έτσι, ώστε το κράτος να έχει την ιδιότητα του παρατηρητή και όχι του
ρυθμιστή των κοινωνικών πεπραγμένων, με τις δυνάμεις της ελεύθερης αγοράς να αναλαμβάνουν τον
ρόλο του ρυθμιστή. Οι πολιτικές αυτές αντιπαρατίθενται στην κοινωνική δικαιοσύνη, στην ισότητα,
στην ειρήνη και, ευρύτερα, στις ιδέες της Αριστεράς για έναν διαφορετικό κόσμο. Ιστορικά ο όρος έχει
χρησιμοποιηθεί και για να περιγράψει τα κινήματα «ριζοσπαστικής Δεξιάς» του Μεσοπολέμου (.
φασισμός, ναζισμός), στα οποία σήμερα συνήθως αντιστοιχίζεται η λέξη Ακροδεξιά.
Οικολογικό κίνημα
Το οικολογικό κίνημα είναι ένα πολιτικό και κοινωνικό κίνημα που αντιμάχεται την
περιβαλλοντική ρύπανση, την κλιματική αλλαγή και άλλες διαταραχές του φυσικού περιβάλλοντος οι
οποίες οφείλονται στην ανθρώπινη δραστηριότητα. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μία ποικιλία
διαφορετικών τάσεων, οι οποίες αναδύθηκαν στο πλαίσιο των νέων κοινωνικών κινημάτων της
δεκαετίας του 1960. Ορισμένες από αυτές υποστηρίζουν την προστασία του περιβάλλοντος, για να
επιτύχουν την ανθρώπινη ευημερία και τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, ενώ άλλες (όπως η βαθιά
οικολογία), επειδή προσδίδουν αυταξία στη φύση. Κάποιες φορές, αλλά όχι πάντα, οι διάφορες τάσεις
του οικολογικού κινήματος τοποθετούνται στο ευρύτερο πολιτικό πλαίσιο της Αριστεράς. Ο
πριμιτιβισμός και ο οικοαναρχισμός συσχετίζονται περισσότερο με τον μετααριστερό χώρο.
Οργανώσεις του οικολογικού κινήματος
• Greenpeace
3

4. • Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση
• Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία
• Αρκτούρος
Τάσεις του οικολογικού κινήματος
• Πολιτική οικολογία (εκπροσωπείται από τα πράσινα πολιτικά κόμματα)
• Βαθιά οικολογία
• Οικοφεμινισμός
• Κοινωνική οικολογία
• Οικοαναρχισμός
• Πρωτογονισμός
• Οικοσοσιαλισμός
Προσωπικότητες του οικολογικού κινήματος
• Αντρέ Γκορζ
• Ντομινίκ Βουανέ
• Πέτρα Κέλλυ
• Μάρεϋ Μπούκτσιν
• Ρενέ Ντυμόν
• Σεσίλ Ντυφλώ
• Τζων Σερζάν
4