Γ.Φ.Πιερίδη, Πορτοκαλόκηπος Νέα Ελληνικά Γ' Λυκείου/ ΣΤ' Εσπερινού Λυκείου

1. Γ.Φ.ΠΙΕΡΙΔΗ,
«ΠΟΡΤΟΚΑΛΟΚΗΠΟΣ»

2. « ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟΣ ΤΟΠΟΣ»
( ΑΡΧΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ)
• Ο Πετρής αξιοποιεί
αυτή την «ευλογία»
συναισθανόμενος
την ευθύνη απέναντι
στο θείο δώρο της
εύφορης γης και
του καλού κλίματος.
Ένας εργάτης της
γης.

3. ΠΡΟΛΗΨΗ/ΠΡΟΔΡΟΜΗ ΑΦΗΓΗΣΗ
«Ν’αναστήσεις πορτοκαλιές
είν’ένας λόγος. Το πώς όμως
ο λόγος αυτός γίνεται
πραγματικότητα το ξέρουν
μόνο οι άνθρωποι που σαν
τον Πετρή, σφιχτόδεσαν για
μια ολάκερη ζωή το μόχθο
τους με το χώμα και με το
δέντρο σε βαθμό που δεν
ξεχωρίζουν τα τρία αυτά
βασικά συστατικά ενός
περβολιού. Έτσι τον ανάστησε
τον πορτοκαλόκηπό του ο
Πετρής, στην άκρη της
πράσινης λουρίδας, απάνω
στο σύνορο προς τον κάβο»
Στην αρχή του κειμένου,
έχουμε το τέλος της ιστορίας,
το νόημά της. Μένει να δούμε
πως διαμορφώθηκε αυτό το
στενό δέσιμο.Ο αφηγητής στη
συνέχεια κάνει αναδρομή
(flash-back) στο πως
διαμορφώθηκε αυτή η σχέση
Πετρή-Πορτοκαλόκηπου.

4. Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ
Πετρής ( αδελφός, σύζυγος, χαροκαμένος πατέρας)
Αρτέμης (γιος)
Το περιβόλι του Πετρή (πορτοκαλόκηπος)
Η οικογένεια του Πετρή
Η συνείδηση της ταυτότητας και του εθνισμού
Η γη, η πατρίδα
Ο αγώνας για επιβίωση, ο αγώνας για ελευθερία

5. ΤΟ «ΑΝΑΓΙΩΜΑ»

6. ΠΟΡΤΟΚΑΛΟΚΗΠΟΣ-ΑΡΤΕΜΗΣ
• Ο Πορτοκαλόκηπος είναι ένα δεύτερο παιδί του
Πετρή, το φροντίζει παράλληλα με το γιο του Αρτέμη,
με τον ίδιο κόπο, με αντίστοιχες ελπίδες και όνειρα.
• Το κείμενο διατρέχει μια παράλληλη παρουσίαση του
γάμου του Πετρή και του μεγαλώματος του Αρτέμη
με την καλλιέργεια του Πορτοκαλόκηπου που κτίζει
ένα πλαίσιο αναλογιών με συστηματικές μεταφορές.
• Όπως οι πορτοκαλιές άπλωσαν και έσμιξαν τις
φυλλωσιές τους, έτσι και ο Αρτέμης γίνεται δεκαοκτώ
χρόνων και σμίγει με άλλους συνομήλικους του που
διεκδικούν την ελευθερία της πατρίδας τους.

7. ΣΧΟΛΙΑ ΑΦΗΓΗΤΗ
« Τώρα ο κόσμος του Πετρή γίνηκε
αλλόκοτος έτσι που μοιράζονταν
ανάμεσα στην ασάλευτη
αφοσίωσή του στο κτήμα και στα
ονειροπολήματά του για τον
Αρτέμη.
Σα να ζούσε δυο ζωές, που μέσα
στην πρωτόγονη σκέψη του δεν
είχανε κοινό σημείο επαφής, μα
που ωστόσο δεν γίνονταν
αφορμή διχασμού.
Τα ονειροπολήματα άνοιξαν μόνο
ένα παράθυρο απ’ όπου κάποιο
νέο φως πλημμύριζε την καρδιά
του Πετρή»
• Ο αφηγητής διεισδύει στο
ψυχισμό του ήρωα και
αναλύει τα συναισθήματα
και τις σκέψεις του λες και
είναι μέσα στο μυαλό του
Πετρή, βλέπει τον Πετρή.
• Σαν θεός, σαν
παντογνώστης, ο
αφηγητής, βλέπει τα΄πάντα,
τα αθέατα στους
υπόλοιπους ανθρώπους.

8. ΤΟ ΑΞΕΔΙΑΛΥΤΟ «ΕΊΝΑΙ»..

9. ΤΙ ΠΑΡΑΤΗΡΕΊΤΕ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ
ΧΑΡΑΚΤΉΡΑ ΤΟΥ ΠΕΤΡΗ;;
• « Ο μόχθος του δεν ξεχωρίζει από τον μόχθο του
νέου δεντρού να ριζώσει»
Πορτοκαλόκηπος- Πετρής
« Η προκοπή του παιδιού του επισφράγιζε τη δική του
προκοπή»
Πορτοκαλόκηπος- Αρτέμης

10. ΠΟΡΤΟΚΑΛΟΚΗΠΟΣ-ΠΕΤΡΗΣ
• Ο Πετρής είναι ένας επίμονος, ακούραστος εργάτης
της γης, η γη είναι προέκταση του εαυτού του.
• 0 μόχθος του, ο πόνος του δέντρου είναι ένας.
• Λιγομίλητος, στωικός, συγκρατημένος, αξιοπρεπής,
ηθικά άμεμπτος άνθρωπος, κοντά στη φύση και
στην αγνότητά της, στην άδολη, καθάρια υπόστασή
της.
• Όπως η γη προσφέρει στον άνθρωπο ασταμάτητα
τους καρπούς της, έτσι και ο Πετρής, μια ζωή
προσφέρει στους άλλους , αυτοθυσιάζεται, βάζει
στην άκρη το δικό του θέλημα…

12. ΠΡΟΙΔΕΑΣΜΟΣ/ΠΡΟΣΗΜΑΝΣΗ
• « Ένας καινούριος άνεμος πήρε να φυσάει, που
ξεσήκωσε τα φρένα των ανθρώπων. Σαν ένα
μήνυμα διάχυτο και συγκλονιστικό, από τα βάθη των
καιρών, να λέει πως έφτασεν η ώρα και τους καλούς
νησιώτες δεν τους χωρούσαν πια τα πλαίσια της
καθημερινότητας»
• « Όλος ετούτος ο ξεσηκωμός γύρω του ήτανε σα να
ξεπηδούσε από τις ρίζες της δικής του ύπαρξης, από
βαθιά, πολύ βαθιά, από’κει που αντλούσε τους
χυμούς της η συνείδηση του εθνισμού του»
• « Ωστόσο σώπαινε, κι όπως το αγρίμι οσμίζονταν
στον αέρα την επερχόμενη καταιγίδα»

13. « ΠΥΡΙΝΗ ΚΟΛΟΝΑ ΘΥΜΟΥ»….
• Όταν ο Αρτέμης σκοτώνεται σε μια διαδήλωση με
διεκδίκηση την ελευθερία της Κύπρου και την Ένωση
με την Ελλάδα, τα όνειρα που έκανε ο Πετρής να
σπουδάσει το παιδί του, καταρρέουν και μέσα του
«τριζοβολούσε μια πύρινη κολόνα θυμού». Όπως
τριζοβολούν τα δέντρα όταν καίγονται, όταν
αρπάξουν φωτιά, έτσι και ο Πετρής. Η μεταφορά
αυτή είναι ενδεικτική του πλαισίου αναλογιών Πετρή-
περιβολιού.
• - Αυτος ο θυμός, όπως η φωτιά, υψώνεται σαν
κολόνα μέσα του: ο Πετρής, ένα δέντρο που πήρε
φωτιά…

14. ΜΕΤΑΡΣΙΩΣΗ-ΥΠΕΡΒΑΣΗ
• «Όλα όσα ακολουθήσανε κείνη
τη μέρα και την άλλη ήτανε για
τον Πετρή σα να γίνονταν μέσα
σε μια ξέχωρη περιοχή της
ζωής του, σε μια περιοχή που
τίποτα δεν τελειώνει και τίποτα
δεν αρχίζει, γιατί η στιγμή, η
κάθε στιγμή, είναι τόσο
κορεσμένη από εσωτερικό
κραδασμό, που γεμίζει,
μοναδική και κυρίαρχη, τα
πάντα. Μέσα στη συντριβή του
ένιωθε σα μεταρσιωμένος από
μιαν υπερβατική κι
απροσδιόριστη ταύτιση του
δικού του δράματος με το
συνολικό παλμό γύρω του.»
• Ο πόνος είναι άρρητος, δεν
μπορεί να ειπωθεί, αφαιρεί το
άτομο από την γύρω του
πραγματικότητα .
• Το ατομικό δράμα μπαίνει σε
μια σφαίρα όπου δεν υπάρχει
χρόνος, δεν υπάρχει ύλη, δεν
υπάρχει το άτομο ξεκομμένο
από τους γύρω του.
Ο Αρτέμης πεθαίνει για την
πατρίδα, ο θάνατός του γίνεται
υπόθεση όλων, μπαίνει στο
πάνθεον των ηρώων, ο Πετρής
νιώθει το είναι του κορεσμένο
από κραδασμό, από
συγκλονισμό, συντριβή. Από την
άλλη υπάρχει ο συλλογικός
παλμός του αγώνα με τον οποίο
συντονίζεται.

15. ΤΙ ΠΑΡΑΛΕΙΠΕΙ Ο ΑΦΗΓΗΤΗΣ;
• Δεν περιγράφεται η σκηνή του θανάτου του Αρτέμη,
μαθαίνουμε για το γεγονός τόσα, όσα άκουσε ο Πετρής από
τους συμμαθητές του Αρτέμη.(έλλειψη/αφηγηματικό κενό)
• Δεν έχουμε διαλόγους, με εξαίρεση την απάντηση του Πετρή
στη γυναίκα του όταν αυτή είχε ανησυχήσει με τη συμμετοχή
του παιδιού στον αγώνα. Επίσης δεν μπαίνει σε λεπτομέρειες
για τον αγώνα της ΕΟΚΑ και το σκοπό της, γίνεται μια
περιληπτική, ποιητική (γεμάτη μεταφορές) αναφορά
(παράλειψη, περίληψη)
• Δεν έχουμε αναφορά στην κηδεία.( παράλειψη)
• Με άλλα λόγια έχουμε συμπύκνωση της δράσης, επιτάχυνση
στην αφήγηση ώστε να δοθεί αφηγηματικός χρόνος στη
σχέση του Πετρή με το περιβόλι του που είναι το κεντρικό θέμα.

16. « ΑΓΚΟΜΑΧΗΤΟ ΖΩΝΤΑΝΟΥ»
• Το απόλυτο σκοτάδι: μετά την κηδεία, όταν νυχτώνει και
οι χαροκαμένοι γονείς μένουν μόνοι, η μοναξιά, το
πένθος, η απουσία και η έλλειψη είναι ψηλαφητές….
• Ξημέρωμα: Ο Πετρής μένει άυπνος, σηκώνεται χαράματα
και… θειαφίζει το περιβόλι του!!
• Κρατιέται από τον πορτοκαλόκηπο, το άλλο του παιδί ,και
συνεχίζει να ζει, να αγωνίζεται, να αντικρύζει την κάθε
μέρα με συγκρατημένη αισιοδοξία, αξιοπρέπεια και
στωικότητα.
• Το θειαφιστήρι, ακούεται σαν αγκομαχητό ζώου, γίνεται
ένα με τον Πετρή που παλεύει να αναπνεύσει ξανά με
κόπο, να αντικρύσει τον ήλιο που σκορπίζει το «εξαίσιο
νόημά» του στον κόσμο, να συνεχίσει να προσφέρει…

17. « ο Πετρής που δεν τονε χωρούσε ο τόπος, άνοιξε την
πόρτα και βγήκε στο περβόλι.
Η ζωντανή παρουσία των δέντρων του, η γνώριμη
ανασεμιά τους κάτω απ’ την αστροφεγγιά, τονε
παράσυραν όπως πάντα μέσα στη δικιά τους τροχιά»
« Το θειαφιστήρι γέμισε τη σιωπή της ορθρινής ώρας
μ’ένα παράξενο ήχο που έμοιαζε με επίμονο και
ρυθμικό αγκομαχητό ζωντανού, κι ήτανε σα να
καλούσε τον ήλιο καθώς δυνάμωνε κι απλωνόταν το
φως της αυγής για να δώσει στο κάθε τι ένα εξαίσιο
νόημα»