1. Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΒ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ
ΙΛΙΑΔΑΙΛΙΑΔΑ

2. ΕΙΣΑΓΩΓΗΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΘΥΜΑΜΑΙ:ΘΥΜΑΜΑΙ:
έπος < ἔπω = λέγωέπος < ἔπω = λέγω
 αφηγηματικό ποίημα με περιεχόμενο μυθολογικό, ηρωικό,αφηγηματικό ποίημα με περιεχόμενο μυθολογικό, ηρωικό,
διδακτικόδιδακτικό
 είδη:είδη:  ηρωικό= αφηγείται κατορθώματα ηρώων και θεώνηρωικό= αφηγείται κατορθώματα ηρώων και θεών
 διδακτικόδιδακτικό
 ηρωικά έπη: Ιλιάδα , Οδύσσειαηρωικά έπη: Ιλιάδα , Οδύσσεια
 αοιδοί – ραψωδοίαοιδοί – ραψωδοί
προτομή Ομήρου
(ρωμαϊκό αντίγραφο 2ου π.Χ.
αι. ,
Μουσείο Λούβρου)

3. ΓενικάΓενικά
 Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια είναι τα αρχαιότερα έπη τηςΗ Ιλιάδα και η Οδύσσεια είναι τα αρχαιότερα έπη της
ελληνικής αλλά και της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, που μαςελληνικής αλλά και της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, που μας
παραδόθηκαν ολόκληρα.παραδόθηκαν ολόκληρα.
 Χρόνος σύνθεσηςΧρόνος σύνθεσης: το 2: το 2ΟΟ
μισό του 8ου π.Χ. αιώνα. Ημισό του 8ου π.Χ. αιώνα. Η
σύνθεση της Ιλιάδας τοποθετείται γύρω στο 750 π.Χ. καισύνθεση της Ιλιάδας τοποθετείται γύρω στο 750 π.Χ. και
προηγείται της Οδύσσειας.προηγείται της Οδύσσειας.
 Η έκταση της Ιλιάδας είναι κατά 3.500 στίχους περίπουΗ έκταση της Ιλιάδας είναι κατά 3.500 στίχους περίπου
μεγαλύτερη από την Οδύσσεια.μεγαλύτερη από την Οδύσσεια.
 Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια χωρίζονται σε 24 ραψωδίες. ΟιΗ Ιλιάδα και η Οδύσσεια χωρίζονται σε 24 ραψωδίες. Οι
ραψωδίες της Ιλιάδας δηλώνονται με κεφαλαίο γράμμα,ραψωδίες της Ιλιάδας δηλώνονται με κεφαλαίο γράμμα,
ενώ της Οδύσσειας με μικρό.ενώ της Οδύσσειας με μικρό.
 Το περιεχόμενο κάθε ραψωδίας αποδίδεται από ένανΤο περιεχόμενο κάθε ραψωδίας αποδίδεται από έναν
τίτλο.τίτλο.

4. TITΛOI PAΨΩΔIΩN TITΛOI PAΨΩΔIΩN IΛIAΔAΣIΛIAΔAΣ
 AA Λοιμός – Mῆνις Λοιμός – Mῆνις
 ΒΒ Ὄνειρος, ΔιάπειραὌνειρος, Διάπειρα
((απόπειρα, δοκιμή),Βοιώτειααπόπειρα, δοκιμή),Βοιώτεια
ἤ Κατάλογος νεῶν ἤ Κατάλογος νεῶν
 ΓΓ Ὅρκοι,Ὅρκοι,
Τειχοσκοπία,Ἀλεξάνδρου -Τειχοσκοπία,Ἀλεξάνδρου -
Μενελάου μονομαχία Μενελάου μονομαχία
 ΔΔ ὉρκίωνὉρκίων
σύγχυσις,Ἀγαμέμνονοςσύγχυσις,Ἀγαμέμνονος
ἐπιπώλησις (=επιθεώρηση)ἐπιπώλησις (=επιθεώρηση)
 ΕΕ Διομήδους ἀριστεία Διομήδους ἀριστεία
 ΖΖ Ἕκτορος καὶ ἈνδρομάχηςἝκτορος καὶ Ἀνδρομάχης
ὁμιλία ὁμιλία
 ΗΗἝκτορος καὶ ΑἴαντοςἝκτορος καὶ Αἴαντος
μονομαχία. Νεκρῶνμονομαχία. Νεκρῶν
αναίρεσις (=ταφή)αναίρεσις (=ταφή)
- Τειχοδομία - Τειχοδομία
 ΘΘ Κόλος (=κολοβή,Κόλος (=κολοβή,
σύντομη) μάχη σύντομη) μάχη
 ΙΙ Πρεσβεία πρὸς Ἀχιλλέα.Πρεσβεία πρὸς Ἀχιλλέα.
Λιταί (=ικεσίες)Λιταί (=ικεσίες)
 ΚΚ Δολώνεια Δολώνεια
 ΛΛ Ἀγαμέμνονος ἀριστείαἈγαμέμνονος ἀριστεία
 ΜΜ Τειχομαχία Τειχομαχία
 ΝΝ Μάχη ἐπί ταῖς ναυσὶν Μάχη ἐπί ταῖς ναυσὶν
 ΞΞ Διός ἀπάτη Διός ἀπάτη
 ΟΟ Παλίωξις (=στροφή προςΠαλίωξις (=στροφή προς
τα πίσω καιτα πίσω και
καταδίωξη) παρὰ τῶν νεῶνκαταδίωξη) παρὰ τῶν νεῶν
(=πλοίων)(=πλοίων)
 ΠΠ Πατρόκλεια Πατρόκλεια
 ΡΡ Μενελάου αριστεία Μενελάου αριστεία
 ΣΣ Ὁπλοποιία Ὁπλοποιία
 ΤΤ ΜήνιδοςΜήνιδος
απόρρησις (=αποκήρυξη,απόρρησις (=αποκήρυξη,
άρνηση της οργής)άρνηση της οργής)
 ΥΥ Θεομαχία Θεομαχία
 ΦΦ Μάχη παραποτάμιος Μάχη παραποτάμιος
 ΧΧ Ἕκτορος ἀναίρεσις Ἕκτορος ἀναίρεσις
 ΨΨ Ἆθλα ἐπί ΠατρόκλῳἎθλα ἐπί Πατρόκλῳ
 ΩΩ Ἕκτορος λύτρα (=χρήματαἝκτορος λύτρα (=χρήματα
για εξαγορά)για εξαγορά)

5. ΙΛΙΑΔΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑΙΛΙΑΔΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ
 Η Ιλιάδα ως επικό ποίημα αναφέρεται σε αναμνήσεις τηςΗ Ιλιάδα ως επικό ποίημα αναφέρεται σε αναμνήσεις της
μυκηναϊκής εποχής, στο τέλος της οποίας έγινε ομυκηναϊκής εποχής, στο τέλος της οποίας έγινε ο
Τρωικός πόλεμος (12Τρωικός πόλεμος (12οςος
αιώνας π.Χ.).αιώνας π.Χ.).
 Η Ιλιάδα δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ιστορικόΗ Ιλιάδα δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ιστορικό
σύγγραμμα.σύγγραμμα. Αοιδός (ζωγραφική σε αμφορέα, Παρίσι, συλλογήΑοιδός (ζωγραφική σε αμφορέα, Παρίσι, συλλογή Rollin,Rollin,
αντίγραφο)αντίγραφο)

6. ΙΛΙΑΔΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑΙΛΙΑΔΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ
Η Ιλιάδα δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ιστορική πηγήΗ Ιλιάδα δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ιστορική πηγή
για τον αιώνα που αναφέρεται, επειδή: για τον αιώνα που αναφέρεται, επειδή:
 αα.. Ο ποιητής αναπαριστά μια εποχή πολύ πιο μακρινήΟ ποιητής αναπαριστά μια εποχή πολύ πιο μακρινή
από τη δική του και έτσι αγνοεί πολλές λεπτομέρειεςαπό τη δική του και έτσι αγνοεί πολλές λεπτομέρειες
της καθημερινότητάς της. Γι’ αυτό μέσα στην Ιλιάδατης καθημερινότητάς της. Γι’ αυτό μέσα στην Ιλιάδα
βρίσκουμε συνήθειες, αντιλήψεις, θεσμούς και υλικάβρίσκουμε συνήθειες, αντιλήψεις, θεσμούς και υλικά
που προέρχονται από την εποχή του ποιητή -που τουπου προέρχονται από την εποχή του ποιητή -που του
είναι πιο πρόσφατη- και όχι από τη μυκηναϊκή εποχήείναι πιο πρόσφατη- και όχι από τη μυκηναϊκή εποχή
(αυτό λέγεται(αυτό λέγεται αναχρονισμόςαναχρονισμός).).
 β. Ο ποιητής χρησιμοποιεί φανταστικά καιΟ ποιητής χρησιμοποιεί φανταστικά και
εξωπραγματικά στοιχεία.εξωπραγματικά στοιχεία.

7. ΙΛΙΑΔΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑΙΛΙΑΔΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ
γ. Το ιστορικό υλικό της Ιλιάδας έχει υποστεί επεξεργασίαΤο ιστορικό υλικό της Ιλιάδας έχει υποστεί επεξεργασία
από τον ποιητή, που με το έργο του ήθελε νααπό τον ποιητή, που με το έργο του ήθελε να
ευχαριστήσει τους ακροατές του και όχι να τουςευχαριστήσει τους ακροατές του και όχι να τους
πληροφορήσει για τα ιστορικά και κοινωνικά δεδομέναπληροφορήσει για τα ιστορικά και κοινωνικά δεδομένα
της εποχής στην οποία αναφέρεται.της εποχής στην οποία αναφέρεται.
Ο ποιητής και η Μούσα, Ν. ΕγγονόπουλουΟ ποιητής και η Μούσα, Ν. Εγγονόπουλου

8. ΘΕΜΑ και ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΘΕΜΑ και ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ
ΙΛΙΑΔΑΣΙΛΙΑΔΑΣ
 ΘΕΜΑ:ΘΕΜΑ: Το θέμα της Ιλιάδας είναι η οργή(=«Το θέμα της Ιλιάδας είναι η οργή(=«μῆνιςμῆνις») του Αχιλλέα») του Αχιλλέα
μετά τη σύγκρουση του με τον αρχιστράτηγο των Αχαιών, τονμετά τη σύγκρουση του με τον αρχιστράτηγο των Αχαιών, τον
Αγαμέμνονα, επειδή του είχε πάρει το δικό του «γέρας» (=λάφυρο),Αγαμέμνονα, επειδή του είχε πάρει το δικό του «γέρας» (=λάφυρο),
την Βρισηίδα. Λόγω του θυμού του αποχωρεί μαζί με τουςτην Βρισηίδα. Λόγω του θυμού του αποχωρεί μαζί με τους
Μυρμιδόνες από τον πόλεμο. Το θέμα αποτελεί μόνο ένα επεισόδιοΜυρμιδόνες από τον πόλεμο. Το θέμα αποτελεί μόνο ένα επεισόδιο
του 10ετούς Τρωικού πολέμου.του 10ετούς Τρωικού πολέμου.
««ΜῆνινΜῆνιν ἄειδε, θεά, Πηληϊάδεω Ἀχιλῆος ἄειδε, θεά, Πηληϊάδεω Ἀχιλῆος
οὐλομένην, ἥ μυρί’ Ἀχαιοῖς ἄλγε’ ἔθηκε, οὐλομένην, ἥ μυρί’ Ἀχαιοῖς ἄλγε’ ἔθηκε,
πολλάς δ’ ἰφθίμους ψυχάς Ἄϊδι προΐαψεν πολλάς δ’ ἰφθίμους ψυχάς Ἄϊδι προΐαψεν
ἡρώων, αὐτούς δέ ἑλώρια τεῦχε κύνεσσιν ἡρώων, αὐτούς δέ ἑλώρια τεῦχε κύνεσσιν
οἰωνοῖσί τε πᾶσι, Διός δ’ ἐτελείετο βουλή, οἰωνοῖσί τε πᾶσι, Διός δ’ ἐτελείετο βουλή,
ἐξ οὗ δή τά πρῶτα διαστήτην ἐρίσαντε ἐξ οὗ δή τά πρῶτα διαστήτην ἐρίσαντε
Ἀτρεΐδης τε ἄναξ ἀνδρῶν καί δῖοςἈτρεΐδης τε ἄναξ ἀνδρῶν καί δῖος Ἀχιλλεύς.»Ἀχιλλεύς.»
(Α, στ. 1-7)(Α, στ. 1-7)
 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ:ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ: Το θέμα δίνει αφορμή στον ποιητή να μαςΤο θέμα δίνει αφορμή στον ποιητή να μας
παρουσιάσει τον 10ετή πόλεμο των Ελλήνων γύρω από το Ίλιονπαρουσιάσει τον 10ετή πόλεμο των Ελλήνων γύρω από το Ίλιον
(=Τροία). Αυτός ο πόλεμος αποτελεί και το περιεχόμενο του έπους(=Τροία). Αυτός ο πόλεμος αποτελεί και το περιεχόμενο του έπους
(δικαιολογεί επίσης και την ονομασία του έπους «ΙΛΙΑΣ»). Το(δικαιολογεί επίσης και την ονομασία του έπους «ΙΛΙΑΣ»). Το
περιεχόμενο είναι πολύ ευρύτερο από το θέμα της Ιλιάδας.περιεχόμενο είναι πολύ ευρύτερο από το θέμα της Ιλιάδας.

9. ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΙΛΙΑΔΑΣΔΟΜΗ ΤΗΣ ΙΛΙΑΔΑΣ
 Ο ποιητής από τα 10 χρόνια του πολέμουΟ ποιητής από τα 10 χρόνια του πολέμου
αποσπά μια μικρή χρονική περίοδο πουαποσπά μια μικρή χρονική περίοδο που
καλύπτει 51 ημέρες (από τον 10καλύπτει 51 ημέρες (από τον 10οο
χρόνο τουχρόνο του
πολέμου), πριν από την άλωση της Τροίας.πολέμου), πριν από την άλωση της Τροίας.
 Η Ιλιάδα δεν περιγράφει από την αρχή τονΗ Ιλιάδα δεν περιγράφει από την αρχή τον
Τρωικό πόλεμο.Τρωικό πόλεμο.
 Το έπος ξεκινάει με το επεισόδιο της φιλονικίαςΤο έπος ξεκινάει με το επεισόδιο της φιλονικίας
του Αχιλλέα και του Αγαμέμνονα και την οργήτου Αχιλλέα και του Αγαμέμνονα και την οργή
του πρώτου και τελειώνει με τον θάνατο και τοντου πρώτου και τελειώνει με τον θάνατο και τον
ενταφιασμό του Έκτορα, του βασικούενταφιασμό του Έκτορα, του βασικού
υπερασπιστή της Τροίας.υπερασπιστή της Τροίας.
 Οι 51 ημέρες αποτελούν το χρονικό παρόν τηςΟι 51 ημέρες αποτελούν το χρονικό παρόν της
Ιλιάδας.Ιλιάδας.

10. Η ΤΡΟΙΑΗ ΤΡΟΙΑ
 Γεωγραφική θέσηΓεωγραφική θέση

11. Η ΤΡΟΙΑΗ ΤΡΟΙΑ
 Ίλιον=ΤροίαΊλιον=Τροία

12. Η ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΤΡΟΙΑΣΗ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΤΡΟΙΑΣ

13. ΧΑΡΤΗΣ ΤΡΩΙΚΟΥΧΑΡΤΗΣ ΤΡΩΙΚΟΥ
ΠΟΛΕΜΟΥΠΟΛΕΜΟΥΤο Αιγαίο των μυκηναϊκών χρόνων και η τρωική εκστρατείαΤο Αιγαίο των μυκηναϊκών χρόνων και η τρωική εκστρατεία

14.  ΕΥΧΑΡΙΣΤΩΕΥΧΑΡΙΣΤΩ

15. ΔΙΑΦΟΡΕΣΔΙΑΦΟΡΕΣ
ΙΛΙΑΔΑΣ και ΟΔΥΣΣΕΙΑΣΙΛΙΑΔΑΣ και ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ
ΙΛΙΑΔΑΙΛΙΑΔΑ
 Δραματική πυκνότητα.Δραματική πυκνότητα.
 Απουσιάζει τοΑπουσιάζει το
παραμυθικό στοιχείο. Ηπαραμυθικό στοιχείο. Η
δράση της εντοπίζεται σεδράση της εντοπίζεται σε
έναν πραγματικό κόσμο,έναν πραγματικό κόσμο,
απαλλαγμένο απόαπαλλαγμένο από
φανταστικές περιπέτειες.φανταστικές περιπέτειες.
Ακόμα και οι θεοί έχουνΑκόμα και οι θεοί έχουν
ανθρώπινες διαστάσεις.ανθρώπινες διαστάσεις.
ΟΔΥΣΣΕΙΑΟΔΥΣΣΕΙΑ
 Αφηγηματικό ύφος.Αφηγηματικό ύφος.
 Μοιάζει με ναυτικόΜοιάζει με ναυτικό
παραμύθι σε παράξενουςπαραμύθι σε παράξενους
τόπους με εξωπραγματικάτόπους με εξωπραγματικά
όντα.όντα.

16. ΔΙΑΦΟΡΕΣΔΙΑΦΟΡΕΣ
ΙΛΙΑΔΑΣ και ΟΔΥΣΣΕΙΑΣΙΛΙΑΔΑΣ και ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ
ΙΛΙΑΔΑΙΛΙΑΔΑ
 Ο θεσμός της βασιλείαςΟ θεσμός της βασιλείας
βρίσκεται στην ακμή του.βρίσκεται στην ακμή του.
 Καθρεφτίζεται η αντίληψηΚαθρεφτίζεται η αντίληψη
μιας κλειστήςμιας κλειστής
αριστοκρατικής τάξης.αριστοκρατικής τάξης.
ΟΔΥΣΣΕΙΑΟΔΥΣΣΕΙΑ
 Δείχνει μια κοινωνικάΔείχνει μια κοινωνικά
νεότερη εποχή, όταν ονεότερη εποχή, όταν ο
θεσμός της βασιλείαςθεσμός της βασιλείας
παρακμάζει και δίπλα στοπαρακμάζει και δίπλα στο
βασιλιά υπάρχουνβασιλιά υπάρχουν
πολιτικά σώματαπολιτικά σώματα(π.χ.(π.χ.
συνέλευση γερόντων, συνέλευσησυνέλευση γερόντων, συνέλευση
λαού)λαού) που έχουν ρόλοπου έχουν ρόλο
αποφασιστικό.αποφασιστικό.
 Οι ήρωες ανήκουν σε όλαΟι ήρωες ανήκουν σε όλα
τα κοινωνικά στρώματα.τα κοινωνικά στρώματα.

17. ΔΙΑΦΟΡΕΣΔΙΑΦΟΡΕΣ
ΙΛΙΑΔΑΣ και ΟΔΥΣΣΕΙΑΣΙΛΙΑΔΑΣ και ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ
ΙΛΙΑΔΑΙΛΙΑΔΑ
 Οι θεοί είναι εγωιστές, άδικοιΟι θεοί είναι εγωιστές, άδικοι
και έχουν έντονα πάθη.και έχουν έντονα πάθη.
 Ο Αχιλλέας είναι εκρηκτικός καιΟ Αχιλλέας είναι εκρηκτικός και
χαρακτηρίζεται από έλλειψηχαρακτηρίζεται από έλλειψη
μέτρου.μέτρου.
 Ο χαρακτήρας της Ιλιάδας είναιΟ χαρακτήρας της Ιλιάδας είναι
πολεμικός και σκληρός.πολεμικός και σκληρός.
ΟΔΥΣΣΕΙΑΟΔΥΣΣΕΙΑ
 Οι θεοί έχουν βέβαια πάθη,Οι θεοί έχουν βέβαια πάθη,
αλλά είναι πιο δίκαιοι καιαλλά είναι πιο δίκαιοι και
επικρατεί κάποια ηθική τάξη.επικρατεί κάποια ηθική τάξη.
 Ο Οδυσσέας έχει αρετές πουΟ Οδυσσέας έχει αρετές που
είναι πολύτιμες στηνείναι πολύτιμες στην
καθημερινή ζωή, όπωςκαθημερινή ζωή, όπως
εξυπνάδα, η υπομονή και ηεξυπνάδα, η υπομονή και η
επιμονή.επιμονή.
 Ο χαρακτήρας της ΟδύσσειαςΟ χαρακτήρας της Οδύσσειας
είναι ήρεμος και ειρηνικός.είναι ήρεμος και ειρηνικός.

18. Μονομαχία Έκτορα και Αχιλλέα, ερυθρόμορφος κρατήρας, Βρετανικό ΜουσείοΜονομαχία Έκτορα και Αχιλλέα, ερυθρόμορφος κρατήρας, Βρετανικό Μουσείο

19. Ο θάνατος του ΈκτοραΟ θάνατος του Έκτορα

20.  ΑχιλλέαςΑχιλλέας