Λίγα εισαγωγικά λόγια για περιεχόμενο του βιβλίου της Β΄τάξης Γυμνασίου Ομήρου Ιλιάδα

1. Εισαγωγή

2. Ιλιάδα - Οδύσσεια:
 τα αρχαιότερα έπη,
 μας παραδόθηκαν
ολόκληρα
 τοποθετούνται χρονικά
στο δεύτερο μισό του 8ου
αιώνα π.Χ.
 η σύνθεση της Ιλιάδας
προηγείται της
Οδύσσειας και
τοποθετείται γύρω στο
750 π.Χ.

3.  15.693 στίχοι, κατά 3.500 στίχους περίπου
μεγαλύτερη από την Οδύσσεια (12.110
στιχ.),
 χωρίζεται σε 24 ραψωδίες,
 οι ραψωδίες δηλώνονται με ένα κεφαλαίο
γράμμα,
 το περιεχόμενο της καθεμιάς ραψωδίας
αποδίδεται από έναν τίτλο.

4. Ιλιάδα
 περιεχόμενο με ηρωικό χαρακτήρα
 αναφέρεται σε ένα ένδοξο παρελθόν γεμάτο
ηρωικές πράξεις
 συντέθηκε τον 8ο αιώνα αλλά αναφέρεται σε
αναμνήσεις μιας άλλης εποχής, της
μυκηναϊκής, στο τέλος της οποίας έγινε ο
Τρωικός πόλεμος (12ος αιώνας π.Χ.).

5.  ο ποιητής αναπαριστά μιαν εποχή πολύ πιο
μακρινή από τη δική του και αγνοεί πολλές
λεπτομέρειες της καθημερινότητάς της,
απεικονίζει μέσα στο έργο του έναν κόσμο
που του είναι πιο πρόσφατος και οικείος.
 συνήθειες, αντιλήψεις, θεσμοί και υλικά που
χρησιμοποιούνται ήταν γνωστά στην εποχή
του ποιητή (αναχρονισμοί)

6.  ο ποιητής προσθέτει σ’ αυτά και στοιχεία
εντελώς φανταστικά και εξωπραγματικά.
 η ιλιαδική πραγματικότητα = πλαστή
πραγματικότητα
 και αποτελεί σύνθεση στοιχείων που
επισώρευσαν οι αιώνες στο πεδίο της
ιστορίας και στοιχείων φανταστικών, τα
οποία οφείλονται στη δημιουργική
φαντασία του ποιητή

7.  η Ιλιάδα δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ιστορική πηγή
για τη μυκηναϊκή εποχή
 η Ιλιάδα λόγω των πολλών αναχρονισμών, δίνει
περισσότερες πληροφορίες για την εποχή κατά την οποία
συντέθηκε (8ος αι. π.Χ.).
 η Ιλιάδα μπορεί να χρησιμοποιεί ως πρώτη ύλη την ιστορία,
αλλά είναι πρωτίστως ποίηση. Το ιστορικό υλικό έχει
υποστεί ποιητική επεξεργασία από ένα δημιουργό που
ήθελε με το έργο του μάλλον να τέρψει το ακροατήριό του,
παρά να το πληροφορήσει για τα ιστορικά και κοινωνικά
δεδομένα της εποχής στην οποία αναφέρεται.
 η Ιλιάδα χρησιμοποιεί την ιστορία ως πηγή έμπνευσης και
ταυτόχρονα ως χρονικό πλαίσιο, αλλά δεν πρέπει να
αντιμετωπίζεται ως ιστορικό σύγγραμμα.

8.  η οργή του Αχιλλέα μετά τη σύγκρουσή του με τον
αρχιστράτηγο των Αχαιών, τον Ατρείδη Αγαμέμνονα.
 αποκαλύπτεται στον ακροατή του έπους από τους
πρώτους κιόλας στίχους.
 στο πρωτότυπο, μάλιστα, κείμενο η πρώτη λέξη
είναι μῆνις (= θυμός, οργή).
 ο θυμός του Αχιλλέα προκλήθηκε με αφορμή τη μοιρασιά
των λαφύρων και ύστερα από μια έντονη σύγκρουση
αποφασίζει να αποχωρήσει από τον πόλεμο μαζί με τους
Μυρμιδόνες.
 η μῆνις του Αχιλλέα = αφετηρία και κύριο θέμα της
Ιλιάδας, μόνο ένα επεισόδιο του δέκατου χρόνου της
πολιορκίας της Τροίας.

9.  το θέμα δίνει αφορμή στον ποιητή να μας παρουσιάσει έναν πόλεμο που
διήρκεσε δέκα χρόνια στην πεδιάδα της Τροίας. (περιεχόμενο)
 πρωτοτυπία Ομήρου = γύρω από αυτό το θέμα, καταφέρνει να
παρουσιάσει τους αγώνες των Ελλήνων γύρω από το Ίλιον (Τροία), στη
διάρκεια της δεκάχρονης πολιορκίας, => ονομασία του έπους, Ιλιάς και
όχι Αχιλληίς!
 ο ποιητής δεν περιγράφει τον πόλεμο από την αρχή του, αλλά αποσπά
από τα δέκα χρόνια μια μικρή χρονική περίοδο που καλύπτει 51 ημέρες,
πριν από την άλωση της πόλης.
 το έπος τελειώνει με το θάνατο και τον ενταφιασμό του Έκτορα, του
βασικού υπερασπιστή της Τροίας.
 οι 51 αυτές ημέρες είναι το χρονικό παρόν του έπους. Μέσα σ’ αυτό βέβαια
γίνονται αναφορές στο παρελθόν με χρονικές συντμήσεις, αναδρομές στα
περασμένα και ένθετες διηγήσεις (εγκιβωτισμούς) παλαιών γεγονότων,
όπως και προαναγγελίες για το μέλλον.
 το περιεχόμενο του έπους είναι πολύ ευρύτερο, και χρονικά και
θεματολογικά, από το θέμα της μήνιδος,

10.  μῆνις Αχιλλέα και Διὸς βουλή (η απόφαση του Δία να ικανοποιήσει
τον ήρωα βοηθώντας τους Τρώες έπειτα από παράκληση της μητέρας
του Θέτιδας) = υπήρξε γενεσιουργός αιτία πολλών δεινών για τους
Αχαιούς.
 το θέμα της μήνιδος του Αχιλλέα διατρέχει όλη την Ιλιάδα και αποκτά
μεγάλη σημασία για τη σύνθεση του έπους και την εξέλιξη των
πολεμικών επιχειρήσεων.
 η μεγάλη σημασία της οργής του ήρωα φαίνεται και από τη
συχνότητα με την οποία εμφανίζεται το θέμα αυτό στο έπος τόσο σε
σχέση με τους θνητούς, (οι ήρωες πολλές φορές θα θυμηθούν τον
Αχιλλέα και θα αναφερθούν στην απουσία του), όσο και σε σχέση με
τους θεούς, (οι συζητήσεις και οι ενέργειες τους βρίσκονται σε στενή
συνάρτηση με τη μῆνιν του Πηλείδη).
 και άλλοι σημαντικοί ήρωες , (Διομήδης, ο Αγαμέμνονας, ο
Πάτροκλος κ.ά.) πραγματοποιούν σπουδαία κατορθώματα (αριστείες)
στο πεδίο της μάχης όσο λείπει ο Αχιλλέας. Όμως οι Τρώες με τον
ισχυρό πολέμαρχό τους, τον Έκτορα, είχαν την πρωτοβουλία στον
πόλεμο, γιατί αυτόν τον τελευταίο μόνο ο Αχιλλέας μπορούσε να τον
αντιμετωπίσει.
 γύρω από το θέμα του θυμού του Αχιλλέα ο ποιητής πλέκει δηλαδή
τους δεκάχρονους αγώνες των Αχαιών γύρω από την Τροία (Ίλιον).

11. Διαφορές
Ιλιάδας και Οδύσσειας

12. Ιλιάδα Οδύσσεια
 Δραματική πυκνότητα
 Αιτία: το νεαρό της
ηλικίας του ποιητή
 διαφορετικό θέμα
 Αφηγηματικό ύφος
 Αιτία: έργο γηρατειών
 διαφορετικό θέμα

13. Ιλιάδα Οδύσσεια
 ηρωικό περιεχόμενο
σε πραγματικό κόσμο
 θεοί: σε ανθρώπινες
διαστάσεις και
συμπεριφορές
 ναυτικό παραμύθι
 παράξενοι τόποι –
εξωπραγματικά όντα

14. Ιλιάδα Οδύσσεια
 ακμή θεσμού βασιλείας
 αντίληψη κλειστής
αριστοκρατικής τάξης
 οι στρατιώτες μόνο
ακούνε και επευφημούν
 παρακμή θεσμού βασιλείας
 γέννηση πόλης – πολιτικών
σωμάτων
 μεταβατική περίοδος από τη
βασιλεία στη δημιουργία
αντιπροσωπευτικών
πολιτικών σωμάτων
 οι ήρωες ανήκουν σε όλα τα
κοινωνικά στρώματα και
ακούγονται οι απόψεις τους

15. Ιλιάδα Οδύσσεια
 εγωιστές – άδικοι
 με πρωτογονική
εκρηκτικότητα
 στον Όλυμπο
επικρατεί κάποια
ηθική τάξη
 έχουν πάθη

16. Ιλιάδα Οδύσσεια
 Αχιλλέας:
 ορμητικός, με έλλειψη
μέτρου
 στηρίζεται στη μυϊκή του
δύναμη
 Οδυσσέας:
 έξυπνος, επίμονος,
καρτερικός
 στηρίζεται στην
εφευρετικότητα του νου
του

17. Ιλιάδα Οδύσσεια
 πολεμικός
 σκληρός
 ήρεμος
 ειρηνικός

18. Βαρβάρα Ψυχογυιού
Γυμνάσιο Παραλίας
Τυρού
15-09-2015