เทศกาลชักพระ - ลากพระ
•Download as PPTX, PDF•
0 likes•2,578 views
เทศกาลชักพระ - ลากพระ เป็นเทศกาลที่สืบเนื่องมาจากประเพณี ที่ยังคงอนุรักษ์สืบสานไว้ด้วยการจัดเป็นเทศกาลขึ้น เพื่อให้มีการทำบุญและเป็นงานรื่นเริงในท้องถิ่นชนของ ภาคใต้ เป็นเทศกาลทำบุญในวันออกพรรษา ตรงกับวัน แรม ๑ ค่ำ เดือน ๑๑ ของทุกปี สันนิฐานว่าเทศกาลนี้ เกิดขึ้นครั้งแรก ในประเทศอินเดียตามลัทธิศาสนาพราหมณ์ ที่นิยมนำเอาเทวรูปออกแห่แหนในโอกาสต่าง ๆ เช่น การแห่เทวรูปพระอิศวร เทวรูปพระนารายณ์ เทวรูปพระพิฆเนศ เป็นต้น ต่อมาพุทธศาสนิกชนได้นำเอาคติความเชื่อดังกล่าวมา แล้วดัดแปลง ปรับปรุงให้สอดคล้องกับความเชื่อทางพุทธศาสนา
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Viewers also liked
Viewers also liked (18)
Similar to เทศกาลชักพระ - ลากพระ
Similar to เทศกาลชักพระ - ลากพระ (20)
More from พระอภิชัช ธมฺมโชโต
More from พระอภิชัช ธมฺมโชโต (12)
เทศกาลชักพระ - ลากพระ
- 1. เทศกาลชักพระ-ลากพระ เทศกาลชักพระ - ลากพระ เป็ นเทศกาลที่สืบ เนื่องมาจากประเพณี ที่ยังคงอนุรักษ์สืบสานไว้ด้วย การจัดเป็ นเทศกาลขึ้น เพื่อให้มีการทาบุญและเป็ น งานรื่นเริงในท้องถิ่นชนของ ภาคใต้ เป็ นเทศกาล ทาบุญในวันออกพรรษา ตรงกับวัน แรม ๑ ค่า เดือน ๑๑ ของทุกปี
- 2. ประวัติความเป็นมาของเทศกาลชักพระ สันนิฐานว่าเทศกาลนี้ เกิดขึ้นครั้งแรก ในประเทศอินเดีย ตามลัทธิศาสนาพราหมณ์ ที่นิยมนาเอาเทวรูปออกแห่แหนใน โอกาสต่าง ๆ เช่น การแห่เทวรูปพระอิศวร เทวรูปพระนารายณ์ เทวรูปพระพิฆเนศ เป็นต้น ต่อมาพุทธศาสนิกชนได้นาเอาคติ ความเชื่อดังกล่าวมา แล้วดัดแปลง ปรับปรุงให้สอดคล้องกับ ความเชื่อทางพุทธศาสนา
- 3. ผู้แสวงบุญชาวฮินดูจานวนหลายหมื่นคน ออกมาร่วม ในขบวนแห่พระพิฆเนศที่เมืองมุมไบของอินเดีย ในระหว่าง งานเทศกาลแห่พระพิฆเนศซึ่งจะจัดขึ้นเป็นเวลา 9 คืน 10 วัน ติดต่อกัน ( นวราตรี )
- 4. ตามตานานว่า หลังจากที่พระพุทธองค์ทรงแสดงยมกปาฏิหาริย์ แล้วทรงเสด็จไปจาพรรษา ณ สวรรค์ชั้นดาวดึงส์เพื่อโปรดพุทธ มารดา แสดงพระอภิธรรม ๗ คัมภีร์ เมื่อถึงวันออกพรรษา พุทธศาสนิกชนที่ทราบกาหนดการเสด็จกลับของพระพุทธองค์ จากพระโมคคัลลานะได้มารอรับเสด็จกันอย่างเนืองแน่น
- 5. เสด็จลงจากสวรรค์ชั้นดาวดึงษ์ พร้อมกับเตรียมภัตตาหารไปถวายด้วย แต่เนื่องจากพุทธศาสนิกชนที่มา รอรับเสด็จมีเป็นจานวนมากจึงไม่สามารถจะเข้าไปถวายภัตตาหารพระ พุทธองค์ได้ทั่วทุกคน จึงจาเป็นที่ต้องเอาภัตตาหารห่อใบไม้ส่งต่อ ๆ กัน เข้าไปถวาย ส่วนคนที่อยู่ไกลออกไปมาก ๆ จะส่งต่อ ๆ กัน ก็ไม่ทันใจจึงใช้วิธีห่อภัตตาหารด้วย ใบไม้โยนไปบ้าง ปาบ้าง เป็นที่โกลาหล
- 6. การถวายที่ตั้งใจด้วยความบริสุทธิ์ ด้วยแรงอธิษฐานและ อภินิหารแห่งพระพุทธองค์ ภัตตาหารเหล่านั้นไปตกใน บาตรของพระพุทธองค์ทั้งสิ้น เหตุนี้จึงเกิด ประเพณีทาขนม "ห่อต้ม" "ห่อปัด" ขึ้น ขนมห่อต้ม ห่อปัด
- 7. และเพื่อเป็นการแสดงถึงความปีติยินดี ที่พระพุทธองค์เสด็จกลับจากดาวดึงส์ พุทธศาสนิกชน ได้อัญเชิญพระพุทธองค์ขึ้น ประทับบนบุษบกที่เตรียมไว้ แล้วแห่แหนกันไป ยังที่ประทับของพระพุทธองค์ ครั้นเลยพุทธกาลมาแล้วและเมื่อมีพระพุทธรูปขึ้น พุทธศาสนิกชนจึงนาเอาพระพุทธรูปยกแห่แหน สมมติแทนพระพุทธองค์ ตักบาตรเทโว วัดเขาดีสลัก อาเภออู่ทองจังหวัดสุพรรณบุรี
- 8. ความเป็นมาของเทศกาลชักพระในประเทศไทย • เทศกาลนี้ไม่ปรากฏหลักฐานแน่ชัดว่าจัดขึ้นเมื่อใดแต่จากคาบอก เล่าประมาณก่อนสงครามโลกครั้งที่ ๒ “เขาว่ากันคือพ่อท่านแดงเป็นคนเริ่มทายุคต้นๆ ช่วง พ.ศ. ๒๔๘๔ ทาง่ายๆ ชาวบ้านก็มาช่วยกันทา ลากไปแค่สนามบินไม่ได้มีการประกวด มีการโยนต้ม การตีกลอง งามไม่งามก็ทา ขบวนแห่ก็ไม่มีคนมารวมกัน แห่ช่วยกันลากมากมาย”
- 9. ดังนั้น..เมื่อนมพระลากผ่านหน้าบ้านของใคร คนที่อยู่ในบ้านจะออกมาช่วยลากพระ และคนบ้านอื่น จะมารับทอดลากพระต่ออย่างไม่ขาดสาย เป็ นความเชื่อว่า ใคร ได้ลากพระทุกปี จะ ได้บุญมาก ส่งผลให้ พบความสาเร็จใน ชีวิต
- 10. ยังสันนิษฐานว่า น่าจะมี คตินิยมดั้งเดิมอย่างอื่นเป็นพื้นฐานอยู่ด้วย กล่าวคือ ในเดือน 11 นั้น เป็นช่วงที่ภาคใต้ ยังเข้าสู่ฤดูฝน ประชาชน ส่วนมากประกอบอาชีพการเกษตร มีสิ่งปรารถนาที่พ้องกัน ก็คือ การขอให้ฝนตกต้องตามฤดูกาล งานลากพระจึงมุ่ง ขอฝนเพื่อการเกษตร จนเกิดเป็นคติความเชื่อว่า การลากพระ ทาให้ฝนตกต้องตามฤดูกาล ประเพณีลากพระเกิดขึ้นใน ภาคใต้ และกลายเป็นประเพณี สาคัญสืบมานั้น ซึ่งนอกจาก เนื่องด้วยพุทธตานานและ ลัทธิศาสนาพราหมณ์ แล้ว
- 11. ประเพณีลากพระของชาวภาคใต้มีอยู่ ๒ แบบ คือ ลากพระทางบก กับ ลากพระทางน้า ลากพระทางบก คือการอัญเชิญพระพุทธรูปปางอุ้มบาตรขึ้นประดิษฐาน บน นมพระ หรือบุษบก แล้วแห่แหน โดยการลากไปบนบก วัดส่วนใหญ่ ที่ดาเนินการประเพณี ลากพระวิธีนี้ มักตั้งอยู่ในที่ไกลแม่น้าลาคลอง ลากพระทางน้า เป็นการอัญเชิญพระพุทธรูปปางอุ้มบาตรขึ้นประดิษฐาน บนบุษบก ในเรือเรียก “เรือพระ” แล้วแห่แหนโดยการลากไปทางน้า ประเพณีลากพระ ที่มักกระทาด้วยวิธีนี้ เป็นของวัดที่ส่วนใหญ่อยู่ใกล้แม่น้าลาคลอง
- 13. การทาเรือพระ เรื อพระ คื อ ร ถ ห รื อ ล้อเลื่อนที่ประดับตกแต่งให้ เป็ นรูปเรือ แล้ววางบุษบก ซึ่งภาษาพื้นเมืองของภาคใต้ เรียกว่า "นมพระ" ยอด บุษบก เรียกว่า "ยอดนม" ใช้ ส า ห รั บ อ า ร า ธ น า พระพุทธรูปขึ้นประดิษฐาน แล้วลากในวันออกพรรษา นมพระ สร้างเป็นร้านม้า มีไม้สองท่อนรองรับข้างล่าง ทาเป็นรูปพญานาค มีการตกแต่งลวดลายระบายสีสวย รอบ ๆ ประดับด้วยผ้าแพรสี ธงริ้ว ธงสามชาย ธงราว ธงยืน ต้นกล้วย ต้นอ้อย ทางมะพร้าว ดอกไม้สด ทาอุบะห้อยเป็นระย้า ห้อยระยาง
- 14. ตัวพญานาคประดับ กระจกแวววาวสีสวย ข้าง ๆ นมพระแขวนโพน กลอง ระฆัง ฆ้อง ด้านหลังนมพระวางเก้าอี้ เป็นที่นั่งของพระสงฆ์ ยอดนม อยู่บนสุดของนมพระ ได้รับการ แต่งอย่างบรรจงดูแลเป็นพิเศษ เพราะความ สง่าได้สัดส่วนของนมพระขึ้นอยู่กับยอดนม
- 15. นมพระ เรือพระ
- 16. เรือพระ การสร้างเรือพระเพื่อใช้ลาก พระทางน้า การเตรียมการไม่ แตกต่างจากเรือพระ ที่ใช้ลาก พระทางบก อาจใช้เรือลาเดียว ตั้งนมพระกลางลาเรือแล้ ว ใช้ฝีพายเรือพระ หรือใช้เรือขนาดใหญ่ ๓ ลา มาเรียงกันผูกให้เรือติดกันอย่าง มั่นคง แล้วใช้ไม้กระดานวางเรียงให้เต็มลาเรือทั้งสามลา
- 17. นอกจากการเตรียมเรือพระแล้ว ในส่วนของชาวบ้าน ถ้าเป็นการลากพระ ทางบก จะจัดเตรียมขบวนผู้คนที่จะลาก พระจัดให้มีกลุ่มคนจานวนหนึ่ง เตรียม ชุดเครื่องแต่งตัว เพื่อลากเรือพระ หรือมี ชุดรา ฟ้ อนหน้าเรือพระ แต่ถ้าเป็นการลากพระทางน้า ชาวบ้านจะเตรียมการตกแต่งเรือพาย สรรหาฝีพาย ซ้อยเรือแข่งและเตรียม เครื่องแต่งตัวตามที่ตกลงกัน
- 18. สิ่งที่ทุกครอบครัวจะต้องทา คือ การเตรียม "แทงต้ม" หรือ "ทาต้ม" หรือ "ขนมต้ม" โดยต้องเตรียมหา ยอดกระพ้อ ไว้ให้พร้อมก่อนถึงวันลากพระ 2-3 วัน นาข้าวสารเหนียวแช่ให้อ่อนตัว แล้วผัด ด้วยน้ากระทิให้พอเกือบสุก จึงนามาห่อ ด้วยใบกะพ้อเป็นรูป 3 มุมคล้ายฝัก กระจับ แต่ละลูก มีขนาดโต-เล็ก ตามแต่ ต้องการและตามขนาด ของใบกะพ้อ เมื่อห่อเสร็จนาไปนึ่งให้สุกอีกทีหนึ่ง การทาต้มดังกล่าว เพื่อใช้ใส่บาตรหรือ แขวนเรือพระเป็นพุทธบูชา
- 19. การอัญเชิญพระลากขึ้นประดิษฐานบนบุษบก วันขึ้น 15 ค่า เดือน 11 การเตรียมเรือพระจะต้องเสร็จ เรียบร้อย ชาวบ้าน ซึ่งไปทาบุญออกพรรษาที่วัด เมื่อ เสร็จการบุญ ก็จะพร้อมกันอัญเชิญพระพุทธรูป สาหรับ ใช้ลากพระมายังพระวิหารหรือศาลา เพื่อทาพิธีสรงน้า เปลี่ยนผ้าทรง แล้วสมโภชในตอนค่า พระสงฆ์จะเทศนา เกี่ยวกับการเสด็จสู่ดาวดึงส์ จนกระทั่ง เสด็จกลับยัง มนุษยโลกของพระพุทธองค์ พระพุทธรูปที่นิยมใช้ในพิธี ลากพระ นิยมใช้ปางอุ้ม บาตร แต่มีหลายท้องถิ่น นิยมใช้ปางคันธารราษฎร์ ซึ่งเป็นปางขอฝน ที่ใช้ในพิธี พิรุณศาสตร์ของภาค กลาง แต่บางวัดใช้ พระพุทธรูปปางห้ามสมุทร และปางอื่น ๆ นอกจากนี้ อาจจะใช้ 1 องค์ 2 องค์ หรือ 3 องค์ ก็ได้
- 20. ก่อนถึงวันลากพระคือ จะมี "การคุมพระ" ที่วัด การคุมพระ คือการตีตะโพน ประโคมก่อนจะถึงวันลากพระประมาณ 10 - 15 วัน เพื่อเป็นการเตือนให้ชาวบ้าน ทราบว่า จะมีการลากพระ เพื่อปลุกใจชาวบ้าน ให้กระตือรือร้นร่วมพิธีลากพระ และเพื่อชาวบ้านจะได้มาช่วยกันเตรียมการต่างๆล่วงหน้า ผู้คุมพระได้แก่เด็กวัด และประชาชนที่อยู่ใกล้วัด การคุมพระ จะมีทั้งกลางวันและกลางคืนติดต่อกันไป จนถึงวันลากพระ ในช่วงที่มีการคุมพระ พระสงฆ์ สามเณร และชาวบ้านจะช่วยกันเตรียมเรือพระ ซึ่งถ้าเป็น เรือพระบก จะหมายรวมถึง "นมพระ" หรือบุษบก ร้าน ไม้ และ "หัวเฆ่ " หรือไม้ขนาดใหญ่สองท่อน ในปัจจุบันมักใช้ล้อเลื่อน หรือรถ แทน "หัวเฆ่" ถ้าเป็นเรือพระน้า จะ หมายถึง "นมพระ" ร้าน ไม้ และลาเรือ ซึ่งอาจจะ ใช้ลาเดียวหรือนามาผูก ติดกัน 3 ลา การเตรียม เรือพระ จะต้องทาให้ เสร็จทันวันลากพระ
- 21. การลากพระเริ่มในตอนเช้าตรู่ของ วันแรม 1 ค่า เดือน 11 อันเป็น วันออกพรรษา และเริ่มลากพระเป็นวันแรก ประชาชนจะเดินทางไป วัดเพื่อนาภัตตาหารไปใส่บาตรที่จัดเรียงไว้ตรงหน้าพระลาก บางที จะอาราธนาพระลากขึ้นประดิษฐานบนนมพระ หรือบางทีรอให้ พระฉันภัตตาหารเช้าเสียก่อน จึงอาราธนา การตักบาตร ตอน เช้าตรู่วันนี้ บางท้องที่ เรียกว่า "ตักบาตรหน้าล้อ" ขณะที่ลากเรือผ่านไปทางใด ประชาชนที่รออยู่ จะนาต้มมา แขวนที่เรือพระ เพื่อทาบุญกันไปตลอดทาง สาหรับการลาก พระทางน้า เรือพายหรือเรือแจว จะเข้าไปชิดเรือพระที่กาลัง ลากอยู่ไม่ได้ จึงใช้วิธีปาต้ม หรือที่ชาวบ้านเรียกว่า "ซัดต้ม" ไปยังเรือพระให้คนคอยรับ
- 22. อาเภอหลังสวน จังหวัดชุมพร อาเภอกระบุรี จังหวัดระนอง อาเภอปากพนัง อาเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช อาเภอระโนด อาเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา และอาเภอปากพะยูน จังหวัดพัทลุง เทศกาลลากพระ - ชักพระ กระทากันแทบทุกจังหวัด ของ ภาคใต้ แต่แหล่งลากพระที่มี ชื่อเสียงอย่างมาก คือ อาเภอเกาะพงัน อาเภอเมือง อาเภอพุนพิน จังหวัดสุราษฎร์ธานี
- 23. ลากพระทางบก บทร้องที่ใช้ลากพระ (สร้อย) : อี้สาระพา เฮโล เฮโล ไอ้ไหรกลมกลม หัวนมสาวสาว ไอ้ไหรยาวยาว สาวสาวชอบใจ
- 24. ลากพระน้า
- 25. สรุป เทศกาลชักพระ - ลากพระ ของภาคใต้นั้น แสดงให้ เห็นถึงวิถีความเชื่อและความศรัทธาในพระพุทธศาสนา เป็ นการ แสดงออกถึงความพร้อมเพรียง สามัคคี พร้อมใจกันในการ ทาบุญทาทาน เป็ นประเพณีที่ส่งเสริมการทาซึ่งคุณงามความ ดี เกิดแรงบันดาลใจ แต่งบทร้อยกรอง ทั้งยังส่งเสริม อนุรักษ์ สืบสาน สืบทอดภูมิปัญญาเรือพระ ที่มีมาตั้งแต่อดีต โดยชุมชน หรือช่างฝี มือที่ทาด้วยจิตศรัทธา ทั้งยังเป็ นการสืบทอด พ ร ะ พุ ท ธ ศ า ส น า ให้มั่นคง ยั่งยืนอยู่คู่ประเทศไทยต่อไป
- 26. ขอจบการนาเสนอ