Εισαγωγή στην Ιλιάδα

1. Επιμέλεια: Μαρία Μιχάλη 1
Εισαγωγή στην Ιλιάδα
Ερωτήσεις-απαντήσεις
11)) ΤΤιι εείίννααιι τταα έέππηη;;
Τα έπη είναι μεγάλα αφηγηματικά ποιήματα που εξυμνούν τα κατορθώματα και τις περιπέτειες ηρώων.
Ηρωικό έπος Όμηρος: Οδύσσεια, Ιλιάδα
Διδακτικό έπος Ησίοδος: Θεογονία, Έργα και Ημέραι
2) Τι γνωρίζετε για τη χρονολογία σύνθεσης της Ιλιάδας και για τη χρονική σειρά με την οποία
συνέθεσε ο Όμηρος τα δύο έπη του;
Η Ιλιάδα συντέθηκε από τον Όμηρο γύρω στο 750 π.Χ. Η Οδύσσεια πιθανότατα συντέθηκε αργότερα,
όταν ο Όμηρος βρισκόταν σε μεγαλύτερη ηλικία.
3) Πώς ονομάζονται οι ενότητες στις οποίες χωρίζεται η Ιλιάδα, πόσες είναι και πώς δηλώνονται;
Η Ιλιάδα χωρίζεται σε 24 ραψωδίες οι οποίες δηλώνονται με τα κεφαλαία γράμματα του αλφάβητου.
4) Η Ιλιάδα μπορεί να μελετηθεί ως ιστορικό σύγγραμμα;
Η Ιλιάδα αποτελεί μία σύνθεση:
α) Φανταστικών κι εξωπραγματικών στοιχείων
β) Ιστορικών στοιχείων από την εποχή του Ομήρου (8ος
αι. π.Χ.)  Θα δούμε ότι οι συνήθειες, οι
αντιλήψεις, οι θεσμοί και τα υλικά που χρησιμοποιούν οι ήρωες της Ιλιάδας ήταν γνωστά στην εποχή
του ποιητή αλλά όχι και στο μυκηναϊκό άνθρωπο = αναχρονισμοί, π.χ. καύση νεκρών.
γ) Ιστορικών στοιχείων από την εποχή του Τρωικού πολέμου (Μυκηναϊκή εποχή, 12ος αι. π.Χ.)
Επομένως: Δεν πρέπει να αντιμετωπίζουμε την Ιλιάδα ως ιστορική πηγή και δεν πρέπει να
αντιμετωπίζεται ως ιστορικό σύγγραμμα για τον αιώνα στον οποίο αναφέρεται. Πρέπει να έχουμε
υπόψη μας ότι η Ιλιάδα μπορεί να χρησιμοποιεί ως πρώτη ύλη την ιστορία, αλλά είναι πρώτα απ’ όλα
ποίηση και αυτό το ιστορικό υλικό έχει υποστεί ποιητική επεξεργασία από ένα δημιουργό που ήθελε
με το έργο του περισσότερο να τέρψει το ακροατήριό του, παρά να το πληροφορήσει για τα ιστορικά
και κοινωνικά δεδομένα της εποχής στην οποία αναφέρεται. Με άλλα λόγια, όπως κάθε άλλο
λογοτεχνικό έργο, παρουσιάζει έναν κόσμο φανταστικό και πλαστό, στον οποίο η ιστορική αλήθεια
έχει αναμειχθεί με τη δημιουργική φαντασία και τις εμπειρίες του ποιητή.
5) Ποιο το θέμα και ποιο το περιεχόμενο της Ιλιάδας;
Θέμα: Η μῆνις (=θυμός) του Αχιλλέα (κατά το δέκατο χρόνο της πολιορκίας της Τροίας).
Περιεχόμενο: Ο δεκαετής Τρωικός πόλεμος. Το χρονικό παρόν του έπους αποτελείται από 51 μέρες.
Ταυτόχρονα: αναδρομές στο παρελθόν και προαναγγελίες για το μέλλον. Να σημειωθεί ότι το όνομα
του τίτλου της οφείλεται στη λέξη Ίλιον, που είναι το δεύτερο όνομα της Τροίας.

2. Επιμέλεια: Μαρία Μιχάλη 2
ΙΛΙΑΔΑ ΟΔΥΣΣΕΙΑ
Ως προς το ύφος
Η Ιλιάδα παρουσιάζει δραματική πυκνότητα και
ένταση (έργο της νεότητας του ποιητή)
Η Οδύσσεια διακρίνεται για τον ήπιο και
σταθερό αφηγηματικό της τόνο (έργο των
γηρατειών του ποιητή)
Ως προς το θέμα
Το παραμυθιακό στοιχείο λείπει από την Ιλιάδα.
Οι μύθοι της έχουν ηρωικό περιεχόμενο, αλλά η
δράση εντοπίζεται σε έναν πραγματικό κόσμο,
απαλλαγμένο από τέρατα και φανταστικές
περιπέτειες. Ακόμη και οι θεοί της έχουν
ανθρώπινες διαστάσεις και η συμπεριφορά τους
συχνά ελάχιστα διαφέρει από αυτήν των
ανθρώπων.
Η Οδύσσεια μοιάζει περισσότερο με ναυτικό
παραμύθι σε παράξενους τόπους με
εξωπραγματικά όντα (Κύκλωπες, Σειρήνες κτλ.)
Ως προς τις κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες
Η Ιλιάδα αντικατοπτρίζει μια παλαιότερη
κοινωνική και πολιτική κατάσταση, στην οποία η
βασιλική εξουσία είναι ακόμα ισχυρή και
κυρίαρχη στην κοινωνία. Η Ιλιάδα εστιάζει το
ενδιαφέρον της μόνο στην αριστοκρατική τάξη
Η Οδύσσεια, παρ' όλη την πληθώρα
φανταστικών και παραμυθιακών στοιχείων,
καθρεφτίζει κοινωνικά μια νεότερη εποχή, όταν ο
θεσμός της βασιλείας πλέον παρακμάζει. και
αναδύονται νέα πολιτικά σώματα και νέες
πολιτικές και κοινωνικές ομάδες που έχουν
δικαίωμα λόγου και συμμετοχής στα κοινά. Η
Οδύσσεια ενδιαφέρεται και για τους πιο
απλοϊκούς και καθημερινούς ανθρώπους της
κοινωνίας
Ως προς την παρουσίαση των θεών & των ανθρώπων
Στην Ιλιάδα οι θεοί και οι κεντρικοί ήρωες είναι
γεμάτοι πάθη και ελαττώματα και δεν μπορούν να
συγκρατήσουν την ορμητικότητα και την
πρωτόγονη μερικές φορές εκρηκτικότητα και
βιαιότητά τους. π.χ. Αχιλλέας: ορμητικότητα,
έλλειψη του μέτρου, μυϊκή δύναμη
Στην Οδύσσεια έχουν πιο μετριοπαθή
συμπεριφορά και οι πράξεις τους κατευθύνονται
κατά κύριο λόγο από τη λογική και όχι από το
συναίσθημα και τα ένστικτα, όπως στην Ιλιάδα.
π.χ. Οδυσσέας: εξυπνάδα, επιμονή,
καρτερικότητα, εφευρετικότητα
Ως προς τον γενικό χαρακτήρα
Η Ιλιάδα είναι ένα έργο πολεμικό και δυναμικό
και για αυτό μερικές φορές σκληρό έργο
νεανικό
Η Οδύσσεια είναι ένα έργο ειρηνικό
και ήρεμο  έργο ώριμης ηλικίας